Euskara, edo da developatzen eta transformarmatzen edo da desagertuko

Irakurri dut orai Gabonetan liburua titulatzen La República del Bidasoa. Un Estado independiente, sin moscas, sin frailes y sin carabineros. hon Angel Rekalde eta an eginiko interviewa a kathedratiko hon paleontologia Humberto Astibia gustatu zait arras esaten duena honek buruz kulturea, baina pensaturik applikatzen ahal da beste arlo gehiagori ere, nola a euskara, ekartzen dut hona aipu on eta eder hori:

Una cultura sólo tiene dos vias: o desarrollarse y tranformarse o desaparecer. Una cultura viva es un sistema abierto, o sea, un sistema que aborde y metaboliza lo que necesita del entorno al que accede, manteniendo la capacidad permanente de cambio. Las culturas deben intercambiar, deben de asimilar de otras culturas aquellos elementos que pueden ser válidos. Tiene que existir un flujo a través de sus límites, en el que se nutren e influencian. Una cultura cerrada es una cultura que desaparece, que agoniza. De la misma manera que un sistema físico cerrado acaba en muerte física y química, a una cultura no le queda más remedio que desarrollarse, seguir viva, como a un ser vivo no le queda más remedio que respirar, comunicarse y reproducirse; si no, se acaba. Un sistema cerrado se afixia.

Hau da aipu ederra hon Humberto Astibia buruz kulturea baina berdinki applikatu ahal dena buruz edozein hizkuntza generalean edo konkretuki gurean buruz euskarea. Nork rebatitzen ahal ditu horiek argudioak noiz diren ere buruz edozein hizkuntza edo buruz euskara?

Hara hemen egokiturik hori textua buruz euskara:

El euskara sólo tiene dos vias: o desarrollarse y tranformarse o desaparecer. El euskara vivo es un sistema abierto, o sea, un sistema que aborda y metaboliza lo que necesita del entorno al que accede, manteniendo la capacidad permanente de cambio. El euskara debe intercambiar, debe de asimilar de otras culturas aquellos elementos que pueden ser válidos. Tiene que existir un flujo a través de sus límites, en el que se nutren e influencian. El euskara cerrado es una lengua que desaparece, que agoniza. De la misma manera que un sistema físico cerrado acaba en muerte física y química, al euskara no le queda más remedio que desarrollarse, seguir viva, como a un ser vivo no le queda más remedio que respirar, comunicarse y reproducirse; si no, se acaba. Un sistema cerrado se afixia.

Nork dio ezen parallelismoak ez du valio? Nor ausartzen ahal da hori barbaritatea sostengatzera?

Differentzia lar handia dago artean informatu modu batean edo bestean

Egunkari baten noiz zeozer izkiriatzen da izan ohi da informatzeko irakurlea zerbaiten gainean, baina batzuetan izaten da ulertu ahal izatea mezua nahiko komplikatua eta neke lar handikoa. Halan irakurri ahal dugu ondokoa (Berria, astelehena 19 abendua 2005):

EAJ: "Anoetako proposamenaren eta ETAk prozesua jagoteko duen gurariaren arteko kontraesana nabaria da"

Nire ustez da mezu hori lar zaila ulertzeko eta redaktatu ahal zen strukturalki edo syntaktikoki modu askoz errazago, nola esaterako holan:

EAJ: "Kontraesan nabaria dago artean Anoetako proposamena eta ETAk prozesua jagoteko duen guraria"

Zergatik batzuk ukatzen dira tematsu eta temati kontra optione hobea' noiz dago possibilitate bat baino gehiago?

Atheneta, astelehena 19 abendua 2005.

Renazimentua euskaraz an Lazarraga per Pruden Gartzia

Uste bako sospresa ona izan dut noiz kasualki ezagutu nuen Pruden Gartzia an Azokea hon Durango (hon euskal liburua eta diskoak) ze uste nuen liburu hortan an Lazarraga, Ernazimendua euskaraz ez aurkituko nuen hainbat gorabehera buruz euskararea darabilena hak Joan Perez hon Lazarraga an XVI. mendea eta nuen uste ikasiko nuela hainbat gauza eta detaille buruz orduko euskara Arabakoa baina ez ez dut aurkitu deus buruz euskara darabilena Joan Perez hon Lazarragak. Bai aurkitu dut ostera an liburua hon Pruden Gartzia panorama kultural historiko politiko niretzat zabala mende hortakoa zein nik ez nuen ezagutzen eta izan zait irakurketa hori aberasgarri eta gustosoa zeren ikasi dut hainbat eta zentratu eta orientatu ahal izan naiz mende hortan orai aski trankil, eta zabaldu dit Pruden Gartziak ere beste perzeptione differente bat buruz mundua hon euskara mende hortan. Hemendik nire zorionak lan hori gatik Pruden, segi aitzina eta daitela izan azkena artean zure apportationeak.

Atheneta,
Grezia kulturaren sehaska.

Poztu naiz kin hau syntaxi hobea

Batzuk beti konformatzen dira kin daukatena eta beste batzuk ostera nekez konformatzen dira izanik ere hainbat eta franko. Baina hobekuntzea eta progressua beti dator ganik nahi dutenak zeozer hobea eta ez ganik daukatenak edo deukagunak nahiko, hori edozein arlotan medizina, artronomia, biologia,...

Ulertzeko hobeto ipiniko dugu exemplua bat, ezen noiz ari da euria gogotik ondo dago jaztea txapela buruan baina hobea da ahal izanez gero hartzea guardasola, hau da evidentea total. Halan euskaraz ere noiz dago possibilitate bat baino gehiago zeozertarako izan ahal da possibilitateetarik bat hobea edo anitzez hobea ezi bestea edo besteak, ez izanik ere horiek besteak dagozenak txarto.

Halan pozez irakurri dut (Berria, barikua 9 abendua 2005) titular printzipala lehenengo orrian:

Lorden Ganberak baliorik gabe utzi
ditu torturapean lortutako aitortzak

Pozez irakurri dut ze normalean -nahi luenak atera dezala portzentaiak- ez da agertzen struktura syntaktiko hori (SVO; subjektua, verbua, objektua) baizik esaterako (OVS; objektua, verbua, subjektua) zeinaren bidez hontara geratzen litzateke titular hori:

Torturapean lortutako aitortzak
baliorik gabe utzi ditu
Lorden Ganberak

Goiko phrase hobetu nahirik ez legoke txartoago izkiriatu izan balitz gabe konkordantzia an verbua:

Lorden Ganberak baliorik gabe utzi
du torturapean lortutako aitortzak

ze utzi dutena valiorik gabe da zerbait (utzi du) eta ez horregatio aitortza bakoitza (utzi ditu), banan banan; eta gainera ez da derrigorra egitea hori konkordantzia euskaraz.

Oker interpretatzeko possibilitate handiak

Nik behintzat txarto interpretatu dut noiz irakurri dut eta behar izan dut berriz rekokatu irakurria neure "kaskarrean" tzat egin interpretatione ona eta egokia. Holan zetorren lehenengo orrian nola egunkariko notizia printzipal (Berria, domekea 4 abendua 2005, lehenengo or):

Erresistentzia
erasoak
gogortzen
ari da 15eko
bozen atarian

Nik "kaskarrean" irakurri dut lehenengo Erresistentzia eta gero segituz neure "kaskarrean" interpretatu dut Erresistentzia erasoak, eta segituz "kaskarrean" ezen horiek Erresistentzia erasoak gogortzen ziren. Baina, uste dut ezingo nuke analyzatu neure "kaskarrean" iragan dena baina zuzendu duket hori Erresistentzia erasoak ari da, ze ez du konkordatzen zeren behar du Erresistentzia erasoak ari dira. Azkenean konturatu naiz ba zela zeozer raroa hor, ezin zela izan nik "kaskarrean" irakurtzen nuena. Remodelatu dut eta bai ikusi dut dudala interpretatu txarto, ezen behar nuela interpretatu xuxen:

Resistentzia
gogortzen ari da
erasoak
15eko vozen atarian

Barruko orrian (22 or, Mundua) ikusten dut berdin ze ikurtzen dut:

Erresistentzia erasoak ugaritzen ari da, abenduko bozen atarian

baina ulert ez daigun "kaskarrean" resistentzia erasoak' hobeto legoke:

Resistentzia ugaritzen ari da erasoak, ...

Ez dakit inoiz jakingo dugun zeozer buruz hauek kritikak ganik Berria egunkaria, ze dirudienez inkommunikationea da totala eta nahitara holaxe determinatua. Gero appellatzen dute at auzolana eta at sozietatea animatu alde euskaraz berba egin, irakurri eta interkommunikatu. Lekueteko lorak, gabonetan gerizak!

Itzulpenak behar du itzuli dioena originalak, jn Sarasola

Ez dut jusgatuko lan osoa hon jn akademiko Ibon Sarasola ze ezagutu ere ez bait dut ezagutzen hori lana. Baina nola ikusten ohi dut, nik nahi baino askoz sarriago, Sarasolak ditu esaten disparate handiskoak, disparateak esango ez lituzkeenak edozeinek eta gutiago akademiko batek.

Oraikoan esan du dago kontra itzulpen klonikoak eta dago alde itzulpen literarioa. Nik hortan ez diot deus esango baina bai egingo diot kontra (argudiaturik neuk ahal dudana; berak Ibonek, akademikoak, egingo al du holakorik inoiz?) ipiniriko exempluan. Ipintzen du nola exemplu:
"el papel es muy sufrido"
eta du txartzat hartzen
"papera oso pairakorra"
eta ontzat du
"paperak dena hartzen du".

Behar luke jakin akademiko Sarasolak -zeinak bestela desfamatzen ohi daroa Akademia, zein ez da bere jabego privatu baizik entitate publiko- ezen sufrido ez dela pairakor baizik sufritu. Hori lehenengo, baina horrek bere traduktione horrek "paperak dena hartzen du" ez du ipintzen zer duen ipintzen originalak. Eta traduzitzea hontara "papera da oso sufritua" da traduktione hobea ezi defendatzen duena Sarasolak, zeren ipintzen du bedere dakarrena originalak nola ez berak nahi lukeenak.

Horrek "paperak dena hartzen du" horrek ez du esaten zein dioen originalak, eta du deskalifikatzen osoki delako "traduktione korrektu sarasolistea"; gainera zer du txarrik hak "papera da oso sufritua"? Hobe luke Sarasolak uzten balitu bere kapritxo impertinenteak eta baleza apportatzen' ahal duena zein litzatekeen nire ustez zerbait baino gehiago, baina ez dugu behar kapritxo impertinenterik ez behintzat ganik akademiko bat.

Non dago problemea?

Titular hauxe irakurri ahal da (Berria, eguena 1 abendua 2005, 13 or, Euskal Herria):

Amorrazioa auziaren aurkako presio
bihurtzeko eskatu dute epaituek

Esan izan ohi da ze euskaldunok dugu estimatione guti irakurtzeko euskaraz. Zergatik ote da holan hori, ba ote du hortan, afizione guti hortan, zerikusirik eskaintzen den euskarak? Gainera jakin behar dugu ze euskaldunak ba dakigu ere erdaraz (edo xuxenago, gehienok erdaraz eta ere euskaraz). Hara hemen' notizia horren textua erdaraz (Gara, eguena 1 abendua 2005, ):

Los procesados
del 18/98 llaman
a la sociedad a
hacer presión
contra el juicio

Zein porzentaia hon euskaldunak duke nahiago eta zaio errazago euskarazko textua? Dudarik ez, ohitura sozialak ba dute base logiko eta estudiable bat. Nork du estudiatuko hori problemea, problema benetan gravea?

