Wednesday, May 29, 2019

EROSKIren euscara irreala

EROSKIc bere productuac saltzen ditu etiquetaturic gaztelaniaz, euscaraz, catalanez eta gailegoz. Halan gaur erosi dut polsa bat zeinac zekarren ze erositacoa da

ziazerbak 

nola zer diren ziazerbak nehorc nehon ez du ulertzen euscaldunen artean dut beguiratu albora eta jaquin dut ze gaztelaniaz da

espinacas 

Dudaric ez da ze euscaraz productu hori dela espinacac (edo spinacac), baina baita berdinqui beste haimbat hizcuntzatan

ingles spinach
frances  epinards
aleman Spinat
italiano spinaci
russo spinat (baina an alphabeto cyrillicoa, шпинат)
greco spanaki (σπανακι)
arabe isbinah
persa ispanag

hitza ei dathor (segun hiztegui greco etymologicoa, ετυμολογικο λεξικο 2010) ti latina
spanachium ezen dituenac arantzac edo spana, gazteleraz espina.

EROSKI eta beste guztioc errespetua ki euscara eta batez ere ki euscaldunac.

Tuesday, May 28, 2019

Hizteguiec atchequi dezaten orbita osoa e hitzac

An edozein euscal gaurco hiztegui moderno ikusten da nola hitzac hartzen dituzte bakarca eta bakarrean ordez-eta hartu hitzac kin bere orbitaco hitz-sateliteac.

Gaur nahi dut ekarri hona blogera harturic ganic Josu Lavin bi exemplu on non ikusi ahal dira bi hitz horiec -memoria, creatu- an bere amplitude zabala. Hara,

memoria
memorio
memorandum
memoranda
memorable
memorablequi
memorabletassun
memorabilitate
memoratu
commemoratu
commemorativo
commemorativoqui
commemoratione
commemoratore
commemoratu
memorial
memorialqui
memorialista
memorializatu
memorativo
memorizatione
immemorable
immemorial
immemorialqui

Hemen beste hitza kin bere orbita osoa

creatu
creatione
creativismo
creationista
creativo
creativoqui
creativotassun
creativitate
creatore
creatzaile
creatura

increatu
increativo

concreatu

procreatu
procreatione

recreatu
recreativo
recreatione
recreational
recreationista

Saturday, May 25, 2019

Ez da conveni holaco redactioneric

Iracurtzen dut hau

SAGARARTE
.................................................................................................................................
................................................................................................................. proiektua

baina hobe da izan balitz hola

SAGARARTE
Proiektua zeinak .......................................................................................................
...................................................................................................................................

(Gara, gaur8 supplementua, https://www.naiz.eus/eu/hemeroteca/gaur8/editions/gaur8_2019-05-25-07-00/hemeroteca_articles/sagardotegiaren-arima-piztu-eta-artista-gazteak-bultzatu-nahi-dituen-proiektua)

Thursday, May 23, 2019

Actionistac, akzionistak, akziodunak?

Heldu  zait ganic Berria eguncaria deia zeren naiz han
actionistá 
edo
akzionistá
Aitzitic horregatio Berria eguncariac berac ipinten du
akzioduna

Reflexionatzen dut nic ea ¿zergatic ez duten respetatzen euscaldunen euscara edo euscara real sociologico comprobable euscaldunena? Guezurrez ari dira. ¿Ez al du valio euscaldunen euscarac?

Tuesday, May 21, 2019

Egon al da dudaric?

Nahizta esaten da ze ez dago absoluturic ezertan, batzutan errazago eta ascoz aisago erabaqui ahal da epai bat alde batera edo bestera.

Halan ikusiric an ETBco informativoac ezartzen dutela pantaillaren azpian honaco mezuac
  • Asier Garitanok Abelardo ordezkatuko du
ethorten zait gogora ipintea hori mezua beste modu hontara, modu informativoqui hobe hontara
  • Asier Garitanok ordezkatuko du Abelardo
Baldin 2. auquerá bada hobea informativoqui an mass media behar luquete pensatu buruz holaco auquerac, auquera hobe qualitativoac.

Baita gaur iracurri dugu pensan an Gara hau titularra zein da structuralqui paralleloa goicoari

Lekeitioko ikastolak jasotzen ari den elkartasuna eskertu du 

zein titular ipini ahal da modu informativo hobean holan

Lekeitioko ikastolak eskertu du jasotzen ari den elkartasun 
edo
Lekeitioko ikastolak eskertu du elkartasuna ari dena jasotzen

Monday, May 20, 2019

Zein othe da euscarago?

