Friday, March 15, 2024

Analyzatu ahal da baita an eremu txiquia -behintzat theoricoqui-, baldin gogoric badago

 Aipatuz oraingoan beste oinohar bat on ETB1eco informativoac dugu iracurten buruz Puigdemont expresentea ea ahalco den presentatu hautagai an maiatzeco electioneac 

Itzultzeko prest 


baina izan ahal zen ere perfectuqui 

Prest itzultzeco 


Ziur nago ze edozeinec hartuco lituzque bi mezuac ontzat eta correctutzat euscaraz. Nic diodana da ordea  ze 2.a -Prest itzultzeko- da hobea informativoqui ze -Itzultzeko prest-. 

¿Othe da hori nire analysia neure opinione subjectivoa soilic eta apreciatione personal indemostrablea?

Inorc balu esateco zeozer buruz diodana, esan beza mesedez.

Thursday, March 14, 2024

Pesquisan on hurrats redactivo hobeac

Gaur iracurriric editorial honen titulua (on Gara eguncaria, eguena 14 martxoa 2024) 

Korrika, maite duena zaintzen duen herri harroa 

 

Hori structurea da sarri ikusten duguna an euscaraz izquirioz. Da baina hori structura redactivoa caltegarria tzat informatu iracurlea ondo eta fite. Ba daquigu ondoren iracurri titulua on editoriala ze duela -titulu horrec- hartzen "Korrika" tzat "herri harroa". 

Korrika, ... herri harroa


Baina ipini ahal zuen horrec tituluan ze ondoren "Korrika" seguituan berean "herri harroa". Holan, 

Korrika, herri harroa ... 


Eta completaturic osoqui titulua, honela 

Korrika, herri harroa zeinak zaintzen duen maite duena 


Halan ba daquigu lehenengotic ze ki Korrika deitzen du herri harro kin gueroagoco complementatuac. 

Baldin nahi balitz guehiago ondio atzeratu hori "herri harroa" hara hemen beherago nic asmatu titular yago luzea. 

 

Korrika, maite duena irmoki eta zintzoro zaintzen duen geure zinezko herri harroa

Wednesday, March 13, 2024

Niretzat da oso nabarmena eta indudablea

 Gaur an Berria euscarazco eguncaria lehen berria da hauxe ondocoa 

Parisek autonomia legegilea onartu dio Korsikari, baina herri izatearen aitortza eta ofizialtasuna ukatu dizkio 


Hori titularra zein da eguncarico lehen berria gaur ahal da (bethi ere baldin nahi bada) hobetu informaticoqui. esateraco redactaturic honela hori informationea edo berria. 

Parisek autonomia legegilea onartu dio Korsikari, baina ukatu dizkio ... (ukatu diona) 

 

Ipiniric osorik informatione osoa holan 

Parisek autonomia legegilea onartu dio Korsikari, baina ukatu dizkio herri izatearen aitortza eta ofizialtasuna 

 

¿Zein izaten ahal da arrazoia Berriac hobesteco darabilen auquerea?

Ineresantea litzaque jaquitea bere -Berria-ren- argudioa zein litzaque guztion mesedeco hori jaquitea, baldin balu argudioric prefosta.

Monday, March 11, 2024

¿Zein da aiphu yago eguiazcoa?

 Dugu iracurten an Gara digitala ze Alessandro Ruta-c esan du exactuqui zeren hortaco dago aiphua sarturic arten cacotxac. Hara dakarrena horren titularrac

"Italian ez da bozkatzen norbaiten alde, norbaiten kontra baizik" 

baina sarturic guero barrura on articulua iracuteco guehiago hori aiphu berhori on Alessandro Ruta dago  aitzitic beste modu hontara, nahizta berdinqui dago ere sartua arten cacotxac adieraiz dela aiphu exactua on Alessandro Ruta. Hara, 

"Italian ez da bozkatzen norbaiten alde, baizik eta norbaiten kontra"

 

Beraz, ¿zein bi versionetaric da eguiazcoa edo gutienic eguiazcoena? Biac izatea eguiazco totalac da impossiblea.

Sunday, March 10, 2024

Uliac diostana. Urliac dioscuna.

