Comparationea nola informatu' artean euscaraz eta erdaraz

Ba nequien ze gaur -abendua 29- ethorrico zela prensan noticia buruz euscal preso politicoen collectivoa edo EPPK zeren atzo entzun nuen radioan eta tv-n zutela eguin adierazpen importantea bat. Gogoa nuen jaquiteco nola emanen zuten berria bai euscaraz eta ere erdaraz, guero comparatzeco bi textuac.

Hara ba hemen


Gara eguncariac dakarrena

EPPK ........................................................................................................

eta hemen Berria eguncariac dakarrena

................................................................................................... EPPK-k 

edo duelaric textua osoago

Garac

EPPK da .............................................................................................

Berriac

............................................................................... iragarri ditu EPPK-k 

Hemen da osoric textua

Garac

EPPK da un transcendente paso para solucionar la cuentión de los presos 

Berriac

Foro Sozialaren aholkuak bere egin, eta urrats gehiago iragarri ditu EPPK-k

Othe da haimbestecoa nola escatzeco dimisionea?

Egun dudana izquiriatuco eta erabilico gogoetagai da exemplua hon clarificationea, ideien edo conceptuen clarificationea zeren ascotan eguneroco lanac edo iharduquitzeac du lausotzen eta desorientatzen gure claritatea edo ideien clarividentzia zeina da osoro beharrezco ondo eguiteco, planteatzeco quasic edozer. Zembatez izan claritatea handiago, izan ahal gara effectivoagoac edozertan.

Halan dut iracurri Herria astecarian (21 azaroa2013, 14 or) Baionacoan ezen academico numerario zuberotar Jean Louis Davant-ec duela itzuli eta publicatu arartez Maiatz euscararat eta frantzeserat Miguel Unamunoren lan titulatua Sonetos de exilio, duelaric publicatu pean titulu bilingue euscaraz Erbesteko Sonetoak eta frantzesez Sonnets de l'exil.

Holaco laprastada edo labancada lexicala hon academico batena (J L L), zeina duda micoric gabe da handia eta izigarri lar demasa, othe da escatzecoa besteco dimisionea hain academicoarena?

Batzuc beharba ez duquete hor ikusten deusen motivoric escatzeco hori -dimisionea- , beste batzuc uste duque hain delacoa, ezen beharbada bakoitzac duela bere aburu personal individual (eta ere secretua, zenbaitec). Academicoec ez luquete izan behar secreturic buruz conceptu linguisticoac, direla lexicalac, grammaticalac, syntacticoac,... nahiz behar diren mintzatu publicoqui tentuz eta errespetuz baina gorde baric zer pensatu daroen hain edozein puntu buruz euscararen arlo proprioa zeren hortaco dire izendatuac academico daitezen izan tzat euscal pupulua eta ere herria aitzindari eta bide berri marcatzaile eta edeguile.

Behar luque jaquin edozein academicoc ezen exilio (duelaric edozein ethorqui) da hitz bat duena bere significantza propioa, beste hitza aitzitic arras besteric da significantzaz ezen erbestea hitza.

Dezadan esan arguigarri eta clarificagarri ezen noiz nic pasatu nuen Canadan orai urthe guti bost hilabethe egon nintzela erbestean baina ez naski exilioan. Ba dut ere nic Nevadan lehengusu bat -bera ere nire izenquidea Erramun Jaio Guerricagoitia- han dagoena erbestean partitu zenetic Munitibartic orai 50 urthe baina ez dela nehoiz bizi izan exilioan, etortzen delaric lantzean behin visitaz iraganic Atlanticoa avionean. Erbeste hitzac nahi du erran -eta da euscara occidentaleco hitz asqui corrientea- ezen dela beste herri batecoa ezen ez zein izendatzen den. Halan casuraco Munitibarren dira erbestecoac direnac inguruco herrietacoac edo urrunagocoac ere, berba batean ez direnac Munitibarcoac.

Hori ez daquien academincoric -izen dadin Davant edo edozein besteric- ez du (duque?) merezi Academian ez aulquiric ez cathedraric. Gutienenic merezi duena da amonestatione exemplargarria! (ez bada ere publicoa).

Nic clarificatu dut zerbait. Nahi luen beste edozeinec ere eguin lezaque guehiago' bide amanic critica positivoari.

Ze euscara raro eta ez-naturala! (ETB)

Azquen aldi hontan entzuten ohi dira an ETB honelatsucoac zeintzu ez duten an euscara realea ezein existentziaric, % 0 sociologuicoqui

antsietatea

pertsiana

penintsula

holan pronunciatzea euscal hitz horiec da arlotada galanta eta caltecorra zeren ez da NEHON esaten hola baizic

ansietatea, persiana, peninsula, ... 

Hori, ezen, esatea eta esan eraguitea -esateraco an ETBco informativoac- pertsiana kin bere etc luzea da mania bat Academiarena (personalizatua an academicoac) zeinac Academia eta academicoac dagoz respectuz euscara eta euscaldunac bizi direla beste galaxian eta autismoan (entzun nahi gabe euscara real sociologico actuala)

Ez al da Academiaren responsabilitatea eta zereguina arartez bere academicoac izan dadin euscara reflexua hon realitate sociologicoa? Baldin osoqui -% 100- esaten bada persina zergatic behar du "izan" hitz horrec pertsina -nola izquirioz hala pronunciatzeco-? Zein da arrazoia horrena? Zer du esaten Academiac edo ez al du justificatu behar ezer publicoqui?

Ari garela buruz orai lexicoa ere dugu entzuten -an ETB- honaco berbac edo hitzc, ezen Parisco poliziac duela harrapatu gaiztaguina zeinaren guibeletic bait zebilen eta duela eguingo gaiztaguinari

galdeketa (edo galdequeta) 

baina ba' daquigu euscaldun guziac -dialecto guzietacoac, % 100- ezen poliziac eguiten dituen galdequeta horiec direla interrogatorioac. Hemen ez dut accusatzen xuxenqui Academia eta ondorioz academicoac baina bai esan ze dela Academia arartez bere academicoac responsable hainbat actuationeren. 

Academia da responsable gauza ascoren, explicituqui eta ere implicituqui nola ere omisionez.

Macal, pasable, ondo, ederto, bicain

Ari guinela berbetan ekarri gaitu conversationeac, ni eta euscararen technico bat (deitu ohi dutena egun, teknikari), casu emaitera titular nagusi bati esan nahi baita publicationeco lehen albistea ezen zembat den hori titularra egoqui, guehiago egoqui edo gutiago egoqui. Gueratu gara acorduz ze ez da hori titulua -larter ikusico duguna- asqui egoqui edo dela escaz edo difficiente alderdi informativotic, izanic ere correctu linguisticoqui edo grammaticalqui. Hauxe da ba delaco titulua (Hitza, Lea-Artibai, Muntriku eta Busturialdea, eguena 14 azaroa 2013)

Hondakin uren kudeaketa publiko egitea erabaki du Busturialdeko Ur Partzuergoak 

Commentatu dugu conservationean nic eta euscararen technicoac ezen benetan ba direla possibilitate hobeac redactatzeco noticia hori, esateraco holan

Busturialdeko Ur Partzuergoac erabaki du hondakin uren kudeaketa publiko egitea 

edo oraino hobeto informativoqui' ezen beguira erraztasuna tzat iracurlea, holan

Busturialdeko Ur Partzuergoac erabaki du publiko egitea hondakin uren kudeaketa 

edo

Busturialdeko Ur Partzuergoac erabaki du publiko egitea kudeaketea (sic) hondakin urena

Azquenean gu bioc commentatu dugu ere ze honelaco conmentarioac -edo azterquetac- beharco liratequela eguin an beste leku edo plaza edo forum batzuc. Baina nic uste dut, Erramunec, ze professionalec -prensac- behar lituzquela hartu contuan bethi holaco reflexineac haintzat eta ondorioz aztertu eta gueroago hartu eta applicatu neurriac, neurri ahalic effectivoenac mesedez iracurlearen, euscaldunaren eta ere -baina ez izanic hori hain importantea- euscararen. Arlo subordinatua -edozein arlo sublordinatu- izanic ere importante bere universoan bethi da subordinatu edo azpico, ezen garela importanteago gu euscaldunac ezi gure hizcuntza darabilguna izanic ere edozein hizcuntza, euscara edo edozein erdara. Euscara da subordinatua respectuz euscaldunac eta ez alderantziz euscalduna dagoela subordinatua -preso- an euscara. Biac aurrera baina gueu lehenengo.

Has gaitezen emaiten urratsac albait lasterren

Presaz bizi garela egun esan ohi daroagu ascotan eta baina presea da relativoa bethi ere. Nolanahi eta nonnahi generalean izan ohi da hobea astea noizpait utzi gabe actionea edo eguinbeharra gueroco, paraphraseatuz urdazubitarra utziric gure zereguinac guerotic guerora.

Goicoa esana dut ze dut iracurri hau titularra prensan

Estatu indarkeriraren aurkako zigor eredugarria 

(Gara, eguaztena 11 azaroa 2013, or 8) 

Hor an titualar hori ezein dudaric gabe informatione principala da ezen eman dela -an Turquia- zigor eredugarria non explicatuz guehiago da esaten ere nolacoa da hori zigor eredugarra ezen dela contra violentzia statala, baina da hori azquen informationea guehitua eta ezarria daigun compreni -iracurleoc- nolaco da hori delaco zigor eredugarri hori. Orduan ba, tcharto ez legoque -baizic ederto- baldin joan izan balitz lehenengo informatione principala eta gero -ondoric- emparauac (ezen hori zigorra da contra violentzia edo indarqueria statala).

