Euscararen nivel fluctuantea e Joseba Sarrionandia ihurretarra

 An suplementua 2021/12/27 Urtekaria Gara aguertzen da 32 or articulua titulatzen 

Sarrionandia, bizirik iraun duenaren sentsazio arraroa 

beherago articuluan dio ze esan zuela Josebac (berac articuluguileac dioenaren antzeracotsua) 

"Apur bat arraroa da sobrebibiente sentsazio hau" 

Dirudienez batzuentzat ez da euscarazco verbea superviviente verbea, esateraco tzat articuluguilea. Aitzitic hori erabili du gure Sarrionandia ihurretar idazle asco relevanteac. 

Hara zer  dio Elhuyar hizteguiac tzat gaztelerazco superviviente hitza 

superviviente

1 adj./s. bizirik irten/atera den(a), bizirik dirauen(a)

en el accidente aéreo ha habido dos supervivientes: hegazkin-istriputik bi lagun atera dira bizirik

 

Ba du bai norbaitec ikasi beharra corregitzeco distantzia inadmisible eta trompagarri hauec. 

Hemen doaz gure inguruco 3 hizcuntza importanteenetan zelan esaten da euscarazco superviviente verbea, euscarazcoaren antzecotsu:

Gaztelaniaz superviviente 

Frantzesez supervivant

Inglesez survivor

Euscal lexico, "moderno", ¿presenablea edo impresentablea?

 Gaur Gabon eguna, nola bait dut iracurri prensan euscaraz binilo hitza, eta jaquinic ze hitz hori da izcribatzen

gaztelaniaz vinilo, 

frantzesez vinyle, 

inglesez vinyl 

ethorri zait gogora ea den (binilo, euscal variante hau) auquera edo hautu orthographico presentablea edo impresentablea izquiriatzeco verba hori, 

nola binilo ordezta vinylo edo okerrenean vinilo. 

Baita ethorri zait zer uste duten buruz hori orthographia (binilo), esateraco, oraintsu sariztatu Xabier Amuritzac eta Joserra Etxebarriac, euscalzale relevanteac. 

Ala, honec ez al dauca lebaric?

Possibilitate redactivoac ez dira bakarrac

 Dugularic iracurtzen buruz coronavirusa an ETB1eco oin-oharra ondocoa 

Neurriak gogortzeko prest 

bururatu zaigu izan ahal zela ere honela 

Prest ... 

Prest gogortzeko ... 

Prest gogortzeko neurriak

Haintzat harturic (izquiriatzaileac) iracurle indefensoa

 Rol activoagoa da an edozein textu izquiriatzailearena ze daucana iracurleac, irrefutablequi. 

Halan, iracurriric hau titularra (an Gara 21/12/2021) 

Cadek Euskal Elkargoak hartutako "erabaki ausarta" txalotu du 

zait iruditzen, gogoan dudala iracurle indefensoa, ze hobe litzaque informativoqui baldin redactatu izan balitz honelatsu 

Cadek txalotu du ... 

Cadek txalotu du Euskal Elkargoak hartutako "erabaki ausarta"

Possibilitate differenteac baina ez berdin communicativoac

 Seguru ze inorc ez du ukatuco, behintzat an prensa, importatea da emaitea titularrac ahalic egoquien edo efectivoen tzat iracurlea. Bestetic, esan behar da ze, batez ere prensan, direla conceptu bi differenteac izaitea delaco titulua redactatua correctuqui (ez duelaric hausten norma grammaticalic) edo incorrectuqui (hausten duela norma grammaticala). Beraz, beguiraturic ki titulua ea zembateraino den communicativoa dugu ikusten ondoco exemplua 

Kapitolioko erasoa ikertzen ari den batzordeak Tumpen beste ahalkulari bat epaitzeko eskatu du

baina hori titularra hobetu ahal da communicativoki (haintzat hartuz euscal iracurle sufritua) esateraco holan 

Kapitolioko erasoa ikertzen ari den batzordeak eskatu du ...

Kapitolioko erasoa ikertzen ari den batzordeak eskatu du epaitzeko ...

Kapitolioko erasoa ikertzen ari den batzordeak eskatu du epaitzeko Trumpen beste aholkulari bat 

Ez al da tzat euscal iracurle sufritua hobetua mezua e titular hori?

Equivalenteac? Zembateraino equivalalenteac?

 Iracurten dugu affichean bi mezu hauec elkarren ondoan, euscaraz eta gaztelaniaz. 

Egiari bidea 

irakitzeko 

unea da. 

 

eta gaztelaniaz 

Es hora 

de terminar 

con la impunidad. 

Mezu hauec bai ba dira antzecoac, baina othe dira equivalenteac eguiazqui? Nahizta ideia orocorrean izan equivalentetsuac dira aitzitic osoqui differenteac an lexicoa (conceptua), eta ere syntaxia (nivel communicativoa).

Commentatu baita ze ez du indar bera esateac "unea da" edo "ordua da", batac du indar handiagoa ze besteac.

Ocho noventa

 Harateguian verba eguinic soilic (alderdi bietaric) euscaraz, azquenean galdetzen da zembatean dago odolosta kiloa? Eta da erantzuna berehalacoa, hau ondocoa 

Ocho noventa 

Ez al da hori puntua hasteco pensatzen, aztertzen, analysatzen zerbait? Normala othe da holan erantzutea. Zein date horren arrazoia?

Evidentea othe da? Norentzat evidente?

 Evidentea dena batentzat izan ahal ez evidentea edo horren evidentea beste batentzat. 

ETB1eco azpi textuac an informativoac seguru ez dira izquiriatuac edozeinec zeinec ezein criterio communicativo baric dituen redactatzen horiec mezuac. Hori reflexionea eguin dut zeren aurquitu naiz kin ondocoa

Ostalariek lan eta ardura gehiago dutela diote, eta ... 

Niretzat hori goico mezu informativoa ezarria an medio informativoa ETB1, aisa hobetu ahal da communicativoqui holan

Ostalariek diote lan eta ardura gehiago dutela, eta ... 

edo 

Ostalariek diote dutela lan eta ardura gehiago, eta ...

Zembat da evidentea baina (nic dudana planteatzen)? Ez al du importantzia handia ongui informatzeac eta baita kin qualitate communicativo ahalic onena?

Zelan transcribatu zembait verba

 Atzo abenduaren 3, izanic euscararen egun internationala, ikusi nuen an ETB1 entrevista bat eguina ki Kike Amonarriz euscalzale prestua. Han, entrevista hortan, lotzen naizela ni ki neure gaurco arloa, diot ze  esan zuen jn Amonarrizec verbaz 

visualizatu / bisualizatu hitza. 

Reflexionatzen dut nic orain goraqui ea nola behar den transcribitu (edo ere escribitu) verba hori erabili zuena Kikec.

visualizatu

edo 

bisualizatu?

Euscarac behar du yago modernizatu. Abenduac 3.

 Gaur, abenduac 3, da ospatzen azquen urtheotan euscararen eguna. Halan iracurri dut Gara eguncarico editoriala zein gaur da titulatzen Viejas amenazas y nuevos retos para el euskara. Esango nuque ze editorial hori dago ondo baina, hori bai, zuzendua zer behar du euscarac zuzendu edo hobetu soilic "extramuros" baina casu eman gabe zer behar luque hobetu "intramuros". 

Zeren euscarac du anhitz hobetu beharra ere "intramuros". Esateraco Academiac hor utzi du iragaiten bere mende-hurrena deus eguin gabe alde modernizatu euscara (salvu an recurso edo valiabide  technologicoac). Pena handia, horregatio. Ni nago, hortan, desanimatua ikusiric Acadenia (eta prefosta academicoac) bizi direla urrun tik gure societate euscaldun actuala, egungo euscaldunac. 

