Zelan hobetu titularra

Iritziric beheco titularrari dela sobera zaila ulertzeco eguingo dut ahaleguin bat hobetzeco mezu edo titular hori. Hemen titularra,

Amiantoaren eraginpean egoteko arriskuan dagoen langile kopurua haziz doa 

Goico hori titularra hobetzeco asmoz ni hasico nintzateque honelatsu 

Haziz doa langile kopurua dagoena arriskuan egoteko amiantoren eraginpean 
edo ere 
Haziz doa langile kipurua dagoena arriskuan egoteko eraginpean amiantoaren

Niri iruditzen zait ze auquera alternativoa da aisago ulertzen eta ere hobeto emana dago sequentzia informativoa. 

Culturalqui inaceptablea

Batzuentzat guztia doa ondo an euscara izquiriatua. Eta ez da inoiz iragan marra gorriric ezertan. Bakoitzac bere ustea daroa izan ala izan ez horrela realitatea. Gainera eguiazqui saconean guztia da relativoa, ia edozein arlotan ari garela.

Halan televisionean ikusi dut izquiriaturic  an ETB 1 ari zirela verbaz buruz Gabonetaco jatordu eta otoruntzac aiphatu dituzte ere

begano 

adierazteco

vegano. 

Zembat da hori admisiblea? Ez al dugu behintzat hor iragan marra gorria, gorriac? Nora garoaz holaco conceptione culturalac? Nora garoez hainec? Othe da aceptablea? Nahi al dugu euscara moderno presentable bat? Nola justifica daiteque holaco barbaridadeac?

Poz tchiquiac

Gaur -baricua 14 abendua 2018- ikusiric an ETBco informativoac ondorengo mezua pantillá azpian izquiriaturic ari zirela informatzen buruz Brexita poztu naiz zeren gutitan ikusi ohi dira hola redactaturico mezuac. Hara,

Theresa Mayk ez du lortu nahi zuena 

Nire commentarioa da zeren normalean holaco phraseetan objectua (nahi zuena) sartzen da phrase negativoetan tartecatua verbu barruan arten verbua propioqui conjugatua eta parte periphrasticoa, holan

Theresa Mayk ez du nahi zuena lortu 

Nire iritzico intuitivoqui sentituric nahizta beheco auquerá -Theresa Mayk ez du nahi zuena lortu- hori da maizago erabilia euscaraz hala ere hobea da informativoqui lehenengo dathorrena eze -Theresa Mayk ez du lortu nahi zuena-, izanic correctuac bi auquera redactivoac. Dudaric ez dauca niretzat ze baldin hobea bada informativoqui hori auquerá behar litzaioque eman preferentzia noiz batez ere ari garen propioqui informatzen nola informativoetan.

Purismo lexical camuflatua

Noiz zerbait dago camuflatua nekezago gara ohartzen delaco iruzurraz zeren gainera expressuqui hortaracoxe dago delacoa camuflaturic hain delacoa an edozein arlo, linguistico, lexical, militar, economico, technologico, culinario, textil,... etc luzea.  Da aldacuntza bat edo batzuc eguinac zerbaiten motivoz duelaric emaiten -camuflatuac- itchura bat baina izan gabe eguizqui lirudiena.

Egun iracurri dut euscaraz bi leku differenteetan, batean zekarrela

potentzialitate verbea 

eta aitzitic bestean

potentzialtasun hitz berbera 

non bigarrenean ziur esan ahal dugu ze dago camuflatua delaco hitz international hori, nahi izan delaric nolabait euscaldundu hitz campotic hartua, iritziric potentzialitate variantea da sobera erdalduna, sobera guti euscalduna.

Gainera, bidenabar, commentatu -baita- ze dudac ditudala nic

potentzialitate eta potentzialtasun 

hitzec euscaraz duten significatzen gauza bera, dudá daucat dutenez campo semantico bera, significantza berbera.

Harrigarria baina eguia

Izan naizelaric joan astean Durangoco Azocan erosi dut liburua buruz Euscal Herrico historia. Ez nequien baina liburu hori publicatu da bi publicationetan, euscarazco versionea batetic eta erdarazcoa bestetic. Beguira nengoela bakotzaren versioneco azalari campotic ohartu naiz ze dutela titulu berbera (normala den lez) baina dutela ostera subtitulu desberdina (zein bait da tchocantea).

Euscarazco versione erisu dudanac dio

EUSKAL HERRIKO
HISTORIIA ILUSTRATUA, 3

Marinelak, matxinoak, 

sorginak eta ilustratuak 

Joseba Asiron / Martin Altzueta
ed. Txalaparta
----------------------------------------------------------------------------------------------
Versione erdarazcoac honela dio

HISTORIA ILUSTRADA
DE EUSKAL HERRIA, 3

De la conquista de América 

al ocaso del Antiguo Régimen 

Joseba Asiron / Martin Altzueta
ed. Txalaparta
------------------------------------------------------------------------------------------------

Ez daquit zer explicatione duen baina beguitantzen zait inulergarria ulertzea horren zergatia ezen liburu berberac daucala hizcuntza batean subtitulu bat eta beste hizcuntzan (liburu berberac) subtitulu differentea da raroa. Zein bi subtitulutaric hartzen litzateque baldin translada baledi liburua inglesera, russora, italianora, ... edo beste edozein batera?

Edozelan ere historiaco liburu batean atchiquiagoa iruditzen zait auqueratzea subtitulutzat

Americaco conquistatic Antzinaco Regimenaren azquena, 

edo baldin balego ausardiaric eta convencimenduric

tic Americaco conquista ki Antzinaco Regimenaren azquena. 

Zein othe da arrazoina e praxi hori? Publicatu dutenec ba duquete erantzunic.

Internet infectaturic euscaraz

Euscal munduco batzuc -ascoc, larreguic- uste daroe ze egun ez dagoela jada euscaraz purismo lexicalic (edo gutiago orthographicoric) eta delaco epocha purista hori dugula pasatua eta superaturic zorionez zeren ez dugu erabilten jada gaur urrutizkina hitza adierazteco telephonoa eta beste horrelatsuco batzuc.

Prensa ari nintzela iracurtzen beguiratu dut an neure telephono mobila zelan den gaztelaniazco -zeren ari nintzena iracurtzen zegoen gaztelaniaz- revocar hitza eta dut ikusi dela

euscaraz indargabetzea 
inglesez to revoke 
frantzesez révoquer

Norc infectatu du edo infectatzen ari du euscarazco informatione trompagarri eta falsu hori (prevaricationea ez da zilegui ezertan)? Zein virusec gaitu infectatu? Gaur egun ere bizi dugun purismoac, cultura gutiac, claritate conceptual faltac. Seguru ere ezen honec ba dituela responsable concretu detectableac ere, baina hortan ez naiz sartuco orain an hondo-baco itsas abysmo hori.

Ez al da euscaraz revokatu?
Ez goaz directione onean buruz ethorquizun oparo eta positivoa joanqui aitzina buruz libertate ascagarri humanoa.

Traductione amputatuac

Iracurtzen dut cartel bilingue batean ondocoa

• Naffaroa eta herrialde Catalanen batasuna

• Unio de Nabarra i països catalans per la independencìa 

Dudaric ez dago ze dago mutilatua, amputatua euscarazco versionea.

Zer baldin balitz traductitua holan?

• Unionea e Naffarroa eta Herrialde Catalanac tzat (alde) independentzia

Justificablea edo injustificablea

Eguncarico lehen paginaco lehen titularrac dio ondocoa (Berria, osteguna 29 azaroa 2018)

Erakundeei legetik at aritzea egotzi dio SOS Arrazakeriak 

Jaquinic ze euscal eguncarian dagozela euscararen correctore eta ere zuzentzaile (direlaric bidelagun directione egoquien marcatzaileac) professionalac nola justificatu ahal dute titular goico hori ari derenac hortan ze titularrac eman modu egoquian tzat iracurlea generalean? Da justificablea edo injustificablea?

Titular syntacticoqui symmetricoac

Topatu ditut elkarren ondoan bi titular hauec
(Gara eguncaria, asteartea 27 azaroa 2018, 18 eta 19 or)

• Bost eguneko grebaldiari hasiera eman dio ELAk 

eta

• LABk bosgarrenez irabazi ditu bozak Hendaiako Sokoan

lehenbizicoan erabili da OVS structura syntacticoa ezen
O, objectua, (Bost eguneko grebaldiari)
V, verbua, (hasiera eman dio)
S, subjectua, (ELAk)

bigarrenean ostera erabiltzen da SVO structura syntacticoa ezen
S, subjectua, (LABk [bosgarrenez])
V, verbua, (irabazi ditu)
O, objectua, (bozak Hendaiako Sokoan)

Nolanahi SVO structura syntacticoa da ikusten exceptionalqui egungo euscal prensan.

Ez gaituzte errespetatu nahi

Entzunic an ETB ze Chinan dituztela embrioiac eraldatu eta ez ulerturic zer den eraldatu nahizta sentitu dagoela formatua kin era eta aldatu, ezen esan nahi duqueela eraz aldatu. Azquenean nahiric jaquin zer eguin duen cientifico chinoac ikusi dut ze dituela jaioberri biren embrioiac transformatu.

Ez dago euscaldunic zeinec ez duen ezagutzen eta ere erabiltzen transformatu hitza, zeina bait da bai ethorquiz campocoa nola beste mila nola vodka, electrocardiogramma, tabaco, acupuntura, revisatu, tolestu, arracala, tomatea, ... etc luzea.