 Nola nic an aurreco commentarioa dudan commentatu aiphatuz oinoharra aguertua eguerdian an ETB1eco informativoac ari zirela gain elurretan direnac accidentatu an Ezcaray Errioxa. Ziotela 2 oinoharroc

Zuhurtziaz jokatzeko deia
eta
Zuhurtziarako deia 

non nic nioen ze hobea zela informaticoqui ipini izan balute hontara 

Deia jokatzeko zuhurtziaz
eta
Deia zuhurtziarako

Guehitzen nuela nic azquenean hau 

Gure urliac edo beste edozeinec ¿zer pensamentu othe du batez ere gain oinohar ttipia? 

Orain, an iluntzeco informativoa, aguertu da soilic oinohar bakar hau, ez oinohar bi.

Zuhurtziarako deia

 

Urliac diost, dioscu ondocoa 

Ttipiegiak dira sintagma horiek gogoeta handietan sartzeko. 


Baina hala ere niretzat baldin ba ditugu comparatzen

Zuhurtziarako deia 

eta 

Deia zuhurtziarako 


2. auquerea da hobea zeren lehendabizicotic esaten da 

Deia ... 

zain verbeac centratzen du iracurlea esanez mezua doala buruz dei bat zeina ez den ondio completatu edo especificatu, ezen dagoela dei bat. Zeina guero completatzen da honela 

Deia zuhurtziarako


Nire pensamentua edo interpretationea ¿othe da total subjectivoa soilic duena valio tzat nire cerebroa? Nic ustez ez. Esquertuco nuque balego baten baten contraargudioric contra nic dudana defenditzen.


Thursday, March 07, 2024

¿Izan ahal da hobea, informativoqui?

 Gaur ez naiz arico buruz lexicoa aurquitzen duguna an Elhuyar hizteguia, nola ari izan naiz aurreco egunetan. Gaurcoa beraz ez da buruz lexicoa eta ezta buruz orthographia zeinac biac -lexicoa eta ortographia- duten euren importantzia indudablea, bai euscaraz nola an edozein hizcuntza. 

Gaurco commentario izango da buruz hitzen ordena an phrasea edo syntaxia. Nahi dut ere marcatu aurretiaz ze conceptu bat da izatea correctua edo incorrectua eta beste conceptu differentea da izatea mezu bat yago communicativoa edo izatea hori mezua gutiago communicativoa nahizta bi auquerac -communicativoagoa edo gutiago communicativoa- izan, diodan lez, biac correctuac BAINA bat izatea hobea communicativoqui ze beste auquerea. 


Halan dugu iracurten gaur an oinoharra on ETB1eco eguerdico informativoac ondocoa (buruz Nafarroaco parlamentua) 

Parlamentuan sartzeko saiakera 

 

hori goico mezua ulertua ahal izateco difficultateric duen euscaldunic, seguru, ez dugu aurquituco nehor zeren da osotoro diaphanoa an bere gardentasuna. Baina -BAINA- horregatio hobetu ahal da hori mezua communicativoqui, redactaturic honela. Ea zer deritxozun iracurle zuc. 

Saiakerea sartzeko parlamentuan 

edo baita

Saiakera sartzeko parlamentuan 


¿Zelan duzu zuc iracurle sentitzen hori gorabeherea diodana? ¿Othe da auquera bat yago communicativoa ze bestea zuretzat?


Tuesday, March 05, 2024

Desconfiantzaz consultaturic Elhuyar hizteguia

 Nola nic izquiriatu dut ki euscaldun relevante bat eta mezuan erabili dut euscaraz discordante hitza zein da amancommun hitza euscaraz eta gazteleraz (eta frantzesez eta inglesez, ...), nola beste hitz international amancommun asco nahi izan dut jaquin nola dakarren hori discordante verbea behar da esan euscaraz. Joan nahiz bai ki hiztegui hori, hori bai desconfiantzaz, ustez proposatuco du barbaritate handi irreala. Eta hori da dudana aurquitu: barbaritate handi irreala eta gainera inimaginablea. Beherago zeuc juzcatu zeure cabuz.

