Nolatsu behar da traduzitu?

Normala da gaurregun egitea propagandea norbere buruarena eta hori ikusten da nonnahi egungo egunean, hori barik ezin da bizi antza behintzat mundu ekonomikoan. Esan behar da, behar duzu esan zeuk zerorrek ze zu zeuk zara honena eta horrelakoxeak. Merkatu possiblerik ez da antza baga propagandea, propagandea hon norbera.

Halan nentorrelarik hona Greziara pasatzera Gabon aldia hartu dut aviona eta ikusi dut aulkian non pausatzen dugu burua egokiago eta konfortableago bidaiatzeko zegoela buruko bakoitzean zapitxo bat itsatsirik kin velcroa non Iberia kompainia aereoak ere egiten du bere, bere buruaren, propagandea diolarik

Esta Navidad te llevamos

al corazon de quien mas quieres

[Diskulpatu ez ipintzeaz azentua baina hemen Grezian kin hemengo teklatua ezin dut egin hori.]

Pensatu dut, pensatzen dut eta pensatu nuen avionean -hemen dut gorderik zapitxo delakoa, badaezpada- nola, nolatsu traduzitu ahal da euskarara hori mezua? Honelatsu dateke traduzione standartsua egun normaltasun generalean, (baga ukatu ere osterantzeko possibilitate batzuk)

Aurtengo Gabonetan eroango zaitugu

gehien maite duzunaren bihotzera

baina mezua hobeki eta derrepenteago harrapatzeko izan ahal litzateke ere honela edo honelatsu

Aurtengo Gabonetan eroango zaitugu

bihotzera hon gehien maite duzuna

Zein euskaldunek ez luke hobeto, klaruago eta derrepenteago ulertuko atxemango azken mezu hau. Nik behintzat baldin banintz responsable propagandistikoa hon Iberia kompaina bai seguru. Nork uste du ez, ezetz? Zergatik? Zer kontraargudiatu ahal da kontra aukera hobe hori?

Ez da intranszendentala gorabeherea

Irakurri dudalarik hau titulua (Gara, eguaztena 19 abendua 2007)

• Urkulluk ez du "Euskal Herria" maite

ulertu dut ederto eta osoki zer nahi du esan eta dago emana titularra ulertzeko moduan ongi edozeinek. Ez doa hortara nire oraiko kommentarioa.

Titularra dago skribitua euskara korrektuan eta gainera ulergarri. Orduan, pensatzen ahal du edozeinek, zertara etorri ahal da kommentario gehigarririk? Kommentario gehigarria dator zeren nahi dut markatu eta ere remarkatu ze ahal da hobetu qualitate informativoa zein da edozein egunkarirentzat arras importantea eta da ere zuzena edozein irakurlerena.

Dudarik ez ze mezu horrek du hiru parte

1) Urkulluk [subjektua],
2) ez du ... maite [verbua]
3) Euskal Herria (objektua).


Kommentatu nahi dudana da begira qualitate informativoa ze ez da komeni apurtzea, etetea verbua sarturik tartean zeozer, hemen objektua eta ondorioz etenik, desorientaturik entelegua hon irakurlea, zeinak ba du bere zuzen irrenunziableak izateko informatua klarki. Halan zein bait da unitate informativo bat -ez du maite- agertzen da / agertzen dute redaktoreok nola informatione eten bat, quasi dispersoki eta barreatua

ez du Euskal Herria maite

Izan ahal zela etenik gabe kin unitate informativoak osorik redaktatua holan

• Urkulluk ez du maite "Euskal Herria"

Hori da kommentarioa baldin ezer valio badu, nik baietz uste. Bai, ezta?

Medikuneko kartela

Izan naizelarik medikua gana, ondoren faltatu hiru hile Afrikan, ikusi dut poster bat zioena bi lerrotan

Pneumokokoaren

aurkako txertaketa

Niretzat errazago, eta beharbada ere edozeinentzat, legoke honela, emanik hiru lerrotan

Txertaketea

aurka

pneumokokoa

Aldaketa ttipi baina arras fruitukorra

Irakurtzen dut honako extraktua ganik Iñaki Mendiguren zeinak niretzat skribitzen / redaktatzen du argiki (Argia, nº 2107, 21 urria 2007, pag 58)

Askoz inbertsio handiagoak egingo bagenitu gizakiaren buru-osasun edo ongizate psikoan, asko aurreztuko genuke erreformatorio, polizia, auzitegi eta espetxeetan; sufrimendu, energia eta dirutza handiak aurreztuko genituzke! Ez dago justiziarik, zuzentasunaren araberako zigorrik, errehabilitatzeko aukerarik gabe.

Nola galdu naizen azken phrasean, baina ez lehenengo luzean,

Ez dago justiziarik, zuzentasunaren araberako zigorrik, errehabilitatzeko aukerarik gabe.

aritu naiz pensaketa zer nahi du esan horrek phraseak. Nik paratu dut mentalki hontara

Errehabilitatzeko aukerarik gabe ez dago justiziarik, zuzentasunaren araberako zigorrik.

Baina ohartu naiz ere ondo, asko ondo, egon ahal da eginik kambio ttipi baina arras fruitukor bat. Hauxe:

Ez dago justiziarik, zuzentasunaren araberako zigorrik, errehabilitatzeko aukerarik gabe.


Ez dago justiziarik, zuzentasunaren araberako zigorrik, gabe aukerarik rehabilitatzeko.

Ez ote dakar mesede galanta horrek kambio ttipinno baina agitz fruitukor horrek? Honek

erabiltzeak

gabe aukerarik rehabilitatzeko

ordez

errehabilitatzeko aukerarik gabe

Nik ikusten dut hortan rekursoan mesedea galantki eta kalterik deus. Bai, ezta?

Gaurko -barikua 14 abendua 2007- titular nagusia an Berria egunkaria

Gaurko -barikua 14 abendua 2007- Berria egunkariko titular nagusia da hau

Legez kanporatzeen aurkako Batasunaren auzi eskea tramiterako onartu du Europak

Legez kanporatzeen aurkako Batasunaren auzi eskea tramiterako onartu du Europak

Nahiz-eta ez naizen aditua demoskopian ba dakit ze titular hori da impossible ulertzeko artean euskaldunak. Uste dut ez dute ulertzen ahal hori titularra ezta ere % 1-ek, sartzen dugula hor, esaterako, ere akademikoak.

Hori ez da euskaldunon euskara, gero holakoekin guziok -ez dago baizik ikusterik zintzoki, gabe beldurrik egiari- bazterrean uzten dugu "euskara" harturik gogotsu erdara noiz nahi dugu informatu, informatu egiazki eta effektivoki.

Nola justifikatzen ahal dira hak Berriakoak?

Errua da hon nortzuk supportatzen eta sustatzen dute hori euskara mota hori.

Ringgit edo erringit / arringit / irringit

Nagoela bankuan kambiatzeko sosak ikusi dut zein diru edo moneta differenteak kambiatzen dira hemengo bankuetan an Hego Afrika kin ratioak dagokienak (dagozkienak). Halan ikusi dut kambiatzen dira

Malaysian Ringgit

Horrek erakusten du ze Malasiako / Malaysiako sosaren izena da ringgit eta Malasiaz kanpo ere erabiltzen da beste nonbait ere, zeren irakurtzen dugularik dollar australianoa edo dollar kanadiensea ba dakigu -besterik ez bageneki ere- dollarra ez da erabiltzen soil an Australia edo an Kanada edo an USA. Beraz, ringgita da dirua zenbait statukoa, antza Asia alde hortan.

Batzuk, euskaraz, nahirik egokitu euskal hizkuntzara edozer eta guzia nahi lukete

ringgit

esan

erringit
(edo moda zaharrean arringit edo ere irringit).

Oker ez banago' defenditzen dute fermuki, irmo errupia eta errublo ordez rupia eta rublo akademiko I. Sarasolak eta X. Kintanak, ez dakidala zein arrazoiz. Nik hemen darabildan dirua Hego Afrikan, rand izenekoa izendatzen lukete beharbada errand edo arrand.

Gogoratzen naizena da zer esaten zuen niri (zidan) akademiko zenak A. Eguzkitzak noiz kommentatzen nion ze esaten eta difenditzen zuen Xabier Amuritzak esanez berak esaten zuela rifle nahiz-eta esaten izan balu ere beharbada bere biraititak erriple. Eta esaten niola A. Eguzkitzari ze euskaraz guziok -% 100- erabiltzen dugu dialekto guzietan soil rifle, berak Andolinek rebatitzen zuen -sinesturik edo ez- hori zela tokamenez zegokion formea euskarari, errifle, nahiz ez erabili nehon, ez nehork.