Batetic transformatu da osoqui euscal hitza eta bestetic ordea eraldatu hitza da total ezezaguna euscaldunon artean, inexistentea salvu arten dutenac ikasi neologismoa nola ikasi zutenac urrutizquina edo donoquia adierazteco zerua.

Anhitzec ez gaituzte errespetatu nahi euscaldunac garen bezalacoac izanic. Zertara datoz pitoqueria nahastante horiec ezpada tzat attacatu euscara eta euscaldunac?

Ikusi dut ere an ETB gaur ze cervix zutela izquiriatzen zerbix. Da hori jocabidea impresentablea eta inadmisiblea.

Errespetua euscarari eta euscaldunari!

Traductionea lar erren

Iracurtzen da lehenengo planan (Gara, igandea 25 azaroa 2018) aiphu exactua cacotch artean "........." e Laura Restrepo emacume idazle colombianoa dioena

"Zalantza barik, erruduna bortxatzailea da eta ez emakumea" 

Barruco orrietan, 4 or, aguertzen da aiphu hori hizcuntza originalean dioela

"Con absoluta claridad, el culpable es el violador y no la mujer violada" 

Niri originala beguitantzen zait total clarua eta euscal traductionea aitzitic total lausoa.

Zer tcharric zuqueen traducitu balitz honelatsu?

"Claritate absolutoz, culpablea da violadorea eta ez emacume violatua" 

Niretzat indudablequi azquen auquera alternativo honec luque bi ventaja, lehena dela fidelagoa originalari (beharco da diot nic fidelitate minimum bat horregatio) eta bigarrena dela edozein euscaldunentzat ulertua izaiteco ascoz errazagoa, asequibleagoa.

Behar dituzquegu utzi behingoz bazterrean part mytho paralyzanteac (syntacticoac, lexicalac, orthographicoac, ...) dutenac euscara -euscaldunon hizcuntza gurea- frenatzen eta ia ere bloqueatzen an bide communicativo fluido behar guenduqueena erabili.

Conditionalac tentuz, tentuzago

Dugu iracurtzen (ganic Pello Jauregi  EHU-ko irakaslea) buruz Euskaraldi-co carietara aiphu hau.
(GAUR8, 17 or, larumbata 24 azaroa 2018)

"Adostasun soziala,
politikoa eta
instituzionala
lortuko bagenu,
ulermen unibertsalaren
helburua -herritar
guztiek euskara
ulertzea- lorgarria
litzateke gehienez
hamabost urtean"

Goico conditional hori hobetu liteque communicativoqui honelatsu

"Baldin lortuko bagendu adostasun soziala, politikoa eta instituzionala, berdin ere lorgarria litzateke ulermen unibertsalaren helburua -herritar guztiek euskara ulertzea-,  gehienez hamabost urtean"

Iruditu zait zaila articulua

Nola gaur baricua 23 urria hasten da Euskaraldia iracurri dut articulua prensan titulatzen Euskaraldiaren indarra (ganic Patxi Saez Beloki, Soziolinguista eta Euskaltzaindiko Sustapen batzordeko kidea).
[Gara, baricua 23 urria 2018, iritzia, or 9]

Nola iritzi diodan dela gai importantea iracurri dut osoric articulua. Baina iruditu zait articulua sobera ulertzeco, asimilatzeco dakarren mezua zaila eta ere pezu. Nahi lezanac iracurri lei beretzat ikusteco zer zaion iruditzen personalqui berari, goian dago linka hortaraco.

Justificatzeco diodana gorago ezen dela zail eta pezu articulua ditut ekarrico bertora bi pasadizu.

Bat

Hain zuzen ere, Euskaraldia gizarte bereko hizkuntzen arteko berdintasuna lortzeko ekinbidea da;

eta bi

Euskaraldia, funtsean, "Gurdiaren Paradigma" (Saez, 2016) edo hizkuntzaren behar naturalaren paradigma elikatzera dator.

Horiec goico biac iracurtzean gogora ethorri zait dioena edo esan duena academico Ibon Sarasolac ere ezen mesede galanta dakarrela noiz nahi den mezua izaitea arguia' ba ona dela aurrera botatzea edo ekartea verbua phrasean. Bada goico bi mezuac zeintzuetan nic izan dudan ulertzeco difficultatea gueratzen lirateque honela aurrera ekarriric verbua. Hara, 

Bat

Hain zuzen ere, Euskaraldia da ekinbidea lortzeko gizarte bereko hizkuntzen arteko berdintasuna; 

eta bi

Euskaraldia, funtsean, elikatzera dator "Gurdiaren Paradigma" (Saez, 2016) edo hizkuntzaren behar naturalaren paradigma. 

Iruditzen zait niri dela indiscutiblea ezen auquera alternativoac direla hobeac tzat edozein iracurle. Bai, ezta?

Autoreac berac dioscu azquen paragraphoan ze euscarac dituela bere contra harresi gotorrac direnac batzuc dathozenac euscarara campotic edo bere hitzetan exogenoac baina baita dathozenac euscarara barrutic edo euscaldunon baitharic direnac bere hitzetan endogenoac.

Bada nic uste daroat, ukatu gabe harresi exonenoac, behar dugula baita hasi eraisten harresi endogenoac (altubismoa, mytho syntacticoac, lexicalac, orthographicoac, ...) nola behar dugula ahaleguindu redactatzen arguiroago edo arguiroagoqui mesedez iracurle euscalduna. Behera eta hauts ere harresi endogenoac.

Niri iruditu zait articulua zaila eta pezua. Zuri iracurle?

Ostracismoan eta bere orbita rotativoan dabiltzan zembait euscal hitz jator

Gaurco titulu luze honen "Ostracismoan eta bere orbita rotativoan dabiltzan zembait euscal hitz jator" nathor emaitera lista bat formatu dudana ethorri ahala burura. Hemen listá

numeroa / zenbakia
nivela, nibela / maila
duda / zalantza
equilibrioa, ekilibrioa / oreka
equilibrista, ekilibrista / ???

radioa / irratia
radiotelegraphista, radiotelegrafista / ???
transportea / garraioa
transportatu / garraiatu
transportable / garraiogarri
 10
educatu, edukatu / hezi
educationea, edukatione / ???
guardasola / aterkina
parasola / aterkina
libre / aske

libertatea / askatasuna
operatione / ebakuntza
operatu / ebaki ???
accidente, akzidente / iztripu
letra / hizkia
 20
pintura / margoa
pintorea / margolaria
pintatu / margotu
recuparatu, rekuperatu / berreskuratu
recuparable, rekuperable / berreskuragarri

recibitu, rezibitu / hartu
recibimentu, rezibimentu / harrera
receptionea / harrera leku ???
reparationea / konponketa
reparatu / konpondu
30
pagartu / ordaindu
contra, kontra / aurka
contrario, kontrario / aurkari, arerio
estable / egonkor
estabilitate / egonkortasun

conviventzia, konviventzia / bizikidetza
visible / ikusgarri
invisible / ikusezin
visualqui /ikusgarriki
esperantza / itxaropena
40
inspectione, inspektione / ikuskaritza
inspectionatu / ikuskatu
inspectore / ikuskari
entrenadore / entrenatzaile
taxista / taxilari

tennista, tenista / tenislari
pensionista / pentsiodun
soberania / subiranotasun, subirautza
soberano / burujabe
examina / azterketa
50
examinatu / aztertu
transversal / zeharkako
voz, boz / ahots
linea transversala / zeharkako lerroa
linea / lerroa

hymno / ereserkia
poeta / olerkari
poema / olerkia
retaguardia / atzeraguardia
teathroa / antzerkia
60
basico, basiko / oinarrizko
importante / garrantzitsu
choroa / abesbatza
cathedratico, katedratiko / katedradun
effectivo / eraginkor

effectivoqui / eraginkorki
effectivitate / eraginkortasun
doble / bikoitz
doblatu / bikoiztu
plaza / enparantza
70
normala / arrunta
vista / ikuspegi
vistoso / ikuspegitsu
triangulu / hiruki
autonomia / burujabetza

autonomo / burujabe
legislativo / legegile
ciclismo / txirrindularitza
ciclista / txirrindulari
espainol / espainiar
80
ejecutivo / betearazle
criterio, kriterio / irizpide
variante / aldaera
cliente, kliente / bezero, vecero
imparcialitate / inpartzialtasun

proporcionalitate, proporzionalitate / proportzionaltasun
concertatuak / itunpekoak
desequilibrio, desekilibrio / desoreka
desequilibratu / desorekatu
conditione, konditione / baldintza
90
taxista / taxilari
inseguritate / ziurgabetasun
significativo, signifikativo / esanguratsu 
generatione / belaunaldi
bicycleta / txirrindula

aviona / hegazkina
interrogatorio / galdeketa
boxeadore / boxeolari
vinculante, vinkulante / lotesle
patrimonio / ondare
100
provisional, probisional / behin - behineko
previsionalqui / ???

Bada hemen goian zembait euscal hitz jator an ostracissmoa.

Redactaturic hobeto informativoqui

Uste izaitecoa da ze mass mediaco profesionalac behintzat' behar luquetela arduratu ea titularrac, principalqui lehen paginacoac, dauden guehiago edo gutiago hobequi redactatuac modu batean edo bestelaco modu alternativo posible batean non guero eman preferentzia ki modu edo auquera guehiago informativoa. Baina pensatzea dagoela euscarazco mass median reflexione holacoric da dudan jartzeco edo simplequi pensatzeco ze horrelatsuco reflexioneric ez dutela nahi eguin. Aurrecoa diot ze dut iracurri lehen paginan (Gara, baricua 16 azaroa 2018) ondoco titularra zein da eguneco, gaurco, noticia relevateetaric bat.