Dakarrena da tzat gaztelerazco discordante hitza ondocoa Elhuyarrec

discordante

1 adj. desberdin, kontrako, bat ez datorren(a)

 

Ikusiric horiec 3 equivalentziac 

(desberdin, kontrako eta bat ez datorrena

etortzen zait pensamentura ze Elhuyarrec ba daqui arras ongui ze 

 

1) desberdin hitzac ez du esan nahi discordante 

eta baita Elhuyarrec ba daqui transparantequi 

 

2) ze kontrako erabiltean ez da adierazten discordante 

eta Elhuyarrec ere ba daqui total osotoro eta ezein duda baric ze 


3) bat ez datorrena horrec ez du ezta adierazten discordante conceptua. 


Escatzen dut ondorioz ki Elhuyar ondrautasun guehiago, eta izan dadin yago zientifico. Edo bestela ratifica dadin an bere 3 affirmationeac, orienta gaitezen gu euscaldunoc bere maremagnum lexicalean.

Friday, March 01, 2024

Blasphemia lexicala (edo blasphemiac?) an Elhuyar hizteguia

Lagun bati commentaturic zer dakarren Elhuyar hizteguiac jaquiteco nola den esaten gaztelerazco inexpresivo verbea euscaraz

inexpresivo, -a

1 adj. espresio(rik) gabe(ko), adierazkortasun(ik) gabe(ko), bizitasun(ik) gabe(ko); hits

rostro inexpresivo: espresiorik gabeko aurpegia

 

Ipini deust ondocoa:

Jokatuko neuke Amurizak "inespresiboa" errebindikatuko leukela. Eta errealistak izanda, [eta eguiazaleak, utziric bazter inventuac] segurutik berori da aukera onena. 

 

"Hits"proposatzea adiera hori emateko blasfemio hutsa da, aberrazino garbia. 

 

Elhuyar Hiztegian ageri diren astakeria guztien zensoa egin behar badozu, zati baterako lana badozu. 

 

Nire lagunac niri ezartzen badeust ere lan indeterminatu hori, nic diot ze lan hori -inorc eguitecotan- behar luqueela eguin Elhuyar berac, eguinez bidenabar autocritica poxi bat bedere.


Monday, February 26, 2024

independencia/soberanía (behintzat gaztelaniaz) ez dira synonymo -nahiz Elhuyar-

 Nengoela iracurten propagandea on EH Bildu aurquitu naiz kin hau verbea 

burujabetza 

eta nola ez nengoen ziur zein conceptu politicori zen referitzen dut consultatu badaezpada Elhuyar hizteguia. Hor dio Elhuyarrec ze berujatzea hitza da gaztelaniaz 

independencia, soberanía 

independencia

1 s.f. independentzia, burujabetasun, mendekotasunik/menpekotasunik ez(a); askatasun; eskukotasun; birjabetasun

siempre he admirado la independencia con que mi madre toma sus decisiones: miresgarria iruditu izan zait beti gure amak erabakiak hartzeko duen mendekotasunik eza
mi sueldo me da independencia suficiente para ir de vacaciones cuando quiera: soldatak nahikoa askatasun ematen dit nahi dudanean oporretan joateko

2 s.f. (Pol.) independentzia

Argentina consiguió la independencia en 1816: Argentinak 1816an lortu zuen independentzia

 

harritu naiz eta jarri desconforme zeren (behintzat gaztelaniaz) ez dira bi verba horiec -independencia eta soberanía- synonymo eta elkarren trucagarri. Edozein politicoc zeinac asco ez daquien ere ba daqui gutienic hori.

Beguiraturic orain ostera, nola da gaztelarazco independencia verbea euscaraz dakar independentzia eta baita burujabetasuna, baina ez dakar burujabetza. 

¿Non dago Elhuyar hizteguiaren reversibitatea?


Joanic orain berriro ki Elhuyar hizteguia consultatzeco gaztelerazco soberanía hitza nola da euscaraz  dugu ikusten ondocoa ezen da euscaraz

subiranotasun, burujabetza 

soberanía

1 s.f. subiranotasun, burujabetza; birjabetasun


Uzten nauelaric Elhuyarrec asqui zalantzaca, balantzaca eta groggy uzten dut gaurcoz zapart seguitzea. Errezpetua mesedez Elhuyar tzat gu euscaldunoc eta ez horrenbeste nahaste.