Ba al du argudio edo argudioska horrek base nolabaitekorik? Hitza hor dute responsableek, determinatzen dutenek -Akademiak?-, determinatzen dutelek falsuki jakinaren gainean. Ez dateke hori bide zuzena eta gutiago zientifiko / akademikoa. Hala bai?

ringgit

Cape Town, Kabo Hiria
South Africa, Hego Afrika

Lehengo domekea hon adventua eta ere abendua

Izanik gaur nire azken domekea hemen -domekea 2 abendua 2007- an Hego Afrika joan naiz mezetara nola egin bait dut ere beste domeka batzutan nire hemengo hiru hiletan. Mezea hasi delarik esan du apezak hasieran

Today is the First Sunday of Advent
(gaur da Lehenengo domekea hon adventua)

eta momentu berean gogoratu naiz ze zela ere kasualki, apezak esanikoaz gainera,

Lehenengo domekea hon abendua

Beraz, gaur da aldi berean

Lehenengo domekea hon adventua eta abendua

(Adventuko eta abenduko lehenengo domekea)

Gogoratu naiz orduan kin akademiko (eta ere nolabait lagun) Xabier Kintana zeren esan daroa arrazoiz beher da differentziatu adventua eta abendua bi dimensionetan konzeptualki eta ere orthographikoki.

Ikus zer da adventua.

Cape Town, Kabo Hiria
zapatua 2 abendua 2007
South Africa, Hego Afrika

Buruz hizkuntzak an Hego Africa

Hartua da hau informationea tik link hau:

Languages

Main article: Languages of South Africa

Map showing principal South African languages by municipality. Lighter shades indicate a non-majority plurality.

Afrikaans Northern Sotho Southern Sotho Swati Tsonga

Tswana Venda Xhosa Zulu

South Africa has eleven official languages:^[39] Sepedi, Sesotho, Setswana, siSwati, Tshivenda, Xitsonga, Afrikaans, English, isiNdebele, isiXhosa and isiZulu. In this regard it is second only to India in number. While each language is technically equal to every other, some languages are spoken more than others. According to the 2001 National Census, the three most spoken first home languages are Zulu (23.8%), Xhosa (17.6%) and Afrikaans (13.3%). ^[21]

There are eleven official names for South Africa, one in each of the official national languages.

The country also recognizes eight non-official languages: Fanagalo, Khoe, Lobedu, Nama, Northern Ndebele, Phuthi, San and South African Sign Language^{[citation needed]}. These non-official languages may be used in certain official uses in limited areas where it has been determined that these languages are prevalent. Nevertheless, their populations are not such that they require nationwide recognition.

Many of the "unofficial languages" of the San and Khoikhoi people contain regional dialects stretching northward into Namibia and Botswana, and elsewhere. These people, who are a physically distinct population from other Africans, have their own cultural identity based on their hunter-gatherer societies. They have been marginalised to a great extent, and many of their languages are in danger of becoming extinct.

Many white South Africans also speak other European languages, such as Portuguese (also spoken by Angolan and Mozambican blacks), German, and Greek, while some Asians and Indians in South Africa speak South Asian languages, such as Telugu, Hindi, Gujarati and Tamil.

[edit] Sports

Baldin bada impala, zergatik guk inpala?

Noiz dut ikusi animalia sotil, eder eta magnifiko hau (ikus photoak: bat, bi, hiru, lau) deitzen dena

Impala

ezin ulertu ahal izan dut zergatik guk -euskaraz- deitu behar dugu / dukegu

Inpala

Nori galdetu? Impalari berari?

Cape Town, Kabo Hiria
South Africa, Hego Afrika

Mesede galanta eta kalte guti

Dudanean irakurri an internet hemen an Cape Town (Hego Afrika) hau titularra

Xabier Montoiak eta Fernando Reyk irabazi dituzte euskarazko eta itzulpengintzako Euskadi Liberatura Sariak

pensatu dut zein mesede handia lekarkeen -lekarkiokeen- euskarari partikula batek, partikulatto ttipinno batek zeinak ostera ematen ahal dioke potenzialtasun handia euskarari an redaktatzea. Hara zer lortzen luke horrek partikuleak -hon-:

Xabier Montoiak eta Fernando Reyk irabazi dituzte Sariak hon euskarazko eta itzulpengintzako Euskadi Liberatura

Ikusten da ederto hor hori sekuentzia

• ... irabazi dituzte sariak hon ...

Ez ahal da, ez ahal litzateke, mesede handi eskergarria erabili ahal izatea hori rekursoa? Zer uste daroe, esaterako, interatuak hon sariak, hak Xabier Montoia eta hak Fernando Rey? Irabazaten ahal luke ezer itzulpengintza euskarazkoak edo literatura euskarazkoak? Juratuak zer uste daroa buruz holako textuak?

Interesantea litzateke jakitea, zeozer buruz hori.

Zer den izatea -egiazki- margen personala aktuatzeko

Nengoela irakurtzen titularrak hon berripapera (asteburuko supplementua: the good weekend) aurkitu naiz kin hau

• Don't fall asleep at sci-fi clone

eta nola ulertu dut guzia salvu hori sci-fi hori hartu dut nire hiztegi elektronikoa aldean neroana eta ikusi dut ze sci-fi da zientzia fiktionea. Eta noiz konsultatu dut hiztegia, hiztegi ingles-inglesa, ikusi dut ondokoa

sci-fi = science fiction

Esan nahi bait da ze laburdurak ere erabili ahal dira trankilki, ere an egunkariak.

Etorri zait burura orduan nola euskaraz zein gauza guti geratzen dira norbere eskura eta ia guzia dago lotua eta ere debekatua, antza du askotan ze euskaran dago dekalogo prohibitivoa gehiago ezi norma lagungarriak tzat erabiltzailea, gehiago enfokatua debekuari ezi ez laguntza aktivo positivoa. Esaterako skribitzen baduzu dagoz beharrean daude orduan konsideratzen da falta bat, falda handi bat zeinak erakusten du kasik ez dakizu euskara minimoa ere. Horrek erakusten du zein margen guti dago euskaraz skribitzeko eta expressatzeko trankilki. Ez al da euskara korrektua, esaterako, dagoz edo beste mila exemplu.

Euskara dago lar lotua kin altzairuzko alambreak, baina noren mesedeko? Ez, horregatio, euskararen eta gu euskaldunon zein gara importanteago ezi euskara zein darabilgu gure menpeko tramankulu linguistiko.

Cape Town, Kabo Hiria
martitzena 30 urria 2007

Irabazi dugu Munduko Rugby Kopea [the Rugby World Cup]

Irabazi dugu Munduko Rugby Kopea

[the Rugby World Cup]

(akademiaren izen baldarrean Munduko Errugby Garaikurra),

atzo zapatua Parisen joakatu zena artean Hego Afrika (South Africa) eta Inglarrera (akademiarentzat Ingalaterra). Gustura ospatu dugu garaipen hori hemen Hego Afrikan, nahiz nik ez ulertu lar rugby jokoa baina poztu naiz batera kin hemengo populu zabal eta ebegikoia, ostadar nationea, the rainbow nation.

Ikus link edo lotura hau eta ere hau.

Cape Town, Kabo Hiria
domekea 21 urria 2007

Korrimentu semantiko bitxia, behintzat niretzat

Avioian nentorrela hona a Cape Town (Hegoafrika) pasatu nuen 12 ordu luze avioian tik Frankfurt a Cape Town eta izan nuen astia zeren ezin loak hartu ninduen eta irakurtzen pasa nuen denborea eta hona ta hara neure gauzetan. Hantxe nenbilela irakurtzen avioiko zenbait avisu zeudenak pasaiarientzat aurkitu nuen bat zioena honela:

• Close and latch doors during taxi, take-off, turbulent weather and landing

• Itxi eta zarratu (giltzez) ateak artean taxia, aireratzea, eguraldi turbulentua eta lurhartzea

Eta avisu hori egin zitzaidan bitxi zeren konprenitzen nuen guzia, eta ere berba guziak baina ez zitzaidan "egokitzen" an textu hori taxi berbea. Pensatu nuen nola da possible agertzea taxi hitza hor avioiko textu batean. Azkenean galdetu nuen zerbitzariari (azafateari) eta explikatu zuen nire ze taxia zela avioi bat noiz lurreraturik doan gurpilekin pistan zehar. Orduan bada avioia bilakatzen da taxi bat, taxi kollektivo bat.

Benetan, behintzat niretzat, korrimentu bitxia hon hitz hori -taxi- bilakatu dena behintzat ingles hizkuntzan. Ez dakit izan du korrimentu -korrimentu semantiko- berbera beste hizkuntzetan zeren askotan hizkuntzak dira nola beste hainbat gauza kalkoak elkarrenak.