May-ren gobernua eta Lodresko burtsa kolpatu ditu Bexit-aren akordioak 

Bada, goico hori titularra compara dezagun kin azpico hau bestea, casu eguinez ki zein den guehiago hobea informaticoqui. Hara,

Bexit-aren akordioak kolpatu ditu May-ren gobernua eta Londresko burtsa 

Ba al dago alderic inter bi mezuac, informativoqui?

Avantailac e aurreratu verbua

Azquen aldi hontan guero eta guehiago entzuten da zorionez ze ona dela verbua aurreratzea an phrasea. Hori izquiriatu du ere Ibon Sarasolac bere (uste dut) azquen liburua, esanez ezen ona dela aurreratzea verbua. Zorionez  eta beharrez organizatzen dira ere cursilloac alde aurreratze hori nola Imanol Lakanoc titulatzen bere cursilloa "Bost minutuko ikastaroa". Esateraco gaur ere prensan dugu iracurtzen hau titularra.

Urnietan igandean izandako eraso  sexista salatu dute 

hor titularrean botaco edo ekarrico baguendu verbua aurrera gueratzen litzateque holan

Salatu dute Urnietan igandean izandako eraso sexista

edo

Salatu dute eraso sexistá zein izan da Urnietan  igandean

Ezen lehenengo informatzen da ze "salatu dela" eta guero ondoren dathoz emparauac esanic zertzelada guehiago buruz salaquetá.

Gogoetá edo reflexionea buruz Euscara Batua

Amaitu dudalaric liburua zein bait da arras interesantea jaquiteco euscararen inguruan aitzineco XVIII. mendetan izan diren ikuspuntu edo conceptioneac buruz euscara' titulatua liburua Duvoisin Kapitainaren Malura ganic Kepa Altonaga aurquitu naiz kin paragrapho interesantea zein dut ekarten hona blogera zeren niretzat da interesantea. Hara hemen, 120 or.

"Euskara Batuaren arrakasta da, ziur aski, euskaldunen komunitatearen historiako gertaera garrantzizkoena", idatzi du Ibonek, eta, egia esateko, ni neu ere pentsaera horretakoa naiz. Hala ere, inguruari erreparatuta ez dakit noraino arrakastatsua izan den -eta den- euskara batua. Ez dakit arrakasta hori ez ote den guri gustatuko litzaigukeena -wishful thinking-, egiatan horrelakorik gertatu ez bada ere. 

Hori goicoa da delaco paragraphoa zeinac emaiten duen bide gogoetatzeco reflexivoqui, bide emaiten duela ere dudari, ki ez-mintzatu ex cathedra infaliblequi.

Bila e esannahia

Nola ohiturá daucadan ikusteco televisionea euscaraz (eta gutitan baino ez gaztelaniaz) halan nola gaur aurquitzen naiz kin mezuac edo hitzac ez ditudanac ulertzen.

Gaur esan dute nola Trump-ec galdu duela indarra bi Ganbaretaric batean ezen indarra gutiago duela orain an

Ordezkarien Ganbara. 

Nola ez nuen imaginatzen zer zen ordezkarien ganbara hori joan naiz internetera eta jaquin dut ze ordezkari dela gaztelaniaz representante. Seguituz internaten jaquin dut ere ze hori ganbará dela deitzen inglesez

House of Representatives. 

Euscal Herrico euscaldunen eta beraien euscararen berri daquitenec ba daquigu euscaraz esaten dela

representante, 

eta ez inola ere ordezcari.

Inglesezco "representatives" litzateque seguruenez zeozer nola representatuac' hitza eraiquitzen litzatequeela gain representate euscal hitz petoa, baina ez ordezcatuac. Beraz, antza, hori ganbará dateque euscaraz

Representatuen Ganbara 

edo, ...

Representanteen Ganbara 

Zergatic batzuc ez dute respetatzen euscara reala, eguiazcoa? Zabaldu gabe bolobolo guezurrac? Zer mesede eta onura dakarquigu ibilteac guezurretan?

Lekarqueen mesede handia

Escuetan dut jada liburua (ed. Pamiela 2018) ganic Kepa Altonaga titulatzen Duvoisin kapitainaren malura eta subtitulatzen dena Bonaparte printzearen itzalean.

Ikusiric hori titulua eta subtitulua, eta nagoelaric ni aspadiscoan sarthuric convencimentu osoz an  zurrumbiloa e mundu prepositivoa euscaran' sortuz ex nihilo forma egoqui possible admisibleac edo erathorriac structura grammaticaletatic' dut sentitzen izango dela mesedeco an prosa euscarazcoa' ethorri zait gogora ze hori titulua eta subtitulua e liburua ipini ahal zela ere erabiliric particula prepositivoac. Arinduz hortara genitivoaren structurac.

Titulua litzatequeela Malura e Duvoisin kapitaina eta subtitulua Itzalean e Bonaparte printzea. Jarrico ditut bi auquerac reala zein bait da publicatu eta hypotheticoa goian behean, honatch

Duvoisin kapitainaren malura 

Bonaparte printzearen itzalean 

aitzitic ondoren hypotheticoa holaxe

Malura e Duvoisin kapitaina 

Itzalean e Bonaparte printzea 

Iduri luque eguinic comparationea 2.a dela hobea eta ere airosagoa. Zait iruditzen nahi luenac erabili ahal lituzquela "inventu" berriac ere baldin ba dira onac eta positivoac tzat iracurlea (eta ere izquiriatzailea). Holacoac ditut hartzen tzat possibilitate optativo onac.

Behar dugu aurquitu solucionea zelanbait

Titulu honen pean "Hedabideak eta kohesioa, itxaropena digitala da" hasten da kin paragrapho hau (Gara, lehen planan, zapatua 27 urria 2018)

Bere aukera eta erronkekin, gune digitala da euskal cohesio sozial eta nazionalean hedabideek gehien aurreratu dezaketen esparrua. 

Dudaric ez dago ze loturic doana dela "..., gune digitala da esparrua ..." baina distantzia handieguia dago arten "gune digitala da" eta "esparrua".

Holaco redactioneric aguertu ez dadin guehiago behar guenduque zeozer eguin investigatuz possibilitate differenteac, direnac pasableac informativoqui. Baina, holaco redactione labyrintosotsuric ez guehiago mesedez.

Atzecoz aurrera edo aurrecoz atzera

Dugularic iracurtzen hau titulua prensan (Gara, larumbata 27 urria 2018, 15 or)

Datozen bozetarako 60 alkategai inguru hautatzeko prozesua abiatu du EH Bilduk 

ohartzen gara ahal dela redactatu hori titulua ere atzecoz aurrera lioalaric titulua aurrecoz atzera holan

EH Bilduk abiatu du prozesua hautatzeko 60 alkategai inguru datozen bozetan

Ez al dute pensatzen, gogoetatzen?

Sarri aguertzen dira tv-tan mezuac pantailaren azpico partean, laburragoac edo luzexeagoac, explicatuz edo sendotuz noticia emititzen ari direna. Halan an ETBco informativoac, ari zirela azaltzen nola pintchoetan lehen saria irabazi duen Iruineco taberna edo bar batec iracurri ahal izan da azpian e pantailá hau

... pintxoak epaimahaia liluratu du. 

Niri ethortzen zait gogora ez othe duten pensatzen, ari direnac hortan' redactatzen horiec mezuac zeinac bait dira professionalac lan hortan, mezu hori corritzen dela hobeto informativoqui beste honelatsu

... pintxoak liluratu du epaimahaia. 

Ez al dute pensatzen edo aguian pensaturic ere hartzen dute hobecotzat lehenengoa?

Academiaren terminologia opaco infranqueable barrabana

Mintzo zaigu Academia an [Euskal Gramatika. Lehenen urratsak. I, Euskaltzaindia, 213 or.] buruz

Hizkuntza malgukariak eta hizkuntza eranskariak 

zein euscaldunec du ulertzen hori goicoa? Supposatzen hasiric hizcuntza batzuc dira malgucariac eta bestetzuc eranscariac, beguiraturic ki malgucari hitza ikusten dugu hasieran malgu zein dathorren maleable hitza zein euscaraz da malgu; bestetic eranscariac. Bigarren hontan hobe ez hastea suppositionetan ere.

Holan jocatzea da erabili nahi izaitea -Academia batec- terminologia ez linguistico internationala, bizi nahi izaitea Europa occidentalean tangentialean, tangentialetic oraino harago eta mila urthe arguiz haratago, beste extragalaxia culturalean, irrealitatean.

Othe da hain importantea eta ere transcendentala diodana?

Hau ondoco titulua dudalaric iracurtzen

Lakuako Gobernuak behatoki bat sortuko du jokoaren errealitatea aztertzeko 

dut nic "informaticoqui hobetzen" honela

Lakuako Gobernuak behatoki bat sortuko du aztertzeko jokoaren errealitatea 

Othe da, beraz, eguiten dudan reflexionea edo critica hori hain importantea eta ere transcendentala nola nic uste bait dut? Othe da eguiaz textu hobea beguiraric ki informationea joan dadin zuzenago ki iracurlea?