Exemplugarri jar daidan academiac dakarren 

birtual hitza (kin bere derivatu guztiac). 

Ez al da baina hitz hori virtual hitza. 

Hitz horren listan doaz hitz international amancommun guztiac. Bai, izanic aitzindari Academia, ba du euscarac modernizatu beharra guera ez dadin impresentablequi, aurrean ere gu euscaldunac baldin bada ere batzuentzat -ez guztiontzat baina- inconcientequi. 

¿Ez al duzu, Academia, ezer "hobetu" behar an lista e hitz international amancommunac (orthographicoqui eta lexicalqui)? Noiz zara moviduco directione logico eta convenigarrian? Zain gagoz euscaldunac.

Ba othe du refexione honec valioric (behintzat theoricoa)?

 Izquiriatzen du Argiac, Argia astecariac ondocoa

ARGIA berriz ere Jaurlaritzaren diru banaketatik baztertua. 

¿ez al zen hobe, behintzat informativoqui, hori titularra honela? 

ARGIA berriz ere baztertua .............................. 

Othe du diodanac ezeirn valioric, behintzat theoricoa?

¿Ez al da hobea, ziurqui?

Titularrac direla importanteac, behintzat an journalismoa, da indudablea zeren titularra da nola carnatea an amua sar gaitezen edo ez iracurtzera articulua. Da, titularra, pre-stadioa e articulua. 

 

Dudanean iracurri prensan hau ondoco titularra 

Lana dutenak ere bizitokia atzemateko ataka zailean 

pensatu dut ze du horrec titularrac asco hobetzeco gogoan hartuz iracurlea, euscal iracurle coitadua. Hotetu ahal da ba esateraco holan 

Lana dutenak ere ataka zailean atzemateko bizitokia 

 

Ez al da indudablequi hobea hau auquera berria?

Auquera positivoac imitagarri

 Redactatzeco, izquiriatzeco traditionea izan da differentea euscaran an ipharledea eta an hegoaldea, izanic niretzat hobea ipharraldecoa indudablequi. Hori aurreco reflexionea dakart ki neure bloga zeren dut iracurri ondoco titularra an Herria astecaria ganik Peio Ospital (10 ekaina 2021). Dio ba horrec titularrac

Makur batek izan dezake alderdi onik ... 

Hori titurra baina izan balitz izquiriatua an hegoaldea, posibilitatea handiac leudeque izan zedin honela

Makur batek alderdi onik izan dezake ... 

¿Ez al da auquera bat hobea ze bestea, communicativoqui? Segui daigun bide informativoqui onena, ahalaz.

Aprobac nola redactatu. ¿Egoquiago?

 Iracurtzen dut Argia astecarian ondoco titular hau 

(20 ekaina 2021, ganik Jenofa Berhokoirigoin) 

Gure ttipia handia dela baieztatzeko formula egokia 

Eguia esan horrec titularrac ez dauca difficultateric comprenitzeco mezua. Baina ipini ahal da edo redactatu ahal da ere beste modu differente batean, baldin nahi bada prefosta. Esateraco holan

Formula egokia baieztatzeko handia dela gure ttipia

Zein avantail edo mesede duque horrec jarrerac?

 Iracurri dut euscaraz 

 birtual hitza (ordezta virtual) 

 

Jarrera eta ihardun mental horrec zer duque onic eta mesedegarriric tzat euscara eta ere gu euscaldunac? Zer parametro mentaletan dago, esateraco, Academia eta bere emparauac? Zergatic isiltzen dira euscalzale preeminente diratequeeac aitzic holaco barbaritate caltagarriac eta incomprensibleac? Bizi othe dira horiec mentalqui an XXI. mendea, an cultura occidentala edo greco-latinoa zein da indudablequi gure base cultural zorionecoa?

Ensegua hobetuz titularrac informativoqui

 Iracurri dudalaric hau ondoco titularra prensan 

(https://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gara/editions/2021-11-12/hemeroteca_articles/japoniako-lehen-ministro-berria-aebetako-armadaburuarekin-bildu-da)

Japoniako lehen ministro berria AEBetako armadaburuarekin bildu da 

eta nola, hori titularra, ez zait gustatu nola dago eraiquia informativoqui (beguiraric iracurlea) naiz enseatzen ipintera (edo redactatzera) differentequi, esperantzaz den iracurleari ulertzen aisago. Holan esateraco

Japoniako lehen ministro berria bildu da AEBetako armadaburuarekin 

edo, ondio hobequi communicativoqui

Japoniako lehen ministro berria bildu da kin AEBetako armadaburua

Diotso batac besteari

 Albotic zihoazela bi nesca  gazte (25 urthe ingurucoac) diotso batac besteari 

 

Mila bederatzirehun ta senta y siete-tic ...

Zergatic entzuten dira holacoac? Gainera euscaraz escolatuac izaitea da supposatzecoa. 

Verba batean, ¿zergatic entzun holacoac? Arrazoiric ba dagoque, seguru.

Baldin eguia bada supposatua ¿zergatic da aldatzen originala, realitatea?

 Nahizta an Argia euscal astecaria (13/06/2021, 52 or) -ganic Leire Regadas- dakusgu cacotch artean "...", ezen adieraziz ze aiphu hori da exactuqui originala, du Anaïs Franquesa-c (Villafranca del Penedès, 1983) esaten titularrean ondocoa

"Polizia eredua aldatzeak ez du zigorgabetasuna amaitzea bermatzen" 

Ni, nago ze, ia seguru bere aiphua zen antzecoago kin ondoco nic supposatua, ezen

"Polizia eredua aldatzeak ez du bermatzen amaitzea zigorgabetasuna"

Baldin suppositionea eguia edo antzecotsuagoa ba ¿zergatic ez da respetatu aiphu originala? ¿Ba othe du esatecoric zerbait Leire Regadas-ec? edo edozeinec defendatzen duenac traducitzeco manera edo cambio syntactico horiec eguiteco? Nic gogo onez eta gustura jaquingo nuque argudioa alde eguin holaco cambioac. ¿Zertan duquete hobetzen aiphu originala, baina? ¿Noren mesedetan? ¿Euscaldunen?

Lar urrun: subjectua eta verbua

 Noiz dut iracurri gaur eguerdian  an ETBco informativoac ondoco oin-oharra

Indultuak 

Sanchezek ekonomia alorreko buruzagiei indultuaren aldeko jarrera publikoa defenditu izana eskertu die 

Hori iracurriric iruditu zait ze -auqueran- lar urrun daude elkarren ganic subjectua (Sanchezek) eta verbua (eskertu die). Ezen 

Sanchezek ekonomia alorreko buruzagiei indultuaren aldeko jarrera publikoa defenditu izana eskertu die

edo 

Sanchezek ................................................................................ eskertu die

 

Nic personalqui nahiric "compondu" hori mezua communicativoqui (grammaticalqui ez du behar zeren dago total correcto) proposatzen dut zerbait honelatsuco

Sanchezek eskertu die ekonomia alorreko buruzagiei defenditu izana publikoki jarrera indultuaren aldekoa 

 

¿Ez al dago yago communicativoa hau auquerea tzat edozein iracurle euscaldun?

Bat, ez da ulertzen asqui ongui

 Esateraco gaur (astelehena 31 maiatza 2021) an ETB1eco informativoac eguerdian, gaituzte informatu batetic izquirioz eta bestetic (gauza berbereraco) vozez edo verbaz noiz mintzo zen corresponsala. 