Zigor eredugarria estatu indarkeriarten aurka

edo

Zigor eredugarria kontra estatu indarkeria 

edo

Zigor eredugarria kontra violentzia estatala 

Zenbatez beranduen hasico garen erabiltzen holaco "euscara" hainbatez caltecorrago gure buruac, zeren ari gara guehiago buruz gu euscaldunac eze euscara zeina bait da gure intrumentua, instrumentu linguisticoa, zeinac behar du izan subordinatua guri nola edozer darabilgun. 


P S
Nahi dut guehitu hemen -nombait aguertu beharrez- ezen pozic nagoela zeren bait zait heldu egun anonymo bat izquiriatua inglesez "sinatua" ganic anonymus izeneco bat. Zorionac emanez niri buruz izquiriatu nuena orain urthebethe hemen blogean an sarrerea titualatzen "R letratik hasten diren hitzak, euskaraz", mila hitzez goitico listea euscarazco hitzac direnac hasten kin R letrea.(gaberic E epentheicoa). Hemen ba diostan delaco anonymus horrec (egun buruz orain nire urthebetheco apportationea)

Anonymous has left a new comment on your post "R letratik hasten lirateken hitzak, euskaraz":

This is very interesting, You're a very skilled blogger.
I have joined your rss feed and look forward to seeking more of your great post.
Also, I've shared your web site in my social networks!


Visit my web blog - kostenlos book of ra spielen ohne anmelden

Comparaqueta structural syntacticoa an verbo periphrasticoac

Ba' daquit ze titulua dela luzea edo batzuentzat izateco titulua lar luzea baina halere nago conforme kin hori titulua ezen Comparaqueta structural syntacticoa an verbo periphrasticoac. Goazen ba aurrera.

Dudaric ez dago ze verbo baten forma periphrasticoa dela unitate bat, unitate conceptual bat zeina, neure ustez, ez da comeni aldentzea bi parteac elkarren gandic. Noiz bi parteac hon verbo periphrasticoa doazen elkarren ondoan da ulertzeco -iracurleac- ascoz aisago, baina non aitzitic noiz parteac doazen elkarren ganic urrun da ulertzeco -hori unitiate verbala- ascoz nequezagoa.

Halan iracurri ahal dugu -zorionez, respectuz structura syntacticoa- gaurco Berria-co lehen noticia hau

Mondragonek ez du asmorik Fagorren berregituratzea diruz laguntzeko 

edo informaticoago 

Mondragonek ez du asmorik diruz laguntzeko Fagorren berregituratzea 

edo 

Mondragonek ez du asmorik diruz laguntzeko berregituratzea Fagorrena

non izan balu hautsi verbo periphrasticoa -ez du asmoric- nola sarri edo lar sarri dugun ikusten hori titularra zatequeen aguertuco honelaxe

Mondragonek ez du Fagorren berregituratzea diruz laguntzeko asmorik 

Ostera, ikusteco contrastea eta desegoquitasuna hon hautsi verbo periphrasticoa hemen dugu egun bereco beste adibide edo paradigma bat an Gara. Hemen

Ertzantzaren arazo gehienak ez dira antolaketa moldatuz zuzenduko 

non informatione berber hori kin verboa atchequiz osiric -ezen apurtu edo hautsi gabe- litzeteque honela

Ertzantzaren arazo gehienak ez dira zuzenduko antolaketa moldatuz 

Daigun amaitzeco ikusi bi bicoteoc elkarren ondoan hobequi observatzeco qualitate informativo bakoitzarena


lehenengo Berriatic harturicoa

Mondragonek ez du asmorik Fagorren berregituratzea diruz laguntzeko 

Mondragonek ez du Fagorren berregituratzea diruz laguntzeko asmorik


eta bigarrenic hartua Gara-tic 

Ertzantzaren arazo gehienak ez dira antolaketa moldatuz zuzenduko 

Ertzantzaren arazo gehienak ez dira zuzenduko antolaketa moldatuz 

Ez al da ona gogoeta eguitea buruz qualitate informativoa casu bakoitzean? Zer lekarquioque bakoitzari horren observationeac? Libre al gara baina observatzeco ala behar othe dugu hain baimenen bat hain delaco haina ganic izateco libre dezagun izan zuzena emaiteco eta eguiteco juzgu propioa?. Viva libertatea!

Hemen non dago lehen segmentu conceptuala?

Aurreco sarrerean dut ipini exemplu bat hon erdarazco titular bat non da ikusten ahal segmentatione conceptuala doa fluidoqui gaberic ethenic; nahi luenac ikus beza hemen. Orai atzitic dakart hona exemplu bat hon euscarazco titular bat aguertua an eguncari berean eta egun berean.

Hemen titularra

Estaturik gabeko nazioen erabakitzeko eskubidearen aldeko jardunaldia Iruñean 

Dezagun segmenta hori phrasea

Estaturik (ulertzeco behar du zerbait guehiago)

Estaturik gabeko (ulertzeco behar du zerbait guehiago)

Estaturik gabeko nazioen (ulertzeco behar du zerbait guehiago) 

Estaturik gabeko nazioen erabakitzeko (ulertzeco behar du zerbait guehiago) 

Estaturik gabeko nazioen erabakitzeko eskubidearen (ulertzeco behar du zerbait guehiago) 

Estaturik gabeko nazioen erabakitzeko eskubidearen aldeko (ulertzeco behar du zerbait guehiago) 

Estaturik gabeko nazioen erabakitzeko eskubidearen aldeko jardunaldia

(orai ulertzen da eta da amaitu segmentua, segmentu conceptuala)  

Estaturik gabeko nazioen erabakitzeko eskubidearen aldeko jardunaldia

 Zain egon behar izan dugu oraintche arte-quasic azquena- ulertzen hasteco aurretico guzia.

Informatu an segmentu conceptualac linealqui

Nahi dut, gaur berriro ere, ekarri aguirira nola hizcuntza ascotan den izquiriatzen edo redactatzen phraseac seguituz linialqui seguida edo segmentatione conceptual bat non segmentuoc doaz cateaturic gaberic galdu comprensionea hon phrase osoa zein doa sortzen segmentuz segmentu.

Hara:

Los tribunales españoles se preparan para cumplir el fallo.

Orain emanic hori titularra zathitua segmentu conceptualeatan izan ahal litzateque honela zathica

Los tribunales (osoric ulertzen da)

Los tribunales espanoles (osoric ulertzen da)

Los tribunales espanoles se preparan (osoric ulertzen da)

Los tribunales espanoles se preparan para (osoric ulertzen da)

Los tribunales espanoles se preparan para cumplir (osoric ulertzen da)

Los tribunales espanoles se preparan para cumplir el fallo (osoric ulertzen da)

Comparaqueta syntactico symmetricoa artean hizcuntzac

Nola esaten bait dut tituluan dut ekartzen hona titularrac -edenticoac respectuz mezua- baina batean an euscara eta bestea an gaztelania intentionearequin daigun compara structura syntatcticoac eta ikusi ondorioz zer duten escaintzen iracurleari -euscaldunari edo erdaldunari- informativoqui edo ranking informativoan respectuz qualitatea hon mezua.

Hemen lehenic euscarazcoa (Gara, martitzena 15 urria 2013)

Laguntzak araudia bete behar duela adierazi dio Urkulluk Mondragoni

eta hemen beheraxeago gaztelaniazcoa (Gara, martitzena 15 urria 2013)

Urkullu avisa a Mondaron que su ayuda debe respetar el marco legal

Azquenean hemen informationea zathica, segmentu informativoz' segmentu informativo.

Urkullu

Urkullu avisa

Urkullu avisa a Mondaron 

Urkullu avisa a Mondaron que 

Urkullu avisa a Mondaron que su ayuda 

Urkullu avisa a Mondaron que su ayuda debe respetar 

Urkullu avisa a Mondaron que su ayuda debe respetar el marco legal

Interpretatu behar quasic derrigorrez

Guzioc ba' daquigu ez dela berdin iracurri edo interpretatu textu bat edo lan desberdina da traductore edo interprete bateana.

Uste dut, eta ere ziur nago, ze prensa eguneroco zuzendua publico handiari da -behintzat principioz- iracurtzeco iracurle edozeinec, textu izquiriatua an mass media. Halan dut gaurcoa izquiriatzen tzat duquetenac ikusico an textu beheragocoa gaitz ulertzeco edo bedere zail edo difficultoso.

Halan da ze nire zathi hau -dudana astinduco- da nola finitzen da editorial bat zein da derrigorrez iracurtzeco -eta, jaquina, ulertzeco- publico zabalac zeina ez bait da deusetan specializatua. Hara ba azquen zathi hori prensan aguertua (iracur osoric editorial osoa)

Hamaika ekimen, kontuan hartu behar dutenak Madrilek LOMCE ezarri nahi izatea herri oso bati egindako erasoa dela, eta horrenbestez, herri gisa aurre egin beharra dagoela. Hasteko, larunbatean, Bilbon. 