Kalitate kommunikativoa eta ere kalitate informativoa

Berba egiten da buruz kommunikationea, kalitatea hon kommunikationea edo kalitate kommunikativoa eta ondo deritxot. Ondo da aritzea buruz holakoak, aritzea hortaz ze asko du horrek impontantziarik, da importantea eta ere transzendentala an personon relationeak. Dudarik ez dago ezen forma kommunikativoak dira hobeak ezi ez direnak hain kommunikativo (hori, seguru, ondoren dator ezen determinatu zein da kommunikativoagoa, ari naiz suppostu hortan basaturik).

Halan esaten ba dugu:

-) izan behar dugu aukera hon desdoblatzea posposizioak
-) ebidentzia ezi aukera zein agertzen baita gorago

komparatzen ahal ditugu horiek bi phraseak kin ondoko beste bi hauek:

-) izan behar dugu aukerea hon desdoblatzea posposizioak
-) ebidentzia ezi aukerea zein agertzen baita gorago

Niretzat ez dago dudarik ze izkiriatzea aukerea noiz hitza da determinatua' da sortzen kalitate kommunikativo hobea eta baita kalitate informativo hobea.

Ederra daukate Kilometroak-koek harrapatzen baditu Xabier Kintanak

Ederra daukate, ederra jatorke, ampara ditzala Jainko egiazko ahaltsuak. Gaixo errukarria Gipuzkoako Ikastolen Federazioa' baldin harrapatzen baditu hak akademiko (eta kommissario linguistiko) Xabier Kintana, hobe extradita balitez Lapurdira eta han eskatu asylo kulturala. Nola otu zaie baina izkiriatzea ingo yeu ordez egingo dugu? Ai errukarri zantarrok! Gainean izango duzue inklementeki zigorra hon jainko akademikoa, zigor ongi merezia.

Realitate ezegiazkoa, baina itxurak eginez

Batzutan ba dirudi ezen euskara hon euskaldunok eta euskara hon mundu izkiriatua dagozela elkarren gandik lar urrun eta batzutan hain arrotz non euskaldunok ez duten egiten jaramon lar horri euskarari. Hortaz oharturik eta remediatu nahirik distantzia lar handi hori artean bi euskarak (euskaldunona eta paperean agertzen dena) ikusten dira makina bat zantzu nahirik hurreratu euskara izkiriatua at real soziologikoa.

Baina batzuk egiten dute tranpea, esaterako, izkiriatzen zena erreportaia dute orai izkiriatzen eman nahirik toke real sozilogikoa erreportajea. Baina guziok dakigu ezen hori berbea ez da erabiltzen inon horrela erreportajea baizik reportajea.

Euskara dela differentea eta ere nahiko differentea batetik bestera da guziok dakiguna, nahiz batzuek ez dakiten sobera nolakoa da euskara real soziologikoa izanik ere Nafarroa (Euskal Herria) ez hain handia heremu geographikoz.

Amaierak hon erreportaia hitza dira diversoak (reportaia, reportaje) baina hasieran ez dago kambiorik da osoro uniforme monolithikoa: reporta... (inon ez da hasten erreport...). Orduan kausitzen dut nik normalago izkiriatzea reportaia ezi izkiriatu edo erreportaje edo erreportaia.

Gainera behar litzateke ikusi phenomeno hau bere globalitatean, ez soil hitz bakarrean nola batzuk duten ohiturea eta ere antza gustua.

Hara lista bat phenomeno honena:
arbitraia
desmuntaia
dopaia
editaia
emballaia
equipaia
fuselaia
hydromassaia
kabotaia
kartonaia
khronometraia
kouraia edo kuraia
libertinaia
maquillaia
massaia
mestizaia
muntaia
paisaia
passaia
patinaia
personaia
photomontaia edo photomuntaia
porzentaia
reglaia
reportaia
sabotaia
stockaia
vidaia edo bidaia
voltaia

Avantaila handiak lortzen ahal dira kin kambio txikiak

Euskaldun askori, gehienei, asko, behar baino gehiago, kostatzen zaiela irakurtzea euskaraz Hego Euskal Herrian da gauza jakina ezin duena ezeinek ukatu, hain da hori hola non dakitenek edo zekitenek ere euskaraz hobeto ezi erdara moldatzen dira edo ziren mila bider hobeto irakurtzen euskaraz ezi erdaraz. Hori, gainera, sartu gabe textu komplikatuetan baizik textu prinzipioz guztiz normaletan, nola eguneroko prensan. Ba da kontradiktione intrinseko bat ze ulertzen du batek hobeki' guti edo ez hain ondo dakien hizkuntza ezi berea propioa, izkiribuz. Hori behar litzateke estudiatu edo beharbada egun da seguruenez beranduegi ze ez dago kollektivo aski handi representativorik estudio soziologikoa egiteko tzat estudiatu zergatik euskaldunek dakitenak hobeki euskaraz' ulertzen dute irakurtzez hobeto erdarea.

Dator periodikoan (Gara, zapatua 19 azaroa 2005, 18 or, Euskal Herria) titular ondokoa Legebiltzarrak "Egunkaria auzia" behin betiko artxiba dezatela galdegin du. Hor euskaldun gehienok ba dute diffikultaterik ulertzeko ze behar dute ralentizatu titularra heldu ahal izateko komprensionera. Estudio soziologikoek konfirmatzen ahal lukete nire aseveratione hori; nik jokatzeko prest nengoke edozeini kostua hon estudio hori. Inor prest balego betor.

Phrase hortako hitz berberekin baina jarririk beste ordena baten izkiriatu ahal zen Legebiltzarrak galdegin du artxiba dezatela "Egunkaria auzia" behin betiko edo klaruago askoz Parlamentuak exigitu du artxiva dezatela "Egunkaria auzia" definitivoki.

Baina batzuk ez dute nahi euskara normalik ez errazik, ez dute ezagutzen nola jendeak ulertzen duen edo ez. Arrotz dira gu euskaldunon baitan. Ez dute reflexinatzen eta gogoetatzen, ez dukete ikusten ahal realitatea. Itsuak gidari.

Txarragoaren alde, jakinaren gainean

Egunkari batean zelan izkiriatzen da ez da izaten kasualitatea ze beste gauzaren artean ba dagoz stylo liburuak ere zeintzuetan tratatzen da hori expressuki zelan izkiriatu eta redaktatu. Aitzitik herritarrek berbaz ari direnean / garenean izan ohi da iharduna edo autua libreako eta personalago ezi redaktore batena hon notiziak an egunkariak. Beraz, esatea herritar batek batzutan "aitak jan du txuletea" edo esan "aitak txuletea jan du" ez dauka gorabehera handirik eta ezta transzendentziarik ze gainera ez da egoten kontrol expressorik buruz esan daroaguna; ostera, journalista batek ralantizatzen du duena redaktatuko eta du beti denbora minimun bat bere esku.

Halan ezarriko dut -nola exemplu signifikatuvo- lau titular egun berekoak (Berria, barikua 18 azaroa 2005) orain hemen demostratzeko ezen dela hori formea, hori forma syntaktikoa, premeditatuki erabilia izanik hori formea txarragoa ezi beste alternativo bat.

Bat)
Milaka ikaslek Bolognako prozesua kritikatu dute Ikasle Egunean
Bi)
Camposek Espainiako Hezkuntza Leagea kritikatu du
Hiru)
Europak gai kimikoen araudi epelagoa onartu du, industriak eskatu bezala
Lau)
Sharonek eta Peretzek bozak aurreratzea hitzartu dute

Ikusten ahal dugun lez lauretan -lau phrasetan- dago struktura bera eta identikoa:SOV (subjektua + objektua + verbua). Hau, seguru, ez da kasualitatea, da jakinaren gaineko aukerea zeina da txarragoa ezi orain ikusiko dugun possibilitate alternativoak. Da skrupulu txatxu eta kaltegile batzuen konsekuentzia, zeinek kaltetzen du irakurlearen kalitatea hon mezuak ulertzeko.

Hara hemen beste alternativa possible hobeak:

Bat)
Milaka ikaslek kritikatu dute Bolognako prozesua Ikasle Egunean
Bi)
Camposek kritikatu du Espainiako Hezkuntza Legea
Hiru)
Europak onartu du gai kimikoen araudi epelagoa, industriak eskatu bezala m
Lau)
Sharonek eta Peretzek hitzartu dute bozak aurreratzea

Hemen hauetan laurotan dagoen strukturea da -SVO, subjektua + verbua + objektua- askoz kommunikativoagoa ezi lehengoa.

Zerk ditu lotzen hortara horiek zeintzu nahi duten informatu artezki irakurlea? Nekeza da jakitea ze gainera nekez ilkitzen dira tik mututasun ixila.

Zeren artean dago Europa?

Irakurtzen dugu artikulua (Berria, eguaztena 16 azaroa 2005, 34 or, Kultura) Eremu berrien bila buruz Angel Lertxundik eginiko hitzaldi bat. Bertan agertzen dela ondoko phrasea:

Izan ere, kultur ezberdintasunak itotzen dituen merkatu «itsuaren» eta identitate kulturalaren defentsan, salbuespen kulturala aldarrikatzen duen jarrera protekzionistaren artean dago Europa Lertxundiren iritziz

Ba dakit ezen Angel Lentxurdirentzat dagoela sarturik Europa artean zeozer, baina ez dakit zeren artean dagoen. Batan batek esango du ezen hor ez dagoela ezein problemarik -antza, euskarak ez du askorentzat ezein problemarik- edo besteren guti batzuk diokete ezen dagoela txarto redaktaturik paragraphoa eta redaktoreak -Mikel Lizarralde- beharko zuela hobeto redaktatu. Baina nik ez dut uste denik problema edo akats personal bat baizik ezen horrek redaktore horrek izan balu redaktatu hori paragraphoa erdaraz -espainol, frantzes, ingles, ...- seguru redaktatzen zukeela anitz hobeto eta komprensible.

Nork ukatzen ahal du hor dago problema, problema handi bat, impersonala eta apersonala? Hor du zerikusi zuzena hizkuntzak, euskarak. Kontrakorik uste daroenak explika beza bere ikuspuntua, arren.

Razionalki, razionalkiago informatu

Notiziaren subtituluan (Berria, matitzena 15 azaroa 2005, 8 or, Euskal Herria) ikusi ahal da izkiriaturik titulua eta azpian hau subtitulua:

Lehentasuna bake prozesua martxan jartzea dela esan du Arnaldo Otegik; guztion parte-hartzea beharrezkoa dela iritzi dio eta gainerako eragile politikoei eta komunikabideei arduraz jokatzeko eskatu die

Lehenengo parteak dio Lehentasuna bake prozesua martxan jartzea dela dio Arnaldo Otegik. Baina da razionalkiago informativoki Arnaldo Otegik dio lehentasuna dela martxan jartzea bake prozesua. Eta azkenean amaitzen du ... eta gainerako eragile politikoei eta komunikabideei arduraz jokatzeko eskatu die, azken amaiera hau da asko itxarotekoa ulert dadin, ze izan balitz redaktatua differente litzateke errazago ulertzen, nola hontara ... eta eskatu die arduraz jokatzeko gainerako eragile politikoei eta komunikabideei.