Halan zegoen izquiriatua 

birsortze tasa 

bainac momentu berean corresponsalac esaten zuen 

erreproduzio tasa 

Seguru ze ez ditu gure cerebroac berdin captatzen eta hortaz enthelegatzen horiec auquera informatico biac (birsortze tasa eta erreproduzio tasa). Gainera ba dagoque arrazoin edo justificationeren bat tzat hori desdoblea artén iracurri beguiz edo entzun belharriz. Ni nago ze, original garbi impolutoa da birsortzen tasa eta bestea erreproduzio tasa sortu da lehenengoaren rebotetic afin izan hobeto, aisago, fiteago, ... ulertua eta captatua bere significantza zeina da edozein mezuren helburua, izanic izquirioz edo verbaz ezen zer nahi du esan horrec delaco hain mezu batec. 

Baina nahi izan balute ezarri hori mezua aisago eta realago tzat edozein jarri ahal zuqueten holan 

reproduzio tasa

Verbaz esan edo letraz izquiriatu dira bi eremu differente

 Edozeinec (esateraco nic ere) esan ahal du euscaraz 

Nic ez dut zure bazcaria pagatuco 

baina horrec berhorrec (esateraco nic ere) izquiriatu ahal du halere hori goico phrasea beste modu differente hontara redactatua

Nic ez dut pagatuco zure bazcaria 

Bi forma edo auquera horiec indudablequi dira total correctoac biac. Baina pensatu beharco litzaque ze bat othe da ascoz hobea aguertzeco izquiriatua. Baldin 2. beheco auquera bada hobea communicativoqui sortzeco contactua artén redactorea eta iracurlea behar luque (duque?) izan ondorioz nolabaiteco preferentzia behintzat theoricoa.

Correcto izanic ere, possibilitateac bat baino guehiago

 Sarri, ascotan, gauza bat eguiteco ongui izaiten dira escura modu bat baino guehiago nahizta possibilitate differente horietan ez dira auquera guztiac berdin on respectuz hain delaco helburua. 

Halan gaur dakart hona exemplu bat aguertua an ETB1 -astelehena 24 maiatza 2021- eta guero ondoren jarrico dut nic bere auquera alternativoa, ustez dena hobea ze originala casu emanez ki gradu edo nivel communicativoa behar dena kin iracurlea edo entzulea, receptorea. Hara, lehenengo aguertua an ETB1eco informativoac nola azpiohar

Gaurtik, britaniarrak PCR proba egin gabe sartu daitezke

 

eta hemen goicoaren auquera alternativoa (ustez hobea dena communicativoqui)

Gaurtik, britaniarrak sar daitezke egin gabe PCR proba 

¿Gogoan hartzecoac eta haintzat hartzecoac (ez derrigorrez arrazoi emanic) othe dira honaco reflexioneac an mass mediaco departamendu bat? Gogoetatzea ea berdineco nivelean dagozen an ranking communicativoa auquera biac.

Aproba redactivo alternativoa kin intentioneric onena

 Iracurriric ondoco titularra (Gaur8 15 maiatza 2021, ganic Maider Ihantzi) 

Zapatistak, Europara 

Kapitalismoaren aurrean borrokan ari diren herriekin elkartzera datoz 

eta causituric hori subtitulua da interpretatzeco lar zaila eta baita gaitza nic topatu dut horri auquera alternativoa (ustez eta intentionez hobea ze goicoa). Hara, hauxe 

Zapatistak, Europara 

Datoz elkartzera herriak ari direnak borrokatzen kontra kapitalismoa 

Niretzat da 2. auquera alternativo hau anhitz aisago ulertzen ganic edozein euscaldun, da hori bai, uste hori, apreciationea personala. 

¿Ez al da baina auquera bat ulertzeco ascoz errazagoa ze bestea? Hortaz ari behar dute an mass media.

Prest agertu da aztertzeko ...

 Gaurco -baricua 7 maiatza 2021- Berria eguncarico lehenengo noticia da hau

Europako Batasuna prest agertu da txertoei patentea kentzea aztertzeko 

Ni nago, baina, hobe litzaque hori titularra modatzea honela

Europako Batasuna prest agertu da aztertzeko ... (dena delacoa) 

nic personalqui honelaxe completatuco nuque goicoa

Europako Batasuna prest agertu da aztertzeko kentzea patentea vacunei

Verbac eta verben significantzac

 Edozein hitzec edo verbac ba du bere campotico azala eta baita, zein bait da importanteago, bere significantza edo conceptua. 

Halan, exemplugarri, hartzen ba dugu bi hitz familia berecoac (armen familiaco bi verba): riflea eta revolverra, horiec verbac dira differenteac azaletic -an bere irudia entzutean edo iracurtzean- baina baita eta sistut bere significantzan, ethortzen zaigula pensamentura bi irudi total differenteac revolverra (arma laburtoa) baina riflea (arma ascoz luzeagoa). Hori holan da indudablequi izquiriatzen ditugularic ere an edozein orthographian, errebolber edo errifle, nahiago luenac. 

Orain sartzen naizela gaurco gaian 

esan ze frontoietan ba dira bi marra importante dagozenac edozein partidutan, 

aurre aldean falta 

eta 

atzerago pasa. 

Horiec -falta eta pasa- holan dira izendatuac noiztic dugun (edo behintzat dudan nic) ezagutza. Guero, oraintsu gueroago ez dela urthe sobera oraino perspectiva zabalean, sarthu dira eta pintatu zembait frontoietaco ormetan -zorionez ez guztietan, esateraco Eibarco frontoian- horien (falta eta pasa) ordezcoac eraguinez daucagun purismo lexical "telezuzendua", nahi dutelaric horiec personac reemplazatu euscal verba horiec. Defendablea ¿othe da defendatzea ze falta hitza  eta pasa hitza ez dira euscarazco vene-venetaco aspaldi sustraitutaco verbac, zabalduac eta hedatuac euscararen dialecto, varietate eta subvarietate comarcal guztiac? 

Zerc justificatzen ahal du sartzeac reenplazatzeco horiec traditionalac: labur, motz, motza (edo ere dioenez Xabier Euzkitzec eskas) ordez an aurreco marra edo atzeco marran luze ordezteco pasa? ¿Zer justificatione duque ez bada purismo lexicala (edo ere -eguiazqui?- inferioritate complexu ez-convenigarria)? 

Verba batean, ez al dira euscara purua (edo ez asqui purua) falta eta pasa euscal hitzac; zergatic ez dira ordea zindo? Ez al dira on bethetzeco traditionalqui bethe izan duten rola? Inorc ¿ba othe du deus esatecoric gehiago completatzeco thema hau?

Gaur atzocoaren antzeco seguida

 Atzo guenioen ze hau titulua 

Nafarroako Piriniotako Plana bertako euskalkien berreskurapena eta ikusgarritasuna bultzatzen ari da

hobe zela aguertzea beste hontara 

Nafarroako Piriniotako Plana ari da bultzatzen ...

Gaur aitzitic eta gogoan izanic atzocoa, ikusten dugu hau ondocoa zein gustatzen zaigu guehiago ze atzocoa 

Foro Sozialak eskatu du torturatu guztiak aitortzeko 

baina, bethi izaiten da batzutan bainaren bat, hobe litzaque kin beste redactione hau 

Foro Sozialak eskatu du aitortzeko... 

Nago ni delacoan informativoqui edo communicativoqui hobea. Redactatzeracoan an mass media bethi eguiten da tentuzago eta reflexivoago ze noiz ari gara verbaz informalqui. Beraz, responsabilitate guehiago prensa izquiriatuan.

Ez da ukatu behar evidentea

Ondoren iracurri beheco titular hau

Nafarroako Piriniotako Plana bertako euskalkien berreskurapena eta ikusgarritasuna bultzatzen ari da 

occurritu zait hobe  zela iracurlearen favorez redactatzea goicoa beste modu hontara

Nafarroako Piriniotako Plana ari da bultzatzen ...