Arbizun, Nafarroan, eguin den lasterquetaren slogana izan da hau "Leisterka denak etxiá" Nahiz intuitu dudan ze "etxiá" hori da "etchera" consultatu dut Etcharri Aranazco lagun bati zeinac esan deust ze ongui dudala intuitu ezen hango Arbizuco euscara localean "etchera" esaten da "etchiá".

Orain joanic goico gaurco titulura nahi dut galdetu zein othe da euscarago arten "etchera" eta esaterako  "pentsiodun".

etchiá 
edo 
pentsiodun

Zein realago an euscara? Niretzat ez dago dudaric zeren "etchiá" erabilten da behintzat Arbizun (nola Munitibarren "etchá") eta ostera "pentsiodun" ez da nihon erabilten nahiz-ta Academiac bere hizteguian dakarren "pentsio" eta "pentsiodun". Zergatic ez du errespetatu behar Academiac euscaldunon euscara? Behintzat hortan Academia dago realitatez campo, conscientequi realitatez campo. Ez al du eguin behar Academiac ere repasoric bere ihardunarena? Ez al ditu remediatu behar bera huts eta guezur nabarmenenac behintzat?

Sunday, May 19, 2019

Sorpresa on baina anomala

Nengoelaric iracurtzen supplementua buruz Ibilaldia Lekeition 2019 iracurtzen dut ze

... Horretarako, "abatar" baten bidez, ... 

baina nola ez nequien zer da "abatar" technologian joan naiz ki internet eta ikusi dut ze termino technologico hori da "avatar". Pensatu dut ere zer othe dakar Elhuyar hizteguiac?, seguruenez hor ere "abatar" ordez-eta "avatar" hitz internationala. Baina hara Elhuyarrec ere dakarrera eremu technologicoraco da
"avatar". 
Aitzitic Academiac ez dakar termino technologico hori, ez "abatar" eta ezta "avatar".

Baina nola hezur muinetaraino sarthua dugun ezen euscaraz ez dago v letraric nahiz-ta Elhuyarrec ekarri "avatar" ostera Ibilaldico redactore horiec ipini dute "abatar", onbeharrez eta seguruenez ere patriotismoz.

Saturday, May 18, 2019

Hizteguientzat ez du valio euscaldunon euscarac

Verba eguinic generalqui hizteguietaco hitzac dira -edo behintzat izan behar luquete- reflexua edo rebotea hitzena existitzen direnac hain hizcuntza bat direlaric jasotzen guero a posteriori paperera edo hizteguietara ondorioz bilqueta bat ganic hain populua. Nola ere lehenagocoa da izquiriatzea ezi iracurquetá. Hizcuntzac dira lehenago eta guerogocoac hizteguiac. Goico horrec valio du batez ere tzat hitz basicoac zeinac dira asco erabiliac ganic personac dutenac mintzatzen hori idiomá.

Gaurco euscal hizteguiac dira, esango nuque guztiac, desastre izugarri handia eguiten dutenac calte handia euscarari eta rebotez euscaldun herriari.

Esateraco, esateco
ridiculo / edo nahiago balitz ridikulo 
ipintzen dute guehienaz ere
erridikulo 

Ez dute respetatzen -egungo- euscaldunon euscara zatio ideia lexical preconcebitu indefendible eta irracional batzuc. Egungo hizteguiec behar dute reflexatu egungo euscara darabiltena egnngo euscaldunac.

Consulta edozein hiztegui eta ikusico.


Saturday, May 11, 2019

Titular impresentablea

Duda tchiquienic ez da ze ondoco titularra da impresentablea totalqui. Hau,
(Gara, interneteco editionea)


Ez al da presentableago, mila bider presentableago holan

Seaskak deia egin du aurre egiteko mehatxuei kontra murgiltze eredua

Zergatic ez dute nahi hartu haintzat receptorea, iracurlea, euscal iracurle lar sufritua?

Othe du honec lebaric?

Mungui aldean erabilten dute leba verbea adierazteco importantzia. Halan entzuten da, horrec ez dauca lebaric, eta  antzecoac.

Baina an eguncari  bat edo mass mediaco medioa derrigorrez behar du izan importantziaric informatzeac aisenic mezua ulert dezan iracurleac.

Bada, iracurriric hau titularra
(Gara eguncaria, zapatua 11 maiatza 2019, mundua 16. or)

Ipar Koreak jaurti dituen misilen helburua AEBak estutzea da 

hori goico titulua hobetu ahal da respectuz iracurlea honelatsu

edo 
Ipar Koreak jaurti dituen misilen helburua da AEBak estutzea 
edo 
Ipar Koreak jaurti dituen misilen helburua da estutzea AEBak 

Ez al dira ulertzen aisaggo iracurlearentzat? Zergatic ez dute hartzen arduraric euscal eguncariec informatzeco effectivoago? Ez al du euscaldunac horren zuzenic?