Baldin, zuc, textu hortan ez baduzu ikusten iluntasun communicativoric edo behintzat zailtasunic ez duquezu zertan iracurri behar guehiagoric. Zoaz, zu hori, beste zerbaitetan erabiltzera zure denbora preciatua. Baina aitzitic baldin baduzu atchemaiten textuan zerbait "bihurriric" zaide eta segui iracurtzen. Baina nola nic dudan atcheman hori textua bihurri eta itzuritsu behar izan dut emplegatu neure denborea -baita preciatua- interpretatzen zer nahi duqueen esannahi.

Azquenean, hara, zer nahi duqueen esannahi, transmititu edo expresatu. Zerbait honelatsuco,

Hamaika ekimen, kontuan hartu behar dutenak erasoa dela herri oso bati ezarri nahi izatea Madrilek LOMCE, eta horrenbestez, aurre egin beharra dagoela herri gisa. Hasteko, larunbatean, Bilbaon. 

Niri zait iruditzen dela bigarren hau anhitzez asequibleago ezi professionalec ezarria, medio professional batec izquiriatua. Niretzat da falta grave inescusablea ez contuan izatea iracurlea, iracurle euscaldun lar suffritua, zeinac du aguertzen desconexione socilogicoa ganic herria, populua eta ere Herria.

Aiphuac behar dan lez, litteralqui

Ezein personaren aiphua denean aguertzen da adierazten hori aiphu hori artean cacotchac, nahiric adierazi horrequin cacotch horiec' dela hainec esanico edo izquiriaturico esaldia gaberic guehitu edo cambiatu ezer.

Halan dut iracurtzen prensan ze hac Barcelonaco sortzaile gazte honec (Liliana Torres, "Family Tour" filmeco zuzendaria) du adierazten

"Filmen xarma norberarekin zerikusia duten pertsonaiak aurkitzea da" 

Nola dudan nic supposatzen ze hori aiphua ez du esan xuxenqui euscaraz dut hartzen tzat original delacoaren traductione.

Baina originala ez ahal zegoen edo zegoqueen hurbilago beste forma hauetaric batetic?

• "Filmen xarma da norberarekin zerikusia duten pertsonaiak aurkitzea"

edo

• "Filmen xarma da aurkitzea norberarekin zerikusia duten pertsonaiak" 

edo 

• "Filmen xarma da aurkitzea pertsonaiak norberarekin zerikusia dutenak"

edo

• "Filmen xarma da aurkitzea pertsonaiak dutenak norberarekin zerikusia" 

edo

• "Filmen xarma da aurkitzea pertsonaiak dutenak zerikusia norberarekin" 

Neure ustez auquera differente guzi horietaric dagoena gutien hurbil tik delaco edo hain originala (catalan, gaztelania, frantzes, ingles, ...) da eguertu dutena euscal prensan. Daigun comparatu lehena eta azquena -gogoan izanic izan datequeen originla-

"Filmen xarma norberarekin zerikusia duten pertsonaiak aurkitzea da"

"Filmen xarma da aurkitzea pertsonaiak dutenak zerikusia norberarekin" 

Ba al dago differentziaric, mezuaren aldetic? Zembateraino dago traductorearen escu aiphuac nehorenac?, moldatzeco norbere gustu personalen casa? 

Auquera (berri possible) caltegarriac?

Dudalaric iracurri hau titularra (ikusi hemen, ganic Koldo Landaluze, critico cinematographoa)

• De la saludable amoralidad de Ozon, al paseo estelar de "Gravity"

• De ..................................................., al .............................................

ethorri zait gogora nola eman ahal guenuque hori euscaraz. Uste dut ez datequeela lan arras erraza eta hortacoz zait gogoratu ez legoqueela tcharrena jotea auquera experimental berrietara nahiz compondu edo leundu handicap horiec.

• Ti .................................................., ki ........................................... 

Ari direnac itzultzen textuac zer ahal dute commentatu buruz holaco auquera possible -momentuz- heterodoxoac edo "condemnagarriac"?

Retroactivatuac -atchiquiac- mentalqui iragan beltzari

Gaur dut iracurtzen Vitoria Gasteizko udalaren anincioa prensan bilinguequi. Zeinac esan nahi bait du ze textua dela eguina udal hortaco traductore professionalec, ez edozein urlic. Halan dio, lehenic euscaraz eta guero gaztelaniaz.

• Vitoria-Gasteizko Osoko Bilkurak dei egiten die herritarrei Santa Maria de Garoña Zentral Nuklearra eraitsi eta behin betiko ixteko antolatu den Manifestaziora. 

• El Pleno del Ayuntamiento de Vitoria-Gasteiz convoca a la ciudadanía a la Manifestación por el cierre definitivo y el desmantelamiento inmediato de la central nuclear de Santa María de Garoña. 

Comparaqueta hontan puntu asco tratatu leiz baina nic nahi dut zentratu bakarric batean, hara:

Zergatic ez errespetuz iracurlearen honela euscal textua?


Vitoria-Gasteizko Osoko Bilkurak dei egiten die herritarrei Manifestaziora .........

Hori al da traductore professionalen productu professionala? Hori al da nivela daucatena?

Ez duquete present gogoan iracurlea

Iracurri dut prensaco eretchi articulua titulatzen Royal Mail, koroaren harribitxia, pribatizatuko da. (Gara, iritzia, baricua 13 iraila 2013).

Non bigarren paragraphoaren azquena da holaxe non ni lehebiaan naizen galdu' ezin ulertuz zecarrena texuac. Halan

Baina Royal Mail ez da pribatizatuko beste konpainia publikoen pareko. Koroaren harribitxia dala esan daiteke.  
Margaret Thatcher bera, beste konpainia askoren artean British Airways, British Telecom ala British Gas pribatizatu zituenak, Royal Mail saltzera ez zen ausartu.

Ez al zara, zu iracurlea, galdu azquen phrase hortan zu ere? Ez al duzu zoztor eguin, behaztopa? Malcartasun hori ez al zen leundu favorez iracurlea, honelaxe?

Baina Royal Mail ez da pribatizatuko beste konpainia publikoen pareko. Koroaren harribitxia dala esan daiteke.  
Margaret Thatcher bera, zeinac privatizatu zituen beste konpainia askoren artean British Airways, British Telecom ala British Gas, ez zen ausartu saltzera Royal Mail.

Comparatu baina informativoqui

Dudalaric iracurtzen honaco tituluac edo tutilarrac  (saca hemen linka)

Pirritx eta Porrotx pailazoek programazioan tokirik ez izateko eskatu dio Urquijok EITBri 

dut pensatzen ze hori titularra dago emana guziz tcharto, batez ere casu emanez transmitione informaticoa ezen bere sequietiatione inforativoa. Hara, dezagun zatitu bere segmentu informativoac holan

== Pirritx eta Porrotx pailazoek
== programazioan
== tokorik ez izateko
== eskatu dio Urquijok EITBri

Baina ordenaturic -syntacticoqui- segmentuoc, segmentu informativo conceptualoc, an beste modu yago informativoa' gueratzen ahal da hori titularra tzat edozein euscaldun ascoz ulergarriago, naturalago eta batez ere informativoago. Holan esateraco

Urquijok eskatu dio EITBri ez izateko tokirik programazioan Pirritx eta Porrotx pilazoek 

zein tutlar baldin zatitzen badugu segmentalqui gueratzen litzateque holan

== Urquijok eskatu dio EITBri 
== ez izateko tokirik 
== programazioan 
== Pirritx eta Porrotx pailazoek

== (edo, hak Pirritx eta Porrotx pailazoak)

Goico textu da exemplua hon exemplu gaizqui bideratua mass media betean, gaberic ezein duda.

Hobetzeco asmoz informationea

Photo batean non aguiri dira bi pelotari, ikusten da gorriz veztitua Mikel Beroiz uhartearra. Non azpian photoaren iracurri ahal da hau

Mikel Beroiz da aurtengo udan finalik gehien jokatu duen pilotaria. 

Zembaitentzat hori textua date guziz norrmala baina nire eretchian da lar difizila eta guti informativoa. Hobetu nahiric mezua informativoqui eta emanic bide ki reflexine syntacticoa izan ahal zen ere honelatsu

Mikel Beroiz da pelotaria jocatu duena finalic gehien aurtengo udan.

Zer zaizue iruditzen hobecuntzea, hobecuntza informativoagoa.

Sano contzientzia eta chedea garbi

Zoazi soldadu, zaite eguin abocat,
har zazu andre, edo zoaz comenturat,
edo seminariorat;

zoaz, zato, zaude, herritic ez mugui,
edo hiriz hiri zoaz curri curri:
Jendec erasico dute zutaz bethi.


Baina zuc eguinen duzu denez irri,
baldin badaucazu bethi
sano contzientzia, chedea ere garbi;

bi gauza horiec falta badituzu,
bakea alferretan chercaturen duzu;
ezdeusec emanen dautzu ere asaldu.

Mendia ernari

Mendia ernari 

Mendi bat aspaldi lehen 

erdi beharrez zegoen, 

eta  emaguinic ez zuen 

haren ay eta plainuac 

urrun ziren adituac: 

jendeac ikaran zeuden 

zer jalgui behar othe zen:

oroc zuten ikus uste 

Paris oso bat bederen: 

badaquizu zer zen aguertu mundurat? 

Sagu bat. 

Horra espantu anhitz duenac ahoan, 

efectu guti du aguertzen ondoan:

Obratu gogo duenac, 

elheac ditu bakanac.

Ulertzen al da gaberic anhitz gogoetatu?