Antza evidentea dena, casu hontan ordenatzea phraseco elementuac syntacticoqui, ez da horren evidentea guztiontzat. Nolanahi, jaquitea zer pensatzen dute eguileec dirudi missione impossiblea Euscal Herrian gaurco epocha hontan, zeren hain da gutia gure arteco interrelationea alde euscararen dynamismoa.

Visualqui ere da hobea

 Enplegua EAEn 

dudanean iracurri goico titularra an ETB1eco informativotaco oin-oharra ethorri zait instantean ze hobe izango zen ipini izan balute beste hontara hori mezua 

Enplegua an EAE 

Nola iracurtzen bait dugu beguiequin (visualqui beraz, paisajisticoqui) salvu itsuec zeinec iracurtzeco darabilten braille systema, hori auquerea da hobea inukagarriqui. ¿Argudiatu ahal da contracoric? ¿Nola? ¿Ala arrapostua dateque soilic ze hori auquerea (izanic ere hobea informativoqui) da baina euscara hori incorrectua, inadmisiblea eta ondorioz refusablea eta baztergarria?

Baldin importantea bada

 Casu emanez correctotasunari eraiki ahal dira phraseac differentequi, izanic horiec auquera redactivoac guztiac correctuac baina halere ez ordea berdin communicativoqui onac. 

Iracurtzen dut orain interneten -nire gustoz, zorionez- ondoco titularra

Asteburuko kanpaldiaren ostean, Aroztegiako lanak eten dituzte beste behin

 zorionez zeren holacoac normalqui edo behintzat usuago ikusten dira beste honetara emanac

Aroztegiako lanak eten dituzte beste behin, asteburuko kanpaldiaren ostean

 

Baldin importantziaric badu dela guertatzen hori ostean e "asteburuko kampaldia" on da -on litzaque- emaitea informatione hori aurretic.

Bai, ez edo bethi dudakor balantza ethengabean

 Dugunean gogoetatzen zerbait izanic ere theoricoqui nago ze izaiten da behintzat possibilitatearequin guero aplicatzeco realitatean. Diot hori nola prefacioa zeren dut iracurri prensan ondoco titularra 

Giza Eskubideen Zinemaldiak Oria eta Armendariz omenduko ditu 

iruditzen zaidala, niri indudablequei eta baita diaphanicoqui, ze litzaque hori titulua aisago ulertzeco kin beste redactione hau 

Giza Eskubideen Zinemaldiak omenduko ditu Oria eta Armendariz  

Othe da baina nire apreciationea neure mania personala edo jo nauela ni deformatione perceptivo batec edo ez duela horrec importantzia minimoqui transcendentalic informatzeco iracurlea ahalic effectivoen? 

Massmediacoec (eta bestec) ¿ez al luquete reflexionatu behar honelacoez?

Viva irrealitate irreala

 Nola iracurri dut erdaraz retroviral hitza nahi izan dut jaquin nola dathorren an euscal hizteguiac verba hori (zeren respectuz zembait aspectu, sentitzen dut mesfidantza handia gana euscal hizteguiac). Halan ikusi dut ze, delaco hiztegui batean, ez dathorrela retroviral hitza arten erdal hitzac baina bai ostera dathor retrovirus hitza. 

Retrovirus erdal hitza (zein da hitz amancommun internationala) euscaraz behar ei da esan eta izquiriatu

erretrobirus 

eta ondorioz (diot nic) retroviral hitzac izan beharco luque 

erretrobiral 

 

Hori ikusiric ganic gure "intelligentzia" dathort gogora oihucatzea zeren ez goaz ondo eta batez ere ez garoez ondo

viva irrealitate irreala 

Gaberic mimetismo absolutua an euscal traductioneac

 Absolutuqui aritzea zerbaitetan ez ei da onena guehietan. Zerbait traducitu behar denean ere (esateraco liburu bat) baina behar da ipini -behintzat generalean- dioena originalac. Mimetismoa eta mimetismo absolutua ere an traductioneac litzaque soberazco, hortan ere beste gauza ascotan lez ba dagoz margenac, actualtzeco kin margen personal admisible batzuc. 

Iracurri dut ze liburu bat zein da titulatzen original catalanean 

"Canto jo i la muntanya balla" 

den traducitu euscarara kin ondoco titulua 

"Nik kantatu eta dantza egiten du mendiak" 

Nic diot zer tcharric luque? baldin traducitu izan balitz hontara izanic hurbilago originalari

"Nik kantatu eta mendiak dantza egiten du" 

Honec commentarioac du duen importantzia, handia edo ttipia, soilic daucana.

¿Zein date realago?

 Harritu nau iracurtzeac gaur ETB1eco informativoan an ohin-oharra hauxe 

inzidentzia 

zeren normalean iracurtzen ohi dugu beste hau 

intzidentzia 

Nic nahi dut galdetu ea zein da realago arten 2 forma orthographico horiec. ¿Ala euscarac ez al du realitate asqui relevanteric erantzun ahal izaiteco holaco galderei?

Captatzen dut differente

 Urthe asco da (esango nuque ascoz guehiago ze 40) hartzen dudala postaz Argia astecaria zeren naiz abonatua. Bethi (edo ia bethi) iracurtzen dut articulua e Aritz Galarraga zeren gustatzen zait hangoa eta gainera ikasten ditut gauzac nic ez daquidanac. 

Harritu nau baina oraingoan ikustearequin ze ari zela buruz cocktail bat ipini du zela (hori cocktaila) 

gaindiezina 

Pensatu dut nic neure baithan (baldin supposatu badut zuzen) ze esan nahi zuela 

insuperablea 

Beraz confirmatzeco nire hypothesia, joan naiz ki Elhuyar hizteguia an intenet eta ikusi dut ea gaztelaniazco insuperable hitza nola den euscaraz (bere aburuz claro, zeren ascotan dira equivalentziac lar dudosoac izaiteco zuzenac eta ere admisibleac) eta hara! exacto dakar ze erdarazco insuperable da euscaraz 

gaindiezin 

Beraz, eguia date ze noiz ipini den articuluan

gaindiezina 

da adierazteco 

insuperable 

Euscal lexicoguintza oraingoa (modernoa?) da -haimbat puntutan- dudagabequi anhitz invalidoa eta lar trausquila. Merezi duena indudablequi revisione zentzuzcoa eta viablea an gure XXI. mende oraingoa. 

Nic ez dut berdin captatzen entzunic (edo iracurriric) bi mezu hauec: 

cocktail gaindiezina 

edo 

cocktail insuperablea 

Zuc iracurle hartzen al dituzu tzat equivalente eta elkarren trucatzeco: gaindiezin eta insuperable? Nic captatzen dut differente, ez gauza bera.

Injustificablea ¿nola justificatu?

 Iracurriric ze euscarazco liburu bat da titulatzen 

"Bidenteak gara" 

hasi naiz pensaqueta ea nola justificatu ahal da ze 

vidente hitza 

da hobeto izquiriatzea euscaraz 

bidente.

¿Ze calte lekarque izquiriatzeac nola bait da originalqui vidente? 

Nola justificatu ahal da auquera orthographico injusticable hori? zein da injustificablea haric da justificatu auquera orthographico delaco hori.  

Zer duque onic, baldin onic balu?

Auqueraren handia an euscal syntaxia

 Izan ahal dira auquera syntactico differente batzuc guztiac correctuac grammaticalqui baina ostera ez berdin effectivoac informativoqui edota ere communicativoqui.

Gaurco Berria eguncarico lehen berria an lehenengo pagina da hauxe 

Eusko Jaurlaritzak joan-etorriak murrizteko neurriak hartuko ditu 

baina izan ahal zen ere honela 

Eusko Jaurlaritzak hartuko ditu neurriak murrizteko joan-etorriak 

Ikusi ahal denez bi auquera goico horiec dira biac correctuac %100 grammaticalqui baina differentziac ba daudeque casu emanez nolacoac diren informativoqui edo ere communicativoqui. 