Cape Town (Kabo Hiria), Hegoafrika

Ortzadar nationea. Rainbow nation.

Hemen Hegoafrikan, non orai bait nago gaurtik, deitzen du Gobernuak eta ere jendeak Herriari, Nationeari -natione berria sortua danik elektione libreak guzientzat- ortzadar nationea edo inglesez nola nik ikasia dut rainbow nation. Horrekin expressatzen dutela guziok kin variable guziak bizi direnak an Hegoafrika dela grupo ethniko, religioso, politiko eta beste differente' expressatzen dutela kin -rainbow nation, ortzadar nationea- guziak bat direla izanik ere varietate askoriko asko eta plurala, konsideratuz guziok direla berdin tzaat legea. Batasuna eta diversitatea direla guziak.

Nik hemendik tik ortzadar nationea igortzen dut saludo bat blogeko guziei zeren hona etorria naiz hile batzutarako izanik esperantzea iraganen dut ederki eta provetxuko nire estantzia hemen. Hala biz.

Basardaka ortzadartsu bat zuoi, hegoafrikanoei eta guziei.

Cape Town (Cabo Hiria), zapatua 15 iraila 2007.

Traduktione (traditione) mutilatua hon akademikoa

Traduzitu ahal da hizkuntza batetik bestera ongi edo ez hain ongi eta ere kin errore handiak inbarkagarriak. Halan naiz harritu dudanean ikusi eskribitua ganik akademiko numerario Jean Louis Davant (haria aldizkaria nº 19, 2007 ekaina junio june, Nabarraldeko sustatzaileendako buletina, Boletín para los promotores de Nabarralde, Bulletin pour les promoteurs de Nabarralde) ari dela eskribitzen artikulua titulatzen Zuberotarren biziera Matalazen denboran (1661 urtea) dio ze hak Louis de Froidour-ek egin zuen informe bat non ere aipatzen du Matalas (Davant-entzat Matalaz) gisa hontan:

"Un fol de prestre, nommé Matalas, curé de Moncayolle, excita le peuple à la sédition ..."

Duelarik emaiten hak akademiko numerario Davantek gisa hontan traduktionea:

Hots: "Apaiz xoro batek, Matalaz deitua, Mitikileko erretora, populua oldartzera xaxatu zuen ... "

Zuberotar akademiko Davantek traduzitzeko "... excita le peuple à la sédition ..." du traduzitzen sédition nola oldartu. Hor ikusten da argiki nola akademikoak ez du hartu nahi seditione hitz internationala nola euskarazko berbea eta sartzen du ordez soil antzeko edo iduriko divago bat, oldartu zein ez da nehola ere seditionea. Harritzeko da edo litzateke zein errespetu guti dago euskararentzat artean zenbait akademiko zeintzu behar lukete izan aitzindariak dadintzat euskara hel gradurik gorenera. Da gainera tronpatzea eta iruzur egitea euskaldunari zeinak ez daki frantzesik.

Izanik gainera traduziten hori "... excita le peuple à la sédition ..." ezinago erraza gisa honta "... xaxatu zuen populua seditionera ...". Zer duke allegatzekorik Davantek edo edozein akademikok kontra traduktione hori: "... xaxatu zuen populua seditionera ..."? Euskaldunok ez gara erlelak eta ingnoranteak nahiz-eta halakotzat gauzkaten zenbaitzuk.

Hona nola definitzen du inglesez hak Osford University Dictionary-k:

sedition: the use of words or actions that are intended to encourage people to oppose a government

Eta hak Gran diccionario de la Lengua Española Larousse-ek:

sedición: alzamiento colectivo o sublevación en contra de la autoridad establecida o la disciplina militar

Ondartzen hitzak ez du eremu semantiko holakorik hartzen eta hori akademikoak (kasu soil hontan Davant-ek) ba daki ederto, ez da problemea ignorantziarena baizik nahi ez izatearena. Euskara batzuekin beti apaletik eta batzutan narraz eta dandarrez.

Niretzat behintzat zail da ulertzen

Irakurri dut ondoko titularra (Gara, eguaztena 12 iraila 2007, or 18, Euskal Herria) eta egin zait behintzat niri zail ulertzen zer dakarren.

• Buesak Diezen alderdiari babesa eman izanak, krisia piztu du Ermuako Foroan

Besteei zer gertatzen zaie? Ote da besteentzat titular normal eta asekiblea? Nire ustez nekez dateke hori holan. Ostera, niretzat behintzat, hagitz errazago litzateke beste modu hontan redaktaturik titularra:

• Krisia piztu du Ermuako Foroan, Buesak babesa eman izanak Diezen alderdiari

Zer dio bakoitzak? Zer diote redaktoreek berek? Non dago kalitate informativoa?

Akademiko numerarioa zeren exponente?

Ba dira jada 35 urte inguru ze irakurtzen dut Herria astekaria Baionakoa. Iruditzen zait interesantea eta halan segitzen dut irakurtzen Herria orai ere, behintzat kin gain-gaineko vistazo bat. Halan gaur ganik akademiko Jean Luis Davant irakurtzen dut ondoko galderea (Herria, 2007 iraila 6, nº 2921, or 6, Ez da salgai) dio ari delarik buruz David eta Goliath:

• Davided Goliati egin zuen bezala?

Zeren exponentea ote da ez eskribitzea Davided Goliathi egin zion bezala?, zergatik ez da agertzen konkordantzia verbuan?

Ote da exponentea akademikoarena hon factus existente soziologiko reala an euskara ala ote da exponentea hon narrazkeria eta jakitate guti an euskara? Nik uste da lehenengoa. Eta ondorioz izan behar litzateke libre eta aukerako holan eskribitzea eta ere mintzatzea edozeini ez soil akademiko Jean Luis Davant-i edo iparraldekoei baizik edozeini, nahi duen edozeini.

Hala biz, izan bedi libertatea handiago ere euskaran.

Zein da possibilitate onena, informativoki onena?

Possibilitateak ba dira gehienetan bat baino gheiago gauzen egiteko baina bakoitzak du bere valioa eta effektivitate gradu differentea. Dependituz zertarako da (den) bata izan ahal da aukerakoagoa (yago aukerakoa) ezi beste bat. Halan nahi balu udan pare batek oporretan ibili Eurapan hile bat aukeratzen ahal dute aukera differenteak dependituz hon gustu eta faktore differenteak: motorrean, automobilean, trenean, avioian, autostop, karabana, bizykleta, barku, ...

Halan, etorririk orai geure thematikara utzirik bazter preambuloa daigun ikus zer titular periodistiko -informatiko- irakurri dugu (dugun) [Gara, astelehena 10 iraila 2007, or 9]:

• EAJk PSOEren "lan zikina" egin behar duela ondorioztatu du ezker abertzaleak

Iruditurik ze titular hori ez da ona informativoki ipiniko dut begien aurrean hiru possibilitate differente dezagun kompara dagoen differentzia informatikoa artean hiru possibilitateok.

• EAJk PSOEren "lan zikina" egin behar duela ondorioztatu du ezker abertzaleak

• EAJk egin behar duela PSOEren "lan zikina" ondorioztatu du ezker abertzaleak

• Ezker abertzaleak ondorioztatu du ze EAJk egin behar du PSOEren "lan zikina"

Iruditzen zait ze artean hiru possibilitateok txarrena da lehenengoa -Garan agertua- eta onena azkena edo behekoa, izanik bigarrena hobea ezi ardikoa. Seguru nago ze lehenengo tutular hori ez duela ulertzen ahal nehork -diot, nehork- gabe ralentizatu irakurketea. Nork diost, nor auzartzen da esatera ze berak bai ulertu du (duela) lehenengoan? Betor, munduan baldin bada.

Informatu ahalik effektivoen

Oporren ostean aritu izan naiz irakurtzen udako korrespondentzia eta hara' daudala eskuetan gutuna hon BBK. Honela hasten zait bbk,

Lekeitio, 2007ko uztailaren 30a

Bezero agurgarria:

Atsegin handiz bidali dizut BBKn dituzun inbertsio-fondoei buruzko informazio. Datuak ekainaren 30ekoak dira, hau da, ...

Iruditu zait izan ahal zen informationea effektivoago honela:

Atsegin handiz bidali dizut informationea BBKn dituzun inversio-fondoei buruzkoa.

Baina gero etorri zait berriro burura ze hori textua ere hobetu ahal da informativoki honela:

Atsegin handiz bidali dizut informationea buruz BBKn dituzun inversio-fondoak.