Azquen azquenera arte itcharon behar

Noiz bait dugu iracurtzen ondoco titular hau

Mukuru, elkarlanean norberaren eskualdea gainditzeko kolektiboa 

ez daquigu, ezin dugu jaquin, ze Mukuru da izena collectivo batena haric heldu azquenera. Hor bada handicap bat zeina behar litzateque gainditu zelambait. Esaterako izquiriaturic titulua ia atzecoz aurrera holan

Mukuru, kolektiboa gainditzeko norberaren eskuealdea elkarlanean 

Halan lehembicitic ba daquigu ze Mukuru da collectivo baten izena.

Reflexione labur, egoqui, eguiazcoa

Josu Lavinec izquiriatu du ondocoa

Batuera ez da eguin ahal cen hoberena. Ez da. Bideo, errugbi eta testu, adibidez. Negar eguiteco gogoa emaiten derautate hitz hauec. 

Berdintsuqui dio Juan Luis Fernández Gutiérrez-ec

Bai, "desarrollo" hitz normal-normala da. "Desarroilo", aldiz, cacatza hutsa. 

Guztia eguin al da batuan ongui eta perfectu? Inon othe da deus esateco mea culcaric (pasatu dugu linea gorriac)?
Munitbarco elizan cantatzen zen ni haur nintzala aguertzeco damua hau "... damu dot bihotz guztitic zu nahigabetu izana". Dirudienez bada an euscara batuco zembaitetan damu hartu behar izana, arguiroqui baldin eguin baledi autocritica zintzo behar den bezalacoa.
Ala ez al da eguin behar autocriticaric ikusteco ea inon pasatu diren linea gorri principioz infranqueableac.

Genitivo "berriac" lekarqueen avantailac

Nola ni nagoen duelaric jada azquen urthe hauec absolutoqui (xiberotarren mintzoan atsolutoqui) alde erabiltzearen forma prepositivoac sarri dut erabilten pensamentuan reflexione zembait nola ondocoa.

Ezen dudalaric iracurri prensan sporteco hau titularra buruz pelotariac

Elezkanok agerian utzi ditu Irribarriaren gabeziak 

ethorri zait gogora beste alternativa hau

Elezkanok agerian utzi ditu gabeziak e Irribarria

Arguiro ulertu nahiric

Gaur iracurri dut prensan Academiaren Euskara Batuaren Adierazpena zeinac dituen 10 puntu. Interesez iracurri dut horregatio declaratione hori, baina behintzat 6. puntua ez zait suertatu nahi bezain beste argui ulertzecoa. Hara ondoren, horco declaratione hortaco 6. puntua zein puntu horrec dituen paragrapho bi lehenengoa laburra eta 2.a luzexeagoa.

6. - Euskaltzaindia kezkaturik dago azkenaldian hizkuntza estandarrari buruz nabarmendu den zenbait iritzi eta jokamolderekin. 

  Euskaltzaindiak uste du euskaldun oso izateko modua ezarri digula euskara batuak: euskaldunon barne-lotura, hiztun guztiok errazago elkar ulertu ahal izateko zubi-tresna, euskaldun berrien eta zaharren arteko elkargune zabala, eta, azkenik baina ez azken, euskararen beraren izena eta omena. Begirunea zor zaio horri. 

Hori goicoa 6. puntua.
Iracurriric lehenbizico paragraphoa ba daquigu ze Academia dago quezcatua kin zembait iritzi eta jocamolde buruz hizcuntza standarra. Argui dago zer dioen.

Espero nuen ere ze ondoren lehen paragraphoa ethorrico zela especificatua arguiro horiec quezcac baina behintzat explicitoqui ez dut ikusten noiz dudan intuitzen halaber datozqueela quezcoc aguertuac implicituqui edo cripticoqui. Espero nuen declarationearen mezua izango zala guehiago diaphanoa an bere expressione edo redactione neutroa, ambivalentzia interpretativo gabea. Esan beharrecoa claroqui esana, simplequi. Niretzat mezua da gutienic ulertzeco lar bihurria eta ere bihurritua.

Ez dudana ere ulertzen da azquenean dathorren beguirune falta horren aiphua.

Hitz batez erraiteco, tcharto redactatua.

Ez al da sobera zail ulertzeco titularra?

Egun (zapatua 6 urria 2018) hauxe da Berria eguncarico titular principala:

PPk energia autokontsumoari jarri zizkion zigorrak kendu ditu PSOEk 

Nic gogoan izanic euscal iracurle sufritua nori bait dago zuzendua titularra nahiago nuqueen hori titularra redactatu honela:

PSOEk kendu ditu zigorrak zein PPk jarri zizkion energia autokontsumoari 

Verba batean, titular hori e Berria eguncari euscarazcoa othe da informativoqui aceptablea edo pasablea? Paso emaitecoa izenean zuzen informativoa zeinaz jabe den iracurlea?

Obsesione lexical aguericoa

An tv (EITB) ari zirela gaur (eguaztena 3 urria 2018) eguiten interview bat euscaraz Coteto Ezcurra remontista nafarrari esaten du Cotetoc ezen

obsesionatu nintzen 

referitzen zela ba zituela beatzi tchapel irabazioac eta nahiric lortu 10.a zela obsesionatu. Aitzitic televisioneco locutoreac dioscu (ikus-entzuleoi) ze Coteto

itsutu zela 

Aclaratione hori e locutore proffesionala dateque (diot nic) zeren uste du edo duque guc ikus-entzule euscaldunoc ez dugula ulertzen zer den obsesionatu, zeren nola jada esana bait dut, Cotetoc euscaraz mintzo zela esan du arguiqui obsesionatu zela.

Hobetuz othe goaz joanqui zehar bide irreala edo virtuala?

Ikusiric nola ordez hitz normal sociologicoqui constatablea den

pensionista 

erabilten den orain berriqui bere ordez

pentsiodun 

irreal eta virtual falsua dut galdetzen ea horrequin praxiarequin goazen hobetuz euscara qualitatez, eguinez euscara hobea eta yago communicativoa.

Horrela joanqui, verba batean, othe goaz hobetuz nahiz-ta joan bide irreal falsutic?

Bila bide syntactico hobeac zein diren socialqui onhargarriac

Nola berez gagozen guehienoc alde opcione hobeac edozertan eta baita concretuqui syntaxian hobeto communicatzeco halan hobe gura horrec ernatzen nau noiz ikusten dudan zeozer izquiriatua euscaraz eta zaidan iruditzen hori delacoaren redactionea dela hobegarria, batzutan aise eta fite hobegarria.

Halan noiz gaur dudan ikusi prensan photo bat non aguertzen den daroela pancarta bat non ahal den iracurri ondocoa:

Etxerik gabekoen duintasunaren alde

hor non mezua den arguia eta ulertzen da errazqui zait ethorri gogora halere ba daucala alternativa possible hobe bat horrec mezuac, hau

Alde duintasuna e etxerik gabekoak 

Baina galdetzecoa da -zentzuz- ea auquera alternativo hori izango litzatequeen onhargarria eta onhartua ganic egungo euscaldungoa, batez ere euscaldungo relevante consideratzen dena.

Behar litzateque ikusi ea eguiazqui den hori mezua hobea informaticoqui eta halan considera baledi zelan zabaldu behar zaion bidea holaco auquera syntacticoei.

Salatu du

Hitzac dakar lehenbizico orrialdean titular hau

Genero indarkeria
salaketa bati
erantzun matxista
ematea salatu du
sare feministak

Guizaquia eta lehoia pasiuz bidean. (Fabulea ganic Esopo)

Guizaquia eta lehoia pasiuz bidean

Egun batean guizaqui batec compainian kin lehoi bat eguiten zuten itzuli bat bidean zehar. Guizaquiac ziotson lehoiari zembat hobe, zembat arguiago eta zembat ahaltsuago ziren guizaquiac ezi lehoiac! Baina lehoiac ere erantzun zion ezen lehoiac dira izaera hobeco, arguiago eta bien relationean ahaltsuago ezi guizaquiac. Eta halan jarraitzen zuten pasioan, esanic bakoitzac berea.

Momentu batean guizaqui gazteac hurrreratu eta zuen eracutsi ki animalia estatua bat zegoena bide ondoan.  Estatuac zuen eracusten guizaqui bat zuela ventzutzen lehoi bat. Harrotu zen guizaquia eta ziotson lehoiari: "Hara, ikusten duc nola gu garen hobeac ezi zuec"? Orduan regueac e animaliac erantzun zuen: "Baldin jaquin izan baguenu eraiquitzen estatuac, ikusico hintuzque guizaqui asco an erpe zorrotzac e lehoiac"!

Nire adisquide tchiquiac, izaite bakoitzac ba du bere onac eta tcharrac bere aldean eta horrexegatic behar da respeta gaitezen eta maithe dezagun zernahi daucagun gure inguruan.

Lexicoaren bihurgune trompagarriac

Herria Baionaco astecariaren azquenecoan (ekainaren 7coa) academico Jean Luis Davant zuberotarra dathor xuxentzera eguin zuen okerra, esaten duelaric "otoi barka" zeren trompatu bait zen ez consultatzea gatic aitzinetic izquiatu zuena. Edozelan ere ba daquigu edozein gutarico, batbedera dela equivocatzen noizbait baino guehiagotan bizitzan.