Euskarazko prensa erosten ahal da edo ez, eta hori da arazo ekonomikoa, baina dena problemea da ze textuak dira askotan aski zail eta gaitz ulertzeko ganik edozein -edozein normal alphabetatu-, zein textuon responsableak dira aitzakiarik gabe redaktoreak.

Hortaz, goiko textua asekibleago legoke hontara:

Arnaldo Otegik dio lehentasuna dela martxan jartzea bake prozesua; guztion parte-hartzea beharrezkoa dela iritzi dio eta eskatu die arduraz jokatzeko gainerako eragile politikoei eta komunikabideei

Mesedez kompara dezagun bi textuok eta dezagun atera ere konklusionek. Zer ateratzen dugu bakoitzak?

Ambiguitatea edo komma garaien beharra'

Lehenago ere ari izan naiz buruz komma garaiak eta euren beharra eta mesedea ulertzeko hobeto izkiriatua. Gaur bertan (Berria, domekea 13 azaroa 2005) ederto ikusten da horren beharra garbia irakurtzean ondoko titularra: Forma harremanak baino gehiago, ze titular hortan ez dakigu -ezin jakin ahal dugu- den phrase kompartivoa edo ez.

Ez dakigu dioena den forma' harremanak baino gehiago edo formea' harremanak baino gehiago (komparatzen duelarik formea eta harremanak) edo dioena den ez izanik komparativoa eta ari dela buruz forma harremanak eta orduan litzateke forma harremanak baino gehiago, nola ere izaten ahal da titular bat promesak baino gehiago.

Zaleak, euskalzaleak

Domusantuko egunetan joan naiz Zuberoara eta Gaskunnara ikusteko asmoz hango bazterrak eta gogoratzeko Gaskunnako erro eta sustrai euskaldunak. Zuberoako herri Barkoxera joan ginen emaztea eta biok bazkaltzera, non atera nuen photographia hau bertako udaletxeko horman. Photoan ikusten ahal duzue plakea hon oroimenez eta omenez Piarres Topet Etxahun eta baita photoan ikusten ahal denez dago izkiriaturik EUSKALZALE (xuxen, eskualzale) eta ez horregatio EUSKALTZALE nola egun izkiriatu ohi den lez, izkiriaturik plakea an 1946 urtea.

Gogoan dut nola kommentatzen nuen orai urte guti akademiko Xabier Kintanari eta galdetzen nion ea ez da nahiko hitza halakotzat hartzeko euskaraz noiz hori hitza erabiltzen da modu bakarrean gabe varianterik. Ez ote da nahiko %100 soziologikoa hartzeko hitza den bezala, egin gabe alferreko retokeak eta kambioak. Uste dut kommentatzen niola exemplutzat jarririk hitzak rifle eta forense. Zergatik ez dira hartzen horrela rifle eta forense, zeren euskararen universoan erabiltzen bait dira horrela %100ean, rifle eta forense. Zergaitk kambiatu behar dugu hitzak hon exemplua artifizialki eta "astunki" ra errifle eta forentse? Exempluoz gainera ba dira honelatsuko beste hainbat eta hainbat hitz berdinak segitzen dutenak hau quasuistikea.

Ez dut gogoan xuxen zer erantzun zuen Xabier Kintana akademikoak baina bai jakin nahi nuke hori orai berriro erantzunik akademiko Xabierrek edo beste batek. Ze ez du valio ematea aginduak an systema demokratuko baten gabe aginduon arrazoitzerik eta razonatze minimunik. Adultoak eta ere nagusiak gara, ba duzu zuzena exigitzeko explikationerik, zeren gainera hartzen bait dute dirua tik poltsiko publikoak.

Notizia bera' batean erosoago ezi bestean

Egunkari baten berean ere agertzen dira forma differenteak artean notizia bat redaktatua modu batean edo beste differente batean. Hori da ikusi ahal duguna esaterako hemen (Berria, domekea 6 azaroa 2005):

... zehaztu du Eusko Jaurlaritzak, aurretik duela karga informativo guzia. Erabilirik hemen OVS strukturea (objektua, verbua, subjektua). Hau da agertzen dena lehenbiziko orrian, portadan.

EAEko Auzitegiaren epaiak irakasleei
ez diela egonkortasunik bueltatzen
zehaztu du Eusko Jaurlaritzak.

Baina informatione hori aitzitik (eta zorionez) barruko orrietan, 14 or, da strukturalki sano differentea, ezen

Jaurlaritzak zehaztu du ... Hemen hasten dela kin subjektua eta ondoren verbua... Erabiltzen dela SVO strukturea (subjektua, verbua, objektua)

Jaurlaritzak zehaztu du
epaiak ez diela bueltatzen
egonkortasuna irakasleei

Bigarren forma hau da argiro ulertzen errazago ezi lehenengoa. Nahiz-ta bigarrenean ere ba legoke zeozer esatekorik ze, beste gauza batzuren artean, ez dakit ziur zer da bueltatu egonkortasuna edo egonkortasuna bueltatu. Behar litzateke kontuz ibili kin lexiko edo vokabulario opakoa, zeinak ez dioen ezer salvu dakitenei "txuletea eta txuletarioa" zeinak ez dira asko soziologikoki an euskaldun alphabetatuen artean ere.

Eta balego hontara?

Jaurlaritzak zehaztu du
epaiak ez diela irakasleei
bueltatzen egonkortasuna

edo

Jaurlaritzak zehaztu du
epaiak ez diela irakasleei
egonkortasuna bueltatzen

Behar da reirakurri berriro pensamentuan eta redoitu

Lehenengo titular printzipala egunkarian (Berria, barikua 4 azaroa 2005, portadea):

Negoziazioa
finantzaketak
zailduko duela
esan dute CiUk
eta hirukoak

Hori da, gaurko, portadako notizia printzipala zein ulertu ahal dadin behar da reirakurri berriro pensamentuan eta redoitu, hori holan da behintzat gehienontzat. Behar bada duenak redaktatu notizia ez duke beharko reirakurketarik zeren ba daki mezua lehenagotik, aitzinetik ezi hasi redaktatzen.

Hor egoteak elkarren segituan Negoziazioa finantzaketak uzten du irakurlea lelo, uzten zaitu leloturik ez dakizula nora ari (pensamentuan).

Ez al da egokiago?

Finantzaketak
zailduko duela
negoziazioa
esan dute CiUk
eta hirukoak

Amaitu dira topaketak ..., atzekoz aurrera

Irakurtzen dugu titularrean Indarkeria eza aktiboa ardatz duten topaketak amaitu dira (Gara, martitzena 1 azaroa 2005, 21 or, Euskal Herria). Azkenean, nik, ulertu dut ezen amaitu dira topaketak' topaketa batzuk eta zeozer gehiago zein ez dakidan ongi zer den, ez da guti jakikea amaitu direla topaketa batzuk, zeozer transmititu du titularrak, ez da %0.00, dateke pozik egotekoa.

Hasi izan balira Amaitu dira topaketak ...., baina orduan komplikatzen litzateke phrasea redaktatzerakoan. Zer behar dugu egin? Ezer ez? Immovilismoan itxaron at izpiritu salvatzailea? Ez hori ez, ez hori ez! Behar genduke zeozer egin edo asmatzen saiatu solutione egoki bat, zeren asmatzea ez da ezer txarrik baizik printzipioz onik. Hortan ez nator bat kin Kepa Diegez zeinak dioen ez da asmatu behar; bai, behar da asmatu baina alternativa on , egoki, effektivo eta ahalaz erabilterraza. Asmatzea da apportatione on bat at humanitatea, nola ez dela asmatu behar dagoenean beharra hortarako' sentitzen denean premia hortarako ateratzeko enbarazutik? Viva inventore onak, eta ohore!

Dagozke kontra euskararen eta gu euskaldunon; premeditatuki, ez txiripaz

Gaur irakurtzen dugu (Berria, barikua 28 urria 2005) nola lehen notizia ondoko titularra Arrantzaleek blokeoa amaitu dute, adordioa txarretsi arren. Baina nork explikatu ahal du niri ez dela anitz aldiz errezago guziontzat -diot guziok- honela Arrantzaleek amaitu dute blokeoa, nahiz akordioa txarretsi?

Zer dute euskalzale punterengo eta vanguardita (?) batzuek kontra euskararen? Zer dute an intelektua? Ez al dute nahi euskara gehiago asekiblea? Zer arrazoi dute izkiriatzeko formarik eta possobilitate syntaktiko inasekibleena, beti?

Komma garaiak'

Lehen, lehenago izkiriatzen zen beste forma batera, kin beste rekurso batzuk pobreagoak ezi oraingoak, izanik orduan zeinu lagungarriak ere urriagoak, zeinu lagungarri marginalak eta tangentzialak an textua proprioki' aldetik mezua. Hortan ere izkiriatzean eta redaktatzean izan da evolutione onerako edo positivoa aldetik zeinuak. Halan, puntua (.), komma (,), puntu eta komma (;), galdera markak (¿, ?), marrak (- horizontala, / oblikuoa, _ behekoa), berdin (=), desberdin (#), handiago ezi (>), ttipiago ezi (<), parenthesiak (...), kortxeteak [...], ... etc.

Baita ere ba dagoz komma gaiak', zein dira nolabait kommak baina ahulagoak, komma txikiak, eteten ez dutenak jarioa hainbat nola komma normalak baina markatzen dutenak eten bat edo deskansu ttipinno bat.

Esaterako (Berria, "tarteka" supplementua, barikua 21 urria 2005), agertzen da gure eskalada gogorrena izan da, baina batzuk irakurtzen -entelegatzen- ahal dugu gure eskalada gogorrena' izan da, baina ere entelegatzen ahal dugu gure eskalada' gogorrena izan da edo gure eskaladea' gogorrena izan da.

Ba dakit honen aldeko zela, entzunik dudan lez ez dakit non, ezen Azkue ere, Resurreccion Maria Azkue; jakin nahi nuke ea informatione hau da egiazkoa, agian norbaitek ba daki zeozer ziur gain Azkue buruz komma garaiak. Eta izan ez balitz ere Azkue aldeko komma gariak horrek ez du indarrik galtzen buruz konvenentzia hon komma garaiak (comas altas).

Ez dukete ikusten ahal

Gauza batzuk ikusteko edo zerbaitez ohartzeko behar izaten da kapazitate minimun bat eta ere predispositione puntu bat ze bestela ez da ikusten eta ere ikusten ahal. Holan, esaterako, guziak ez dute ikusten dagoela matxismorik edo alkoholismorik edo ez dute txartzat hartzen ablationea hon klitorisa... edo nik dakit zer, zeren dira holakoak ez hain konkretuak eta tangibleak nola ogi siku bat edo zuhaitz bat. Dagoelarik hortan neurri handi batean interpretatione gradu eta nivel apreziativoa, zein da personala eta individuala baina dimensione sozialekin an kollektivo humanoak.