Friday, May 10, 2019

Letra bat guehiago titularrac, a

Gogoan dut nola lehenagocoan esan du Errotetac hemen blog hontan ze ascoc izquiriatzeracoan euscaraz dagoz atentuago an correctione linguistico redactivoa ezi an nola hobequien redactatu izan dadin delaco textua comprenitua aise ganic iracurlea.

Halan, gaurco (baricua 10 maiatza 2019) Berria eguncarico lehenbizico paginan iracurri ahal da hau eguneco titular principala

Abiatu dute alderdiek Nafarroan aldaketa gogoa indartu edo itzaliko duen kanpaina  

baina hori goicoa comparatzen badugu kin beheco hau

Abiatu dute alderdiek kanpaina Nafarroan aldaketa gogoa indartu edo itzaliko duena  
edo 
Abiatu dute alderdiek kanpaina zeinak Nafarroan aldaketa gogoa indartu edo itzaliko duena  

Iruditzen zait ze ikusten da textu original hortan ez dago arduraric informatzeco iracurlea ondo, zuzen eta zalhe, ahalic effectivoen. Mass mediaco medioan non ez dago asqui arduraric informatzeco ahalic hobequien, arinen.


Thursday, May 09, 2019

Zeren da reflexione interesantea

Ekarten dut gaur blog hontara reflexionea eguin zuena Errotetac direla egun batzuc baita an nire blog hau. Hemen da  zioena zeina da interesantea eta iracurgarria besteric ez bada ere rebatitu ahal izaiteco dioena Errotetac. Hara,


Erramun jauna,

Damu dut hunen gordinki erraitea ondoren datorrena, bainan egia bezalakorik ez baitago, ahoan bilorik gabe erranen dautzut ene ustea.

Jakizu bada, ene ustez arrunt galdua duzula euskarazko sintaxi klar, komunikativo eta progresivo baten alde abiatua duzun gurutzada edo borroka nehoiz ezin aski prezatuzkoa. Eta hala uste dut zeren ez baita igaraiten egun bakar bat non ez dugun aurkitzen euskal testuetan (erregistro idatzira mugatzen dut ene ohar hau) esaldi bat –edo esaldi parrasta handi bat– eraikia eta moldatua iseka beltza eginez zentzu, logika eta komunikagarritasun printzipio sinple eta oinarrizkoenei, eta non ez dugun ikusten nolaz aspaldi handi huntan bereziki Hegoaldean nagusitua dugun izkririamolde zentzugabe eta luzara suizida batek ari daukun jaten eta iresten euskararen ahalmen retoriko eta prosodikoa halako gisaz non gauza segurra baita arrunt enbalditurik ezarriko daukula laster, sekula berriz ezin izaterainokoan komunikazione tresna erabilterraz, indartsu eta baliagarria. Eta itxesa inminente bezain absoluto horren aurrean aditzen dea ahots kualifikaturik alarma deia jotzen? Ez hanbat. Aitzitik, sintaxi abominable hori debekatu, ohildu eta isekatu beharko luketen ahotsak mutu demonio dagozi (salbuespen bakarra dira blog huntan adiarazten direnak), eta beren alerta deiadarrak aditzeko partez ikusten duguna da publikazione orotan emaiten zaiola sintaxi pozoitsu horri bide zabala, zilegitasun eta legitimitate, erraiten balitzauku bezala horixe dela euskal jendeak bere komunikazione beharrak asetzeko baliatu behar luken tresna, zein baita hain gauza patetikoa eta ezin pentsatuzkoa nola sinistarazi nahi izatea minbiziak jotako eri handiari behar dituela erran zonbeit Agur Maria bere osasuna berreskuratzeko, eta baztertu medikuntza modernoak bere bizia begiratzeko eskura jartzen dazkon arta zientifikoak.

Goiko ahapaldi irakitu hori eragin daut duela zonbait minuta Argiaren web orrian kausitu dudan esaldi batek zeinetan laburbiltzen den modu grafiko batean gure garai auhendagarri hunetako zabarkeria eta basakeria sintaktiko beltza. Ez du berez, esaldiño horrek, deus berezirik respektu molde antikomunikativo berean antolaturik gure artean publikatzen diren gainerako milaka esaldiak, salbu eta, menturaz, esaldi hunetan egileak egin duela agidanez gaitzeko ahalegin bat bere lana gerta dadin egiazki eta bipilki antikomunikativoa, diteken gradu maximoan. Eta aitortu behar zaio, baiki, ontsa erreusitu duela. Huna beraz gure Leizarraga berpiztuak (artikuluak ez dakar nehoren sinadurarik, horregatik permetitzen dakot ene buruari piko maltxur hori) apailatu daukun esaldi txanbelina:

"Hernani ez da bere hondakin organikoak konpostatzeko planta txiki bat herrian eraikitzea debekatu dioten bakarra".