Izquiriatu bait zuen academico Davantec ze

iheslari zela déserteur 

eta 

ihesliar zela réfugié

eta orain du xuxentzen goico oker hori zeren correctoa zena da

iheslari zela réfugié

eta 

ihesliar zela desérteur 

Verba batean confunditu zela. Ez da edozelan ere harritzeco izatea Davantec edo edozeinec holaco confutioneric zeren horco vocabularioa da guezurrezcoa (zein lehena edo ere bigarren versionecoa) eta expressuqui de facto inventatua jaquinic aguiriqui gainera dela prevaricatzen.

Nic eta beste euscaldun ascoc ba daquigu euscararen baitharic zer den desertorea eta berdin refuxiatua zein bi hitz horiec diren casualqui hitz internationalac eta amancommunac an occitenteco mintzaira asco, nola ere euscaraz.

Behar litzateque, nire aburuz, lexicoaren criterioen doitzea edo recyclaia berehala evitatzeco holaco desmasia inaceptableac non edozein -ez soilic Davant izanic ere academico- trompatuco da facilqui noiz ez duqueen memoria arras ona atchiquitzeco tchuletario luzea. Nolanahi holaco bekatu venial ttipi horren aitzinean asqui zuqueen academico Davantec escatzea disculpac eta ez ordea "otoi barka" lazgarri hori. Nic aisa disculpatzen nuque zeren guertha daquioque edozeini edo ere guztioi.

Ba da harrigarria, ulertzeco razionalqui quasic impossiblea

Uletzeco gaitz litzateque aisa (edo litzateque impossible ulertzeco) ezen esateraco Finlandiaco, Japoniaco, Russiaco, Chinaco, Georgiaco, ... edo edonongo athleta batec zeinac pasatu dituen haimbat urthe sport batean nola gainera chapeldun eta lehen nivel gora hortan, horrec athleta delaco relevanteac ez lequiqueen izena practicatu duen sportarena. Litzateque simplequi impossible sinhestecoa hori ezen athleta horrec ez lequiqueela "correctoqui" izena bere hizcuntza propioan hain delaco sportarena.

Euscaraz baina, harrigarriqui, guertatzen dira holacoac. Atzo bertan ikusi guenuen an EITB  nola Koteto Ezcurrac ez zequien "correctoqui" bere laurhamar ta bost (45) urtheco adinean izena e practicatu duen kirola zein practicatu duen gainera 28 urthe luzez. Nahiz Koteto Ezcurrac daquien euscaraz mintzatzen ederqui ongui ezen ezein problemaric gabe expresatzeco.

Esan bait zuen jocatu duela 28 urthez

remontean 

noiz aitzitic dioen Academiac ze horrec sportac duela euscaraz izena

erremontea.

Ba al du horrec explicatione medianoqui edo nahiago bada minimoqui razonablea. Nola da possible hori aguitzea?

Koteto remontistaren (remontedun?, nola pentsiodun?) legue phoneticoac nola berdin egungo beste euscaldun guztionac ez dira nolacoac ziren XIII. mendeco euscaldunenac, evolucionatzen dugu nahi ala ez ziurqui.

Niretzat horrec du eracusten clarqui ze remonte verbea euscaraz dela hain euscarazco nola gutienic den erremonte hitza.

Zein izan liteque baina horren explicationea? Non dago Academia holacoetan eta bestelatsucoetan? Non da autocritiquea? Non explicationea zor zaiguna? Zergatic behar da mespretchatu destainez populua, euscaldun real indefensoac?

Refusatzen escura dauzcagun auquera onenac?

Nola bait dut iracurtzen, Donostiaco Kursaal jaureguian 2016co abenduaren 17an bilduric Europaco hirurhamar -30- hizcuntza gutituren recuperationean lan eguiten duten 100dic gora eraguilec aurqueztu zuten

Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa

Pensaquetan jarriric buruz titulu hori zait ethorri gogora ezen errazqui izan ahal zatequeela ere honela zein auquerac ez du transgreditzen ezein norma establecitu bizic du aberasten informationearen sequentzia

Protokoloa Bermatzeko Hizkuntza Eskubideak

edo nahiago balitz oraino ere hontara, oraingoan poxi bat transgredituric zembait "oraingo norma"

Protokoloa Bermatzeko Eskubideak e Hizkuntzak

Hiru auquerac ditut ikusten berdin valioco quantivoqui baina ordea qualitativoqui differente. Eguiten othe daroagu praxian euscalzaleac, zein bait dago gure escu, auqueratzea bide onena arté dauzcagun auquera differenteac? Ez othe dugu refusatzen auquera onenac eta hartzen -inconscientequi?- auquera gutiago onac?

Eguiaren izenean ez du nehorc ukatu ahal izango

Iracurriric barbaritate inaceptable bat prensan occurritu zait ondoco reflexionea. Seguru nago ze topatu ahal direla ingles hiztun haimbat zeinec ez duten bereizten claritatez differentzia dagoena arté bi hitz hauec renovation eta innovation. Baina horrec ez du ecartzen edo eracartzen ez direnic bi hitz differente dutenac bakotzac bere leku eta positione propioa an hizteguia.

Berdintsuqui euscaldunen artean bi hitz ingles horiec (casu hontan auqueraturic ingles varianteac) zein diren amancommunac haimbat hizcuntza europeotan berdin dira ere halabeharrez euscaraz erabiliac. Noiz impossible da aurquitzea euscaldun bat bera (delaric edozein dialectotacoa) zeinac ez dituen ezagutzen (eta ere erabiltzen) renovatione (edo renovazio?) eta innovatione (edo innovazio?) euscal verbac. Ez al da hori eguia inukatuzcoa? Eguiaren izenean norc duque hori ukatuco? Mintza bedi holacoa.

Batzuc ukaturic euscaldunon euscara reala berdinqui gaituzte ukatzen gu euscaldun realac, ordea zeren arrazoiz? Ez al du merezi euscara realac errespetua nola ere guc egungo euscaldun realoc?

Ezinbestean edo convencimentuz?, SVO

Esan ohi daroe batzuc ze phraseac formatzeco structura syntactico guehien erabilia euscaraz dela SOV non referitzen diren acronymoan buruz Subjectua, Objectua eta Verbua. Hori da esan ohi dena baina ikusi da ze ascotan erabiliric hori structura syntacticoa sortzen direla phrase ez-asqui nivel aceptableac informativoqui, direnac lar complicatuac izaiteco ulertuac aisa. Eta azquen aldian ascotan remediatzeco handicap hori promocionatu ohi daroe VOS structurea zeren ez dute onhartu nahi informativoqui onena den auquera syntacticoa dela SVO. Beraz, hiru horiec escura daudenac.

Gaur iracurri ahal izan dugu ostera interneten (Naiz-en) aphur bat harrigarriqui ondocoa, zeren bait da SVO auquera rechazatuan emana

Zehatz eta ahaltsu, Jokin Altunak jantzi du Buruz Buruko txapela (14-22)

hemen da

S, subjectua da (Jokin Altunak)
V, verbua (jantzi du)
O, objectua (Buruz Buruko txapela)

Ikus dezagun casuraco titular hori beste forma bietan
an SOV structura syntacticoa, honelaxe

Zehatz eta ahaltsu, Jokin Altunak Buruz Buruko txapela (14-22) jantzi du

edo baita VOS structuran, honela 

           Zehatz eta ahaltsu, jantzi du Buruz Buruko txapela (14-22) Jokin Altunak

Hor auqueratu den SVO izanic ezinbestez edo casualitatez edo gogoz contra da total normala eta ere onena informativoqui. Bai, ezta?

Harrigarri eta bitchi ere ba da

Harrigarri eguiten zait ikustea nola phrase edo titular asco eman ahal diren ere modu symmetricoan. Esateraco hau titularra

• Euskal zinema Iparraldetik garatu nahi duen proiektua sortu berri da

hemen goicoa emanic symmetricoqui

• Sortu berri da proiektua zeinak nahi duen garatu Euskal zinema Iparraldetik 

Ez al da ere harrigarri?. Informatzen da erabiliric auquera informatico symmetricoac.

Patrimonio humano guztia da artificiala edo guizonac sortua

Nahizta artificial hitzac ba duen behintzat batzutan sunda nagativo bat ascotan realqui eta realitate socialean da oso positivo eta mesedegarri humanitate osoarentzat malgre izan artificiala edo guizonec eguina. Halan argui electricoa da artificiala zeren lehenago casuraco naturala zen gauen egoitea ilunetan. Halan ere berdinqui inventatu zenean Mesopotamian scritura cuneiformea zen invento artificial bat baina luzarora eta orduntche ekarri deraucu humanoei on asco guizaemacumeoi zeinta ez luque munduac gaurregun funcionatuco scritura gabe. Beraz, edozein invento (izanic ere bortchaz edo halabeharrez artificial zeren invento guztiac dira guizonac sortuac ez zeudenac lehenago) da on baldin laguntzen badu aurrera eguiten hain delaco edozein puntutan edo arlotan, edozein hain delacoan. Baldin on eta provetchugarri bada da on eta positivo, provetchagarri, tchalogarri, esquertzeco, ... etc.

Halan hau titularra (Gara eguncaria, asteazquena 16 maiatza 2018, 26 or)

ETBko 41 langileren kontratuak mugagabe bihurtzea lortu du LABek 

hori titularra baldin nic ipintzen banu beste mondu hontara redactatua 

LABek lortu du mugagabe bihurtzea ETBko 41 langileren kontratuak

edo 
             LABek lortu du mugagabe bihurtzea kontratuak hon ETBko 41 langile

Seguruenez haimbatec errango leraucate ze behintzat hori azqueneco auquera horrec ez duela valio zeren da artificiala eta orain arte inexistentea euscaraz delaco "hon" particula prepositivo hori. Baina nola esana dudan zer munta du horrec izateac artificial refusatzeco inventu positivo bat eta mesedegarria? Ez al gagoz ba alde progressua?, eta hobecuntzea tzat gu?