Holan ikusirik (Berria, Emakumeen Aurkako Indarkeria, 15 or, eguena 20 urria 2005) ondoko titularra Larria da biolentzia kasuak pasio krimentzat hartzea ohartzen naiz ni ezen ezin dudala ongi ulertu, non azkenean ulertu dut. Niri honakoak gertatzen zait sarri, lar sarri, baina ba liteke ez izatea arazo personala probableki. Normalago da (baina ez zatekeen, hortan ez dago dudarik) titularra honela Larria da pasio krimentzat hartzea biolentzia kasuak eta horrek ez dauka dudarik zeren phrasea da Larria da pasio krimentzat hartzea, eta gero dator -nahi bada- kompletivoa esanik zer da larria konsideratzen dena eze -gure oraiko kasuan- biolentzia kasuak (asteburu hontako assassinatzea hon Aintzane Garai).

Ez dakit zer pasatzen da artean euskal redaktoreak. Ez dukete ikusten ahal problemea, edo ikusirik ere ez dute probleari begiratu nahi eta aktuatu konsekuenteki. Nork ukatzen ahal du ezen forma batzuk dira errazagoak ulertzeko ezi beste batzuk? Nork uka lezake hori?

Gu differente. Total differente?

Batzuk uste dukete ze euskarak ez du arazorik baizik datozenak euskarari kanpo aldetik. Datozkionak tik Governu hon Migel Santz, Gasteizko Governua, Espainiako Governua, Frantziako Governu jakobinoa, diru gutizko subventzioneak, kontzientziatione nivel eskasa hon euskaldunok, ... baina uste izanik beti datozela arazoak soil kanpotik, datozela arazoak eta persekusioneak ganik beste batzuk.

Baina euskarak ba du, joan gabe bila kanpora arazoak eta problemak barruan ukatu gabe ere horregatio datozkionak kanpotik, problemak an struktura syntaktikoa zein behar litzateke atsolutoki askatu, an orthographia zeren izkiriatzen ohi dugu hainbat barbaritate nola erreaktantzia, bolumen, ... ordez izkiriatu reaktantzia, volumen, ... problemak ere an lexikoa.

Gaur ikusi ahal dugu an Berria egunkaria (26 or, zapatua 15 urria 2005) ondoko titular nasugi handia buruz hegaztien gripea "Ehiza galarazi eta herri osoak berrogeitaldian jarri ditu Turkiak", non irakurtzen ahal da berrogeitaldia. Zer deabru ote da hori matxango hori? Ostera, Europako beste hizkuntzak izendatzeko "hori matxangoa" ondokoa darabilte: inglesak quarantine, alemanak Quarantäne, italianoak quarantena, portugesak quarentena, eta gure auzoko frantzesek eta espainolek quarantaine eta cuarentena.

Gero esanen dute ezen joan zirela denborak hon purismoa, purismo lexikala, purismo ... Purismoa joana dela, orai ez daukaguna purismorik. Euskara ondo dagoela, arazoak dagozela kanpoko attakeetan soil.

Ba dugu euskal irakurleok ere zuzena, geure zuzen naturala, errespeta gaitzaten. Nork defendituko gaitu kontra gure kontrarioak eta kontra euskararen kontrario barrukoak? Baina honen responsableak, zeren bai ba dira responsable zuzenak, isilik orai ere. Noiz arte? Quosque tandem?

Partikula prepositivoak, edo aitzineko avisu zorionekoak

Kasik ez litzateke explikatu behar ezen avisuak direla on nola ere da era berean preventzionea, edozein arlotan ari garela. Zeren explikatzea ondotik zeozer jazo delarik jada da kasik alferrekoa ezpada asmoarekin hurrengoan kontuzago ibiltzeko, h. d., valio dezan guri avisu iraganak hurrengokoan, nola aitzineko preavisu edo neurri preventivo. Ez naiz ariko luzeago hontaz ze evidentea da dela gauza ederra preventzionea edo aurretiko avisua hon zeozer, horretxe gaitik joaten izaten da batzutan videnteak gana edo gana dutenak propheta famea.

Gaur ere an Berria egunkari euskarazkoa (46 or, agenda, efemerideak, eguaztena 11 urria 2005) irakurtzen ahal dugu Nobel saria ozono geruzaren kalteaz ohartarazi zutenentzat. Hemen avisatu izan balitz guri kin prepositione bat aitzinetik hobeto legoke ezi ordez gibeleko postpositionea doana azkenean. Hobeto eta ulertzeko fiteago Nobel saria tzat ozono geruzaren kalteaz ohartarazi zutenak kin bere prepositione tzat duela ordez dagoena emanik rekurso postpositivoaz Nobel saria ozono geruzaren kalteaz ohartarazi zutenentzat.

Hemen -exemplu hontan- ikusten dut nik eta nahi dut besteei agertu nire ustea uste izanik dela evidentea eta anitzez gehiago effikaza lehenengoa ezi bigarrena, rekurso prepostivoa ezi rekurso postpositivoa. Eta izani ere phrasea txikia eta llaburttoa -Nobel saria tzat ohartarazi zutenak ozono geruzaren kalteaz - ondo ikusten ahal da hori ezik luzatu ahal da phrasea askoz gehiago, nola esaterako holan:

Nobel saria atmospherako ozono geruzaren arrisku handiko kalte possible eta epe laburrera probableaz munduari lan eta deskubrimendu zientifikoen bidez modu divulgativoan sasoiz ohartarazi zutenentzat.

Ikusi zein urrun dago goiko phrase hortan Nobel saria ganik tzat postpositionea. Gai honek eman behar luke pensatzera ardurea dutenei gainean euskararen gorabeherak eta bere zalutasuna, aparte den ala ez exemplua egokiena artean hautatu ahal zirenak.

Agurtu zen ... -kin. Strukturalki da eskasago (ezi erdarak) corpusa

Irakurtzen ahal da (Gara, 47 or Kultura, zapatua 8 urria 2005) titulu peko sarrera gisako paragraphoan Jokin Muñozen "Hausturak" liburua itzultzeko mintegia Gasteizen agurtu zen itzultzaileek eta idazleak euskaraz, polonieraz, italieraz, alemanieraz eta katalanez eginiko irakurketarekin. Hau phrasea da edozein uzteko modukoa arnasa barik. Guzi hortan dioena da sustantzialki mintegia agurtu zen irakurketarekin. Baina kontura gaitezen zenbat itxaron behar dugu tik agurtu zen artio irakurketarekin, kontura gaitezen ere zenbat dauka sarturik erdian (itzultzaileek eta idazleak euskaraz, polonieraz, italieraz, alemanieraz eta katalanez eginiko). Eta kontura gaitezen baita ezen -kin da partikula postpositivoa (irakurketa + rekin), non partikulea (...-kin) ikusten dugu azken-azkenean an eskuin extremoa.

Beste hizkuntza batzuetan hasten dira eta segitzen, agurtu zen kin (con, avec, with, mit, ...), baina guk euskaraz behar dugu itxaron -nahi eta nahi ez- strukturalki artio ...kin.

Gero esango dute batzuk -itsu izan nahi duten (eta ez diren?) batzuk- ezen ez du gorabeherarik izateak hizkuntza batek edo prepositional edo izan postpositional. Ze berdintsu funtzionatzen ahal du hak hizkuntza prepositional bat (con, avec, with, mit, ...) edo hak hizkuntza postpositional bat (...-kin).

Ez al litzateke hobe ze an euskara erabiltzea bi systemak batera? Erabilirik irakurketarekin eta baita aukeran kin irakurri. Non legoke kaltea?

Nori iruditzen zaio naturala?

Irakurri dugu (Gara, supplementua Igandeko geltokia, igandea 2 urria 2005)

HELSINKI

Naturarekiko harmonia eta
bizimodu kosmopolita maisuki
uztartzen dituen Itsaso
Baltikoaren alaba

Ote da hau textua naturala, ulergarria eta digeriblea? Hala da kasik impossiblea ulertzeko?

Baldin ez bada naturala, ote da hau exemplua -hau barrabaskeria hau- soil' exemplu soil bakar eta bakana?

Zergatik ez HELSINKI Alabea hon ...

Askoz errazago. Hobea da hobea ezi ona.

Gaurko Berrian (eguaztena 05 urria 2005, an tarteka supplementua 11 or) dakar buruz abere azoka Zaldiek, behiek eta ardiek Aguraingo abere azokara gerturatu zirenen begiradak bereganatu zituzten. Phraseak uzten zaitu groggy, ez konorterik gabe baina bai groggy nola geratzen dira boxeadoreak ringean, noraezean ezin esanik bezala ezen ez duzula ulertu baina baita jakinik ez duzula ulertu, nabulosa batean galdurik bezala, ruletta batean bueltaka ari.

Nik errezago ipiniko nuke Zaldiek, behiek eta ardiek bereganatu zituzten Aguraingo abere azokara gerturatu zirenen begiradak. Bai, ulertzen da hokixe eta da asekibleago Zaldiek, behiek eta ardiek bereganatu zituzten Aguraingo abere azokara gerturatu zirenen begiradak.

Ez dakit zergatik responsableak (eta zeinnahik) ez duten reirakurtzen behintzat titularrak eta subtitularrak aurre publikatu artikuluak. Batzutan izango da presa kontua, baina beti ez, gehienetan ez da, da kontuan ez hartzea irakurlea, da redaktatu behar dela an modua hon hobeto, errazago eta arinago ulertu.

Jakin nahi nuke zergatik

Batzutan gauzak ulertu ahal izateko, razionalizateko eta inter relationatzeko pensamentu personal eta individualean erabiltzen dugu logikea, razonamentua edo dela delakoa ze ez zaigu sartzen buruan eta batez ere enteleguan nola da possible lotzea razionalki zerbait, zerbait raro eta behintzat aparientziaz illogiko. Baina nahiz erabili razonamentua eta logikea ez gara heltzen batzutan ulertzera horiek "rarezak", jakitunen rareza raro illogikoak.

Halan irakurririk (Berria, martitzena 04 urria 2005, an tartea supplementua, 4 or) artikulua buruz munduko artzainak esaten da "Hungaria oso aurreratuta dago artzaintza kontuetan: intseminazio artifizialari esker, ohikoa da ardi bakoitzak..." Baita esaten zaigu geroxeago "Hungarian ez dago transumantzia egiteko baldintza aproposik".

Batean izkiriatzen da intseminazio ordez inseminazio, baina bestean aitzitik eta illogikoki agertzen da izkiriaturik transumantzia ordez trantsumantzia. Non dago hemen logikarik eta razonamentua edo izan behar du akaso relatione inter bloke konsonantikoak illogiko eta inulergarri eta nebuloso, edo puntual kapritxoso arabera jaun urlia edo andere sandia?

Non dira hemen explikatzaileak? Explika dezatela guri zeren merezi du eta merezi dugu.

Ez du konkordatzen (edo falta zaio?)

Euskarazko verbuan, an laguntzaileko flexio verbalak (zaio, zitzaizkien, natzaio, ... dira anitz , ba dagoz 2500 baino flexione verbal gehiago segun datuak hon Eskola Hizktegia 2005, eta guzi hori da kantitate arras handia eta gainera ere lar handia sobera edozeinentzat. Dena den horiek 2500 formak dira soil theorikoak, Jainkoari esker soil theorian possibleak eta beldurra sartzen dutenak -galdetu bestela edozeini hortan dabilenik- artio hezur muinak. Aitzitik praxia, zorionez, da normalago eta euskaldunontzat asekibleago.