Guztiz argui eta clarua da ze prensa dela izquiriatzen -redactatzen- tzat gentea, edozeinentzat baina ez tzat  multzo specializatu bat non behar da nivel minimun bat ulertzeco izquiriatua' beraz behar du productuac izan iracurria -ulertua- ganic edozein, ganic pululua. Hau preambulottoa dut izquiriatu zeren naiz aurquitu kin ondoco titularra
(Gara, 11 or, eguena 7 ekaina 2013)

Hizkuntza gutxituak irakaskuntza elebidunean ikasi eta irakasteko aukera legez onartu dute diputatuek

Titulu horrec asco du hobetzeco informativoqui eta gainera da hori lortzen gainera arras simplequi. Baina sartu gaberic aurquitzen direlaco possibilitateoc dut errepicatuco hemengo goico titulua: Ulertzen al da gaberic anhitz gogoetatu?

Total indudablequi yago informativoa

Dudalaric iracurri hau titularra buruz aizkolarien Urrezko Txapelketea non izan bait da irabazle Floren Nazabal (Gara, 21 or, astelehena 3 ekaina 2013)

Floren Nazabalek onena zein den argi eta garbi utzi du

ethorri zait gogora puntuan ze ahal da hobetu hori titularra beste forma hontara

Floren Nazabalek argi eta garbi utzi du  zein den onena

Izan liteque norbait, nola lehenagocoan Anton Mari ihurretarra, eretchico diona honelatsuco commentarioei direla chorradac. Holacoei, nola Anton Mari-ri, escatuco nieque explicatzea non dagoen chorradea edo chorradatasuna edo chorradaqueria.

Ez al da bigarren textua informativoqui auquera ascoz hobea? Norc uste du besteric eta zergatic? Ez al da total diaphanoqui yago informativoa?

Academico jn Xabier Kintana-c zioena lehen

Nenbilela azterca, aztertzen, ikusten eta ere organizatzen apur bat nire liburu eta paper zaharrac ethorri zait escuetara hau ondoco liburua, publicatua 1991an, zeina da

-ISBN: 84-243-2957-0, Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailaren eta Bilboko, Donostiako eta Gasteizko Udalen laguntzaz argitaratua-

Hiru 

devien 

ipuina 

printze lirainak 

printzesa eder paregabea 

nola askatu zuen kontatzen duena 

eta nola lehen iracurraldian ez dudan ondo comprenitu' dut reiracurri jaubetzeco zioenaz textuac zein liburua da Georgia-co ipuin bat itzulia ganic academico Xabier Kintana. Halan, nic dut ezarrico beste forma batera -auquera syntactico differente bat ganic X Kintana- delaco titulua

Hiru 

devien 

ipuina 

kontatzen duena nola askatu zuen 

printze lirainak 

printzesa eder paregabea 

Ez daquidana da zer pensa lezaqueen hac Xabier Kintanac gaurregun -edo beste edozeinec- buruz nire "hobecuntza" hau eta bere horduco auquera syntacticoa. Reeditione batean utzico luqueen bere hortan, hartan edo luqueen nolabait ere "hobetuco" syntacticoqui.

Berola (Veruela)

Berola (Veruela) monasterioa an Moncayo mendiaren iphar magala 

(Moncayo, 2.314 m)

Izan dut auquerea zorionez visitatzeco eta  izateco Tarazona aldean eta joan handic Moncayo mendiaren magaletara haric 1620 m gora nora arte joan ahal da automobilez non bait dago ostatu on bat non bazcaldu guenduen ondo eta ere gustura. Tamalez eguraldia ez da izan guc nahi bezain bestecoa.

Beheracoan jo guenuen visitatzera Veruela-co monasterioa. Han monasterioan azquenean erosteracoan zeinbait ardo botilla (campo de Borja izenecoa) esaten du hangoac ze bazuela ardo on bat -onen arteco bat- izena zuena Berola zein da Veruela-ren izen aintzinacoa. Nola nic ba nequien ze Moncayo inguruan zegoela euscal tomonymia' ethorri zitzaidan gogora ze delaco

 Berola 

hori izan ahal zen hango euscal toponymotaric bat. Halan esan nion hangoari ze izen horrec zuela itchura osoa on euscal toponymo bat, hainbat non galdetu zuen zer esan nahi zuen euscaraz Berola izen horrec.

Orain ikusten dut, hemen etchean, ze boteillan ere izquiriatua dela hori, gaztelaniaz eta ere inglesez. Holaxe

Gaztelaniaz 

Berola es el antiguo nombre que recibía el actual Monasterio de Veruela, allá por el siglo XII, cuando Don Pedro de Atarés, Señor de Borja, cedió unos terrenos a los monjes cistercienses que fundarían el monasterio. Éste se convirtió por antonomasia en el origen vitivinícola de la actual D. O. Campo de Borja.

Inglesez

Berola is the original name for the Monastery of Veruela dating back to the 12th century when Pedro de Atarés, Señor de Borja, granted a parcel of land to the cistercian monks who founded a monastery. This small parcel was the genesis for what is today - the D. O. Campo de Borja. 

Ulertu dut euscarazcoa, ondoren iracurri erdarazcoa

Dudanean iracurri hau ez dut ulertu  (Gara, lehen plana, beheco aldean escuin)

• PSE, PP eta UPyD, "euskaraz publikatzen denari ez besteri" laguntzearen kontra

baina bai heldu naiz ulertzera dudanean iracurri hori goicoa baina erdaraz, holan

• PSE, PP y UPyD, contra las ayudas "solo a lo que se publica en euskara"

Ez al da hobeto eta errazago iracurtzea erdaraz incluso tzat gu euscaldunoc? Ala othe da bakoitzaren gorabeherea soil personala edo othe da ere zerbait relationatua kin hizcuntzac, casu hontan euscara eta gaztelania deitzen ohi duguna erdara?

Casu identicoac syntacticoqui

Nola iracurri dut bi casu identico respectuz structura syntacticoa an prensa' egun gutiren buruan zirenac nire aburuz ez asqui onac informativoqui ditut ekarten blog hontara daiguzen analyza zerbaixca.

Hemen ba bi phrase delacooc
(lehena Gara ostirala 17 maiatza 2013, 13 or, bigarrena Gara astelehena 20 maiatza 2013, 17 or)

• Inputatuak Nafarreteren kasua saltzeagatik 

eta

• Isunak, indarkeria matxista salatzeagatik

Esana dudan lez nola uste bait dut ze falta dutela horiec tituluoc asco izateco asqui aceptable enseatzen naiz horiec hobetzera honelaxe

• Inputatuak salatzeagatik Nafarrete-ren kasua

eta

• Isunak, salatzeagatik indarkeria matxista

edo baita beste auquera hauec ere 

• Inputatuak gatio ...

eta

• Isunak, gatio ... 

Ezereza baino hobea eta guehiago

Lagun batec igorri daut Materre-n doctrinea digitalizatua berac interneten aurquitua zeren bazequien ni ari nintzela iracurtzen facsimiletic edo berdin dena versione fotocopiatutic.

Halan ikusten dut an versione digitalizatua dudala iracurri ahal hauxe

"LIBURU HUNEK HIRUR PARTE DITU

Lehenbizikoan ibenuzen da Giristinoak iakin behar duen Doktrina deklarazino gabe.
Bigarrenean Doktrina haren deklarazinoa galdeginez eta ihardetsiz egina.
Hirurgarrenean ezarten dira debozinozko othoitz eta Orazino batzuk bere denboretan egin eta erran behar direnak."

 edo P. Axularren approbationea

EXAMINAZALEEN APROBAZINOA

         Ikusi dut Bayonako Iaun Bikario Jeneralaren manuz Dotrina Kristiana daritzan liburu bat Aita Materrak egina, eta edireiten dut ez tuela deus ere gure Fede sainduaren kontrako gauzatik: Aitzitik dela obra bat ttipia delarik handia, hitz gutiz añhitz erraiten duena, ongi eskiribatua, eta merexi duena ibil dadin iendartean, eta guztien eskuetan. Saran egina Abendoraen lehenean, milla seietan ehun eta hamesei garren urthean.

P. de Axular

baina nire versione facsimilecoan (Labayru, 2008, ISBN 978-84-86833-32-9) dathor zathi hori honelaxe

"LiBURU HUNEC HIRUR PARTE DITU

 

Lehenbicicoan ibenucen da Guiristinoac iaquin behar duen Doctrina deklarazino gabe.

Bigarrenean Doctrina haren declaracinoa galdeguinez eta ihardetsiz eguina.

Hirurgarrenean eçarten dira debocinozco othoitz eta Oracino batçuk bere demboretan eguin eta erran behar direnac."

edo  P. Axularren approbationea

EXAMINAÇALEEN APPROBACINOA

         Ikussi dut Bayonako Iaun Vicario Generalaren manuz Dotrina Christiana daritçan liburu bat Aita Materrac eguina, eta edireiten dut ez tuela deus ere gure Fede sainduaren contraco gauçatic: Aitcitic dela obra bat ttipia delaric handia, hitz gutiz añhitz erraiten duena, ongui esquiribatua, eta merexi duena ibil dadin iendartean, eta guztien escuetan. Saran eguina Abendoraen lehenean, milla seietan ehun eta hamesei garren urthean.

P. de Axular

Edozeinec ikusi ahal du errazqui ze comparaturic goico textuan, digitalizatua, eta originala dagoena nic transcribatua facsimiletic ezen goicoa auquerea ez dela Materreren textu publicatu zena 1623 urthean publicatu.

