Friday, November 18, 2005

Txarragoaren alde, jakinaren gainean

Egunkari batean zelan izkiriatzen da ez da izaten kasualitatea ze beste gauzaren artean ba dagoz stylo liburuak ere zeintzuetan tratatzen da hori expressuki zelan izkiriatu eta redaktatu. Aitzitik herritarrek berbaz ari direnean / garenean izan ohi da iharduna edo autua libreako eta personalago ezi redaktore batena hon notiziak an egunkariak. Beraz, esatea herritar batek batzutan "aitak jan du txuletea" edo esan "aitak txuletea jan du" ez dauka gorabehera handirik eta ezta transzendentziarik ze gainera ez da egoten kontrol expressorik buruz esan daroaguna; ostera, journalista batek ralantizatzen du duena redaktatuko eta du beti denbora minimun bat bere esku.

Halan ezarriko dut -nola exemplu signifikatuvo- lau titular egun berekoak (Berria, barikua 18 azaroa 2005) orain hemen demostratzeko ezen dela hori formea, hori forma syntaktikoa, premeditatuki erabilia izanik hori formea txarragoa ezi beste alternativo bat.

Bat)
Milaka ikaslek Bolognako prozesua kritikatu dute Ikasle Egunean
Bi)
Camposek Espainiako Hezkuntza Leagea kritikatu du
Hiru)
Europak gai kimikoen araudi epelagoa onartu du, industriak eskatu bezala
Lau)
Sharonek eta Peretzek bozak aurreratzea hitzartu dute

Ikusten ahal dugun lez lauretan -lau phrasetan- dago struktura bera eta identikoa:SOV (subjektua + objektua + verbua). Hau, seguru, ez da kasualitatea, da jakinaren gaineko aukerea zeina da txarragoa ezi orain ikusiko dugun possibilitate alternativoak. Da skrupulu txatxu eta kaltegile batzuen konsekuentzia, zeinek kaltetzen du irakurlearen kalitatea hon mezuak ulertzeko.

Hara hemen beste alternativa possible hobeak:

Bat)
Milaka ikaslek kritikatu dute Bolognako prozesua Ikasle Egunean
Bi)
Camposek kritikatu du Espainiako Hezkuntza Legea
Hiru)
Europak onartu du gai kimikoen araudi epelagoa, industriak eskatu bezala m
Lau
)
Sharonek eta Peretzek hitzartu dute bozak aurreratzea

Hemen hauetan laurotan dagoen strukturea da -SVO, subjektua + verbua + objektua- askoz kommunikativoagoa ezi lehengoa.

Zerk ditu lotzen hortara horiek zeintzu nahi duten informatu artezki irakurlea? Nekeza da jakitea ze gainera nekez ilkitzen dira tik mututasun ixila.

1 comment:

Erramun Gerrikagoitia said...

Eskerrak, Josu, izkiriatu duzunaz. Interesantea da guztiz zure autua eta baita nahia laguntzekoa ikasten ari direnei euskara euren lehenengo phasetan. Beste inori ez dut entzun holakorik, ezen behar da planteatu (asmatu?) euskara erraz bat phase elementalekoa. Hori ideia, nola esana dut jada, ez diot entzun inori salvu zuri.

Konkretuz, buruz iragana flexione verbaletan diot ezen Munitibarren eta beste hainbatt herritan esanten dela -orain, behintzat nire gomuta guztian- ikusi zaittuten, eta gero ikasi nuela nik liburuetatik ikusi zindudazan edo ikusi zintudan. Horretara mintzo dira guztiak edozein adinekoak izanik ni baino zaharragoak ere, zein ez naizen ja horren gaztea (60 urte). Bestetik, arrazoi du lekeitiarsa horrek esatean ezen hori phenomenoa (erosi doten, ...) entzuten da gehiago zona hortan artean Gernika eta Bermeo non da absolutua, esango nuke, erabilia populatione osoak. Euskara realitate soziologikoan da oso eta arras variablea eta diversoa, halan da.