Praxian askotan simplifikatzen dira horiek flexioak, hau da, euskaldunok gara praktikoagoak eta pragmatikoagoak (horixe gatik ere euskaldunik batzuk ez dute egiten euskaraz baizik darabilte dakiten erdara, edo espainola, frantzesa edo inglesa) diot praktikoagoak eta pragmatikoagoak ezi philologoak -argi dezadan, euskal philologoak- daroena uste, zorionaren handiz.

Halan, noiz nik irakurri nuen hau titularra "Singularra defendatzeari eman nahi diot geratzen zaizkidan urteak" ez nintzen deusekin konturatu -ez nuen ikusi ezer zeukanik txarto- eta ba dakit ere ze irakurri nuen barruko artikulu osoa, normal. Ikus Argia astekaria (14 or, nº 2008, 25 iraila 2005, non dago interviewa kin Bittor Kapanaga otxandiarra). Hori phrasea da skhematikoki nola izkiriatu bazen "amari eman nahi diot larrosak".

Ez naiz ni hasiko hori gatik (huts? hori gatik; nork dio dela falta bat?) ezen hak Bittor Kapanaga ez daki euskaraz edo txarto daki euskaraz otxandiarrak. Nire aldetik, Bittor, "aprobatua", ote du merezi Bittorrek -edo beste batek- suspenso?

R letratik hasten lirateken hitzak, euskaraz

Hitzak hasten direnak edo liratekenak r letrarekin.

Hemen agertzen dut listea hon 2500 hitz inguru hon hitzak hasten liratekenak kin r letrea, euskaraz; da lista momentuz amaitu bakoa.

Hau listea da hartua hon nire liburu Euskarazko arrotzhitzak, baina listea dago aktualizatua' ere geroztik liburua publikatu an reeditionea 2001.