Saturday, February 24, 2024

Titularra hobetua edo aitzitic yago zurrunbilatua

Dut iracurri hau titularra (Gara eguncaria, zapatua 24 otsaila 2024, 16 or) 

(https://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gara/editions/2024-02-24/hemeroteca_articles/ertzaintzak-istiluetarako-duen-protokoloa-ikusi-nahi-du-eh-bilduk)

Ertzaintzak istiluetarako duen protokoloa ikusi nahi du EH Bilduk 


ustez nic ze hori goico titularra ahal da hobetu informativoqui dut ipintzen beste modu hontara 

EH Bilduk nahi du ikusi protokoloa zein duen Ertzantzak istiluetarako 


Nahizta niretzat nic ipini auquera syntacticoa da hobea informativoqui/communicativoqui, izan lei beste batzuentzat ez izatea holan. Baldin bakoitzac esan baleza berea izango litzaque euscalzaleon interrelationea hobea eta mesedeco gu oraingo euscaldunac eta ere ethorquizunecoac. Aguer ditzagun ba gure aburuac -alde edo contra- mesedez gu.

Thursday, February 22, 2024

Redactatzean periodisticoqui behar da calitate -informativo- hobea

 Dugu iracurten (an Gara, eguena 22 otsaila 2024, 24 or) ondoco titularra 


Bozak galdu dituzten dinastia politikoek Gobernua partekatzeko akordioa sinatu dute

(Gara, Islamabad) 


Baina hori goico titularra da informativoqui hobeto redactatua honela (ezein duda baric) 

Bozak galdu dituzten dinastia politikoek sinatu dute akordioa partekatzeko Gobernua 


Diodanaz conforme ez dagoqueena esan eta explica beza zergatic.

Tuesday, February 20, 2024

Expressatua edo personalqui edo periodisticoqui

 Noiz persona bat da expressatzen personalqui eta gainera informalqui izaten ohi da mezua gutiago exigentea. Baina noiz mezua da an mass media, esan nahi bait da periodisticoa orduan mezua da yago exigentea. Goico differentzia hori hobequi explicatzeco ekarrico dugu hona blogera exemplu bat reala (personala, ganic A. A.) eta guero exemplu hypothetico nic asmatua adierazteco nola beharco zuqueen izan periodisticoqui.


Delaco A. A.-c esan du buruz zinema mundua ondocoa, aguertuz bere aburu personala 

"Euskal ekoizpenaz gainera, nazioarteko zinema euskaratzea beharrezkoa da" 

Nic hor goico mezuaz ez daucat esatecoric (ez txalotzeco, ez criticatzeco) ezer zeren hori esaldia da expressatua an eremu personala. 


Baina hori esandi berbera beharco balitz expressatu an mass media esateraco eguncari batean beharco luquete journalistec ipino honelatsu

Euskal ekoizpenaz gainera, beharrezkoa da euskaratzea nazioarteko zinema

Friday, February 16, 2024

Ala ¿ez al da horren evidentea "nic dudana ikusten", total evidentea?

Iracurriric an ETB1eco informativoac gaur (baricua 16 otsaila 2024) ondoco oinoharra 

Ez da epaiketarik egin

 

nago ni ze ipini ahal zen hori oinoharra -hobetua communicativoqui- beste modu (redactivo) hontara 

Ez da egin epaiketarik  


Niri iruditzen zaidana osotoro evidentea ¿ez othe da baina horren evidentea? ETBco professionalec ¿othe dute pensatzen, reflexionatzen edo comentatzen gain honelaco auquera syntactico differenteac?, zeintzu diren 2ac totalqui correctuac grammaticalqui baina ez direnac 2ac berdin an nivel communicativo edo informativoa. 

An ETBco informativoac behar dutena da preferentequi -ahalaz- informatu.

Thursday, February 15, 2024

Ez dut izan nahi iracurri euscarazcoa -izanic escura, 2 auquerac-, baizic erdarazcoa.

Gaur goizean -eguena 15 otsaila 2024- eguin deuste an Galdakaoco hospitala colonoscopia non hortaraco nauten sedatu naguien sufritu eta sentitu gutiago. Ostean entregatu deuste folio bat izquiriatua bilinguequi 2 columnatan. Ezquerrean euscaraz eta an escuin partea gaztelaniaz. 


Hasi naiz, principioz, kin euscarazco auquerea, hasten dela honela 

1. Proba lasaigarriak emanda egin denez, ... 

¿Ez al litzaquen arguiagoa redactatu izan balitz siqueran beste honela?