Eta segiturik hobetuz textua informativoki izan ahal da ere honela:

Atsegin handiz bidali dizut informationea buruz inversio-fondoak dituzunak BBKn.

Berba batean ze asko hobetu ahal dela informatione nahi izan ezkero, guztia izanik mesedetan hon klientea zeinak du zuzena izateko informatua effektivoki.

Barbaritate kulturala ala orthographikoa, ala biak?

Ari naiz irakurtzen liburua titulatzen Darwin y el Diseño Inteligente (Creacionismo, Cristianismo y Evolución) ganik Francisco J. Ayala eta aurkitu naiz kin devoniko hitza. Nola ez nekien zer da hori devoniko hori joan naiz hiztegira non dut ikusi ondokoa (Gran diccionario de la Lengua Española Larousse):

devónico, a
(Derivado de Devon, condado británico)

1) Del periodo geológico que es el cuarto de los seis en que se divide la era paleozónica: sistema devónico; en el devónico aparecen los vertebrados terrestres y los anfibios.

2) Se aplica al terreno o fósil que pertenece a este período geológico.

Nola eskribitu behar da hitz hori euskaraz: devoniko edo deboniko? Bigarren hori ez ote litzateke barbaritate kulturala gehiago ezi barbaritate soil orthographikoa? Nolanahi eta nonnahi barbaritatea ezta? Zer argidiatu eta razonatu ahal da alde deboniko formea? Orthographiak behar du zeozer logikatik eta ere kulturatik, tik panorama kulturala.

Gero-eta gehiago ikusten dut effektivitatea hon systema prepositivoa

Argia astekariak ba dakar ale guzietan nola suplementu extra rezeta gastronomiko batzuk. Halan irakurtzen dut batean:

Sustrai entsalada
intxaurrekin eta
baratxuri krema
leunarekin

Hemen, nire ustez, litzateke askoz informativoago mezua erabilirik kin hori nola prepositione ordez postpositione adjunktua [zeren argi gera bedi ez da deklinationea baizik postpositione adjunktua]. Honela:

Sustrai ensalada
kin intxaurrak eta
baratxuri krema
leuna

Noiz entzuten edo irakurtzen dugu kritikak buruz euskal textuak nekez aritzen gara buruz effektivitate informativoa, ostera lar sarri ari gara buruz korrektutasuna egin gabe jaramon hain importantea den effektivitate informativoa. Kasurik egin gabe equilibrioari dagoena artean effektivitate informativoa eta korrektutasuna, equilibrio edo balantza hortan ez da haintzat hartzen hori hon effektivitate informativoa, hor konpon Marianton.

Sustrai ensalada
kin intxaurrak eta
baratxuri krema
leuna

Gaurregun, nik diot, ze textu bigarren hori hartzen luketela euskaldun guziek normal-normaltzat salvu extremista orthodoxoek zeinek dira inkapaz deusen rebatitzeko.

Purismo motarik nahiko eta lar

Batzuk uste dute ez dago jada euskaraz purismorik eta ondorioz dute uste joanak direla garai horiek ganik euskara. Orai ez dagoke purismorik euskaraz, ustez zenbaitzuk (zenbaitzuren ustez).

Horiek purismoa ikusten dute, esaterako, noiz ari gara buruz purismo lexikala, halan da ze, beharrean esan trena esaten edo eskribitzen da bultzia, eta hola etc. Purismo lexikala da errazen detektatzekoa. Baina purismo orthographikoa ere hor dago, esaterako, litzateke purismo orthographikoa baldin eskribitzen bagendu bodka ordez vodka, baina eskribitua ohi da trankilki bitamina ordez vitamina edo beladromo ordez velodromo. Hortxe dago ere purismo syntaktikoa.

Baina ikusiko dugu gaur orai beste purismo ezkutuago eta kamiflatuago bat, esaterako, irakurtzen ahal dugu lehenengo pagina prinzipalean hon Gara egunkaria (zapatua 1 iraila 2007)

Estatu Batuak nagusi Osakako Mundukoetan

Euskaldunen artean, esan nahi bait da euskaraz, nehork ez du esaten mundukoetan baizik mundialetan. Honako purismoak, ze ez dakit nola izendatu edo kalifikatu (baletor laguntza terminologikorik eskerrak aitzinetik), dira detektatzen gaitzago eta zailago baina dira existitzen, evidenteki. Uste dukete, esaterako Gara-koak ari dira salvatzen eta indartzen ari euskara' erabilirik Osakako Mundukoetan ordez Osakako Mundialetan. Aburuak eta perzeptioneak hortxe dagoz. Realitateari, izanik ere absolutua (% 100), errespeturik ez' izenean populismoa.

Nola verifikatu orthographia egokia?

Gauza asko, gero eta gehiago mundu moderno hontan, da verifikatzen gure bizitzan, ikusten da obsevatzen jakiteko nola doa zerbait, ikusteko -a posteriori- zer da egin duguna logikoa edo batez ere illogiko hartzeko neurriak ondoren.

Ote litzateko egokia izatea euskaraz hitz internationalak -batez ere, arrotzhitzak- status orthographiko propio bat barruan hizkuntzaren orthographia generala tzat hitz autokhtono eta maileguak?

Ote litzateke zorakeria bat eta gainera zorakeria negativo eta kaltegarri bat tzat euskarea eta gu euskaldunok?

Beste arlo differente bat litzateke limitatzea eta delimitatzea corpus hori hon arrotzhitzak. Corpus horrek ba ote du existentzia eta relevantzia aski?

Patra (Grezia)
zapatua 18 agorrila 2007

Plousio se magnesio

Hizkuntzak ikasteko edo hobetzeko jada dakiguna ba dago modu differenteak eta horietako bat da irakurtzea ere gauza txikiak zein datoz geure eskuetara nola esaterako ura edaterakoan dagoena skribitua an boteilla plastikoak.

Halan irakurri dut hau, nabarmendua kolore horiz:

πλουσιο σε μαγνησιο

(Plousio se magnesio)

zein mezu hori bakarrik zetorrena ere inglesean

rich in magnesium

Pensatzen egon naiz nola izan ahal da euskaraz mezu txiki hori. Eta pensatu dut ze normalean skribitzen genduke holan

magnesioz aberats

edo

magnesioz aberatsa

baina ez nau konvenzitzen ez batak ez besteak aldetik qualitate informativoa edo diskursivoa zeren kausitzen dut, bere txikian, lar zurruna hori mezu txikitxua, ezin txikiagoa. Topatzen dut, aitzitik, hobea informativoki eta asekibleki eta diskursivoki honela

aberats magnesioz

edo

aberatsa magnesioz

edo

aberatsa an magnesioa

Ote dira hiru formok lar barbaroak? Non dago problemea eta soluzionea ala da guzia eldarnio phantasiosoa?


Patra (Grezia),
barikua 20 uztaila 2007

Nork ulertu lehenengoan?

Hau titularra gutik ulertuko dute lehenengoan, irakurritakoan lehenbizian.
(Berria, osteguna 21 ekaina 2007, or 18, Eneko Bidegain)

Zergak murrizteko lege proiektua ontzat hartu du Frantziako Gobernuak

zeren hortako, ulertu ahal izateko lehenengoan behar zuen izan redaktatua beste forma batean, esaterako, holan

Frantziako Gobernuak ontzat hartu du zergak murrizteko lege proiektua

Bigarren aukera hontan dago informationea zein da importanteena prensan emana modu sekuentzializatuan, izanik holan ulertzeko mezua aisago. Informatzea aldrebeski ez da ona inorentzat valio duelarik uxatzeko, ohiltzeko irakurlea tik euskara.

Jakin nahi nuke ea zer ahal luke argudiatu informativoki norbaitek

Nire eretxia da ze skribitzen denean prensan euskaraz gehiago izatean da kontuan euskara -hizkuntzea bera- ezi informationea -egotea ondo edo hobeto redaktatua informationea begira irakuralea, h. d., informativoki.

Dudarik ez dago ze informationea egotea ongi -ahalik hobetoen- emana irakurleari da importantzia handikoa prensan. Bada, uste daroat ze ez da kontuan hartzen zein graduan edo nivel ulertivoan dagoen emana informationea. Paralyzatua dago informationea, qualitatea hon informationea kin orthodoxia grammatikala edo hortaz uste denaz. Ezin pasatu direla muga eta limite batzuk izango balira ere hobeak informativoki. Hizkuntzak -euskarak- preso gauzka informativoki. Noiz hasi beharko dugu eteten zilbor informativoa zein da irakurlearen -personearen- zuzen irrenunziable bat.