rabak (gastr.)
(raben ratione bat)
rabbinato
rabbino (hebr.)
(Jerusalem-eko Rabbino Handia)
rebobina(tu)
bobina(tu)
rebobinable
rebobinadore
rebobinagarri
rebobinante
rebobinatione
rebobinativo
rebobinativoki
rebobinatu
rebobinatuki
rad (dosi unitat.)
radar (ing.)
radia(tu)
radiable
radiagarri
radiante
radiaktivitate
radiaktivo
radiaktivoki
radiatione
eguzki radiotionea
radiatu
radial
radialki
radiatione
(Hawking-en radiationea)
radiesthesia
radiesthesista
radikal (lat.)
radikalki
radikalismo
-radikalismo
demokratikoa
radikaliza(tu)
radikalizable
radikalizagarri
radikalizante
radikalizatione
radikalizativo
radikalizativoki
radikalizatu
radio
radioaktivitate
radiodiffusione
radioastronomia
radioastronomiko
radioastronomikoki
radioastronomo
radiofaro
radiofrekuentzia
RF seinaleak
(radio frekuentzia
seinaleak)
radiofrekuentzial
radiofrekuentzialki
radiogalaxia
radiogramma
radioithurri
radiokommunika(tu)
radiokommunikable
radiokommunikagarri
radiokommunikante
radiokommunikatione
radiokommunikativo
radiokommunikativoki
radiokommunikatu
radiolaguntza
radiolaguntza systema
VOR (aeronautika)
Sistema de radioayuda
radiologia
radiologiko
radiologikoki
radiologo
radiometria
radiometriko
radiometrikoki
radiometrista
radiometro
radiophonia
radiophoniko
radiophonikoki
radiophonista
radiophono
radiorezeptore
radiorezeptivo
radiosonda
radiosteleskopiko
radiosteleskopista
radioteleskopio
radiotekhnika
radiotekhniko
radiotekhnikoki
radiotherapeuta
radiotherapeutiko
radiotherapeutikoki
radiotherapia
radiotherapista
radiotransistore
radiotransmisione
… ekipoak
radiotransmisore
radiotransmiti(tu)
radiotransmisible
radiotransmititu
radon (gas nobl.)
rafia (bot. Madag.)
rafia haria
rafting (kirola)
ragout (fr.)
rai (musik.)
raid (milit.)
raketa
raketista
rakhialgia (med.)
rakhialgiko
rakhialgikoki
rakhis (bot.)
rakhitiko
rakhitikoki
rakhitismo
rallye
ramadan (arab.)
ranchera (musik.)
ranchera (emaku.)
rancherada
ranchero
rancho edo
arrantxo
ranger (poliz.)
rango
rango militarra
ranking
rap (musik.)
rapa(tu)
ilea rapatu
rape
ilea rape ebaki
rappel
rapport
rasante (fr.)
rasta (musik.)
rastafari
rasu
-soldadu rasua
rasura(tu)
rasurable
rasuradore
rasuragarri
rasurante
rasuratione
rasurativo
rasuratu
ratifika(tu)
ratifikable
ratifikadore
ratifikagarri
ratifikante
ratifikatione
ratifikativo
ratifikativoki
ratifikatu
ratio (lat.)
rational
-arrational
-irrational
rationalki
rationalismo
rationalista
rationaliza(tu)
rationalizable
rationalizadore
rationalizagarri
rationalizante
rationalizatione
rationalizativo
rationalizativoki
rationalizatu
rationtinio
ravioli (it.) (gastr.)
rayon (zelloph.)
razismo
razista
razona(tu)
razonable
razonagarri
razonatu
razonamendu
- razonamendu
induktivoa
razzia
-razzia poliziala
re (nota musikala)
reabsorbi(tu)
reabsorbible
reabsorbigarri
reabsortione
reabsorbitu
readapta(tu)
readaptable
-irreadaptable
readaptadore
readaptagarri
readaptante
readaptione
readaptivo
readaptivoki
readaptatu
readjudika(tu)
readjudikable
readjudikagarri
readjudikante
readjudikatione
readjudikativo
readjudikativoki
readjudikatu
readmiti(tu)
-admiti(tu)
readmitible
readmitione
readmititu
reaffirma(tu)
reaffirmable
reaffirmadore
reaffirmagarri
reaffirmatione
reaffirmante
reaffirmativo
reaffirmativoki
reaffirmatu
reager(tu)
ager(tu)
reagergarri
reagertu
reagrupa(tu)
reagrupable
reagrupagarri
reagrupatione
reagrupante
reagrupativo
reagrupativoki
reagrupatu
reaktiona(tu)
reaktionable
reaktionagarri
reaktionante
reaktione
reaktiva(tu)
reaktivable
reaktivagarri
reaktivante
reaktivatione
reaktivativo
reaktivativoki
reaktivatu
reaktore
reaktore nuklearra
reaktualiza(tu)
reaktualizable
reaktualizadore
reaktualizagarri
reaktualizante
reaktualizatione
reaktualizativo
reaktualizativoki
reaktualizatu
real
irreal
real (Brasilgo dirua)
realki
realimenta(tu)
realimentable
realimentadore
realimentagarri
realimentatione
realimentativo
realimentativoki
realimentatu
realismo
irrealismo
realista
realitate
realitate virtuala
realitate soziala
realiza(tu)
realizable
irrealizable
realizadore
realizagarri
realizante
realizatione
realizativo
realizativoki
realizatu
reamputa(tu)
amputa(tu)
reamputable
reamputagarri
reamputatione
reamputativo
reamputativoki
reamputatu
reanima(tu)
reanimable
irreanimable
reanimadore
reanimagarri
reanimante
reanimatione
reanimativo
reanimativoki
reanimatu
rearma(tu)
arma(tu)
rearmable
rearmagarri
rearmatu
rearme
rearme hitlerianoa
reaukera(tu)
reaukerable
reaukaragarri
reaukerativo
reaukarativoki
reaukeratu
reaumur (fr.)
reaumur graduak
reaurki(tu)
reaurkigarri
reaurkikuntza
reaurkitu
reazal(du)
reazaldu
rebathaia(tu)
rebathaiatu
rebatti(tu)
rebattible
irrebattible
rebattigarri
rebattitu
rebidal(i)
rebobina(tu)
bobina(tu)
rebobinable
rebobinadore
rebobinagarri
rebobinante
rebobinatione
rebobinativo
rebobinativoki
rebobinatu
recital (lat.)
recitando (it.)
(musik.)
record (ing.)
record-man
redakta(tu)
redaktable
irredaktable
redaktagarri
redaktante
redaktatu
txarto redaktatua
redaktore
redaktore buruzagi
redefini(tu)
defini(tu)
redefinible
redifinigarri
redefinitione
redefinitivo
redefinitu
redelimita(tu)
delimita(tu)
redelimitable
redelimitadore
redelimitagarri
redelimitante
redelimitatione
redelimitativo
redelimitativoki
redelimitatu
redemptione
autoredemptione
redemptivo
autoredemptivo
redemptivoki
redemptore
Redemptorea
redemptorismo
redemptorista
rediffusione
diffusione
rediffusivo
redimensiona(tu)
dimensiona(tu)
redimensionable
redimensionadore
redimensionagarri
redimensionante
redimensionatu
redimi(tu)
redimible
redimigarri
redimitu
redistribuitu
redistributivo
redoi(tu)
doi(tu)
redondo (gastr.)
reduktible
irreduktible
reduktione
reduktionismo
reduktionista
reduktu
redunda(tu)
redundable
redundagarri
redundante
redundanteki
redundantzia
reduplika(tu)
duplika(tu)
reduplikable
reduplikadore
reduplikagarri
reduplikante
reduplikatione
reduplikativo
reduplikativoki
reduplikatu
reduzi(tu)
(velozitatea)
reduzible
reduzidore
reduzigarri
reduzione
reduzitu
reedifika(tu)
edifika(tu)
reedifikable
reedifikadore
reedifikagarri
reedifikante
reedifikatione
reedifikativo
reedifikativoki
reedifikatu
reedita(tu)
edita(tu)
reeditable
reeditadore
reeditagarri
reeditante
reeditatu
reeditatua
(separata)
reeditione
reeditore
reeduka(tu)
reedukable
reedukadore
reedukagarri
reedukante
reedukatione
reedukativo
reedukativoki
reedukatu
reegoki(tu)
reegokigarri
reegokitu
reelabora(tu)
elabora(tu)
reelaborable
reelaboragarri
reelaborante
reelaboratione
reelaborativo
reelaborativoki
reelaboratu
reemplazu
reemplaza(tu)
reemplazable
irreemplazable
reemplazagarri
reemplazante
reemplazatu
reerabil(i)
reerabilgarri
reerabili
reeraik(i)
reeraikigarri
reeraiki
reevangeliza(tu)
reevangelizable
reevangelizadore
reevangelizagarri
reevangelizatione
reevangelizativo
reevangelizativoki
reevengelizatu
reexamina(tu)
reexaminable
reexaminadore
reexaminante
reexaminativo
reexaminativoki
reexaminatu
reexplika(tu)
explika(tu)
reexplikable
reexplikagarri
reexplikatione
reexplikativo
reexplikativoki
reexplikatu
reexplota(tu)
reexplotable
reexplotadore
reexplotante
reexplotatione
reexplotativo
reexplotativoki
reexplotatu
reezarr(i)
ezarr(i)
reezargarri
reezarri
referendum
referente
referentzia
referentziak eskatu
referentzial
referentzialki
referi(tu)
referible
referigarri
referitu
refina(tu)
refinable
reginagarri
refinamendu
refinante
refinatu
refinatuki
refineria
refinolis
reflakta(tu)
reflaktable
reflaktadore
reflaktagarri
reflaktante
reflaktatione
reflaktativo
reflaktativoki
reflaktatu
reflekta(tu)
reflektable
reflektadore
reflektagarri
reflektante
reflektatione
reflektativo
reflektativoki
reflektatu
reflektore
reflexiona(tu)
reflexionable
reflexionagarri
reflexionatu
reflexione
reflexivo
reflexivoki
reflexo
reflexo
konditionatua
reflexologia
reflexologiko
reflexologikoki
reflexologo
reflexotherapeuta
reflexotherapeutiko
reflexotherapeutikoki
reflexotherapia
Reforma
Contrarreforma
reflota(tu)
flota(tu)
reflotable
reflotagarri
reflotante
reflotatione
reflotativo
reflotativoki
reflotatu
reforma
reforma
soziala
reforma
lutheranoa
reforma
kalvinista
reforma(tu)
reformable
reformadore
reformagarri
reformante
reformatorio
reformatorio
(gazteen)
reformatu
reformatuki
reformismo
reformista
reformula(tu)
reformulable
irreformulable
reformulagarri
reformulante
reformulatione
reformulativo
reformulativoki
reformulatu
refortzu
reforza(tu)
reforzable
reforzadore
reforzagarri
reforzativo
reforzativoki
reforzatu
refrakta(tu)
refraktable
refraktagarri
refraktante
refraktario
refraktarioki
refraktatione
refraktativo
refraktativoki
refraktatu
refraktometria
refraktometro
refrenda(tu)
refrendable
refrendagarri
refrendante
refrendatione
refrendativo
refrendativoki
refrendatu
refrendu
refreska(tu)
refreskable
refreskagarri
refreskante
refreskatu
refresko
refrigera(tu)
refrigerable
refrigeradore
refrigeragarri
refrigerante
refrigeratione
refrigerativo
refrigerativoki
refrigeratorio
refrigeratu
refrigeratuki
refrigerio
refunda(tu)
funda(tu)
refundable
refundadore
refundagarri
refundatione
refundatione
kommunista
refundatu
refundi(tu)
fundi(tu)
refundible
refundidore
refundigarri
refunditione
refunditu
refunditua
(platino)
refusiona(tu)
fusiona(tu)
refusionable
refusionagarri
refusionante
refusionatu
refusione
refuta(tu)
refutable
irrefutable
refutadore
refutagarri
refutante
refutatione
refutativo
refutativoki
refutatu
regasifika(tu)
gasifika(tu)
regasifikable
regasifikadore
regasifikagarri
regasifikante
regasifikatione
regasifikativo
regasifikativoki
regasifikatu
regasifikatuki
regata (it.)
regatak (veleroen)
regenera(tu)
regenerable
regeneradore
regeneragarri
regeneratione
regenerativo
regenerativoki
regeneratu
regeneratuki
regenta(tu)
regentable
regentadore
regentagarri
regentativo
regentativoki
regentatu
regente
regentzia
register (theatro)
regimen
regimen
(autoritarioa)
regimen rotativoa
regimen forala
regimentu (milit.)
regional
regionalki
regionalismo
regionalista
regionaliza(tu)
regionalizable
regionalizadore
regionalizagarri
regionalizante
regionalizatione
regionalizativo
regionalizativoki
regionalizatu
regione
regione akitanoa
registra(tu)
errekista(u)
errekistau etxea
registrable
registradore
registragarri
registrante
registratu
registratua (marka)
registro
regla
regla(tu)
reglable
reglaia
reglatu
irakaskuntza
reglatua
reglamenta(tu)
reglamentable
reglamentadore
reglamentagarri
reglamentatione
reglamentativo
reglamentativoki
reglamentatu
reglamentu
regletta (fr.)
regletta  erretelatxo
regleta  reglita
regrabadore
(informatika) DVD
regressione
regressioneak
regressivo
regressivoki
regula(tu)
desregula(tu)
regulable
irregulable
desregulable
reguladore
desreguladore
regulagarri
regulante
regular
regularitate
regularki
regulatione
regulativo
regulativoki
regulatu
regulariza(tu)
regularizable
regularizadore
regularizagarri
regularizante
regularizatione
regularizativo
regularizativoki
regularizatu
regulo
rehabilita(tu)
rehabilitable
rehabilitadote
irrehabilitable
rehabilitante
rehabilitatione
rehabilitativo
rehabilitativoki
rehabilitatu
rehar(tu)
rehargarri
rehartu
reharagi(tu)
haragi(tu)
reharagigarri
reharagitu
rehorni(tu)
rehornidura
rehornigarri
rehornitu
rehydrata(tu)
hydrata(tu)
rehydratable
rehydratadore
rehydratagarri
rehydratante
rehydratantea
(krema)
rehydratatione
rehydratatu
reimplanta(tu)
implanta(tu)
reimplantable
reimplantagarri
reimplantatione
reimplantatu
reimpresso
impresso
reimpressore
reimpressione
reimprimi(tu)
imprimi(tu)
reimprimible
reimprimigarri
reimprimitu
reinkarna(tu)
reinkarnable
reinkarnagarri
reinkarnante
reinkarnatione
reinkarnativo
reinkarnativoki
reinkarnatu
reinkorpora(tu)
inkorpora(tu)
reinkorporable
reinkorporadore
reinkorporagarri
reinkorporante
reinkorporatione
reinkorporativo
reinkorporativoki
reinkorporatu
reinserta(tu)
inserta(tu)
reinsertable
reinsertagarri
reinsertante
reinsertione
reinsertivo
reinsetivoki
reinsertatu
reinstalla(tu)
installa(tu)
reinstallable
reinstalladore
reinstallagarri
reinstallante
reinstallatione
reinstallativo
reinstallativoki
reinstallatu
reinstaura(tu)
instaura(tu)
reinstaurable
reinstauradore
reinstauragarri
reinstaurante
reinstauratione
reinstaurativo
reinstaurativoki
reinstauratu
reintegra(tu)
sozietatean
reintegratu
integra(tu)
reintegrable
reintegradore
reintegragarri
reintegrante
reintegratione
reintegratione
forala
reintegrativo
reintegrativoki
reintegratu
reintegro
reintegro osoa
reinterpreta(tu)
interpreta(tu)
reinterpretable
reinterpretadore
reinterpretagarri
reinterpretatione
reinterpretativo
reinterpretativoki
reinterpretatu
reinvadi(tu)
invaditu
reinvadible
reinvadigarri
reinvaditu
reinvatione
reinventa(tu)
inventa(tu)
reinventable
reinventadore
reinventagarri
reinventatione
reinventativo
reinventativoki
reinventatu
reipini
reirakurr(i)
reirik(i)
iriki
reirikigarri
reiriki
reirikiera
reitera(tu)
reiterable
reiteradore
reiteragarri
reiterante
reiteratione
reiterativo
reiterativoki
reiterativoki
(eskatu)
reiteratu
reiteratua
(reivindikatione)
Reiteratuki
reinventa(tu)
inventatu
reinventable
inreinventable
reinventagarri
reinventatu
reivindika(tu)
reivindikable
reivindikadore
reivindikagarri
reivindikate
reivindikatione
reivindikativo
reivindikativoki
reivindikatu
reizkiria(tu)
izkiriatu
reizkiriable
inreizkiriable
reizkiriagarri
reizkiriatione
reizkiriativo
reizkiriativoki
reizkiriatu
rekalifika(tu)
kalifika(tu)
rekalifikable
rekalifikadore
rekalifikagarri
rekalifikante
rekalifikatione
rekalifikativo
rekalifikativoki
rekalifikatu
rekalka(tu)
rekalkable
rekalkadore
rekalkagarri
rekalkatione
rekalkativo
rekalkativoki
rekalkatu
rekambia(tu)
kambia(tu)
rekambiable
rekambiagarri
rekambiatu
rekambio
rekapazita(tu)
rekapazitable
rekapazitagarri
rekapazitatione
rekapazitativo
rekapazitativoki
rekapazitatu
rekapitula(tu)
rekapitulable
rekapituladore
rekapitulagarri
rekapitulante
rekapitulatione
rekapitulativo
rekapitulativoki
rekapitulatu
rekarga
karga
rekarga(tu)
rekargable
rekargableak
(pilak, batteriak)
irrekargable
rekargadore
rekargagarri
rekargante
rekargatu
rekautxuta(tu)
rekautxutable
rekautxutagarri
rekautxutatione
rekautxutatu
rekete
reketeak
(euskal)
reklama(tu)
reklamable
reklamadore
reklamagarri
reklamante
reklamatione
reklamativo
reklamativoki
reklamatu
reklamo
(kommertzial)
reklasifika(tu)
klasifika(tu)
reklasifikable
reklasifikadore
reklasifikagarri
reklasifikante
reklasifikatione
reklasifikativo
reklasifikativoki
reklasifikatu
reklasifikatuki
reklusiak
(Egyptoko aszetak)
rekluso
rekoka(tu)
koka(tu)
rekokable
rekokagarri
rekokatu
rekombinatu
rekompensa
rekompensa(tu)
rekompensable
rekompensadore
rekompensagarri
rekompensante
rekompensatione
rekompensativo
rekompensativoki
rekompensatu
rekomponi(tu)
rekomponible
rekomponitu
rekompositione
rekompositivo
rekompositivoki
rekonfigura(tu)
konfigura(tu)
rekonfigurable
rekonfiguradore
rekonfiguragarri
rekonfigurante
rekonfiguratione
rekonfigurativo
rekonfigurativoki
rekonfiguratu
rekonforta(tu)
rekonfortable
rekonformadore
rekonformagarri
rekonformante
rekonformatione
rekonformativo
rekonformativoki
rekorformatu
rekonquista
konquista
rekonquista(tu)
rekonquistable
irrekonquistable
rekonquistadore
rekonquistagarri
rekonquistatu
rekonsidera(tu)
konsidera(tu)
rekonsiderable
rekonsideragarri
rekonsideratione
rekonsiderativo
rekonsiderativoki
rekonsideratu
rekonstrui(tu)
konstrui(tu)
rekonstruible
irrekonstruible
rekonstruidore
rekonstruigarri
rekonstruitu
rekonstruktione
rekonstruktivo
rekonstruktivoki
rekonsvaleszente
rekonsvaleszentzia
rekonversione
rekonverti(tu)
rekonvertible
rekonvertidore
rekonvertigarri
rekonvertivo
rekonvertivoki
rekonvertitu
rekonzeptual
rekonzeptualiza(tu)
konzeptualiza(tu)
rekonzeptualizable
rekonzeptualizadore
rekonzeptualizagarri
rekonzeptualizante
rekonzeptualizatione
rekonzeptualizativo
rekonzeptualizativoki
rekonzeptualizatu
rekonzeptualki
rekonzilia(tu)
rekonziliable
rekonziliadore
rekonziliagarri
rekonziliante
rekonziliatione
rekonziliativo
rekonziliativoki
rekonziatu
rekonzialatuki
rekrea(tu)
ideiak rekreatu
rekreable
rekreagarri
rekreante
rekreatione
rekreativo
rekreativoki
rekreatu
rekruta (fr.)
rekruta(tu)
rekrutable
rekrutadore
rekrutagarri
rekrutante
rekrutatione
rekrutativo
rekrutativoki
rekrutatu
rekta
rekta kosekanteak
rekta sekanteak
rekta numerikoa
rektangular
rektangularki
rektangulu
rektifika(tu)
rektifikable
irrektifikable
rektifikadore
rektifikagarri
rektifikante
rektifikatione
rektifikativo
rektifikativoki
rektifikatu
rektifikatu hutsak
rektifikatu motorea
rektifikatuki
rektoratu
vizerektoratu
rekto (anatom.)
rektotik operatu
rektum (anat.)
rektore