Textu digitalizatuoc behar luquete izan escura ez daucatenentzat orduco libururic edo nahi ez dutenentzat iracurri facsimilic zeren bethi da nekezago beguientzat. Baina zergatic eguiten dira hor trampac? non batetic ipintzen da "othoitz" eta ez "otoitz" bide emanez iracurleari pensatzera ezen ari dela iracurtzen textu originala Materrena. Transcriptione honec du aguertzen gure phobiac, gure phobia orthographicoac. Gauza bat da egungo izan litequeen orthographia eta besteric ematea orduco textuoc trampeaturic, camuflaturic.

Beguira non eguin dituzten disfuntione -amarru- orthographicoac doazelaric horiec hitzoc azpimarraturic.

"LiBURU HUNEC HIRUR PARTE DITU

 

Lehenbicicoan ibenucen da Guiristinoac iaquin behar duen Doctrina deklaracino gabe.

Bigarrenean Doctrina haren declaracinoa galdeguinez eta ihardetsiz eguina.

Hirurgarrenean eçarten dira debocinozco othoitz eta Oracino batçuk bere demboretan eguin eta erran behar direnac."

edo P. Axularrena

EXAMINAÇALEEN APPROBACINOA

         Ikussi dut Bayonaco Iaun Vicario Generalaren manuz Dotrina Christiana daritçan liburu bat Aita Materrac eguina, eta edireiten dut ez tuela deus ere gure Fede sainduaren contraco gauçatic: Aitcitic dela obra bat ttipia delaric handia, hitz gutiz añhitz erraiten duena, ongui esquiribatua, eta merexi duena ibil dadin iendartean, eta guztien escuetan. Saran eguina Abendoraen lehenean, milla seietan ehun eta hamesei garren urthean.

P. de Axular

 
Hemen doa lehenengo hitz originala zethorrena liburuan 1623an eta guero parenthesis barruan hitzaren versione camuflatua.

hunec (hunek), 
lehenbicicoan (lehenbizikoan), 
ibenucen (ibenuzen) [nic ez daquit zer izan litequeen], 
guiristinoac (giristinoak), 
iaquin (iakin), 
doctrina (doktrina), 
declaracino (deklarazino), 
galdeguinez (galdeginez), 
eguina (egina), 
eçarten (ezarten), 
debocinozco (debozinozko), 
oracino (orazino), 
batçuc (batzuk), 
demboretan (denboretan), 
eguin (egin), 
direnac (direnak), 
ikussi (ikusi), 
Bayonaco (Bayonako), 
vicario (bikario), 
generalean (jeneralean), 
christiana (kristiana), 
Materrac (Materrak), 
eguina (egina), 
contraco (kontrako), 
gauçatic (gauzatik), 
aitcitic (aitzitik), 
delaric (delarik), 
ongui (ongi), 
esquiribatua (eskiribatua), 
escuetan (eskuetan), 
eguina (egina).

Othe da eguitea honaco cambioac zilegui, zenbat zilegui, zenbateraino zelegui? Norbaitec erran eta argudia dezaque tira, hobe hori ezi ezerez.

Baina non dira arrazoiac edo mesedeac hola jocatzeco? Ez al dago hor berbaric lar azpimarraturic, "transformaturic" ezein motivoric gabe?

gatio, zatio

Dugu iracurtzen nola lehenbizico phrasea, ondoren on tituar hau ezen Ríos Montt diktadoreari 80 urteko zigorra ezarri diote, ezen (Gara, domequea 12 maiatza 2013, lehen orria)

Jose Efrain Rios Montt Guatemalako diktadoreari 80 urteko kartzela zigorra ezarri dio herrialde hartako auzitegi batek, bera agintean zegoenean ixil etniaren kontra izandako genozidioagatik.

edo berdina dena

Jose Efrain Rios Montt Guatemalako diktadoreari 80 urteko kartzela zigorra ezarri dio herrialde hartako auzitegi batek, bera agintean zegoenean ixil etniaren kontra izandako genozidioagatik. 

baina baldin bila bageneza iracurlearen mesedea, edo informaticoago izatea mezua, ipini ahal zen ere honelatsu (bethi ere hobeto, guztion mesedegarri)

• Jose Efrain Rios Montt Guatemalako diktadoreari 80 urteko kartzela zigorra ezarri dio herrialde hartako auzitegi batek, gatio bera agintean zegoenean ixil etniaren kontra izandako genozidioa. 

edo

• Jose Efrain Rios Montt Guatemalako diktadoreari 80 urteko kartzela zigorra ezarri dio herrialde hartako auzitegi batek, zatio bera agintean zegoenean ixil etniaren kontra izandako genozidioa. 

Zer du nehorc erraiteco, commentatzeco?

Urliac derasa

Urliac, Aithorrec, derasa ondocoa

Lagunoc,

Batuaçale amorratuec hanca internationala moztu nahi diote vasconia herriari, eta invalido utzi bere rusticotasunean.

Berce modu batera erranic, batuazale amorratuek euskalerriari nazioarteko hanka moztu eta bere baserritartasunean baliaezin utzi nahi dute.

Ni ez nago prest horretaraco.
Nic tresna efficiente bat nahi dut ene gogoaren ildoetan hausnarceco, bai, bainan baita, eta batez ere, valiatzeco ene pensamendu eta reflexionetan.

Aithor 

------------------------------------------------------------------------------------ 

baina pensa lezaque norbaitec zertara eta zergatic datozen hitz horiec on Aithor. Bada, zeren Aithorrec zuen iracurri sequentia ondoco hau: 

--------------- 

LEIÇARRAGA

Harren, exhorta eçaçue elkar, eta edifica eçaçue batac bercea, eguiten-ere duçuen beçala.

NAFFARRERA
Harren, exhorta eçaçue elkar, eta edifica eçaçue batac bercea, eguiten ere duçuen beçala.

BATUA
Horregatik, bada, eman adore elkarri eta lagundu batak besteari, egiten duzuen bezala.

Gora Batulandiaco batuera!

-----------------

GAZTELANIAZ: EXHORTAR
FRANCESEZ: EXHORTER
ANGLESEZ: to EXHORT

----------------- 

Eta orain Ibon Sarasolaren ZEHAZKI hizteguian:

exhortación: aholku, aholku mintzaldi

exhortar: aholkatu

exhortativo: aholkatzaile

------------------ 

Goico guzi horren da erantzuna Aithorrena. Bada, dezagun gogora urliac zioena, ezen

Lagunoc,

Batuaçale amorratuec hanca internationala moztu nahi diote vasconia herriari, eta invalido utzi bere rusticotasunean.

Berce modu batera erranic, batuazale amorratuek euskalerriari nazioarteko hanka moztu eta bere baserritartasunean baliaezin utzi nahi dute.

Ni ez nago prest horretaraco.
Nic tresna efficiente bat nahi dut ene gogoaren ildoetan hausnarceco, bai, bainan baita, eta batez ere, valiatzeco ene pensamendu eta reflexionetan.

Aithor 

Arradoa eta ere arras raroa

Herria astecari Baionacoac ba du leku reservatua titulatua Euskara hobetu non aguertzen da azquen numeroan textu labur hau (Herria, 2 maiatza 2013, nº 3202)

52 - Ez da erraten: "bost liburutik gora idatzi du" bainan "bost liburuz gora idatzi du". 

Horixe da dakarren guzia, ez guehiago, ez gutiago. Nic causitzen dut hori mezua arras arrado eta gainera ere osoqui raro, biac arrado eta raro, ez daquidalaric zertaric duen guehiago edo arradotic ala rarotic..

Perineoa, kystea, ... an anatomia humanoa

Buruan vueltaca darabilt orpazurda berbea nola balitz curumino nekagarri burrunbatsua ez nauelaric uzten baketan eta zait ethorten gogora izquiriatu nuena blogean (Taliban lexicalac nahi gaituztenac salvatu) eta hor zurrunbilo hortan dut ikusten (neure subjectivitatean, realago edo irrealago) enseinari eta aintzindari academico Iñaki Irazabalbeitia nola coypheo dituela inguruan jarraiqui bere corda lexicalean concordantzen duten hainac. Naizelaric baina harritzen handizqui nola ez dira heltzen bereiztera differentzia dagoena artean on lexico international amancommuna (casu hontan anatomicoa, Achiles-en tendona edo horren equivalentetsu edozein popular zein existitzen diren edozein hizcuntzatan) eta erabilera popularra hon termino lexical horiec. Halan adierazteco burua sarri erabiltzen dugu guc hemen gaztaia baina aitzitic mintzatuz medicinaz edo anatomiaz ez da zilegui erabiltzea gaztaia izandatzeco burua.

Horren bereiztea othe da hain difficil eta cultura lar elevatuco horiontzat? Edozein ume tchotchoc edo mococ ulertzen ahal luqueena nola ez duteque ulertzen ahal horioc?

Gaur ari nintzela iracurtzen periodicoa eguin dut tupust kin titular hau erdaraz izquiriatua tzat edozein erdaldun corriente eta ere arrunt: "Ivan Basso, baja de última hora por un quiste perineal". Nola, nic, perineo -greco hitz garbia- dudala ezagutzen ez da urtheric asco dut pensatu ze hori berbea -perineoa- izango dela tzat erdaldun asco ezezaguna baina beste guztia phrasean dela gaztelera plaina.