Irakurri dugu titular hau (Berria, eguaztena 20 ekaina 2007, or 9)

Foru Aldundirako akordioak zehaztu gabe eratuko dira gaur Arabako Biltzar Nagusiak

noiz izan ahal zen honela ere barruan orthodoxia osoa eta rigurosoa

Arabako Biltzar Nagusiak gaur eratuko dira zehaztu gabe Foru Aldundirako akordioak

Edo beste exemplu hontan hon subtitulua (Berria, eguaztena 20 ekaina 2077, or 11)

Nazioarteko eragileak egoera "desblokeatzeko" oso lagungarriak direla esan du Joseba Alvarezek

noiz argiago da informativoki honlan

Joseba Alvarezek esan du oso lagungarriak direla egoera "desblokeatzeko" nazioarteko eragileak

Informationea behar da sekuentzializatu -phase informativoak hurrenez hurren- eta erraz eta ulergarri egin irakurleari. Nork esan ahal luke direla hobeak lehengo, publikatu diren, optioneak?

Berria-koek ez dute errespetatzen ere bakoitzaren gutunak

Orai arte beti errespetatu izan dituzte nire gutunak noiz bidali dut zeozer sailera hon gutunak. Baina azken hontan ez, ez dute errespetatu eta nik firmatua, neure gutuna, kambiatu dute eta ezarri heuren erara.

Hauxe da bidali nuena:

Berba egitea gatik preso

Esan bait zuen hak Arnaldo Otegi-k zeozer, berak uste zukeena, omenaldian hon Argala eta dago, sartu dute preso Espainian.

Skribitu zuen zerbait, uste zukeena hak Iñaki de Juana-k eta dago preso, sartu dute Espainian.

Hori al da Justizia espainola? Non dago hemen libertatea tzat berba egin, expresatzeko uste daroaguna? Hemen guretzat, Nafarroan, ez dago.

baina argitaratua Berriakoak nire izenean da beste hau (Berria, zapatua 16 ekaina 2007, gutunak):

Berba egiteagatik preso

Esan baitzuen hark, Arnaldo Otegik, zer edo zer, berak uste zukeena, Argalaren omenaldian, eta han dago, sartu dute preso Espainian.

Eskribitua zuen zerbait, uste zukeena hark, Iñaki de Juanak, eta dago preso, sartu dute Espainian.

Hori al da justizia espainola? Non dago hemen uste duguna aditzera emateko askatasuna? Hemen guretzat, Nafarroan, ez dago.

Zergatik kambiatu dute nire textua Berriakoek. Ez dira nor hortako zeren textua da nirea -exkusivoki- eta doana pean nire firmea. Non dago gure libertatea, nor dira inquisitzeko?

Kambiorik handiena eta skandalosoena hauxe date nire ustez zeren nik nuen skribitu hau

Non dago hemen libertatea tzat berba egin, expresatzeko uste daroaguna?

baina agertu dute ordez beste hau arras differentea:

Non dago hemen uste duguna aditzera emateko askatasuna?

Da inquisitorialki aktuatzea. Gero esan daroe errespetatzen dutela herritarren euskara eta forma dialektalak hartzen dituztela haintzat. Gezurra eta injustizia.

Dezagun ikus, observa, analyza, ... eta ere egin zerbait

Zeozeren premia sentitzea da gauza relativoa zein dago dependentzian hon gauza, motivo eta variable differenteak. Halan batzuk sentitzen dute beharra, premia edo nahia dutxatzeko egunero baina ostera beste batzuk ez. Nahi dudana esan honekin da ze beharrak hon euskararenak batzuentzat dira hauek edo horiek baina aitzitik beste batzurentzat ez dago (edo gehienez ere dagoke) ezein beharrik an gure hizkuntza euskara, da (edo gehienez date) hizkuntza perfektua zeinak ez duen (edo gehienez ez dukeen) ezein makularik edo premiarik edo beharrik, izanik horientzat euskara hizkuntza immakulatua. Batzuk izanik ere pisua behar baino 20 kilo gehiago esan ohi dute ze ondo dagoz pisuz. "Beraz", apur bat da relativoa guzia, guzi-guzia munduan.

Gaur ikusten dugu lehenbiziko planan titular hau (Berria, ostirala 15 ekaina 2007)

Pilotak ez dira izango aitzakia etziko finalean

kin ondoko subtitulua,

Aimar Olaizola eta Abel Barriola gustura agertu dira etzi Donostiako Atano III.ean jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

Dudarik ez dago, duda mendrenik ez dago ze loturik doala

gustura agertu dira ... pilotekin

Izanik laburrena hauxe lehenengoa eta gero besteak korrelativoki:

1) gustura agertu dira ... pilotekin

2) gustura agertu dira ... aukeratutako pilotekin

3) gustura agertu dira ... finalerako aukeratutako pilotekin

4) gustura agertu dira ... buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

5) gustura agertu dira ... jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

6) gustura agertu dira ... Atano III.ean jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

7) gustura agertu dira ... Donostiako Atano III.ean jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

8) gustura agertu dira ... etzi Donostiako Atano III.ean jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

9) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III.ean jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

10) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III. frontoian jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

11) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III. frontoian jokatuko den buruz buruzko finalerako aukeratutako pilotekin

12) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III. frontoian jokatuko den buruz buruzko finalerako asteon aukeratutako pilotekin

13) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III. frontoian jokatuko den buruz buruzko finalerako asteon hikamikarik gabe aukeratutako pilotekin

14) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III. frontoian jokatuko den buruz buruzko finalerako asteon garbi hikamikarik gabe aukeratutako pilotekin

15) gustura agertu dira ... etzi igandean Donostiako Atano III. frontoian jokatuko den buruz buruzko finalerako asteon garbi hikamikarik gabe zorionez aukeratutako pilotekin

16)

17)

eta holan harik heldu infinitura, nahi balitz non distantzia artean verbua (gustura agertu dira) eta ...-kin partikulea izan ahal litzateke hainbat argiurte.

Baina evitatu ahal da guzi hori partikulatxo heterodoxka batekin, kin partikularekin baina botaaz aurrera bortxaz, injustuki edo juntuki, baina effektivoki eta zorionez. Hara,

Aimar Olaizola eta Abel Barriola gustura agertu dira kin ...

existentzia real illogikoki kondenatua

Tv-ren bitartez ere ikusi ahal da nola mintzatzen dira gure herritarrak eta ere gure idazleak. Halan ikusi dugu nola explikatzen zuen hak Daniel Landart-ek, zein da idazle ezaguna, Hendaiako jauregia non bizi izan zen Abadia jakintsua zeinak maite zuen, artean beste anitz thema, ere astronomia.

Diolarik guri -dioskularik- Daniel Landart-ek (ETB, gaueko informatione osteko saioa, osteguna 14 ekaina 2007),

... hemendik -seinalatuz teleskopia- begiratzen zuen izarrak

Baina nehork skriba baleza examina batean hori phrasea botako lukete forma verbal hori nola txarra edo falta handia esanik delako horrek ez daki ongi euskal verbua. Beharko zuelarik skribitu honela,

... hemendik begiratzen zituen izarrak ...

edo

... hemendik begiratzen zien izarrei ...

Da intransigentzia hori seinale hon ukazioa hon realitatea hon euskara reala. Da ukatzea existentzia sozioligikoa eta esatea ze horrela mintzo direnak -asko eta asko eta mendeetan- zirela euskaldun motx, ez zindoak. Da izatea inquisidore eta arras intransigente kontra forma ere korrektoak. Dakusatenak diversitatea nola zerbait txar eta kentzekoa, moztekoa ezpataz, intransigentzia impositivoz.

"Urdaia" garbitu diote

Gizon batek lehenengo hil du bere andrea eta ondoren nahi izan du ere hil bere burua irentsirik botika batzuk baina harrapaturik bizkor eta astiz salvatu ahal izan dute hospitalean zeren

garbitu diote urdaia

[Hori informativoetan, ETB, Gaur Egun, 14 h, astelehena 11 ekaina 2007]. Holakoak pasatzen dira zeren ez dute irakurri nahi zuzenki urdaila -gabe palatalizationerik- eta nahi dute irakurri, ustez horrela da hobeki esana, urdalla. Nork esan du da euskaldunago urdalla ezi urdaila? Batzuk uste daroe ze behar da pronunziatu urdalla, izanik hori gezur galanta.

Zergatik ez esan nola behar den: u-r-d-a-i-l-a.

garbitu diote urdaila

Izan ahal da partikula mesedegarria oso: hon

Normalean, generalean irakurtzen dut egunkarietako parte txiki bat segun zer titulu suertatzen zait aurrean, halan ondoren titulua' beharbada sartzen naiz artikuluan edo notizian.