vizerektore
rekupera(tu)
rekuperable
irrekuperable
rekuperadore
rekuperagarri
rekuperante
rekuperatione
rekuparativo
rekuperativoki
rekuperatu
rekusa(tu)
rekusable
irrekusable
rekusadore
rekusagarri
rekusante
rekusatione
rekusativo
rekusativoki
rekusatu
relantiza(tu)
relantizable
relantizadore
relantizagarri
relantizante
relantizatione
relantizativo
relantizativoki
relantizatu
relata(tu)
relatable
irrelatable
relatagarri
relatante
relatatu
relationa(tu)
relationable
relationadore
relationagarri
relationatu
relatione
relatione
(reziprokoak)
relativismo
relativista
relativitate
relativitatearen
theoria
relativiza(tu)
relativizable
relativizadore
relativizagarri
relativizatione
relativizativo
relativizativoki
relativizatu
relativizatuki
relativo
relativoki
relatore
relatu
relevante
relevanteki
relé (fr.) (elekt.)
releak izorratu
relevantzia
religioso
zeremonia
religiosoa
reliquia
reliquiario
reluktante
reluktanteki
reluktantzia
rem (dosi unitatea)
remanente
remanente
ekonomikoa
remanentzia
remata(tu)
rematatu
(baloia buruz)
rematable
rematadore
rematagarri
rematante
rematatu
remate
remedio
remedio
inffektivoak
rememora(tu)
rememorable
rememoradore
rememoragarri
rememorante
rememoratione
rememorativo
rememorativoki
rememoratu
rememoratuki
remilitariza(tu)
militariza(tu)
remilitarizable
remilitarizadore
remilitarizagarri
remilitarizante
remilitarizatione
remilitarizativo
remilitarizativoki
remilitarizatu
remilitarizatuki
remineraliza(tu)
esmaltea remineralizatu
remineralizable
remineralizadore
remineralizagarri
remineralizante
remineralizatione
remineralizativo
remineralizativoki
remineralizatu
reminiszente
reminiszentzia
remittente
remitti(tu)
remittible
remittitu
remodela(tu)
modela(tu)
remodelable
remodeladore
remodelagarri
remodelante
remodelatione
remodelativo
remodelativoki
remodelatu
remodelatuki
remolkadore (bark.)
remonta(tu)
remontable
remontagarri
remontatu
remonte
remontez jokatu
remontista
remoto
volumen remotoa
removi(tu)
removilble
irremovible
removigarri
removitu
remunera(tu)
remunerable
remuneradore
remuneragarri
remunerante
remuneratione
remunerativo
remunerativoki
remuneratu
remuneratuki
renaissance (fr.)
renegozia(tu)
negozia(tu)
renegoziable
renegoziadore
renegoziagarri
renegoziante
renegoziatione
renegoziativo
renegoziativoki
renegoziatu
renegoziatuki
reno (zool.)
renova(tu)
renovable
irrenovable
renovadore
renovagarri
renovante
renovatione
renovativo
renovativoki
renovatu
renovatuki
renta
renta per capita
rentabilitate
rentabiliza(tu)
rentabilizable
rentabilizadore
rentabilizagarri
rentabilizante
retabilizatione
rentabilizativo
rentabilizativoki
rentabilizatu
rentabilizatuki
rentable
rentableki
rentismo
rentista
reordena(tu)
ordena(tu)
reordenable
reordenagarri
reordenante
reordenatione
reordenativo
reordenativoki
reordenatu
reordenatuki
reorganiza(tu)
organiza(tu)
reorganizable
reorganizadore
reorganizagarri
reorganizante
reorganizatione
reorganizativo
reorganizativoki
reorganizatu
reorganizatuki
reorienta(tu)
orienta(tu)
reorientable
reorientadore
reorientagarri
reorientatione
reorientativo
reorientativoki
reorientatu
reorientatuki
repara(tu)
reparable
irreparable
reparadore
reparadoreak
(monja)
reparagarri
reparatione
reparativo
reparativoki
repartu
reparti(tu)
repartible
repartidore
repartigarri
repartitione
repartitivo
repartitivoki
repartitu
repatria(tu)
repatriable
repatriadore
repatriagarri
repatriante
repatriatione
repatriativo
repatriativoki
repatriatu
repentista (Kuba)
glossadore
(improvisadoreak)
reperkussione
reperkuti(tu)
reperkutible
reparkutidore
reperkutigarri
reperkutivo
reperkutivoki
reperkutitu
repertorio
repertorio
(musikala)
repertorium
repeti(tu)
repetible
irrepetible
repetidore
repetigarri
repetitione
repetitivo
repetitivoki
repetitu
replantea(tu)
plantea(tu)
replanteable
irreplanteable
replanteagarri
replanteatione
replanteativo
replanteativoki
replanteatu
replega(tu)
tropak replegatu
replegable
replegadore
replegagarri
replegatione
replegatu
replegatuki
repliege
replika
replika
(pinturen)
replika(tu)
replikable
irreplikable
replikagarri
replikante
replikatu
repobla(tu)
repoblatione
poblatione
repoblatu
repoker
repolariza(tu)
polarizatu
repolarizable
repolarizagarri
repolarizante
repolarizatione
repolarizativo
repolarizativoki
repolarizatu
reportaia
reporter
reporterismo
reportero
repositiona(tu)
positiona(tu)
repositionable
repositionadore
repositionagarri
repositionante
repositionatione
repositionativo
repositionativoki
repositionatu
repositionatuki
reposta(tu)
repostatu
(avionak)
repostable
repostadore
repostagarri
repostante
reposteria
repostero
repproba(tu)
repprobable
repprobableki
repprobadore
repprobagarri
repprobante
repprobatione
repprobativo
repprobativoki
repprobatu
representa(tu)
representable
representadore
representagarri
representante
representatione
representatione
graphikoa
representativo
representativoki
representativismo
representativista
representativitate
representatu
repressalia
repressaliak
repressione
repressivo
repressivoak
(gorputz)
repressivoki
repressore
reprimenda
reprimi(tu)
reprimible
reprimidore
reprimigarri
reprimitu
reprimituki
reprise (fr.) (autom.)
reproba(tu)
reprobable
reprobadore
repribagarri
reprobatione
reprobativo
reprobativoki
repribatu
reproduktione
reproduktione
artistikoak
reproduktione
sexual assistitua
reproduktivo
reproduktivoki
reproduktore (inform.)
reproduzi(tu)
produzi(tu)
reproduzible
irreproduzible
reproduzigarri
reproduzione
reproduzitu
reprographia
reprographiko
reprographikoki
reprographo
repta(tu)
reptil
reptilak
Republika Popular
Txinoa
Republika
republika(tu)
republikable
republikagarri
republikatione
republikatu
artikulu
(republikatua)
republikanismo
republikano
repudia(tu)
repudiatu
(andrea)
repudiable
irrepudiable
repudiadore
repudiagarri
repudiante
repudiatu
repulsa
repulsivo
repulsivoki
reputa(tu)
reputable
reputadore
reputagarri
reputante
reputatione
reputativo
reputativoki
reputatu
requerimendu
requeri(tu)
requerigarri
requeritu
requiem
requisitione
requisitivo
requisitivoki
requisitore
requisitu
resalta(tu)
resaltable
resaltadore
resaltagarri
resaltatione
resaltativo
resaltativoki
resaltatu
resaltatuki
resalte
resarva (milit.)
resarva(tu)
reservable
reservadore
reservagarri
reservante
reservatio mentalis
reservatione
reservativo
reservativoki
reservatu
reservatuki
reservismo
reservista
residente
residentzia
residentzial
residi(tu)
residual
residualak (ur)
residualki
resigna(tu)
resignable
resignagarri
resignatione
resignativo
resignativoki
resignatu
resignatuki
resistente
resistenteki
resistentzia
resistentzia
(armatua)
resistentzia
(pasivoa)
resisti(tu)
resistible
irresistible
(gogo)
resistigarri
resistitu
resoluble
irresoluble
resolutione
resolutu
resolvi(tu)
resolvible
irresolvible
resolvigarri
resolvitu
resolvitua
(problema)
resonate
resonantzia
resonantzia
(akustukoa)
resoziliza(tu)
resozializable
resozializagarri
resozializante
resozializatione
(resozializatione
therapeutikoa)
resozializatu
respektivo
respektivoki
respektuz
respeta(tu)
respetable
respetableki
respetagarri
respira(tu)
respirable
irrespirable
respiratione
respiratorio
respiratorioak
(problema)
ressorte (fr.)
restaura(tu)
restaurable
irrestaurable
restauradore
Gartzia Ramirez
Nafarroako errege
Restauradorea
restauragarri
restaurante (fr.)
restaurante
(vegetarianoa)
restauratione
restauratione
borbonikoa
Restaurationea
restaurativo
restaurativoki
restauratu
restauratua
(jauregi medieval)
restauratuki
restitui(tu)
restituible
irrestituible
restituigarri
restituiente
restituitione
restituitivo
restituitivoki
restituitu
restop
restriktione
restriktione
(kreditivoa)
restriktivo
restriktivoki
restringi(tu)
restringible
restringidore
restringigarri
restringitu
restringituki
resultante
resultante
algebraikoa
resultagarri
resultatu
resumen
resumi(tu)
resumible
irresumible
resumidore
resumigarri
resumitu
resumituki
resurrektione
resuszita(tu)
resuszitable
irresuszitable
resuszitadore
resuszitagarri
resuszitante
resuszitatu
resveratrol
reszindi(tu)
reszindible
irreszindible
reszindidore
reszindigarri
reszinditione
reszinditivo
reszinditivoki
reszinditu
reszindituki
retablo
retablo barrokoa
retal
retardatario
reten
reten militarra
reteni(tu)
retenible
irretenible
retenidore
retenigarri
retentione
retentione poliziala
retentivo
retentivoki
retenitu
retest
test-retest
retikular
retikularki
retikulu
retina
retinitis
retinoblastoma
retrakta(tu)
retraktable
irretraktable
retraktadore
retraktagarri
retraktante
retraktil
retraktione
retraktivo
retraktivoki
retraktatu
retraktatuki
retratistika
retratistika
flamenkoa
retrato / erretratu
retransmiti(tu)
retransmisible
irretransmisible
retransmitigarri
retransmititu
retreta (milit.)
retribui(tu)
retribuible
irretribuible
retribuidore
retribuigarri
retribuitu
retribuituki
retributione
retributivo
retributivoki
retro- (lat.)
retroaktione
retroaktiona(tu)
proaktua(tu)
retroaktionable
retroaktionadore
retroaktionagarri
retroaktionante
retroaktionatu
retroaktua(tu)
retroaktuable
retroaktuante
retroaktuatione
retroaktuatu
retroalimenta(tu)
alimenta(tu)
retroalimentable
retroalimentadore
retroalimentagarri
retroalimentatione
retroalimentativo
retroalimentativoki
retroalimentatu
retroeroan
retroethorri / retrojoan
retrographia
retrographiko
retrographikoki
retrographo
retrogressigarri
retrogressione
retrogressivo
progressivo
regressivo
retrogressivoki
retroillumina(tu)
retroilluminable
retroilluminadore
retroilluminagarri
retroilluminante
retroilluminatione
retroilluminativo
retroilluminativoki
retroilluminatu
retroitzul(i)
retroitzulgarri
retroitzuli
retroitzulkor
retrojoan / retroethorri
retrokursivo
retrokursivoki
retroprojektore
opakoen
retroprojektorea
retroprospektiva
retroprospektivo
retropospektivoki
retrosalmenta
retrospektione
retrospektiva
retrospektivo
retrospektivoki
retrotransmissione
retrotransmissore
retrotransmiti(tu)
retrotransmitible
retrotransmitigarri
retrotransmitivo
retrotransmitivoki
retrotransmititu
retroversione
retroviral
antiretroviral
retroviralki
retroviriko
retrovirikoki
retrovirus
retrovisore
retrovisorea
(autoaren)
reunifika(tu)
unifika(tu)
reunifikable
irreunifikable
reunifikadore
reunifikagarri
reunifikante
reunifikatione
reunifikativo
reunifikativoki
reunifikatu
reunifikatua
(Alemania)
reunifikatuki
revalida
revalida
elementala
revalida(tu)
revalidable
irrevalidable
revalidagarri
revalidatione
revalidativo
revalidativoki
revalidatu
revalidatuki
revaloriza(tu)
revalorizable
irrevalorizable
revalorizadore
revalorizagarri
revalorizante
revalorizatione
revalorizativo
revalorizativoki
revalorizatu
revantxa
revantxismo
revantxista
revela(tu)
revelable
irrevelable
reveladore
revelagarri
revelante
revelatione
revelativo
revelativoki
revelatu
reverendo
reverente
reverentzia
reverentzial
reversibilitate
reversible
irreversible
reversibleki
reverso
reveztimendu
reveztimendu
(ideologikoa)
revezti(tu)
vezti(tu)
reveztible
reveztigarri
reveztitu
revindika(tu)
(soberania
nationala)
revindikable
irrevindikable
revindikadore
revindikagarri
revindikante
revindikatione
revindikatione
pendienteak
revindikativo
revindikativoki
revindikatu
revisa(tu)
revisable
irrevisable
revisadore
revisagarri
revisatu
revisione
revisione
tekhnikoa
revisionismo
revisionista
revisore
visore
revitaliza(tu)
vitaliza(tu)
revitalizable
irrevitalizable
revitalizadore
revitalizagarri
revitalizante
revitalizatione
revitalizativo
revitalizativoki
revitalizatu
revitalizatua
(sektore)
revival (ing.)
revivalismo
revivalista
revivifica(tu)
revivifikable
revivifikagarri
revivifikante
revivifikatione
revivifikativo
revivifikativoki
revivifikatu
revoka(tu)
revokable
irrevokable
revokadore
revokagarri
revokatione
revokativo
revokativoki
revokatu
revokatuki
revolutiona(tu)
revolutionable
revolutionadore
revolutionagarri
revolutionante
revolutionatu
revolutionatua
(motore)
revolutione
Revolutione
Sovietikoa
revolver (arma)
revulsivo
revulsivoki
rezeptibilitate
rezeptible
rezeptione
rezeptivo
rezeptivoki
rezeptore
emisore
rezessione
rezessivo
rezessivoki
rezesso
reziproko
reziprokoki
reziprozitate
rezita(tu)
rezitable
irrezitable
rezitadore
rezitagarri
rezitante
rezitatione
rezitativo
rezitativoki
rezitatu
rezitatua
(poema)
rezykla(tu)
rezyklable
irrezyklable
rezykladore
rezyklagarri
rezyklatione
rezyklativo
rezyklativoki
rezyklatu
rhapsoda
rhapsodia
rhapsodiko
rhapsodikoki
rhapsologia
rhapsologiko
rhapsologo
Rhenania (alem.)
rhenio (khym.)
rheologia
rheologiko
rheologikoki
rheologo
rheometria
rheometriko
rheometrikoki
rheometro
rheostato
thermostato
rhetorika
rhetoriko
rhetorikoki
rheuma
rheumatiko
rheumatikoki
rheumatismo
rheumatologia
rheumatologiko
rheumatologikoki
rheumatologo
rhinenzephalo
(anatom.)
rhinitis (pharm.)
rhinolalia
rhinolaliko
rhinolalikoki
rhinologia
rhinologiko
rhinologikoki
rhinologo
rhinopharinge
rhino + pharinge
rhinopharingologia
rhinopharingologiko
rhinopharingologikoki
rhinopharingologo
rhinopharingitis
rhinopitheko
rhino + pitheko
rhinoplastia
rhinoplastiko
rhinoplastikoki
rhinoskopia
rhino + skopia
rhinoskopiko
rhinoskopikoki
rhinoskopio
rhino + skopio
rhinozero (zool.)
rhino + kero
sudur + adar
rhinozephalo
rhino + kephalo
sudur + buru
rhinozerotido (zool.)
rhizoma (bot.)
rhizomatiko
rhizomatikoki
rhizophagia
rhizophagiko
rhizophagikoki
rhizophago
rhizopodo (zool.)
rhizotaxis
rho (letra grekoa)
rhododendro
rhombiko
rhombikoki
rhombo
rhomboedro
rhomboidal
rhomboidalki
romboide
rhuibarbo (Bot.) (sukal.)
rhythmiko
rhythmikoki
rhythmo
rial (moneta / Iran)
riboflevina (vitam.)
ribonukleiko (azido)
rictus (med.)
ridikuliza(tu)
ridikulizable
ridikulizadore
ridikulizagarri
ridikulizante
ridikulzatione
ridikulizativo
ridikulizativoki
ridikulizatu
ridikulo
rifa
rifa(tu)
rifatu
rigore
rigorismo
rigorista
rigurositate
riguroso
rigurosoki
ring (box.)
risma (arab.)
risotto (gastron.)
ritardando (mus.)
rito
rito orthodoxoa
vudu ritoa
ritual (lat.)
ritual romanoa
ritualki
ritualismo
ritualista
ritualiza(tu)
ritualizable
ritualizadore
ritualizagarri
ritualizante
ritualizatione
ritualizativo
ritualizativoki
ritualizatu
rival
rivalitate
rivaliza(tu)
rivalizable
rivalizagarri
rivalizatione
rivalizativo
rivalizativoki
rivalizatu
rizina
rizina hautsa
roadmapping
Robinson
robinsonada
robot (slav.)
robotika
robotiko
robotikoki
robotiza(tu)
robotizable
robotizadore
robotizagarri
robotizante
robotizatione
robotizativo
robotizativoki
robotizatu
robusita (khym.)
rocambolesco
(personaia)
rock an roll (ing.)
rockera (femen.)
rockerada
rockero (mask.)
rodeo (esp.)
rogativa
prerrogativa
rogativo
rokodromo
roko + dromo
rokoko (fr.)
(arte styloa)
Rol
roleo (arkitek)
roller
rolleski (sport)
relleskiadore
romanes (hizk.)
romaniko
romanista (hist.)
romanismo
romanistika
romanistiko
romanistikoki
romaniza(tu)
desromaniza(tu)
romanizable
romanizadore
romanizagarri
romanizante
romanizatione
romanizativo
romanizativoki
romanizatu
romanizatuki
Romano
(persona izena)
romantiko
romantiko
romantikoki
romantikoide
romantiza(tu)
romantizable
romantizadore
romantizagarri
romantizante
romantizatione
romantizativo
romantizativoki
romantizatu
romantizismo
rondalla
(esp. / musik.)
rosetta
roska
roska(tu)
desroska(tu)
roskable
roskadore
roskagarri
roskatu
rota(tu)
rotafex
rotagarri
rotante
(pieza rotantea)
rotatione
rotativa
(Egunkariaren)
rotativo
rotativoki
rotatu
rotavatore (nekazar.)
rotazismo
(rotazismo
guturala)
(rotazismo
velarra)
rotring
rotula(tu)
rotulable
rotuladore
rotulagarri
rotulante
rotulatione
rotulativo
rotulativoki
rotulatu
rotulo
rouletta (fr.)
(heriotzaren
rouletta)
roulotte (fr.)
round (box.)
roussaeuniano
router (tekhnolog.)
royalty (ing.)
rubi (miner.)
rubia (kolorez)
rubidio
rubio (kolorez)
rublo (russ.)
rubonukleiko
( rubonukleikoa
azidoa)
rudimentario
rudimentu
rudeza
rudo (lat.)
rugby (ing.)
rugby jokoa
rugbylari
ruin
ruina
ruina medievalak
ruina(tu)
ruinak
ruina deklaratu
ruinatzat deklaratu
ruinatzat jo
ruinoso
ruletta (fr.)
edo
rouletta
ruloak
(adatsean)
rum (malai. – ing.)
rumba (esp.)
rumboso
rummy (ing.) (jok.)
runa
(kharaktereak)
rudimentario
rudimentu
rupia (indost.)
ruptura
ruptura demokratikoa
rural
ruralismo
ruralista
ruralki
ruraliza(tu)
ruralizable
ruralizadore
ruralizagarri
ruralizante
ruralizatione
ruralizativo
ruralizativoki
ruralizatu
ruralizatuki
Russia
russifika(tu)
russifikable
russifikadore
russifikagarri
russifikante
russifikatione
russifikativo
russifikativoki
russifikatu
russo
russoa (zirku)
russa
russophono
(Moldavia)
russula (bot.)
rustika
rustiko
rustikoki
rustizitate
ruthenio (khym.)
rutina
rutinario
rutinarioa
(bizimodu)
rutinarioki