Reizquiriatuco dut hemen goian izan dena ditulua gaurco commentario hontan:

Patrimonio humano guztia da artificiala edo guizonac sortua.

Possible da eta litzateque errazago

Hau titularra

7.200 euroko isuna ezarri diete 12 laguni Santo Tomasetan Ursula txerria defendatzeko ekintzagatik

possiblea litzateque ere baldin balego vorondateric honela

7.200 euroko isuna ezarri diete 12 laguni zatio ekintza defendatzeko Santo Tomasetan Ursula txerria

Holaco particulac -zatio- erabiliac dira euscara mintzatuan baina destainez ez dira erabili nahi izquiriatzecotan nahiz izan arras positivoac eta mesedegarriac. Zer tcharric luque zatio-c? noiz gainera litzatequeen total mesedeco nola noiz den erabilia euscara mintzatuan ganic euscaldunac.

Hizteguiec haize emaiten guezurrari

Mire eguinic nago, nahiz badaquidan zein indar handica daucan egun ere purismo lexicalac, ikusiric nola euscal hizteguiec deraucoten emaiten guezurrari sostengu, haize eta tchalo jaquinic gainera (eta hori da tcharrena) ari direla hedatzen guezurra, casu hontan guezur lexicala.

Halan jaquinic ere ze euscaraz erabiltzen dela bakarric

rugby

hitza, dute ipinten hizteguietan dela esaten (eta behar dela esan) euscaraz

errugbi. 

Inglesez da rugby,
frantzesez rugby,
alemanez Rugby,
italianoz rugby,
gaztelaniaz rugby.

Aguiri da ze horiec ez duquetela ezagutzen gure Herria edo Populua respectuz lexicoa (zein casu hontan ez da sinhesgarria, behintzat nic ez dut sinhesten ze horiec ez daquitela nola erraiten den hitz hori euscararen universo osoan) baina nahi dutela zabaldu eta hedatu guezurra (casu hontan guezur lexicala) zein hori eguitea da irresponsabilitate falta handia baino graveago tzat hizteguiguintza egoqui eta reala. Da praxis hori inadmisiblea eta behar luque izan ere repatua hitz concretu hori eta horrelatsucoac daudenac sartuac hizteguietan nabarmenqui tarrapataca guezurraren puruz edo indarrez. Zein litzateque horien defensa indefendiblea, defendatzeco guezur holacoac? Nehorc deus apportatu ahal balu on litzateque aguertzea horien jarrera zen datequeen halan actuatzeco.

Hitz egoquien importantzia handia eta ere transcendentala

Atzo ostirala nenthorrena automobilean Iruñetic etchera entzunic radioa Euskadi Irratia non commentatzen zen Camboco Arnagaco Declarationea erraiten zuten han radioan zeuden bi commentaristac (izenic ez zait gogoratzen) ze berradiskidetze terminoa zegoela tcharto erabilia zeren inorc (behintzat horiec commentarista biac erran zutenez explicitoqui) ez dauca zertan adisquidetu edo berradisquidetu beharric nehorequin nehorc. Ni ere personalqui bat nathor apreciatione horrequin kin bi commentaristac radioan ari zirenac.

Baina problemea, eta ez soil affaera edo arazoa, da problemea ze ez zuela erraiten Arnagaco Declarationeac nahi zuqueena erran (reconciliationea) baizic-ze zuela erraiten nahi ez zutena (berrasquidetzea). Ez gara hasico explicatu nahiric zer duen adierazten berrasquidetu verbeac zeren bi commentarista horiec nola edozein euscaldun naturalec duen ulertzen ze berrasquidetu da berreriro adisquidetu, berriro izan lagunac edo nahiago bada lagun onac.

Baina reconciliatu da differente ganic berrasdisquidetu, antzic ere ez daucate significantzaz, ez dira antzecoac ere. Hara zer dioen buruz hitz hori Oxfor universitateco hizteguiac.

reconciliation 
1 an end to a disagreement and the start of a good relationship again

2 the process of making it possible for two different ideas, facts, etc. to exis together without being opposed to each other

Halan
euscarazco textuac dakar berradiskidetze prozesua,
gaztelaniazcoac proceso de reconciliación,
inglesezcoac a process of reconciliation,
eta frantzesezcoac un processus de réconciliation.

Nola ikusi ahal da link hontan. 

Sarri ethortzen zait gogora zer esan zidan Xabier Amuritza lagunac noiz escatu neraucon ea eguingo zidan nire liburuco editione revisatuaren reeditionearen prologoa non liburuan (Euskararen arrotzhitzak, 2001) datozen 22.000 hitz direnac elkarren lexicalqui coincidenteac an euscaraz, aleman, ingles, frantzes, italiano, portugues eta russo. Esan zidan Xabier Amuritzac baina Erramun zertan habil eguiten horrenbeste comparantza haimbat hizcuntzequin? Hara, nahico duc verba bat euscaraz erabiltea eta coincidente izatea gaztelaniaz, frantzesez eta inglesez.

Ez al da hori guertatzen kin reconciliatione hitza, eta beste etc luze asco?


Bestalde, declarationearen izena da officialqui holan

euscaraz Arnagako Adierazpena

gaztelaniaz Declaración de Arnaga

inglesez Arnaga Declaration

frantzesez Declaration d'Arnaga

Ez al da (hemen ere) euscaraz ezagunago eta naturalago declaratione (nahiago balitz, deklarazio) hitza ezpaze adierazpena?  Bai, duda gabe eta euscararen heremu geographico guzian.

Compara dezagun titularrac buruz guertacari berbera

Dudalaric erosi eguncaria ikusi ditut ere titularrac hon beste alboco eguncariac. Halan

Berria
Amorrua eragin du epaiak 

Gara
Indignación porque el tribunal no considera violadores a "La Manada" 

Deia
El tribunal rebaja las penas para "La Manada" el no ver ni violencia ni intimidación

El Correo
La sentencia contra "La Manada" desata una ola de indignación al no apreciar violencia

Ataca gaiztoan nahiago auquera gutiago tcharra

Batzutan aurquitzen gara bizitzan aurrean auquerac non escura daucaguzèn auquerac guztiac dira tcharrac edo guc nahi ez ditugunac baina bortchatuac egon guindezque hartzera behartuac heietaric bat eta holacoetan nahiz izan disgustura hartzen dugun auquerea da gutiago tcharra edo behintzat ahal bada gutien tcharra.

Arguitu nahi dut goicoa kin exemplu bat nic asmatua. Eman dezagun ze Afganistango herrixca batean aurquitu dituztela culpable bi mutico 16 urthecoac. Sententzia da bietaric bat behar dela hil eta auqueratu behar duela zein bietaric hil behar den herrixcaco buruzaguiac non auqueratzen ez balu bat ordea biac hil behar liratequeen. Eman dezagu ere ze bi muticoetaric bat dela buruzaguiaren lehencusiaren semea eta bestea dela soil muticoaren ezagun bat ezezagun bat. Ni ziur nago ze applicaturic leguea hon auqueratu auquera gutien tcharra luqueela auqueratuco ezezagun urrun hori bere lehencusiaren semearena zeren bi auquerac dira tcharrac baina bat gutiago tcharra.

Halan dut iracurtzen prensan gaur buruz Virginia Imaz artistea, ondocoa

... hunkituta eskertu zuen errekonozimendua. 

Dudaric ez dago ze errekonozimendu hitza nahiago dut ze (Elhuyarrec dakarren) aintzatespen nahizta nic personalqui nahiago dut reconocimendu (edo, rekonozimendu, rekonozimentu) verbea. Hemen prensan antza aguindu eta manatu du zentzu commun onac dutelaric auqueratu siqueran auquera gutien tcharra, beharric.

Elhuyar hizteguiac ez dakar baina harrigarriqui (edo ez hain harrigarriqui) artean euscal hitzac errekonozimendu hitza (eta gutiago rekonozimendu). Zer errespetu dio Elhyarrec euscara realari?, euscaldunoc darabilgun euscarari? Da salagarria eta inadmitiblea, eroateco moducoa tribunaletara behintzat justificationeric emaiten ez duen ber.

Sobera difficultosoa ulertzeco fite eta aise

Ondoco titularra da sobera difficultosoa ulertzeco. Hara

Paueko jujeak euskoari buruz eman zuen epaiaren kontra jo du prefetak

On litzateque ze behintzat titularrac ez izaitea horren zailac ulertzen edo interpretatzen iracurlearentzat. Izaitea (behintzat titularrac) aise eta fite ulertzecoac ihardun beharric izan gabe ari izaiteco hemeneuticaren zurculuetan bilinbolaca.

Eguiten al da ahaleguinic hortaco?, aisago redactatzeco behintzat arten mass-mediaco profesionalac?

Zeintzu dira auquera hobegarriac hemen titularrean?

Orientatione bila noiz bait gaude despistaturic

Batzutan egoten gara desorientaturic ez dugularic ulertzen edo interpretatzen ongui ikusten duguna, non gauden ez daquigularic xuxen.