Halan ikusirik titulua "PSN eta NaBairen artekoa ez da benetako aldaketa, gobernu txandatzea baizik" eta harturik interesa gai hortan sartu naiz irakurtzera notizia osoa eta halan irakurri dut osorik. Orai kommentatu nahi dut lehenengo paragraphoa eta batez ere paragrapho hortako lehenengo phrasea. Hara, hauxe da lehenengo paragraphoa (Berria, domekea 10 ekaina 2007, or 09, Pello Urzelai):

Nafarroan, aldaketa politikoaren eta etorkizuna erabakitzeko gaitasunaren alde dago gehiengoa, Pernando Barrenaren ustez. Aldatzeko nahi hori gobernu txandaketara mugatzeko arriskua dagoela uste du.

Lehenengo phrasean -Nafarroan, aldaketa politikoaren eta etorkizuna erabakitzeko gaitasunaren alde dago gehiengoa, Pernando Barrenaren ustez- izan dut nik zenbait diffikultate, zeren ulertu dut aisa dagoela gehiengoa alde zerbaiten baina ez exaktuki zeren alde. Hori phrasea nahi balitz redaktatu ago ulergarri, ago informativo, ago diskursivo da gauza arras erraza modu hontara:

Nafarroan, gehiengoa alde dago hon aldaketa politikoa eta etorkizuna erabakitzeko gaitasuna, Pernando Barrenaren ustez.

edo

Pernando Barrenaren ustez, Nafarroan, gehiengoa alde dago hon aldaketa politikoa eta etorkizuna erabakitzeko gaitasuna.

Zeren niri esaten edo skribitzen bazait:

gehiengoa alde dago hon ...........................

jada intelegua daukat preparaturik eta itxaroten -konszienteago edo inkonszienteago- derrigorrez etorri behar duen informatione bati.

Paragraphoa osorik, kin bi phraseak, izan ahal litzateke hontara, izanik ulergarriagoa.

Pernando Barrenaren ustez, Nafarroan, gehiengoa alde dago hon aldaketa politikoa eta etorkizuna erabakitzeko gaitasuna. Uste du dagoela arriskua hon mugatu aldaketa nahi hori a gobernu txandakatzera.

Hori da nire eretxia edo ere aburua.

Ni despistatu nau behintzat

Egiteko edo esateko edo mila gauzatarako ba dauke modu edo possibilitate differente alternativoak zein geratzen dira bakoitzaren esku eta gustuko. Baina possibilitate differenteok ez dute valio berdina, halan importantea da bereiztea zein edo zeintzu dira hobeak guzien artean.

Ni despistatu nau titular honek eta behar izan dut rekapitulatu irakurketea jakiteko xuxen zer dioen. Ez dut sinesten ni naizenik bakarra edo bakarrenetakoa izan dudana diffikultatea assimilatzeko mezua hon titularra, uste bait dut aitzitik da problema sozial handia zeinak demostratzen du gainera zerengatik ez da saltzen eta ondorioz irakurtzen asko prensa euskarazkoa izanik ere artean euskaldunak zeintzu legozke behintzat theorikoki kapaz irakurtzeko textu euskarazkoak.

Titularrak dio (Berria, zapatua 09 ekaina 2007, or 08):

LABek salatu du Otegi espetxeratuta politika egiteko aukera ukatzen dela

Dudarik ez dagoke ze dela gunea hon mezua:

LABek salatu du politika egiteko aukerea ukatzen da
(eta gero gehitu zergatik hori: Otegi espetxeratuta).

edo nire gustuz eta nire ustez ere informativoki, diskursivoki hobeto hontara:

LABek salatu du ukatzen dela aukerea egiteko politikea
(eta gero gehitu zergatik hori: Otegi espetxeratuta).

Nik zergatik hori -Otegi espetxeratuta- ez nuke tartekatuko eta barruan sartuko mezu hortan, beraz jarriko nuke, nire ustez logikokiago, gero' edo bestela' izatekotan hasieran aitzinetik.

Edo

LABek salatu du ukatzen dela aukerea egiteko politikea Otegi espetxeratuta

edo

Otegi espetxeratuta, LABek salatu du ukatzen dela aukerea egiteko politikea

Ote du razonamenduak ezer gaitzik edo gehitzekorik?

Ibarretxek atzera egin du [zorionez (?) edo zoritxarrez (?)]

Atzo ikusi dugu an tv, televisionean, nola esan zuen Ibarretxek ezen

ez dugu jokatu behar akzio - reakzio dynamikarekin

akzio - reakzio

baina momentuan, ohartuaz batera bere falta edo hutsaz, zuzendu zuen instantean eta ere publikoki zioela

ez dugu jokatu behar akzio - reakzio (erreakzio) dynamikarekin

akzio - reakzio (erreakzio)

Ote da hori jokabidea txalotzeko zeren zuzendu bait du publikoki bere "hutsa"? Aitzitik, Imazek esan zuen ondo trankil ze

ezker radikala

zuzendu gabe deus. Beharko ote diogu Imazi lotsak erakutsi eta bidali eskolara, alphabetatze eskolara, ikastera euskara hobeto eta korrektuki edo yago korrektuki?

• Non dago hemen diakhronia edo desphasea artean realitatea eta "pensamentu akademikoa"?

• Non dago arazoa eta problemea?

• Nortzuek gan?

Da yago logikoa (eta hobea informativoki)

Ez al da yago logikoa eta guziz normala hau titularra? Ba al du deus atxakiatzeko?

Ezker abertzaleak eskaktu die alderdi politikoei errespetatzeko herri borondatea

Da goiko hori yago logikoa (logikoago) eta hobea informativoki ezi beste ondoko beheko hau:

Herri borondatea errespetatzeko eskatu die ezker abertzaleak alderdi politikoei
(Gara, barikua 1 ekaina 2007, or 20)

Lehen' phonetika historikoa, ostera orai' phonetika aktuala

Orai 50 urte -an 1957- publikatu zuen Luis Michelenak bere thesi doktorala titulatzen Fonética historica Vasca. Hori orai 50 urte eta zen liburua buruz euskararen phonetika historikoa. Antza ba zekien nola titulatu liburua ezen phonetika historikoa (hon euskara). Hau liburua importantea da ze izan du eragin handia ondoko generationeak hon euskal aktivistak.

Nik esaten nuke eraginik lar, larregizko eragina zeren ez dute / ez dakite / ez dute nahi bereizi gaurko askok -etortzen zait nola paradigma (grezkoz: para = nola, digma = exemplu) eta nola prototypo relevante expositivoa akademiko Xabier Kintana zeinak sartzen ditu / dituzte hitzak imperativoki hiztegietan -hiztegi offizial hon Akademia- hitzak nola errifle ordez rifle, guzia gabe ezein base real soziologiko eta akademiko razonatu respektuz publiko euskaldun adultoa.

Hori da -egiten dutena akademiko Xabier Kintanak eta bestek- ez bereiztea artean phonetika historikoa, zein datorren ondo studiorako, eta phonetika aktuala (eta irrefutableki konstatablea).

Holan pensatu daroenak bizi dira an disharmonia, an diakhronia, an autismoa, ... eta berba soil batean lekuz kanpo ganik realitate euskaldun aktuala.

Outside, falta!!!

Zein da realago? Komproba zagun, erraz, soziologikoki

Orai ikusten da batzutan skribiturik erreportajea non lehen ikusten zen erreportaia. Ba dirudi ezen hor nahi dute hurbildu euskara realera zeren dateke realago erreportajea ezi erreportaia. Ba liteke.

Baina baldin nahi bada edo nahi balitz agertu realitatea, hitza erabilirik den bezala euskaraz artean populua, zergatik ez da agertzen reportajea edo reportaia.

Gaitz da ulertzea euskaran darabilgun, darabilten logikea, gainera logika impositivoa. Ea nor da kapaz ulertzeko holakoak.

Ez dirudi egia. Ez da egia.

Heldu zait notifikatione bat non beste gauzen artean ikusi eta irakurri ahal da propagandea hon stylo liburua (estilo liburua) hon Berria egunkaria. Dio honela:

• Argi eta egoki idazteko, oinarrizko tresna

Nik uste dut ez dateke hori liburua onarrizko tresnea idazteko -noski, euskaraz- argi eta egoki zeren hori uste daroat ikusten bait dut nolakoa da produktua, bera Berria egunkaria eta ere ikusi daroadalako euskaldunaren, euskaldunon, reaktioneak produktu horrekiko.