(https://www.argia.eus/albistea/usurbili-ere-debekatu-egin-diote-bere-organikoaren-parte-bat-baserritarrekin-konpostatzea)

Esan gabe doa, Arana, Azkue, Altube eta gainerako azti-aprentizak gure hizkuntza eskupilatzen, lardaskatzen eta izorratzen hasi aurreko garaietan esaldi hori hunelatsu emango zuken edozein euskal izkribatzaile normalek:

“Hernani ez da herri bakarra debekatu diotena planta txiki bat eraikitzea bere hondakin organikoak konpostatzeko”.

Edo

“Hernani ez da herri bakarra zeinari debekatu dioten planta txiki bat eraikitzea bere hondakin organikoak konpostatzeko.”

Aski frogatua dut engoitik: Hegoaldean euskaraz izkribatzen dutenen ehuneko handi-handi batek izkribatzera jartzen direlarik gogoan hartzen duten xedea ez da mezuak argi eta erraz helaraztea beren irakurleei, baizik eta atsulutuki eta zernahi gostarik betezea eskolan, kazetetan, irratian, liburuetan, e.a. barneratuak dituzten arau sintaktiko absurdo batzuk, sinisturik arauxka horiekiko leialtasun itsu bezain misplazatuan kausitzen dela “zuzentasuna”ren gakoa. Eta horrela dute malerus horiek zuzentasunaren idola faltsua adoratzen beste jainko ororen gainetik, behialako cananeo zaharrek Moloch bezala, ohartu gabetanik adorazione antzu horretan daudela beren katea gogor eta tinkoenak, eta beren porrot segurraren bermea.

Egia baizik ez da horren suharki irrikatzen duten “zuzentasun” mistiko horretara arribatzeko bidaje esportzatuan galtzen dutela gaixoek zenbait huskeria ttipi, nola diren testuaren ulergarritasuna, komunikagarritasuna, dotorezia, eta are irakurgarritasuna bera ere, bainan nor gogoetatuko da hanbat esdeuskeria muntagabe horiengatik baldin erran ahal badu gero nornahiren aitzinean, paparra harro eta burua gora, beste nornahi bezain kapable dela bere esaldiak moldatzeko hertsiki beteaz ortodoxia altubianoaren arauak, edo –ez da deus gure artean entzuten eta argudiatzen ez denik– izkribatzen dituen testuen zailtasuna bera dela testu horien zuzentasunaren froga, gauza jakina denaz geroztik gure mintzaira zaharra munduko beste guztiak ez bezalakoa dela eta hortakoz behar dutela izan bere perpausek hurren nehork ezin konprenituzkoak lehen irakurrian, ez dadin sekula ahantz ez markistu eskuararen etorki isolatuaren loria handi eta distira itsugarria?

Horiek guziak hola direlakoz, eta ez bestela, behartua naiz finitzera egungo ene mezua aurreko guztia lau hitzetara biltzen duen gogoeta hits eta etsigarri batekin:

Ez dago zer eginik.

XE

Friday, May 03, 2019

Obedientzia absoluto harritzecoa

Euscaldunoc daucagu famá, behintzat gueuc sinesten duguna gueure bururuarequico, garela insumisoac edo insumiso samarrac -ezen ez garela sumisoac eta obedienteac principioz zernahiri- eta horixe gatic ez zarela macurtzen nolanahi esandaco edozerri.

Contua da ze noiz iracurri dut ondocoa prensaco lehen paginan (Gara, ostirala 3 maiatza 2019)

Pentsiodunak kalean M26aren atarian ere 

pensatu dut ze gu euscaldunon artean ez da esaten inon

pentsiodun 

ez delaric erabilten inon (% 0) pentsiodun baizic ostera bai pensonista (sic) ¿nola othe da possible batbatean eta leku guztietan erabiltea orain pentsiodun uko eguinic ki pensionista hitzari zein da erabilten % 100?

An euscararen arloa nondic gagoz hurbilago izatetic insumiso edo lar sumiso itsu eta ignoranteac? Ez al du valioric euscaldunon euscarac?

% 0 contra % 100 

Eguia sociologicoac behar luque bide eguin aurrera izenean e eguia eta realitate sociologicoa zein dira comprobableac irrefutablequi.