Jo dut liburu anatomico batera eta dut ikusi han beste hitz international ascotcho perineoaren inguruan, hala nola,

perineo, perineal, kyste, pelvis, pubis, vulva, scroto, ... (eta hitzac ez direnac anatomia)

Hitz horioc ba dituzte hitz franco vocabulario popular arruntean eta ere argotean, an edozein hizcuntza. Baina ez al dute izaeraric asqui existitzeco bere hortan (euscaraz ere)? Zer pensatu daroe esateraco academico Iñaki Irazabalbeitiac eta bere corda lexicalecoac?

Centraturic orain an kyste hitza zeina nic uste nuen zela gaztelera pleina baina da greco purua' dut consultatu ze esaten dela (aparte variante popularrac zeinac duten bere eremu dagoquiena baina ez cientifico elevatua eta specificoa)

ingles cyst

frantzes kyste

aleman Zyste

italiano ciste

espainol quiste

russo "kista" (baina alphabeto kyrililcoan)


Gu, euscaldunoc, zertan gabiltza? Cultura goratzen ala dagoqueena porrocatzen, birrintzen, zirimolatzen?

Taliban lexicalac zeinac nahi gaituzten salvatu

Dugu iracurtzen interneteco presensan ondocoa

Berria:

Orpazurda "erabat" apurtuta dauka Berasaluzek, eta ostegun edo ostiralean egingo diote ebakuntza

Gara:

Orpazurda "erabat" hautsita, aste honetan egingo diote abakuntza Berasaluze II.ri.

Ustea dut ze Berria-c eta Gara-c ez dutela invertatu termino lexical mamarro hori, orpazurda, baizic dutela hartu nonbaitetic. Baina horrec ez du eximitzen responsabilitatez zeren hortche dago prevaricationea eta du eracusten clarqui ze direla bizi aparte tik euscal mundua eta gure populutic ezen bizi direla bere mundutchoan baina beste orbita eta galaxia bat ganic bizi garena gu egungo euscaldunac, aparte tik euscaldunon eguiazco dimensione global historico eta ere actuala. Dira horioc -direlacooc- taliban lexicalac zeinac nahi gaituzten salvatu nahi. Ez dugu behar holaco salvadoreric ez redentoreric zeren daguite, daguigute calte guehiago ezi mesede.

Ez dute ezagutzen gure Herria eta ezta ere gure populua. Beharco othe zaie expricatu behar -horioi- zer diren zurdac, zancarteco zurdac? Fantoche batzuc choilic, asco jaquinuste eta eguiazqui deus ez, ezdeusac eta caltegarriac.

Berreginen Museoa, an Bilbao

Bilbaon ba omen da Berreginen museoa (ikus, Bizkai-e). Nola nic ez daquidan non dagoen eta ere ez dut ulertzen zeren museo den hori' esquertuco nuque lagunduco banindu baten batec.

Berreginen Museoa, an Bilbao

Ez duquet ulertzen eta ikasi euscararen basicoena ere.

Hel eta lagundu, mesedez.

Informatu bai, baina desegoqui

Ongui informatzea (edo soilic izquiriatzea) behar luque izan edozeinen ardurea baina dudaric gabe derrigorrez tzat edozein eguncari, mass media. Hau diot ze noiz iracurri bait dut hau titularra (ikus an PDE lehenbizico paginea, behean)

• Bruselak Serbiaren eta Kosovoren arteko akordioa saritzeko eskatu du 

iruditu zait hori titularra arras tcharra informativoqui eta naiz hasi -mentalqui- paratzen delaco "informatione professionala" modu pasableagoan tzat iracurlea zeinac ba ditu bere zuzenac noiz duen pagatzen productua. Nic, hola jarri dut

• Bruselak eskatu du saritzeko akordioa Serbiaren eta Kosovoren artekoa 

edo

• Bruselak eskatu du akordioa saritzeko Serbiaren eta Kosovoren artekoa  

Joanic guero tik lehenbizico orrialdera' barrucoetara naiz aurquitu noticia horrequin baina erdaraz, zioela holaxe

• Bruselas pide premiar el acuerdo histórico entre Serbia y Kosovo

Othe da euscarazco versionea errespetuzcoa euscaldunari, iracurleari, erosleari? Erdal iracurleac, pagatzaileac, al du zuzen guehiago ezi euscaldunac? Ez al daquite journalistoc zer den informatzea qualitatez edo behintzat qualitate pasablez?

Importantea lehenengo, secundarioa guero

Iracurri luenaca titulaua -Importantea lehenengo, secundarioa guero- pensatu duque ezen zertara dator aipamen hori zeren da beguien vistacoa, evidentea. Dator zeren publicatuco da egunontan liburu biliguea quin ondoco titulu bilinguea

(I) 

Recorridos a 

los castillos del 

Reino de Navarra 

=====

Nafarroako 

Erresumaren 

gazteluetarako 

ibilbideak

 ganic Juan Mari Feliu (eta Pello Guerra . Joseba Asiron .  Iñaki Sagredo)

Izaten ahal da ze oraindio iracurleac ez jaquitea zertara datorren blogeco titulua ezen "Importantea lehenengo, secundarioa guero". Aguian, baina, quin nic jarrico dudan titulua on liburu hypothetico hau bai duque arrapatuco ideia on importantea eta secundarioa an textu labur hori non erdaraz bai da lehenesten lehenengo importantea eta guero secundarioa baina tamalez euscarazco textuan da aldrebes ematen (lehenengo secundiarioa eta guero importantea) noiz eman ahal zer berdinqui lehenengo importantea eta guero informatione emparaua edo secundarioa. Hara exemplu hypothetico hori -nic asmatua- non, nire ustez, hobeto ikusico da affaira hau.

(I) 

Subvenciones a 

los castillos del 

Reino de Navarra 

=====

Nafarroako 

Erresumaren 

gazteluetarako 

subventioneak

edo zuzen emanic importantiaren rankingean, euscarazcoa (zeren erdarazcoac ez du horren beharric)

Subventioneak 

Nafarroako 

Erresumaren 

gazteluetarako

 Ikusten al da hemen exempluan arguiago hori on rankinga on importantzia?

Othe da supplantatzea Academia?

Batzutan ez daquigularic zergatic edo eraguinez gure mamuen -ba dira ere inconscienteac- izan ohi dugu reactione illogicoac zeintzu ditugun deffendatzen ezein baseric gabe.

Hau diot zer dugunean iracurtzen, casuraco gaurco titular hau prensan (Gara, 10 apirila 2013)

• Malitik soldaduak ateratzen hasi da Paris, iragarri zuena baino lehenago 

eta commentatzen den ezen hobe litzatequeela informativoqui beste redactione hau

• Paris hasi da soldaduak ateratzen Malitik, iragarri zuena baino lehenago

(lehenbizitic ohartuco da iracurle normala eta seguruenic arrunta ere ezen an auquera berri hortan ez dagoela ezen cambio orthographico edo bestelacoric zein nic personalqui nahiago eta gustocoago ditudanac). Nioen lez, holaco commentarioac eguiteac batzuentzat dira, esaten dutenez, nahi izatea supplantatu Academia eta ohostu bere funtioneac.

Baina hori esatea ez da eguia eta da ez ezagutzea Academia, concretuqui gure Euskaltzaindia, eta ezta bere publicationeac. Da esatea bolobolo nahi duguna' izanic ere hori basatua an gure "usteac", eraguinez phantasma mental betheac recelo infundatuz.

Holacoentzat, holacoac esan daroentzat nahi ditut ekarri hona blogera Academiac, Euskaltzaindiac arguitaratu publicatione batzu oraintsucoac:

=
"Zenbait orintabide erregistroen trataeraz", Jagon Saila, Euskaltzaindia, 2008
(ISBN: 978-84-95438-40-9)

=
"Testu -antolatzaileak, Erabilera estrategikoa", Jagon Saila, Euskaltzaindia, 2008
(ISBN: 978-84-95438-43-0)

=
"Hitz-ordena. Erabilera estrategikoa", Jagon Saila, Euskatzaindia, 2012 
(ISBN: ez dut escura datu hau)


Saoia da euscalzaleen artean botatzeco bazterrera part mamu edo phantasma infundatuac eta lotu gaitezen albait lasterren lan amancommunean, auzolanean, elkarrequin duelaric bakoitzac apportatzen ahal duenic onena.

Dirialaco labur ta contauak

Gaur izan dut suertea, suere ona, paseatzeco Mendexa-co plaza ingurutic noiz ikusiric iraquia zegoela ortusantuco atea joan naizen hara. Sartzeracoan dut ikusi iratziric sarreraco atalburuco harrian ondocoa zein dut copiatzen lerroz lerro eta letraz letra cambiatu gabe deus. Hara han dakarrena

1903 

gurutzea iratziric

Zuek orain zariana 

gu len guiñian gu orain ga_ 

riana zuek laster izango zara. 

Dirialaco labur larri ta con_ 

tauak gure lurreko egunak  

P. T. N. 

Job. C. XIV              V. XXIX 

Ez du erabiltzen explicationeraco zeren particularic baina bai ostera Dirialaco (sic), gaur inor ez litzateque ausartuco holacoric eguitera, beldurrearren. Batzutan ere, autoberdurrearren. Ez dugu libertateric eta ba da horren arrazoiric.

Correctu eta communicativo

 Conceptuac argui izatea da importantea behintzat batzuetan zeren bestela eroan ahal gaituzte desorientationera eta oker actuatzera. Halan alarmentea litzateque cardiologo batec ez balitu bereizico edo lituzque nahasico bihotzeco movimentuan zer den diastole eta sistole.