Auquerac ba dira, berez, bat baino guehiago, nola bizitzaco bestelaco arlo ascotan; hobeac edo gutiago hobeac an ranking communicativoa.

Ba al da hobea communicativoqui bata ze bestea?

Gaurco lehen noticia an Berria euscal eguncaria da ondocoa

Kongresuak ez du neurririk hartuko "Zabalza auzia" argitzeko 

 

baina niri occurritzen zait ze hori mezua hobetu ahal da communicativoqui holan

Kongresuak ez du hartuko neurririk argitzeko "Zabalza auzia" 

 

Baita pozic jaquingo nuque zer argudiatuco ahal luquete Berriacoac baldin hel baledi eurac gana hau commentarioa. Edo alternativoqui baldin norbaitec, supposatuz Berriacoen eritzia, explicatuco balu euren arguido supposatua edo horren burubidea.

Differente ordenaturic phrasea

 Noiz iracurri dut ondocoa (oin-oharra an ETB1eco informativoac) 

Bidenek asaltoko armak debekatzeko eskatu du 

pensatu dut ze hori redactatu ahal zen ere honela hobe beharrez 

Bidenek eskatu du ...

Bidenek eskatu du debekatzeko ...

Bidenek eskatu du debekatzeko asaltoko armak

Holan omen date (segun Elhuyar hizteguiac)

 Conceptu eta eremu differenteac dira nahizta interrelationatuac egon elkarrequin: 

orthographia, lexicoa eta syntaxia. Gaurcoan arico naiz baina buruz lexicoa zeren hortan naiz adituen -daucadan nivel personal daucadana- arten hiru eremu horiec (nola esana dugu jada ezen orthographia, lexicoa eta syntaxia). 

Iracurri bait dut prensan erdaraz

 ... imprevisibles alianzas 

izan dut curiositatea -eta ere malerusqui desconfiantza- nola Elhuyarrec dakarren imprevisible termino erdaldunaren equivalentea euscaraz. Eta hara zer ahal dugun iracurri 

imprevisible

1 adj. aurretik jakin/esan/ikusi... ezin den(a)

es una persona imprevisible: ezin da aurretik jakin zer egingo duen pertsona horrek

un hecho imprevisible: aurretik sumatu ezin den gertaera 

 

Beraz, arauz Elhuyar, esateco 

alianzas imprevisibles 

ba dugu behintzat 3 auquera differente euscaraz 

aurretik jakin ezin diren aliantzak 

aurretik esan ezin diren aliantzak 

aurretik ikusi ezin diren aliantzak 

 

Baina galdetzen dut nic ea dagoen euscaldunic -batto- zeinac ez duen ulertzen hobeto besta auquera hau 

 

aliantza imprevisibleac (edo inprebisibleak)  

Ba al dago ba eguiazqui euscaldunic bat -batto?- zeinac ez du ulartzen hobeto azquen auquera lexical hau? Ez al dago Elhuyar lexicalqui lar urrundua ganic euscaldunac eta euscara real mende hontacoa? Ni baietzean nago eta behar luque Elhuyarrec revisatu ahalbait arinen bere criterio lexical erratu eta calte eguiten dutenac euscarari eta guri euscaldunoi.

 

 

 

Arguiroqui, hobea ulertzen

 Nola noiz iracurri dudan ondoco surgapena e articulua (Genero datuen arrakala, ganik Iratxe Esnaola) conturatu naiz ze ez nuela procesatzen ongui iracurtzen nuena eta ondorioz behar izan dut reiracurri -textutcho tchiqui hori- berriro baina tentuz. Hara, ba, textu ttipi hori

Jabetzen ez bagara ere, genero datuen arrakalak gure egunerokotasuna eta hartzen diren erabakiak baldintzatzen ditu. 

Hori goico aiphua nic jarrico nuque differente redactaturic mesedez edozein iracurle eguin daquion mezuaren procesatzea aisago, holan

Jabetzen ez bagara ere, genero datuen arrakalak baldintzatzen ditu gure egunerokotasuna eta hartzen diren erabakiak. 

Ni absolutuqui nago ziur ze 2. auquera alternativoa da asco asequibleagoa tzat edozein iracurle, urrun tik casuistica personal individuala.

Hobe delacoan nago

 Verba asco dagoz hasten direnac -behintzat erdaratan- kin

re-

bada hitz international horiec -izan ahal direnac milaca asco- sentitzen dut amorez gu euscaldunac ze hobe da hartu holan nola bait dira original amancommunean. 

 

Exemplutaco hobe  dugu (duquegu?) hartzea euscaraz

reinfectatu (reinfektatu)

ze

berrinfectatu (berrinfektatu)

Zembateco importantzia du?

 Importantzia, edozerc, duena izan ohi da guehienatan soilic relativoa eta ez absolutua dependituz tik interesac eta prespectivac ditugunac momentu batean. Baina medio informativo batean indudablequi textu informativoac ba du -principioz, bere baithan- importantzia gutienic asqui relevantea. Diot guzti hori zeren iracurri dut an ETB1eco informativotaco oin-oharrean ondocoa 

Ezin da erkidegotik atera 

 

baina berdin correctuqui (baina ez communicativoqui?) izan ahal zen ere 

Ezin da atera erkidegotik 

Contua da -behintzat nire aldetic- ea diren berdin communicativo bi mezuac.Tcharto ez legoque -nire ustez- pensa lezaten horrelaco affairez informationeco redactoreec. 

Zein da beraz gai honen importantzia? Relativoqui ia ezereza edo atzitic baita relativoqui asqui gutienic contuan hartzecoa?

"Heterodoxia (?)" anhitz convenigarria tzat euscara eta euscaldunac

 Orain egun guti direla ere commentatu dugu blog hontan gaur tratatuco dugun affaira baina kin beste exemplu differente bat. Dio (Gara eguncarico lehen planan) titular batec ondocoa

Garaipenik gabeko igandea Eibar, Athletic eta Realarentzat

baina titular hori redactatu ahal da mesedez iracurlea forma differente hobean, holan

Garapenik gabeko igandea tzat Eibar, Athletic eta Reala 

Ez al da aisago iracurtzen eta ere aisago sartzen mezua (titularra) entheleguan 2. forman?

Aurretiaz prestatu informatione ethorrico dena

 Hemen 

E H Bilduk EAJri proposatu dio ... 

prest legoque iracurlea jada hartzeco edo iracurtzeco zer den proposatu. Commentario hau eguiten dut zeren iracurri dudan titularra da ondoco beste hau 

.... proposatu dio E H Bilduk EAJri. 

Hemen titularra nola bait da aguertu an internet.

Recurso (heterodoxo?) possible bat, ¿zergatic ez?

 Dudalaric iracurtzen prensan ondoco titularra 

Ekonomia zirkularreko irtenbide bat erabilgarri ez diren maskarentzat 

ethorten zait gogora ze moldatu ahal da hori titularra hobe beharrez honela 

Ekonomia zirkularreko irtenbide bat tzat maskarak zein ez dira erabilgarri 

Ba daquit baina ze topatuco ditugu euscaldun eta ere euscalzale batzuc (asco?, zein porcentaia?) zeintzuentzat horco euscara hori ez da eguiazco euscara, ez dela euscara erabilten dutena euscaldunac, dela euscara existitzen ez dena edo inexistentea, dela inventua eta ezconvenigarria. 

Nic galdetuco nieque holacoei ea ¿ez al da secula zilegui transgreditzea?, izanic ere hobecuntza delacoa hobetzeco gure arteco communicationea. Halan inventatu zutenean argui electricoa (Thomas Alba Edinson) transgreditu zuelaric ere Jainco creadoreac ezarritaco iluntasuna gaueco parteari an planeten rotatione bethierecoa ¿eguin al zuen apportatione tcharric Edinson-ec? ¿Transgresioneac ez al dira zileguiac inoiz? ¿Zegatic ez al du izan behar onhargarri eta pozgarri gure casuan noiz hobetu ahal da communicationea euscaraz? 