Diodan lez tituluan, ez da izaten ahal egia hori ezen da liburu hori argi eta egoki idazteko, onarrizko tresnea, zeren produktu egunekoari nagokio. Nabarmen ikusi eta komprobatu ahal dugun lez horko euskara -Berria egunkarikoa- da inasekiblea eta indigeriblea tzat euskalduna, nola demostratzen ahal du edozein apreziationek eta ere studio prospektivok.

Nola saltzen -eta ere irakurtzen- da herrietan non berba egiten da euskaraz? Produktua bera berez mintzo da eta herritar euskaldunen harrerea.

Ote da titular presentablea informativoki?

Batzutan, eta ere sarri, izaten dira titularrak non agertzen da phrase prinzipal bat kin bere subordinatu bat. Phrase bat kin bere beste phrase subordinatu bat. Halan ba, irakurri ahal da (Berria, barikua 25 maitza 2007, or 3):

• Euskara maila eskola ordu kopuruari lotuta dagoela berretsi dute Jaurlaritzaren ikerlan batean

Hemen subordinatua da: Euskara maila eskola ordu kopuruari lotuta dagoela, edo:

• Euskara maila eskola ordu kopuruari lotuta dago

baina subordintu hau ere hobeto legoke, esan nahi bait dut hobeto ulertzeko, holan:

• Euskara maila lotuta dago eskola ordu kopuruari

noiz phrase osoa litzateke hontara:

• Euskara maila lotuta dagoela eskola ordu kopuruari berretsi dute Jaurlaritzaren ikerlan batean

edo oraino hobeki informativoki:

• Jaurlaritzaren ikerlan batean berretsi dute euskara maila lotuta dagoela eskola ordu kopuruari

edo

• Jaurlaritzaren ikerlan batean berretsi dute ze euskara maila lotuta dago eskola ordu kopuruari

Hobeto guziontzat

Irakurri ahal duguna da (Berria, egueztena 23 maiatza 2007):

• Jaurlaritzak dio hizkuntza eskakizuna bete gabe inork ez duela lanposturik hartuko

baina ahal genukeen irakurri ere hontara

• Jaurlaritzak dio ez duela hartuko lanposturik inork bete gabe hizkuntza eskakizuna

Sequenzialitatione konzeptuala an phrase bat

Logikoago da, normalki, kontatzean egun bateko kontakizuna hastea goizean eta horrela korrelativoki heltzea harik gaua, ez litzateke komeni, normalki' nahi ez bada emphatizatu edo nabarmendu zerbait zeozer gatik, egitea aurrera-atzerak kontakizun hortan. Era berean redaktatzerakoan phrase bat komeni da, normalki, joatena sequenzialitatione logikoan eta ez egin atzera-aurrerak edo aurrera-atzerak motivorik gabe.
Nola gagoz orai sarturik an kampaina elektorala hartu dut eskaini duten prospektu bat, zioela lehenengo paragraphoan:

Euskal Herriak gatazka konpontzeko aukera historikoa bizi du eta, une berean, bere historia hurbilean inoiz ezagututako une kritikoenaren aurrean dago, demokraziaren oinarri-oinarrizko eskubideak zalantzan baitaude: besteak beste, bozka ematearena eta hautatua izatearena. Epaitegi Konstituzional espainolak hartu berri duen erabakiak argi eta garbi adierazten duen moduan.

Logikoago, sequenzializatuago, yago logiko, yago sequenzializatua legoke holan:

Euskal Herriak bizi du aukera historikoa konpontzeko gatazkea eta, une berean, aurrean dago inoiz ezagutu duen une kritikoenean bere historia hurbilean, ze zalantzan bait daude demokraziaren oinarri-oinarrizko eskubideak: besteak beste, voza ematearena eta hautatua izatearena. Nola adierazten duen argi eta garbi Epaitegi Konstituzional espainolak hartu berri duen erabakiak.

Esaterako iruditzen zait yago logikoa eta yago sequenzializatua skribitzea hau "Euskal Herriak bizi du aukera historikoa konpontzeko gatazkea" ezi beste hau zein kausitzen dut gutiago logikoa eta yago guti sequenzializatua "Euskal Herriak gatazka konpontzeko aukera historikoa bizi du".

Egokia ote da modu -possibilitate syntaktiko- hau?

Buruz gastronomia irakurtzen dut ondokoa (Berria, zapatua 19 maiatza 2007, or 53):

• Entsalada eskarolarekin, hegaluze mendrezkarekin, piper erreekin eta tipulinarekin

• Entsalada eskarolarekin, hegaluze mendrezkarekin, piper erreekin eta tipulinarekin

Berba batean ensaladea gauza differente batzuekin: eskarolea, hegaluze mendrezkea, piper erreak eta tipulinea. Baina nahi balitz, eta zergatik ez, aipatu produktu gehiago nola oliva grekoak, pate frantzesa, caviar russoa, edo ... mhaspasak, gatza, edo ... Orduan geratzen litzateke honelatsu:

• Ensaladea eskarolarekin, hegaluze mendrezkarekin, piper erreekin, tipulinarekin, oliva grekoekin, pate frantzesekin, caviar russoarekin, mahaspasekin, gatzarekin, .... -kin, -kin, -kin, -kin, ...

Baldin agertzen balitz photo batean Blear jaun inglesa kin 26 persona eta behar balitz skribitu azpian norekin dago Blear' zer behar da skribitu? Izen bakoitzaren atzetik -kin, -kin, ... Baina ere ezarri ahal litzateke "-kin" hori aurretik valio duela guzientzat, tzat 26 persona direlakoak. Bada, aurreko exemplua simplifikatzen litzeteke zorionez, zorion handiz honela:

• Ensaladea kin eskarolea, hegaluze mendrezkea, piper erreak, tipulinea, oliva grekoak, pate frantzesa, caviar russoa, mahaspak, gatza, .... ... (eta nahi beste produktu soilnominativoan) (aipatu dugula kin hori bakarrik behin)
  

Mesede galanta ezta? Balitz ere bide edo possibilitate hori "illegala" ere zer luke ardurarik? Erraza luke komponketea, ezen ona eta provetxuskoa dela eta deklaratu "illegala" nola "legala". Eta kito. Zergatik ez? Ez al gagoz alde ona eta hobea dena eta kalterik ez dakarrena? Ala zer kalte lekarke?

Alphabetatu behar dira. Nortzuk baina?

Hauxe dio hak itzultzaile Dionisio Amundarain benediktionak (Berria, eguztena 16 maiatza 2007, interviewa, or 50, 51) bere interview barruan:

1967 inguruan, berriz, itzulpenei heldu nien. 1973an, Donibane Lohizunen egindako Udako Euskal Unibertsitatean, Jose Manuel Odriozolak euskararen gainbeherari buruz hitz egin zigun: alfabetatze arazoa zegoela esan zuen, eta horri ekin behar geniola Gipuzkoan. Begiak ireki zizkidan. Itzulpenak alde batera utzi, eta buru-belarri heldu nion, hasieran alfabetatze eta gero euskalduntze lanari.

Dudarik ez dauka ze importantzia handia dauka alphabetatzeak baina nik galdetzen dut ea nork du premia eta behar handiagoa alphabetatzeko, edo gendeak edo skribatzeileak, redaktoreak.

Nik uste gauzea asko leunduko litzateke baldin redaktatzen -skribitzen- balitz hobeto. Harturik haintzat irakurlea zeren gainera da bere zuzenetarik bat irakurtzea textu argiak. Behar duelarik irakurleak irakurri nahi eta ez skribitua redaktoreak edo idazleak. Problemaren zati handi importante bat dago iturrian, an idazleak, redaktoreak.

Parez pare elkarren ondoan baina ere aurrez aurre informativoki

Batzutan ba dira phrase simpleak baina existitzen dira ere phrase komposatuak formaturik kin bi parte bat dela phrase prinzipala eta berari atxekia phrase subordinatua. Ematerakoan titularrak, nola ere edozein phrasetan, errazago izaten da redaktatzea phrase simple bat zeinak ez dauka atxekirik phrase subordinatua. Hala nola hontan (Berria, martitzena 15 maiatza 2007, or3):

• Milioika pertsonak beren herrialdea utzi beharko dute klima aldaketaren eraginez

Esan dugun lez honako phrase simpletan non ez dago subordinadarik da aski erraza redaktatzea nahiz-eta ba dago aisago ematerik informationea irakurleari, euskal irakurle gaixoari, esaterako holan:

• Milioika pertsonak utzi beharko dute beren herrialdea klima aldaketaren eraginez

edo

• Milioika pertsonak utzi beharko dute beren herrialdea eraginez klima aldaketea

Baina arazoa, arazoa eta ere problemea sortzen da gehiago noiz agertzen dira phrase komposatuak kin phrase prinzipala eta datxekola bere subordinatua. Kasu hauetan behar da kontu handiagoa baldin ez badugu nahi irakurlea sartu an sofrikario komprensivoa edo sofrikario inkomprensivoa.