1. Proba -niretzat, aprobea- egin denez emanda lasaigarriak, ...

Baina nola nic ez dut ulertu zer dioen horrec textuan pasatu naiz berehala ki alboco gaztelaniazco auquerea, dioela 

1. Debido a que la prueba ha sido realizada con sedación, ...


Eta hemen -an erdarazco textua- nola ez dudan izan ezein arazoric eta ezta problemaric ulertzeco seguitu dut beste guztia iracurriz gaztelaniaz, bazter utziric euscarazco versionea tamalez baina amorez realitate casu hontan personala eta ere tarte temporala neucana. 


Curiositatea izan dut guero nengoela jada, an etxea, nola dakarquen Elhuyar-ec sedante hitz erdarazcoa. Hara hori hitza an Elhuyar 

sedante



baño de burbujas con masaje sedante: burbuila-bainua eta masaje lasaigarria

2 s.m. (Med.) lasaigarri, lasaitzaile

administrar sedantes: lasaigarriak eman
este sedante te calmará los nervios: lasaigarri honek nerbioak ematuko dizkizu 

 
Beraz, galdetzen dut nic ea ¿huts horren responsablea -azquen responsablea bederen- den Osakidetza edo den rebotez eta eguiazqui Elhuyar bera  zeren du edan eta du edaten Osakidetzac (Osakidetzaco itzultzaile proffesionalac) beste ascoc lez an Elhuyarren ur lexicala zeren bait da orduan responsablea Elhuyar bera kin bere hizteguia izanic sorburua on huts lexical hori eta beste ascoren? 


Hor an euscarazco textua ikusi ahal dira 2 problema behar direnac solucionatu: 
 
1) problema lexicala (casu emanez ere ki Elhuyar hizteguia) 
eta ere
2) problema syntacticoa, ondo redactatzearena


Wednesday, February 14, 2024

Distantzia differenteac kin mesede ere differenteac

 Gaur nahi dut batetic comparatu eta bestetic alderatu bi auquera differente, bat da erabiltea edo ez automovilean GPSa edo navegadorea eta bestea an gure blogeco arlo yago propioa ea ahal den ala ez  erabili edo ez (redactatzeracoan euscaraz) recurso prepositivoac edo ez erabili auquera prepositivoa.


Esateraco kin auquera erabilteco navegadorea noiz noan ni tik Lequeitio non bizi naizen ki Marquina alboco uria (14 bat km), ez dut erabili inoiz orain arte GPSric, nahizta ba dituen (ez soil, dituzquen)  honaco distantzia txiquian ere bere avantailac.

Ostera, noiz joan ohi naizen urthe guztietan ki Grecia kin autoa (4 eguneco bidea) bethi dut erabilten GPSa. Zeren zait mesede handico laguntasuna.


Mintzatuz orain buruz convenentzia erabilteco redactatzeracoan euscaraz recurso prepositivoac nahi dut esan ze horrec dakarren mesedea da batzutan handiagoa ze beste momentu batzutan (nola erabilteracoan GPSa kin distantzia km gutico edo handiagoac). Halan, gaur prensan ikusirico 2 exemplu ipinico dituc hemen blogean ikus daigun ze dakarten mesedea da batzutan handiagoa ze bestetan. Hara,  

Bere bidea zabalduz, Altuna-Martijarena goxatu du Javier Zabalak Tolosan

edo 

... an Tolosa.

edo beste exemplu hau non ikusi ahal da dela mesedea handiagoa erabiliric particula prepositivoa 

Teilatutik erorita, 47 urteko langile bat hil da Durangoko Fundiciones Fundabarrin

edo 

... hil da an Durangoko Fundiciones Fundabarri

Mesedea dakarkiguna horrec recursoac aplicaturic hemen an 2. exemplua da nabarmenqui ascoz handiagoa zeren avisatzen gaitu 32 spacio lehenagotic ipinico duela non (Fundabarri-n). 

 

Besteric litzaque discutitzea ea hori recursoa den ala ez den zileguia erabiltea euscaraz (argudiaturic horregatio zergatic) edo besteric litzaque ostera ukaketzea inukagarria ezen recurso horrec lekarquen  meseda da galanta tzat iracurlea eta ere -uste duquet- tzat euscara, tzat hori ente conceptual eta inhumanoa.