Arrecoa diot ze dut ikusi nola herri bateco Udal Euskara batzorde buruac zituela (edo behintzat zioela) difficultateac bereizteco batetic euscara correctua eta bestetic euscara communicativoa zeintzu dira bi conceptu diferente egonic ere halere elkarrequin interrelationatuac nola egoten ohi diren haimbat gauza diferente elkarren relationean eta incluso dependentzian. Duelaric berac, batzorde buruac, defendatzen, niretzat harrigarriqui, ze tratatzea euscararen correctutasuna batzorde hortan ez duela lekuric, duelaric mozten eta impeditzen holaco ahaleguinic. Niri ostera zait iruditzen litzatequeela leku on bat eta apraposa hori Udal Euscara batzordea tratzeco bai zer ez dagoen correctu udal impressoetan (baldin incorrectotasunic balego) eta baita ere gainera euscara communicativoa edo ahalic communicativoena edo beste berba batzuequin euscara ahalic erosoena iracurlearentzat. Tira, batzorde-buru horrec eta nic hortaz dugu eretchi, opinione, apreciatione eta juzgu total differenteac.

Gaurco prensan dut ikusten exemplu bat ezin hobea aguertzeco ezen bat dela correctu redactatzea eta aitzitic bestetic bestea dela communicativoqui redactatzea edo guehiago communicativoqui.

Hemen ba exemplua (ikusi hemen)

• Lur jausi batek Ermua eta Zaldibar arteko tren zerbitzua eten du

Goico titularra da total correctua eta ezin izango du nehorc esan ze dela incorrectua. Ostera nahi delaric  hobetu titularraren mezua respectuz iracurlean, ipini ahal zen esateraco ere honelaxe

• Lur jausi batek eten du Ermua eta Zaldibar arteko tren zerbitzua

Hau, bigarren auquera hau ere da total correctua (biac bait dira correctu) baina communicativoago informativoqui (baldin hala bada, nire ustez ba da).

Berba batean ze ez direla behar confunditu bi conceptuac, correctu izatea eta communicativo izatea. Ez date asco escatzea, nola ez bait litzateque escatzea asco cardiologo bati bereiztea sistole eta diastole, bereiztea ere hori edozein euscalzale soliri. Gogora jatort nola zuen idatzi Errotetac, blog hontaco iracurle jarraitu eta batzutan apportanteac ezen blog hontaco ideiac edo mezuac ohi dagozela expresatuac nola “bost urteko haur batek ere ulertzeko bezain argiki” (Erroteta, dixit).

Espero dut eta desio egotea argui orain ere differentzia bi conceptuon arteacoa tzat bost urthe baino adinduagoac. Hala biz, edo eguin daigun autocriquea.

Itzalac nola edozeinec baina nivel differentean

Jaquin dudalaric ze eguin dutela Saran Bazco biharamunez (astelehena 1 apirila 2013) omenaldia ki academico eta exacademicoburu Jean Haritschelhar ethorri zait gogora ze merezia duqueela hori ohorea baina ez dela halare Haritschelhar itzal edo macula bacoa, bethi ere naizela soil referitzen bere ibilbide academicoa, utziric aparte seguru beste bere arloac. Batzutan izan ohi dugu joerea absolutizatzeco zernahi noiz dugularic aupatzen norbait uste izanez ze nola eguin duen gauza onic eguin duela guzia edo ia dena ongui. Nic holatsu ikusten dut omenaldia ki Haritschelhar, dudalaric ekarri nahi orain behintzat bi itzal, bata batez ere handia hona blogera.

Poztu naiz iracurtzean egun' ganic Haritschelhar berac diolaric bere buruaz:

Bizi luzea ukana dut eta saiatu naiz eskura nuen bide guztietatik gure euskarari bultzada ematen. Ez da beti asmatzen (nabarmendua neurea), baina neukanik eta onena emana diodala uste dut nire barne gogoak agindutakoari, gure hizkuntzaren aldeko lanetara bildua naizelako ene bizian. Horrek guztiak poza ematen dit, baita ohoratzen ere.

Berba batean simplequi ze guztioc ba ditugula itzalac edo faltac ere, esanic “ez da bethi asmatzen”. Ez berac, ez edozeinec.

1) Dakardan gogora bere azquenetarico laprastada baldar lexicala dena inbarkagarria ganic edozein academico -gutarico bakoitzac juzga beza personalqui- noiz defendatzen zuen nola euscaraz asqui “kargua utzi” aitasaindu Benedictoren alde eguitea. (Nahi luenac ikusi hemen). Academico baten gandic da gutienic estonagarria bere jarrera lexical baldar eta irresponsable hori. Hori al da “neukanik eta onena eman dudala”? Ez al dira bere parametro lexicalac nivel eta gradu goragocoac.

2) Orain noan bere beste itzal itzaltsu, ilunago, ikaragarriago eta laborritsu batera. Non debecatu zuen Jean Haritschelharrec ki academico-quide Alfonso Irigoyen (1929 - 1996)  publicatzea Academian lanac bere orthographia personalean, ezen nahi zuela Haritschelharrec zegoenean academiaburu derrigortu eta bortchatu academico Irigoyen cambiatzera orthgraphiaz bere lan propioetan zeinac zohazen pean sinadurea on Alfonso Irigoyen. Academia baten non libertateac behar luque izan characteristica basicoenetaric bat zuen hautsi -inquisitorialqui- gure Jean Haritschelhar-ec zuelaric debecatu bere publicationea ezin izan zuenean derrigortu amore ematea academico-quidea. Ez al da hori comportamentu inquisitorial bat? Zergatic ezin zuen edozein academico batec zuzena aguertzeco bere lanac pean sinadura personala, pean bere ardurea eta responsabilitatea? Zergatic ez?

Guzioc ba ditugu bai faltac, tatchac, hutsac, mentsac, itzalac. Nic ez dut ahaztua hori itzal hori na Haritschelhar zeinac ez du, ez zuen, eta ez du izango justificationeric. Apportatione on eta positivoric ba duque tchalotzeco Jeanec baina baita duda baric tatcharic ere ez harro egoteco. 

[Orain Academiaz. Ez naiz sartu hemen aitzitic generalean buruz Academia kin azterquetea eguin ahal zuena eta ostera ez du eguin? Criticatuz omissionez edo eguin behar zuenaz, non seguruenez ba legoque hor orgatara edo burdicada handixco bat zer criticatu contra Academia. Zer apportatu du Academiac generalean alde euscara modernoa an XXI. mendecoa?]

On date ekartzea balantzea bere equilibrio realera. On ta tchar. Tchalo eta tchistu. Behar den neurri realean.

Nahi dianac har liro

Zuberoaco cantu bat, hac Chorittua norat hoa, amaitzen da deseptionaturic quin amodioa esanez ezen "nahi dianac har liro" zein guc hemen esango guenuqueen "nahi duenac hartzea daucala".

Goicoa diot ze apparte amodioa' eguncariac ere daudela publicoan eroslearen escura nahi lezanac eros lezan nahi luena, escaintzen zaiola iracurleari abanico nahico zabala. Halan ez naiz harritzen jaquiteaz ezen Berria eguncari euscarazcoac -dagoen euscarazco eguncari bakarra- duela' iracurle eta ere erosle guti edo behintzat ez asqui nola litzatequeen normal soziologicoqui, corresponditzen zaion lez sociologicoqui.

Gaurco -eguaztena 27 martchoa 2013- titular principal eta lehena da hauxe ondocoa

Negoziazio gunea desegiteak konponbidea zaildu eta atzeratu egiten duela dio ETAk 

Ez da harritzecoa ikusiric holaco euscara, holaco titularrac, pensatzea eta actuatzea facticoqui esanez "nahi luenac har liro", desesperatuqui eta norbere buruaren lotsaz.


Comparaturic besteequin daigun ikus nola doazen contuac

ETA denuncia .................... (Gara) 

ETA alerta .......................... (Gara) 

ETA vincula ................. (El Correo) 

ETA anuncia ..................... (El País)

aitzitic Berriac euscaraz

.............................................................................................. dio ETAk

Giltzape-tic dathorren Burulehena

Durduzaturic utzi nau iracurtzeac azquen aste hontaco Herria astecaria. Zeren zeu ere,  iracurle,  durduzatua eta total desorientatua zaudeque baldin iracurri baduzu goico titualua "Giltzape-tic dathorren Burulehena" hartua parallelismoz tic kantua "Paris-tic dathorren artista bat naiz ni". Eta pensatu duquezu jada zertaz behar du ari egun gure Erramuncoc. Ba neu ere gueratu naiz durduzatua eta areago desorientatua jaquin gabe nora xuxendu neure entheleguaren zuztarra eta ahalegina.

Zeren an articulua zein bait du sinatzen Muslaria izengoiticoac dut aurquitzen hau titulua

Giltzapeko bilkurak Aita Saindu berriaren hautatzeko 

Hasten delaric hola: Aste huntan berean hain segur, 80 urtez azpiko kardinaleen artean hautatua izanen da Aita Saindu berri bat. Hortarako, Erromako Sixtotar (sic) kapera guziz famatuan egiten dira (edo egin dira) giltzapekoak deitzen diren bilkurak. etc, etc, etc, ...