Nolanahi mezuac irabazten du asco claritatez indudablequi. Ikus biac elkarren ondoan 

Ekonomia zirkularreko irtenbide bat erabilgarri ez diren maskarentzat 

eta  

Ekonomia zirkularreko irtenbide bat tzat maskarak zein ez dira erabilgarri  

 

 

Halan hobe delacoan ziurqui

 Iracurri ditut ondorengo bi titular hauec an internet 

Protesta jardunaldia Tubacexen alde, 

Araialdeko enplegua jokoan dela nabarmenduz 

eta 

Galiziako espetxeak husteko bidean, 

bost lekualdatze gehiago iragarri ostean 

baina, nire uste ziurrez, hobeto legoque horiec titularrac kin ondoco redactionea

Protesta jardunaldia Tubacexen alde, 

nabarmenduz jokoan dela ... 

eta 

Galiziako espetxeak husteko bidean, 

iragarri ostean ... 

 

 Edozelan ere bethico zembat buru haimbat aburu hemen ere, baina ez al dira indudablequi 2. auquerac hobeac communicativoqui ¿ala dira incluso tcharragoac? batzuren aburuz.

Hobe baldin baguendu originala ulertzeco hobeto

 Desirée Bela-Lobedee activista afrofeministac esaten du bere interviewaren tituluan hau 

(Argia astecaria, 7 martchoa 2021, ganic Saioa Baleztena)

"Arrazakeria bizi garen gizarteen erritmo berean sofisticatu eta garatzen da" 

Nic baldin banu escura aiphu horren originala seguru naiz ze ulertzen nuque hobeto mezu horrec nahi duena transmititu, zeren euscarazco translatione hori zait lar difficila edo ez asqui erraza ulertua izaiteco modu normalean. Autoreac (Saioa Baleztenac) nahi balu ekarri hona originala e aiphu hori e Desirée Bela-Lobedee esquertuco nioque veletan.

Bai, gabe ezein duda

 Gaur poztu naiz iracurtzearequin ondoco titularra prensan

Kontseiluak dio Madrilek ez dituela bete Europako Gutunaren gomendioak

diot ze naizela poztu zeren hori titularra izan ahal zen (izanic berdin correctua euscaraz) ere holan

Kontseiluak dio Madrilek ez dituela Europako Gutunaren gomendioak bete 

Niri beguitantzen zait ze da indudablequi communicativoagoa prensan aguertu den auquera syntacticoa, izanic hori bai biac berdin correctoac grammaticalqui.

Ea hemendic aitzina emaiten dugun bere importantzia ki effectivoago communicatu edo informatu iracurlea, hori ez litzaque larregui mass mediaco munduan non bere existentzia dago basatua an ongui informatu iracurlea, ahalic hobequien ahal baldin bada.

Ohitura sociologicoz ba liteque, ostera ez informativoqui

 Ikusi dugu gaur esateraco hau ondorengo oin-oharra an ETB1eco informativoac ari zirela buruz vacunationeac contra coronavirusa

2. dosia jartzeko ez dira horrenbeste dosi gordeko

baina izan ahal zen berdin ere beste honela

2. dosia jartzeko ez dira gordeko horrenbeste dosi 

Esan beharric ere ez dago ze auquera biac dira osoqui correctoac grammaticalqui. Comparaturic bi auquera hoc baina beharba lehenengoa izan ahal da neurri batean ohicoagoa edo erabiliagoa sociologicoqui baina ostera beguiraturic bi phraseei informativoqui ¿zein litzaque effectivoagoa? seguru ez da dudaric ze 2garrena da hobea eta yago communicativoagoa ze lehenengoa. 

Demostratu ahal da contracoric? Informativoetan -an ETB1- behar luquete reflexionatu ere honelaco affairez. 

¿Zergatic auqueratu ohi dira auquera gutiago efficazac informativoqui, izanic ere auquera horiec osoqui 100% correctuac grammaticalqui? ¿Othe dira beharba gueureagoac?

Comparatione visuala

Noiz comparatzen dugun comparatu ahal da beguiratuz aspectu differenteac, hala dugula comparatzen momentu bakotzean respectuz orduan conveni zaiguna guehien. Orain nahi nuque nic eguin daigun comparaqueta visuala, ea zer zaigun beguitantzen baina contuan hartuz soilic comparaqueta hori visualqui. 

Ez dut uste inorc didanic discutituco daucan importantzia handia visioneac edo impactu visualac an iracurquetá. Bada, ikus eta compara bi prefixu hauec 

berr- 

eta 

re- 

kin orain verba hauec 

berrireki 

eta 

reireki 

Dudaric ez da ze phenomeno honec du soca luzea. Conveni zaigu hartzea eta incorporatzea euscaran re- hori escrupulu baric.

Auqueratzea verba xuxena an itzulpenac

 Jaquina da ze entzuten eta iracurtzen dugun haimbat mezu euscaraz dira sortuac erdaraz, non euscarazco versionea da itzulpena e erdarazco originala. 

Halan noiz entzuten dugu an ETB1 euscaraz

Zaila ematen du denak, ondo ulertzen duzun arte 

eta an ETB2 gazteleraz

Todo parece complejo, hasta que lo entiendes bien 

Ni seguru naiz ze euscarazcoa da itzulpena e gaztelaniazcoa. Baina, questionea da hemen orain ea synonymoac diren gaztelaniazco complejo eta euscarazco zaila. Niretzat (eta edozeinentzat?) ez, ez dira synonymoac. Beraz, da traductionea non traitzen da mezu originala. 

Nic ipinico nuque

Komplexua ematen du denak, ondo ulertzen duzun arte 

edo 

Konplikatua ematen du denak, ondo ulertzen duzun arte

Ongui traducitzea da gauza ederra, behintzat noiz ahal da holan eguin. Escrupulu gabe.

Pumpa laster lexicala euscaraz kin Perseverance ontzia

 Munduco guehienac ba daquigu honez guero ze Perseverance ontzia heldu zela bart Marte planetara. 

Bada, Perseverance hori nola da euscaraz? Othe da guretzat hitz arrotz bat perseverantzia hitza? 

Gogora ekarriz Xabier Amuritzaren criterio lexicala (eta berdin orthographicoa?) ezen euscarazco verbea coinciditzen bada kin hitza gaztelaniaz, frantzesez eta inglesez jada de facto verba hori da ere euscarazcoa, daigun ikus hitz hori nola esaten da 3 hizcuntza horietan. 

Inglesez perseverance 

frantzesez persévérance 

gaztelaniaz perseverancia 

Beraz, acorduz kin criterio on eta valiagarri hori e Xabier Amuritza euscaraz ere 

(concordantequi, lexicalqui eta orthographicoqui)

perseverantzia

Academiac ez dakar verba hori, Elhuyarrec tzat gaztelaniazco perseverancia dakarrena da 3 auquera ezen iraunkortasun, pertseberantzia eta jarraikitasun.

Recupera daigun

 Oraingo azquen decadataco epocha purista hontan euscaraz ari dira neologismoac (ezen verba irrealac, base sociologico bacoac) hartzen lekua eta preminentzia gure mintzoan batez ere claro izquirioz eta an medio audiovisualac eta ez horrembeste an euscara mintzatua artean herritar tradicionalac. Esateraco, medio horietan, baztertu ohi da recuperatu euscal hitza eta sarthu ohi da sobera bere ordez berrescuratu. 