Esaterako agertzen dira bi phrase (Berria, martitzena 15 maiatza 2007, or 11) pagina berean bat hobeki redaktatua informativoki ezi bestea. Hasiko gara kin traketsena dena:

• Catalanek dio EAE - ANV legez kanpo uztea "oso zaila" daukala PSOEk

Zein informativoki eta sequentzialki hobeto legoke holan redaktatua:

• Catalanek dio PSOEk daukala "oso zail" illegalizatzea EAE - ANV

Beste bat, beste phrase bat hortan orrialdean bereak dago hobeki redaktatua modu hontan:

• Beste inkesta batek berretsi du UPNk eta CDNk gehiengoa galdu dezaketela

Hau phrase azkena da hobea informativoki ezi lehengoa, baina nahi balitz, nahi izan balute Berria-ko professionalek, hobetu ahal litzateke esaterako honela:

Beste inkesta batek berretsi du ze UPNk eta CDNk galdu ahal dute gehiengoa

Geure esku ere ba dago klarki edo klarkiago (yago klar) redaktatzea eta ez ohi den lez ibili errua botatzen besteri esanik ez dago gendea alphabetatua, zeren normalki ez dira hurreratzen euskarara ezta dagozenak / gagozanak alphabetatuak, egin bestela estudio eta prospektione soziologikoak. Ez gezurretan ibili, mesedez. Normalago redaktatzen bagendu, balute professsionalak hon informationea, hurreratzen litzateke euskalduna normalago eta gehiago at textu euskarazkoak. "Geuk" ditugu uxatzen eta ohiltzen.

Mea culpa. Ikas zagun ere esaten mea culpa edo egin zagun autokritikea.

Dagoena eta hobeto legokeena

Dagoena (Berria, eguena 10 maiatza 2007, or 10):

• PSOEk eta EAJk akordioari "ezetz" esaten diotela salatu du ezker abertzaleak

hobeto legokeena:

• Ezker abertzaleak salatu du "ezetz" esaten diotela PSOEk eta EAJk akordioari

edo oraino yago hobeto, informativoki yago razionala

• Ezker abertzaleak salatu du "ezetz" esaten diotela akordioari PSOEk eta EAJk

Erdarara joan naiz ze ez dut ulertu euskarazkoa

Begiratu dut interneten Berriako web orria eta dut ikusi ondokoa (Berria internet, eguaztena 9 maiatza 2007):

• Zapaterok nabarmendu du hauteskundeok direla hautagaitza gehien baliogabetu direnak

nola ez dut ulertzen, ulertzen ahal hor dakarrena -zer informatione qualitatezkoa!, nork du ulertzen edo ulertzen ahal?- joan naiz erdarazko prensara, Gara-ra eta dut irakurtzen eta baita ulertzen eta ulertzen ahal, ondokoa (Gara internet, eguaztena 9 maiatza 2007):

• Zapatero se jacta de que éste es el proceso electoral en el que se han impugnado más candidaturas

Kompara dezagun qualitateak bi versioneenak. Kompara dezagun, kompara ditzagun. Lehenengoa ulertzeko euskaldunik ez da jaio oraino, ez bedere esan duena hak Zapatero presidenteak hon Espainia.

Dakarrena eta zukeena ekarri ahal

Titular prinzipal dakarrena da hau (Berria, eguaztena 9 maiatza 2007, notizia prinzipala lehen paginan):

• DUPk eta Sinn Feinek Gobernua eratu eta aro berri bat hasi dute Ipar Irlandan

eta zukeena ekarri ahal, berriz, litzateke:

• DUPk eta Sinn Feinek eratu / formatu dute Gobernua eta aro berri bati hasi Ipar Irlandan

Baldin bata bada possible (eta ere hobe), zergatik ez bestea eta besteak

Pagina berean irakurri ahal da bi titular desberdin strukturalki kin desberdintasun handia bere valio informativoan. (Berria, martitzena 8 maiatza 2007, or 11)

Batean, titular onean informativoki, dio hau:

• Segik dio PSOE eta EAJ direla egungo egoeraren erantzule

edo hobetu beharrez hontara litzateke errazago eta naturalago tzat edozein euskaldun:

• Segik dio PSOE eta EAJ dira[la] responsable egungo egoeraren

ezen hor titular hortan dio bere laburrean ezen Segik dioela zeozer, hori da notizia eta gero gehituz zer dioen Segik.

Segik dio .....................................

Atzitik orrialde bereko alboko titularra da beste hau:

• EAJk eta PSOEk prozezua eten nahi dutela dio ezker abertzaleak

Hemen bigarren exemplu hontan ere' informatione prinzipala da ezen Ezker abertzaleak dio zeozer.

Ezker abertzaleak dio .........................................

Baina hori jakiteko itxaron behar dugu harik azkena, titularraren azkena. Zergatik ez da redaktau hemen ere nola lehenengoan:

• Ezker abertzaleak dio EAJk eta PSOEk eten nahi dutela prozesua

edo hemen ere hobetu beharrez:

• Ezker abertzaleak dio EAJk eta PSOEk eten nahi dute[la] prozesua

Baldin bat izan bada possible redkatatzeko zergatik ez besteak, hobea denak informativoki? Ez dateke redaktatu behar monothonikoki eta lar standarki baina bai emanik hobeari preferentzia respektuz exkaxagoa dean. Bestela da izatea ergelak, lar ergelak.

Pozik irakurri dut titularra, gaur

Gaur (Berria, asteartea 8 maiatza 2007) hauxe da egunkariko titular prinzipala:

• EAE-ANVk dio eginahalak egingo dituela ideia independentistak bozetan egoteko

Eta esango nuke ze titular hori da avantzamendu bat respektuz zertara ohiturik gauzkan Berriak zeren normalean ez ohi dira titularrak horren informativoki redaktatuak baina gaur bai tira, paso, nahiko. Ze ez dugu eskatzen momentuz redaktatzea informativoago nola normala litzateke, esaterako holan:

• EAE-ANVk dio egingo dituela eginahalak egoteko vozetan ideia independentistak

baina holako titular hobeak eskatzea eta ere galdegitea da antza alferreko zeren dagoz eta bizi dira -nahitara eta jakinean- tangenzialean hon euskal herritarrak zein mintzo bait gara euskaraz.


Bestetik ikusi ahal da lehen paginako beste titular txikiago den perla bihurri hau zein edozeinek ez du ulertzen ahal kolpera, gabe analysis reposatu eta astitsu bat. Hara delakoa:

• Seaskak igandean egingo den Herri Urrats prestatzeko laguntza eskatu du

Zein izan ahal zen errazki holakoa, redaktatua errespetuz euskal irakurleari:

• Seaskak laguntza eskatu du prestatzeko igandean egingo den Herri Urrats

Osoki erraza eta hobea izanik ere: nahi ez dute

Irakurri ahal dugu hau titularra (Berria, larunbata 5 maiatza 2007, or 9):

• Azkaratek dio ezker abertzaleari bidea ixtea ez dela irtenbidea

eta (Gara, larunbata 5 maiatza 2007, or 7):

• Bikote bat eta sei urteko alaba gasaren ondorioz itota hil dira Baionan

Baina titularrok izan ahal ziren redaktatu errazago eta hobeto honan:

• Azkaratek dio ez dela irtenbidea bidea ixtea ezker abertzaleari

eta bestea

• Bikote bat eta sei urteko alaba hil dira gasaren ondorioz itota Baionan

Niri iruditzen zait evidentea ze bigarren possibilitateok, possibilitate alternativook dira hobeak informatikoki izanik ere korrektuak lehenengoak. Baina hemen ez gara ari buruz korrektotasuna baizik effekazia, effektivitate informativoa.

Emakume bat ............................ ari da

Gaurko Gara egunkariko titular prinzipala da

Uholde larriak Lapurdi eta Nafarroan

duelarik photo bat eta alboan photoaren argigarria hau oina:

Emakume bat Senpereko saltoki baten aurreko aldean gauean egindako euri-jasak utzi duen buztina garbitzen ari da

Baina hori textua izan ahal zen trankilki luzaturik informationea honako hau:

Emakume bat Senpere inguruko saltoki traditional baten aurreko espaloi aldean gauean lazki egindako eure-jasa etengabe eta mardoek utzi eta kaltetu duen buztina, lohia, ura, zikina eta kaltea garbitzen, erretiratzen eta txukuntzen ari da

Guzi hori esateko:

Emakume bat ari da ....................................