Sinatua: Muslaria

Articulu osoan Muslaria-c, muslariac, du erabiltzen termino ecclesial hori exclusivan -giltzape- adierazteco euscarazco conclave hitza (conclave, konklave, konklabe). Pasatu zait iraizean ezen ez mintzatzea precisione asqui minimoz holaco gai altu eta quasic sacratuan dela barkagarri tzat muslari ximple bat zeina datequeen gure Muslaria. Baina hara sorpresaren handia noiz daquidan ezen Muslaria dela gure lapurtar jaun gora Janbattitt Dirassar euscalzale bipila.

Bigarrenic ...

Caseta horren beste choco batean, Irakurleak mintzo izenecoan, ari da Karddinala (sic) izengoitipecoa ere' delaric hasten holaxe -nauelaric ni uzten zapuztua eta intelectualqui blocatua-

Laster, Elizako Burulehen berria, hautatua izanen da. Burulehena erraiten dut zeren eta gostatzen zait "saindu" titulua emaitea zenbaiti, hala nola Aletxandro (sic) VI-ri, bere dotzena (sic) erdi bat bastartekin! etc, etc, etc....

Sinatua: Karddinala (sic)

Hemen, sinadura honen pean, ez da nire sorpresea tchiquiagoa izan dudalaric descubritu ze dela Karddinala edo kardinala nire ezagun Piarres Charritton academico emeritua.


Pensu dut, conclusionez, ze ni nautenac durduzatu eta zaurtu handizqui -jaun Dirassar eta jaun Charritton- egon direla berac -aguian oharcabez dituzten zauri culturalac- zaurtuac esan ahal izateco holacoac publicoqui baina ez horregatio visean vis, aguerian. Neure dudac ditut izango zuten calipuric edo adoreric esateco holacoric pean eguiazco izenac. Ari othe dira seriosqui eta consequentequi jocatzen euscararen alde edo baita aldica tchostaca, nire ustez, irresponsablequi? Zer funts du actuiatione nefasto horrec? Serio ari othe dira?

Mirenec ere ba dio ezen ...

Poztecoa da ikustea nola conceptua on expresatzea communicativoqui (edo ahalic communicativoen) da guero eta gehiago zabaltzen ari  an euscalzaleac. Zeren erabiliric ere forma correctuac' guero izan ahal da mezu hori aguertua edo expresatua gradu edo nivel gehiago edo gutiago communicativoan.

Eta halan hasten da -7k, asteroco suplementua on Gara eguncaria, gaur domequea 17 martchoa 2013- Miren Amuritza bere ohico articuluan

Hizkuntza ikuspegi komunikatibotik lantzea da euskararen kasuan gakoetako bat. 

Ohar gaitezen ez dela mintzo buruz ikupegui correctua baizic ikuspegi communicativoa. Da poztecoa.

Lexico basicoa, oinarriric gabea

Edozeinec zein ibili bait da ikasten hizcuntza bat, eta baita ibili ez dena holacoetan, ba daqui zer da lexico basicoa on hain hizcuntza. Dira, nola bait da erraz ulertzecoa hitz behinenac jaquin behar direnac (ia derrigorrez) moldatzeco ganoraz hain hizcuntzan.

Orain, gaur, sartu naiz arartez internet Academian on euscara (deitua ere Euskaltzaindia esango guenduque popularqui zeren populuac ez du bathaiatu inoiz hola zeren zen impossible hola euscaldunoc izendatzea) eta dut ikusi ondocoa

Hiztegi Batu Oinarriduna 

Hori iracurriric gueratu naiz ez dakidala zer ulertu. Zeren "normalean" esan daigun beharco nuqueela ulertu dela

Hiztegi Batu Basicoa / Basikoa

Baina nola nic daquidan euscara da seguruenez gehiago ezi euscara basicoa, pensatu dut hori dela -deitzea Oinarriduna- modu bat saihesteco eta evitatzeco (claru berba eguinda trampa eguiteco)  costaric costa qui "basico" hitz greco internationala zeren maniac ba dira antza Academian ere, mania injustificable eta injustificatu lexicalac, orthographiacoac, verbalac, morphologicoac, ..., esan dudan lez injustificableac eta ere injustificatuac.

Sarturic baina beste hypothesis batean esan ze

oinarriduna 

da duena oinarria (nola concorduna,pipaduna, gabardinaduna, ... dira dutenac concorra, pipea, gabardinea) baina differentea direlaric izatea zerbait basicoa edo izatea delaco horrec oinarriric. Basico eta oinarridun dira bi hitz differente, ala ez Academia, ala ez academicooc? Ba al dute campo semantico bera edo behintzat antzeratsua? Zer da erantzutecoric, baldin balego?

Berba batean ikusten dut Academia quin bere academicoac, beharbada izanic horion artean graduatione differenteac buruz qualificatu bakoitza individualqui an nivel qualificativo lexical conceptuala, ari dena edo direnac total tcharto edo incluso desastroso. Non da Bere (edo horion) base eta oinarri cientificoa? Zelaco justificationea dute holaco hutsac?

Igoalac al dira hiztegui basicoa eta hiztegui oinarriduna, hiztegui oinarrizcoa? Justifica zaquizquidate, justifica zaquioze populuari, nola bait da zuen obligationea. Argui eguiguzue. 

Ez al da diodana zentzuzcoa?, eta eguia?

Holan ez goazque ongui, lexicalqui

Batzutan entzuten duguna ez daquigu edo den txiste bat edo aitzitic seriosqui esanico zerbait. Halan' dudalaric iracurri (azquen Herria astecarian, Baiona otsaila 21coa, 2 or) articulua titulatzen Kargua utzi ganic Gehexan Pontto geratu naiz durduzatua ez nequielaric ezen esaten duena doan serio esana edo den ostera  txiste bat (txiste txar inbarkagarria baldin txistea izan baledi), zeren txisteec ere ba dituzte mugac eta limiteac ez direnac behar transgueditu, izenean decencia' gure casuan decencia culturala. Tamalez eta ere tamalaren handiz uste daroat ze Gehexan Pontto hor articuluan dela mintzo serioz eta eguiazqui' duelaric aguertzen bere eretxia eta ere opinionea.

Esan bezala titulua da “obra delaco horrena” Kargua utzi. Eta articulua titulatzen Kargua utzi da buruz aitasaindu Benedicto XVI.a non du explicatzen Gehexan Ponttoc ze Frantzian dutela commentatu ea Benedictorena den “abdication”, “démission” edo “renonciation”. Duelaric amaitzen gure delaco Gehexan Ponttoc esanez, nola bait litz bersolari baten azquen osticoa:

Hiru hitz frantsesez, bainan guretzat batekin aski: “kargua utzi”.

Ez nuqueen lumea escuetan hartuco baldin ez banequi ze Gehexan Pontto dela pseudonymoa hon Jean Haritschelhar baigorriar ex-presidentea hon Akademia edo Euskaltzaindia. Ez al ditu ezagutzen Haritschelharrec hiru hitz hauc euscaraz

abdicationea, dimissionea, renuncia

abdikazioa, abdikatu; dimisioa, dimisionatu; renuntzia, renuntziatu

Euscaldun  guztioc daquigun hitz behinenac ere ez al ditu ezagutzen academicoburu ohiac? Admisiblea al da hori commentarioa edo articulua, nola txiste ere? Ai ama!, horiec pensamentu edo conceptioneac zer bide dute guri  marcatzen an mundu lexicala euscararena? Al da bide edo conceptione hori doana directione positivoan? Norc uste du holacoric?

Berba batean, Gehexan Pontto' ezen horiec hitzac direla euscara garbia datozelaric ere -ethorquiz- beste hain hizcuntza batetic, latinetic' ez balequizu ere.

Auquera syntactico differentea

Nahi denean eguin zeozer' batzutan izaten dugu auquera bakar bat baina aitzitic beti ez da egoten auquera bakarra hori eguiteco baizic bat baino gehiago' edo bi, edo hiru, ... Halan, exemplugarri, joateco Lekeitio-tic Bilbao-ra dagoz hiru auquera edo ruta differente principalqui. Bilbao-ra zehar hon Markina, Durango, Bilbao, bestea zehar hon Munitibar, Galarregigana (ezagunago nola Bizcaico balcoia), Bilbao, edo hirugarrena zehar hon Ereño, Gernika, Bilbao. Da aurrecoa exemplu soil bat tzat aguertu eta visualizatu zeinac eguiazqui ez luque behar visualizatzeric ulertzeco. Baina hor dago, punto.

Halan baita redactatzean titular bat edo beste edozein textu' normalean auquerea ez da izaten bakar soila baizic plurala eta batzutan ere incluso ugaria. Baina delaco auqueraoc ahal direla valoratu arabera hon ranking informativoa buruz qualitatea -baina ez quantitatea- hon titulua edo delaco textua.

Halan dut iracurri gaur hau titularra an lehen paginea.

• Aro berriarekin bat datozen pausoak eman ditzala eskatu diote Rajoyri

zeinari nic nahi dudan jarri nola contrapuntu comparativo' hauxe ondocoa

• Eskatu diote Rajoyri eman ditzala pausoak bat datozenak aro berriarekin 

edo 

• Eskatu diote Rajoyri eman ditzala pausoak bat datozenak Aro berriarekin

Bada, nola joateco Lekeitio-tic Bilbao-ra bakoitzac hartzen duen hain delaco hauquerea dependitzez hon hain circunstantzia edo ere apeta personal, halaxe artean bi titularroc izanic quantitativoqui igoalac' ote dira berdin igoal qualitativoqui.