Recupera daigun bada esateraco 

recuperatu euscal hitza 

eta baita horren antzeco asco eta asco direnac euscara garbia. Baina casu emanez ethorquiari berdin baztertu eta suplantatu beharco guenduque esateraco tomate euscal hitz gastronomicoa zein dathor Mexicoco nahuatl hizcuntzatic.

Zein da gueureago?

 Azquen aldi hontan entzuten eta iracurten daroagu honelacoac ari garela buruz coronavirusaren goitibeheitiac

aldaera britaniarra

baina nago ze naturalago da tzat edozein euscaldun (escolatu zein escolatu baco)

variante britanicoa 

Euscal variente hitza da 

gaztelaniaz variante, 

frantzesez variante, 

inglesez variant. 

Ari gara difficultateac sartzen euscaran noiz beharric ez dagoen, nola ere zioen aspaldi gure Xabier Amuritzac sartzen harricoscorrac gueure zapatetan.

Compara daigun effectivitate communicativoa

 Ezarrico ditut elkarren ondoan oin-oharra e ETB1eco informativoac eta horren versione alteranativoa zein da ustez hobea informativoqui. Hara biac

Mario Draghik onartu du gobernu berria eratzeko mandatua 

eta 

Mario Draghik onartu du mandatua eratzeko gobernu berria

Othe dira mezu biac berdin efficazac nivel communicativoan? Zein duzu nahiago?

Phrase comparativoen structura hau, "... A, B baino" ez da ona zeren ez da asqui effectivoa

 Noiz expresatzen da norbait verbaz edo izquirioz ez da berdin expresatzen evidentequi. Aspaldian nago quezcaturic zeren -izquirioz ere- erabilten da lar sarri edo quasic bethi an phrase comparativoac euscaraz- hau structurá 

... A, B baino. 

Esateraco 

Gazteago da Trump, Biden baino.  

Halan noiz iracurri dut ondoco phrase comparativo inglesa pensatu dut ze nehorc ez luque erabilico traducitzeracoan euscarara hori structura e "... A, B baino". Hemen daucazu ondoren hori phrase comparativoa inglesez 

So, I would also say that the idea that there was a single original human language and that that language was SOV probably has a higher chance of being true than any claim about the human mind that any generative syntactician has made in the last 30 years, and (though this is probably more contentious) than any reconstructed forms for Proto-Indo-European being correct. There’s a lot of highly speculative work in linguistics. 

Beraz, arguiqui "... A, B baino" structura syntacticoa ez da asqui ona eta effectivoa communicatzeco fite. Izquirioz darabilgunean dugu calte handia eguiten ki iracurle euscalduna.

Euscal populuaren euscara, eta emparauena

 Gaurcoan ere eguingo dut verba buruz lexicoa euscaran. Halan, iracurtzen dut prensan ze ari direnac aztertzen euscal preso politicoen mundua aguertu dute estudioa titulatzen 

"Askatasun haizea". 

Ni ziur naiz ze nahi izan dutena esan da 

"Libertate haizea". 

Euscaraz mintzo diren herri guztietan eta ere auzo guztietan eta dialecto eta variante dialectal guztietan esaten da ganic horco euscaldunac libertate (edo libertade) verbá. Ez da handia eta ezta ere harritzecoa baina, purismo handico epocha hontan, purismo lexicaleco verbac (purismoac inventatu dituen verbac) desplazatzea traditioneco hitzac: 

garraioc transporte, 

balaunaldic generatione, 

ereserkic hymno, 

ziurtasun ezac inseguritate

edo 

askatasun hizac desplazatzen du libertate hitza.

... eta beste mila guehiago. Harritzecoa litzaque, zeren ez bait gara harritzen, ze politicoec ere ez dute dominatzen precisionez -euscaraz- termino edo vocabulario politicoa, gaztelaniaz bai.

Confundidu ez gaitezen ere orthographicoqui, convenico litzaque

 Aurreco commentarioan mintzatu gara buruz lexico amancommuna arten euscara eta inguruco hizcuntzac. Non zioenez Xabier Amuritzac kin criterio normal eta zuzena, nahico da verba bat lexicalqui izaitea concidente an gaztelania, frantzesa eta inglesa izaiteco hartua nola euscal hitz baldin euscaraz ere erabilten bada hori verbá. Baina Xabier Amuritzac zer uste othe daroa baldin bere criterioa applicatzen bazaio orthographiari? Halan ikus daigun nola coincidenteac dira 3 hizcuntza horiec baita orthographian ere. 

Esateraco,

ovoviviparo euscal hitza zein da

gaztelaniaz ovoviviparo, 

frantzesez ovoviviparo 

eta inglesez ovoviviparo. 

Academiaren hizteguian ez dut aurquitu verba hori baina dakarrena Elhuyarrec da obobibiparo.

Academiac ez al du obligationeric zaintzeco gure euscararen aurpeguia? Zein maquillaia hobesten othe du Academiac aitzina joaiteco euscara an mundu modernoa? Zein hautu da hobea eta guehien merezi duena gure populuac?

obobibiparo edo ovoviviparo 

Nic hartzen dut lehenengoa impresentabletzat eta bigarrena logico eta normaltzat.

Acorduz kin Xabier Amuritza

 Nekez ahaztuco zait esan zidana Xabier Amuritzac noiz escatu nion ea nahi zuen eguin nire liburuco reeditionearen hitzaurrea an 2001. Liburua zen hitz amancommunena Europaco haimbat hizcuntzatan sartzen zirela hizcuntzac grupo linguistico hontacoac 

romanicoac (frantzesa, italianoa, espainola eta portuguesa), 

germanicoac (alemana, inglesa) 

eta slavoac (russoa). 

Beraz ekarten nuen plazara 7 hizcuntzetaco lexicoa eracusteco zelan ascotan eta ascotan sarri sarri  coinciditzen zen hizcuntza horien hitzac lexicalqui eta gutiagoco nivelean baita, behintzat neurri handixcoan, ere orthographicoqui. 

Noiz ikusi zuen Xabier Amuritzac comparationeac an hizcuntza horiec (7 hizcuntza horietan) esan zidan baina Erramun zertan habil ikusten nola diren hitz horiec haimbat hizcuntza differentetan, nahicoa duc beguiratzea noiz verba bat den coinciditzen 

gaztelaniaz 

frantzesez 

inglesez 

eta baita erabilia den 

euscaraz. 

Halan ekarri nahi ditut hona orain 4 hitz soil, nola exemplugarri, eracusteco ze dago euscaraz actualqui ere purismo lexical (eta ere orthographico) lar handia. 4 verba hoc dira ondorengoac zeinac dira lexicalqui coincidenteac an gaztelania, frantzesa, inglesa eta ere euscaraz, eta dira erabiliac an euscaldunen ahoac.

transporte 

generatione 

hymno 

inseguritate 

Consulta zazu iracurle, baldin nahi baduzu, aitzitic zer dakarten egungo euscal hizteguiec. Viva, behintzat hortan, Xabier Amuritza. ¿Ez al da criterio hori asqui on eta hizcuntzac consultatzeco hedaduraz asqui eta nahico zabala? Ni, nola esan dut jada, nago acorduz totalqui kin Amuritza hortan.

Atzecoz aurrera ala aurrecoz atzera

 Gaurco titulua (Atzecoz aurrera ala aurrecoz atzera) ethorri zait gogora noiz iracurri dut ondoco titularra (Gara, astelehena 18 urtarrila 2021)

Trumpen aroa atzean uzteko aginduak prest ditu Bidenek 

zeren goico titularra ipini ahal da ere hontara redactaturic

Bidenek prest ditu aginduak atzean uzteko Trumpen aroa 

Beraz, esan ahal dugu euscara da respectuz syntaxia asqui versatila (bere baitharic nola hizcuntza) eta ere asqui malgua (inoren eraguinez, casuraco redactoreac).