Halan iracurquetan ere suertatzen da hori, esateraco nic iracurriric bi hitz behin baino guehiagotan ez nituenac ulertzen xuxen joan naiz azquenean hizteguira nahiric orientatu neure burua jaquiteco ea zer demonio  diren hitz horiec direnac aguertzen paperean prensan tchitean pitean. Verba horiec dira

izapide eta egikaritu 

Jo dut Elhuyar hizteguietara curiositatez (esaten bait dute dela fidatzecoa) ea zer diratequeen horiec bi verboc gaztelaniaz. Hau da dakarrena Elhuyarrec (ikus hau eta hau)

izapide: tramite, tramitación, gestión 

eta 

egikaritu: cumplir, ejacutar 

Ohartu naiz nola esateraco Elhuyar edo berez cabuz edo xurupaturic dakarren informationea beste norbaiten ganic dituela hizteguiac total guezurrez infectuatuac, erran nahi baita betheric errorez, errore inadmissiblez. Zeren emendioz baina guezur inadmissible horiec? Non dago lexico amancommun internationala?

[Gogoratzen naiz nola Xabier Amuritza euscalzale relevantea mintzatzen zen (edo zuen izquiriatzen) buruz hizteguiac daudenac beteric infectionez, infectione lexicalez. Dirudienez seguitzen dute infectaturic oraino hortche. Ez al dute hizteguiac generalqui, salvu execptione execptionalac, reflexatu behar edo jaso hizteguietara realitatea sociologicoqui existitzen dena (eta constatu ahal dena nahi balitz) hain delaco hizcuntza preexistente batean?]

Guezur eta deshonest

Ikusi nuelaric prensan (Gara, 27 martchoa 2018) interview bat eguina EIZIE traductoreen presidentesari aviatu nintzen tentuz iracurtzera. Ikusi nuen nola lehenbizitic Idoia Gilleneac presidentesa kexatzen zen esanez ze EIZIE zela elkarte baina ez tamalez behintzat oraino elkargo. 

Nola nic ez nuen ikusten differentziaric arten elkarte eta elkargo (nola esango dut, euscaldun guehienec) jo nuen interneten Elhuyar hizteguira esperantzaz han nuela ikasico zeozer buruz differentzia dagoena bi hitzon (edo conceptuen) artean. 

elkarte eta elkargo 

Halan ikusi dut ze tzat elkarte diola Elhuyarrec dela gaztelaniaz

1) unión, concordia; reunión, concordia

2) asociación, agrupación, comunidad, sociedad

aitzitic tzat elkargo dioena Elhyarrec da ondocoa

1) asociación, unión; colegio [profesional], colectividad

2) alianza, pacto

Ondoren iracurri dakarrena Elhuyarrec nire lehenbizico refexionea da ze hor dakarzan gaztelaniazco termino guztiac
(unión, concordia, reunión, concordia, asociación, agrupación, comunidad, sociedad / asociación, agrupación, colegio [profesional], colectividad)
direla ere existitzen euscaraz ezen direla ere euscarazco verbac. Ez al da esaten euscaraz ere esaten
unionea, concordia, reunionea, concordia, associationea, agrupacionea / associationea, agrupacionea, collegio [professionala], collectividatea?

Zein lista horretatic da euscarazco hitz erabilten ez dena?

Horrec erakusten eta iracasten dit niri ze ez dagoela euscararen eta euscaldunon reconocimenturic baina bai aitzitic mesprezua eta destaina lar handia. Escatzen da ondrautasun minimuna, ez soil humanoa baizic batez ere cientificoa, ethrri edo ez ethorri dagusaguna societatean acort edo desacort kin gure prejuzguac, casu hontan prejuzgu purista lexicalac.

Iruditzen zait ze holan jocatzea dela falsuqui jocatzea eta izatea deshonest. Jocatzea prevaricationez.

Refusatzea escura dauzcagun auquera onenac

Edozein arlotan ba dira bere rankingac non zerrendatzen diren direlaco elementuac normalean hoberenetic gutien hoberen direnera. Hori, esango nuque ze, eguin ahal dela arlo guehien edo guztietan.

Halandaze revista batean hon talde politico bat bere revista municipalean dut iracurri resaltaturic eta xurgaturic articulu osotic ondoco mezua. [Nola mezuan dagoen ipinita herriaren izena nic dut ipinico baina "bastidarren" nola herria horren izena balitz Bastida.]

Gobernu honek [municipalac] ez dau bastidarron diruen gestioa bastidarrekin konpartitu nahi.

Mezua iracurlearentzat ascoz hobetuz izan ahal zen baita beste auquera communicativoago hontan

Gobernu honek ez dau nahi konpartitu bastidarron diruen gestioa bastidarrokin.

Ez al da ranking batean lehenago aguertuco azquen auquera hau valoratua?. Hara bi auquerac elkarren ondoan,

Gobernu honek ez dau bastidarron diruen gestioa bastidarrekin konpartitu nahi. 
eta
Gobernu honek ez dau nahi konpartitu bastidarron diruen gestioa bastidarrokin.

Ez al ditugu refusatzen escura dauzcagun auquera onenac eta gainera efficacenac?

Ez dateque asqui batzuentzat %100

Entzun dut egunoquin eguin diren manifestationeen inguruan nola, esateraco ETBn, darabilten soilic pentsiodun hitza adierazteco pensionista conceptua.

Nic daquidala nortzuc darabilten conceptu hori noiz verba eguin daroen euscaraz ez dute esaten secula pentsidun hitza baizic ze pensionista.

Academiaren hizteguiac -han beguiraturic- dakarren verbea da pentsiodun.

Zelan mespretcha dezaque Academiac horrembeste euscara reala eta ere implicitoqui euscal populua? Ez dut sinhesten nic izan ahal dela ignorantziaz baizic ze prevaricatuz zein ez den zilegui evidentequi. Halan da ze Academiac ere ba dauca bere responsabilitate ineludiblea, responsabilitate handia ez zabaltzeco guezurric jaquinaren gainean, bortcha bultzatuz har dezagun inexistetea existentetzat eta absorduqui existentea realitatean inexistentetzat.

Baldin pensionista bada %100 erabilten den hitza (ala ez da eguiazcoa apreciatione hori?), zergatic behar da asmatu pentsiodun inexistentea? Zein da dakargun mesedea inventu estrambotico horrec?

Corda bereco hitzac bai, synonymoac ez

Batzutan ohartzen naiz zein biziric dagoen purismoa, purismo lexicala euscaraz nahiz-ta batzuc uste daroen orain jada ez dagoela euscaraz purismo lexicalic.

Esateraco hiru verbo hauec, educatu, hezi eta bezatu hitzec deraucute eracusten clarqui ze oraino dela ukatzen euscara reala eta zeinbait hitz direla stigmatizatzen edo incluso condemnatzen eta ehotzen. Hiru hitzoc

-educatu, hezi, bezatu- 

dira bakoitza differente, bere significantza propio bakoitza.

Academiac dio bere azquen hizteguian ze educatu esateco darabilgun hezi.

Horrec opinioneac esan nahi du ze Academiac (eta ondorioz academicoec) hartzen dituztela bi hitz horiec synonymotzat zein ez den eguia evidentequi. Educatu da hitz bat dagoena hedaturic euscal dialecto eta varietate dialectal guztietan eta ondorioz duenac merezi bere lekua Academiaren hizteguian -esan nahi bait da duela hortaco zuzena zeren hitza bait da darabilguna euscaldunoc- nahizta guero izquiriatzaile bakoitzac duen erabilico guehiago edo gutiago edo nehoiz ere ez.

Academiac (eta academicoec) behar luquete bizi hurbilago realitatetic eta ezagutu hobeto ingurua, behintzat inguru hurbil universal presentecoa.

Academiaren criterio suntsigarri eta insinhesgarria

Ari nintzela emaiten vistazo bat hizteguiari hon Academia (Euskaltzaindiaren hiztegia. Bigarren argitaraldia 2016) topo eguin dut honequin ondocoaz

generadore iz.
[Oharra: Euskaltzaindiak, generadore-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. sorgailu].

Criterio (academico ?) hori da arras suntsigarria tzat euscara eta behintzat niretzat ere insinhesgarria edo ezin sinhetsi ahal izaitecoa. Hau da hau autismoaren handia!, lar sobera.

Auqueran sobera urrun

Gaurco -baricua 9 otsaila 2018- Berria eguncarico lehembizico noticia da hau

Legebiltzarrak uxatu egin du memoria historikoaren politikak biltzeko legea 

Titular hori gustatzen zait structuralqui ezen darabil SVO structurea ezen zein bait da onena informativoqui

S subjectua: Legebiltzarrak
V verbua: uxatu egin du
O objectua: memoria historikoaren politikak biltzeko legea 

Ba nuque zerbait baino guehiago commentatzeco buruz zembait puntu differente direnac aguertzen hor titularrean baina orain nahi dut centratu atentionea soil buruz horco objectu luzea, nire ustez lar luzea non hitz principala -... legea- dathorren azqueneco puntan ezen ulertu ahal izaiteco objectuaren gunea -legea- behar da iguriqui lar, sobera lar.

Nola titulua aguertu dena prensan den quasiosoqui inulergarria naiz aviatzen gana tchurro lar luze hori eta principalqui sobera tcharto structuratu hori -memoria historikoaren politikak biltzeko legea- poxi bat compontzeco edo xuxentzeco redactatu ahal litzateque hori honelatsu-edo

legea biltzeko memoria historikoaren politikak 

Beraz, gueratzen lizatequeela hori titulua hon Berria eguncaria honela, hobetua informativoqui

Legebiltzarrak uxatu egin du legea biltzeko memoria historikoaren politikak  

Gorago jada esan dudan lez esan ahal nituzque reflexione guehiago, aparte buruz objectua, baina gaur bego nahico honequin.