Datea hon noiz sartu da hitzik azkenengoz
2005 iraila 25

Ezarri diezaiekete

Televisionea (TVa) ikusten ari naiz, ETB, eta kontatzen digute ze ferry bat hartu dute menpean hak syndikalista korso batzuk eta ondoren eta ondorioz Goberbu frantzesak barkuaren salvatzeko eta askatzeko ze erabili du eliteko soldaduak. Dioskue ETBkoek ezen Gobernuak -frantzes goberbuak- ezarri diezaiekete syndikalista korsoei 20 urteko kartzela zigorra. Ezen, 20 urteko kartzela zigorra ezarri diezaiekete, edo esan izan balute 20 urteko kartzela zigorrak, orduan litzateke ezarri diezaizkiekete.

Holako euskara entzutea egiten zaigu gogor eta arrotz. Izanik zorionez forma errazagoak eta naturalagoak an euskara -an euskara real soziologikoa eta ere izkiriozkoa-, zergatik behar dira erabili holakoak? Nolakoak diezaiekete eta diezaizkiekete? Izanik aukeran eta eskura jendeartean formak hon nola ezartzen ahal diete eta ezarri ahal diete, zergatik ez erabili hauek? Nork ez du hobeto ulertzen eta ESATEN: 20 urteko kartzela zigorra ezarri ahal diete edo 20 urteko kartzela zigorra ezartzen ahal diete?

Entzuleoi -publikoari- zor zaigu ere errespetua.