Nic ez dut dudaric, ¿zuec?

 Iracurtzen dugu ETB1eco informativoco oin-oharrean ondocoa

Segurtasun neurri gehiago Bidenen kargu hartze ekitaldia zaintzeko

non mezu hori redactatu ahal zen ere beste hontara

Segurtasun neurri gehiago zaintzeko Bidenen kargu hartze ekitaldia

Honaco criticac edo reflexioneac ez daquit helduco diren ki ETB1eco informativotaco redactoreac baina helduez guero norc jaquin nola eta zer razonamentuz hartzen dituzten. ¿Ba al dago gure artean inter-relationeric, ezagutzaric elkarrenic?

 

Nic ez dut dudaric ze 2. auquera alternativoa da anhitzez hobea eta communicativoagoa ze lehenengo originala aguertua an ETB1eco informativoac. Eta ¿zuec?

Passable baina ez asqui effectivo horregatio

 Noiz expressatzen gara, batez ere izquirioz eta sistut an mass media, behar dugu aguertu mezua ahalic arguiquien tzat iracurlea. Hori declarationea edo principioa da evidentea eta baita batzuetan alferrecoa edo innecesarioa ere, berez delaco total osoro evidentea zein normalean ez delaco zertan regogoratu.

 

Dugu iracurtzen titular hau (Gara, ostirala 15 urtarrila 2021, 13 or)

Behatokia: Ertzaintzaren deialdiak ez ditu hizkuntz eskubideak bermatzen

Aisago litzaque (ezen litzaque effectivoago) baldin redactatu izan balitz  (Behatokiac)

Behatokia: Ertzaintzaren deialdiak ez ditu bermatzen hizkuntz eskubideak

Trampolin informativoa prest aurretiaz tzat iracurlea

 Trampolina da tramanculua eguiteco jauzia edo saltoa hobequi. Piscinetaz apparte egon ahal dira ere trampolinac tzat iracurlea harrapa daian bere mezua hobeto (neke mental gutiagorekin) eta fiteago. 

Halan iracurten dugula Berrian lehen paginan nola noticia principal hau ondocoa

(Berria, eguaztena 13 urtarrila 2021)

Frantziak Ipar eta Hego Euskal Herriko mugako zortzi pasabide itxiko ditu

Goico hori mezua hobeto eta fiteago ulertzen da baldin jarri izan balitz ondoco trampolina, ezen

Frantziak itxiko ditu ...

Trampolin informatico hori jarriric hola jada iracurleac mezuaren parte asqui principal bat du harrapatua descodificatua cerebroan eta entheleguan, ezen dago dagoneco ongui directionatua ethorrico zaion emparauari, complementuari.

Ulertzen al da hobeto mezua?

 Iracurtzen da an NAIZ an internet hau titularra

Pili Zabalak Fiskaltzan Felipe Gonzalezek GALekin duen lotura azter dadila eskatu du

nic nahiric hobetu goico titular hori jarrico nuque honela, ustez iracurleac esquertuco luque asco hobecuntzea

Pili Zabalak eskatu du Fiskalian azter dadila lotura duena Felipe Gonzalezek GALekin

Corrimentu, iluntze eta calte lexicala tzat euscaldun populua. Imprecisionea.

 Uste dut ze euscaldunen artean egongo dira banaca guti ez dutenac ezagutzen (eta ere erabilten) 

insurrectione hitza 

eta bere derivatuac. 

Questionea da ze entzuten dugunean an ETBco informativoac ze esaten du Joe Biden-ec ze atzocoa Capitolioan izan da insurrectionea dugu entzuten euscaraz traducituric bere verbac ze egon da 

matchinada (edo matxinada).

Berdinac, equivalenteac eta elkartrucagarriac othe dira 

insurrectionea eta matchinadá?

Hitz ezagunagoac eta gutiago ezagunac

 Hitzac ba dira direnac erabiliagoac eta gutiago erabiliac. Halan, exemplugarri, da ezagunagoa belaun hitza ze galtzarpe hitza. Bada, verba asco dago erabilten direnac sarri nola tchacurra edo direnac erabilten bakan nola dromedarioa. 

 

Guzti hori dathor ze entzuten dut sarri  edo iracurtzen ere 

bahequeta verbea 

an epidemiaco gorabeherac. Ni ziur nago ze generalean euscaldunic porcentaia handiac, lar sobera handiac, ez du ulertzen hori bahequeta (baheketa) verbea eta du acaso nahasten ascotan kin behaqueta verbea zein azquen urtheetan zabaldu eta entzun da sarri samar adierazteco eta desplazatzeco observatu conceptua, baina baita ere guehienetan ulertu baric significatua. 

Dira holaco verbac verba fantasmac zeintzuen aurrean herritarrac dira isiltzen dituztela staticoqui sopportatzen halabeharrez eta impotentziaz sortuz herritarren gain sumissionea eta ere indiferentzia ki gure hizcuntza euscara. 

Coronavirusaren campainietacoac, Osakidetza eta mass mediacoac, ez al dira ohartu oraino ki honaco problemea, direla an munduco hizcuntza guztiac, verba frecuentzia eta ezagutza handiagocoac eta bestalde aitzitic dira ere verba bacan erabiliac eta guti ezagutuac.

Desphasea euscaraz arten realitate sociologicoa (verificablea) eta dakartena hizteguiec

 Nola bait diot tituluan "Desphasea euscaraz arten realitate sociologicoa (verificablea) eta dakartena hizteguiec" dago desphasea euscaraz arten euscararen realitatea darabiltena herritarrac noiz verba eguiten duten euscaraz eta bestetic aguertzen dena an euscal hizteguiac. 

Principioz behintzat hizteguiac dira (edozein hizcuntzatan) verbac jasoac tik hizcuntza hortaco hiztunac, verba rebotatuac realitatetic ki liburuac eta hizteguiac. Hori holan da, edo behar luque izan holan. 

Hautua dathor zeren iracarri dut an reportaia eguinic ki Kepa Errasti (actorea eta guionista) 

(Gara, 02 / 01 /2021) non erabiltzen du 

erreafirmatu verbea. 

Halan comprobatu nahi izan dut zelan dakarren verba hori Academiac eta ere Elhuyarrec. 

Academiac uko eguiten du verba eta conceptu horri. Ez dakar ez erreafirmatu eta ezta reafirmatu. Antza esan ahal da ze arauz Academia edo hori verbea ez da existitzen euscaraz (non realqui hori verbea erabiltzen da dialecto eta variante dialectal guztietan) edo Academiac nahi du (duque?) erabil ez daigun verba hori noiz ari garen euscaraz. Hori al da Academiaren bultzada positivoa euscarari ezen refusatzen du euscara e euscaldun pupulua. Amputatuz lexicoa ki euscal populua.

Bestetic, Elhuyar hizteguia consultatuz dugu ikusten ze  

 

beguiraturic euscarazco terminoac nola esaten diren gaztelaniaz

erreafirmatu: La palabra que has consultado no está en el diccionario. 

reafirmatu: La palabra que has consultado no está en el diccionario. 

Ostera beguiraturic gaztelaniazco reafirmar nola den euscaraz 

reafirmar: berretsi, eutsi  

Ez al da beraz eguia verdaderoa ze dago desphase injustificablea arten realitate an euscal populuac darabilen euscara eta Academia (uku eguinez hitzari eta ondorioz conceptuari) eta ere Elhuyar (emanic equivalentetzat ez dena equivalentea eta eguia: berretsi, eutsi). 

Ba dugu euscaldunoc generalean (eta individualqui ere Kepa Errasti actoreac eta guionistac) zer nun ikasi esateraco an Academia eta an Elhuyar. ¿Noizco behar dute okerrac (incorrectioneac) zuzendu eta corregitu Academiac eta Elhuyarrec?