Phrase comparativoac gan Axular

Arduraturic nauca ikusteac nola redactatzen diren euscaraz phrase comparativoac zeren hortaraco dauden bi posibilitateetaric bat da ikusten arras guti izanic gainera auquera baztertu hori hobea ezi usu dena erabiltzen.

Halan nola ari naizen iracurtzen Guero liburua ganic Axular ikusi ditut elkarren seguituco bi phrase comparativo zein nahi ditut ekarri hona blogera. Hara,

1) 

Ordea nehor bekatu eguin gabea denean, nola baitzen Susana, hobe da eguitecoen alde honetaric eguitea, hobe da guiçonequin iharduquitzea, eta hoietaric ethor ahal daquidiqueon calteari iguriquitzea, ecen ez Jaincoa baithan, eta haren misericordian fidaturic, bekatu eguitea. 

Non phrase hortan hobequi observatzeco zer duen Axularrec comparatzen dugu laburtuco holan. Non comparatzen dituen calteari iguriquitzea eta bestetic bekatu eguitea.

..., hobe da ... calteari iguriquitzea, ecen ez ... bekatu eguitea. 

Goico phrase horren hurrengoa da hau ondocoa

2) 

Baina guc contrara eguiten dugu. Cer izanen baita ethorquiçunaz, guero Jaincoaren misericordiara ihes eguinen badugu ere, orain escuen gainean, presentean, ez dugu, bekaturic ez eguiteagatic, placeric utzi nahi, eta ez penaric hartu: nahiago gatzaizkio ethorquiçuneco peril handiari, eta gaitz borthitzari jarri, presenteco trabailu aphurrari baino.

Edo laburqui:
nahiago gatzaizkio ethorquiçuneco peril handiari jarri, eta gaitz borthitzari, presenteco trabailu aphurrari baino.

Hemen comparatzen dena da batetic ethorquiçuneco peril handia eta gaitz borthitza eta bestetic presenteco trabailu aphurra. Ecen hobesten dugula -imprudentequi- ethorquiçuneco peril haindia eta gaitz borthitza lehenago ze presenteco trabailu aphurra.

Ecen lehenengo auqueran Axularrec eguiteco phrase comparativoa du erabili ecen ez particulea sartua arten bi elementu comparatuac eta beste phrasean aitzitic erabili du baino particula comparatuvoa duelaric ezarri azquenean ondoren hon bi elementu comparatuac.

Visualqui ikusi ahal delaric bi structurac panoramicoqui holan

A ezen ez B 

eta 

A B baino

Placerra entzutearen euscara naturala eta reala

Harrituric baina pozic entzun dut nengoelaric ikusten ETBn pelota partidua nola Euzkitzec eta bere equipo osoac ere berdin zutela erabiltzen (baricua Bergaraco frontoian, 2 otsaila 2018)

raquetista (nahiago bada raketista) verbea 

diot harrituric zeren Academiaren hizteguiac dakar erraketa verbea, non ez dathorren azquen hiztegui completo hortan (non dathozen 40.000 hitz baino guehiago) raquetista edo erraketista hitza edo consecuentequi conceptua. Baina uste izatecoa da ze baldin hitza Academiarentzat bada erraketa halan ondorioz bere derivatua nola bait da raquetista behar luqueela behintzat barruan orthodoxia erraketista eta ez ostera raketista.

Nolanahi nic placer hartzen dut entzuteaz euscara natural eta ere reala -raquetista edo raketista-, reala diot zeren constatu ahal da esaten dela holan %100en raketista eta aitzitic ez inventua den erraketista.

Sentitzen dut nic pacerra entzutearen euscara naturala eta reala.

Desira social zileguiac?, Axularrenac?

Nola iracurtzen ari naizen 2.ez Guero liburua facsimilean, eta nahizta den iracurtzea facsimilean difficultosoagoa halan ba daquit nolacoa den exactuqui Guero bere originalean.

Halan ekarri nahi dut egun blogera hango paragrapho bat zeren hor aguertzen du Axularrec bere opinione personal bat zein gaurregun litzateque scandalosoa eta inaceptablea esatea behintzat publicoqui. Hara hori paragraphoa.

Corintioac hain ceizten ayher alferrey, ecen iccusten çutenean guiçon bat, bicitcen cela, errentaric gabe, officioric gabe, eta trabaillatu ere gabe, berehala bertce frogantçaric gabe, bicia edequitcen baitcioten ceren erraiten çuten ecen, presuna alfer officioric eta errentaric etçuenac, ohoinqueriaz, enganamenduz edo cenbait arte gaixtoz usatu behar çuela eta halacoac bicia çor çuela, eta hala edequitcen cioten. Eta on liçateque orai ere, halacoequin, hala eguin baledi.

Eta on liçateque orai ere, halacoequin, hala eguin baledi. 

Nolanahi, orai, XXI. mendean Axularrec ezin erran eta defendatu ahalco luque behintzat publicoqui hori opinionea.

Correctua eta hobea

Guziac gagoz conforme ze ez direla synonymoac bi hitz hauec ezen correctua eta hobea.

Halan noiz recibitzen den lagun baten visitea eguin ahal zaio recibimentu differenteac zein diren guziac correctuac baina izan ahal da ze correctu horien artean izatea batzuc hobeac ezi besteac.

Halan noiz iracurtzen den ondoco phrasea

«Ez dakit sare sozialak inkomunikaziorako bide bilakatzen ari ez ote diren»

ethorri ahal zaio gogora iracurleari ze ondorengo auquerea dela correctua baina horrez gain hobea communicativoqui

«Ez dakit sare sozialak ez ote diren bilakatzen ari inkomunikaziorako bide» 

edo

«Ez dakit sare sozialak ez ote diren bilakatzen ari bide inkomunikaziorako»

Curiositateac nakar

Nagoela iracurtzen euscarazco articulu bat dut topatzen aiphua hon Chea non dioen ze esan zuela

"Galtzen den borroka bakarra bertan behera uzten dena da" 

halan gogoa ethorri zait jaquiteco nola zen hori aiphua originalean exactuqui zeren badaquit ez zela izan euscaraz aiphu originala eta izaiten ohi naiz mesfidati ki aguertu ohi denari translationetan. Halan topaturic an internet dut ikusi ze zelan hau originala

"La única lucha que se pierde es la que se abandona" 

Hori original phrase hori ikusiric zait iruditzen ze aisa errespetatu ahal dela guehiago originala eziez nola aguertu bait da delaco articuluan, esateraco honelatsu baina atchiquiago originalari nola structuraz hala ere lexicoaz

"Borroca bakarra zeina da galtzen da hura zeina den abandonatzen"

Hobetzen balitz redactionea, hobe guziontzat

Dut iracurtzen titulu hau

Arabako Auzitegiak iruzur zantzuak ikusi ditu Iruña-Veleian 

eta tituluaren pean ondocoa (Gara, lehen pagina, ostirala 12 urtarrila 2018)

Eliseo Gilen, bere bazkide baten eta lankide baten aurkako epaiketa egin egingo da, Arabako Auzitegiak Iruña-Veleiako arkeologia aztarnategiko zuzendari ohiak aurkeztutako helegiteak partzialki onartu arren, kalte eta iruzur zantzu nahikoak ikusi dituelako eta, ondorioz, epaiketa egiteko erabakia berretsi duelako. Erabakia behin betikoa da eta ezin da aurkako helegiterik jarri. 

Ez daquit ea beste nehorc ez duen ikusten hor redactione desegoquia, nic bai. Behintzat subordinatu ondoco hau redacta zitequeen claruago, aise.

... Arabako Auzitegiak Iruña-Veleiako arkeologia aztarnategiko zuzendari ohiak aurkeztutako helegiteak partzialki onartu arren, ... 

Ibon Sarasola academicoa bera ere mintzo da behintzat azquen aldion buruz mesedeac dakartzanac aurreratzeac verbua, baina ideia hori ez da hain erraz sartzen cascoan antza. Batzuec ardura guti zembat den textua ulergarri edo dificultoso.

Importantzia insignificantea

Esan dit nire lagun adinquide batec, email bidez, ze nire commentarioa buruz comparatu bi phrase hauec duela importantzia insignificantea. Baliteque izatea holan. Ez naiz sartuco discusionean zeren importantziarena ascotan da relativoa edo zelan hartu nahi duzun delaco affaira hori.

Halan, gaur ere nahi dut commentatu zerbait izango dena batzuentzat eguingo dudan commentarioa edo critiquea insignificantea (edo erabiliz nire adinquidearen verbea huskeriatxoa).

Halan, entzun dut televisionean, ETBn ze Tuteran guizon bat dagoela hospitalean

garun heriotzean 

halan guero ohartu naiz, eguinic ahaleguin extra bat, ze nahi zutela esan ezen guizon hori zegoela

heriotz cerebralean 

Hau da nire gaurco commentarioa edo critiquea daucalaric beharbada batzuentzat importantzia insignificantea edo dela diodana soil husqueriatchoa. Ba liteque. Baina euscaldunoc zeinac ez dagozen purismo peco orbitan dugu ulertzen hobeto heriotz cerebrala ezi garun heriotza. Anhitzez realago da euscaran heriotz cerebrala ezi bestea, indudablequi, da facto bat.