Ohiturea daukat erosteko egunero prensa euskaraz eta hortaz erosi ohi dut Berria egunkaria, dagoen bakarra momentuz euskaraz eta egunero. Generalean, ia egunero, ematen diot vistazo bat parte gehienei eta horietarik batzuk irakurtzen ere dut. Txeratsuago ikusi ohi dudana da eritzi saila, kulturea eta politikea.
Egia esanik noiz aurkitzen dut zerbait dena traduzitua naiz alde batetik pozten baina bestetik ere naiz mesfidatzen, beharbada modu sobera irrazionalean edo guti razionalean eta mesfidatian. Aurkitzen naizelarik batzutan pozago ezi besteetan, aldetik redaktioa hon textua ze traduzitu da.
Batzutan artikulu importanteetan gain artikulua eta bere titulua, agertzen ohi da baita extraktu relevante txikiak ere tik atereak textua bera, lagundu gurarik irakurlea konprenitzen artikuluaren zentroa edo gunea.
Halan, “Erredakzioan itzulia” agertu da -Berria, otsaila 24 osteguna, 2005- artikulua “Zapaterok ez du nahi Downing Streetik Euskal Herrirako” hon kazetari Daniel Gomez Amat. Iruditurik niri titulua arras interesantea eta jakin gabe oraino zein da bere thesiaren gunea joan naiz to extraktu relevantea dagidan lagundu orientatzen eta zentratzen’ dezadan erabaki gero irakurri artikulua edo utzi bazterrean. Eta hantxe ikusi dut eta observatu ondokoa an extraktua “PSOEko buruzagia “bake prozesuaz” mintzo denean ETAren amaierari eta Espainiarako lurralde oreka lortzeari buruz ari da”. Laburrean esanik “PSOEko buruzagia … ari da”. Baina tamalez horrek irakurketeak nau gehiago deszentratu ezi zentratu eta animatu, eta ondorioz utzi dut bazterrean artikulua. Zeren ez bait dut ulertu extraktua (hon traduktioa) utzi dut ere beste guzia.
Extraktuak bada dio “PSOEko buruzagia “bake prozesuaz” mintzo denean ETAren amaierari eta Espainiarako lurralde oreka lortzeari buruz ari da” hori baina niretzat da sobera gaitz ulertzen gabe irakurketea ralentizatu, geratu eta blokeatu. Funtsean dioena horrek phraseak da “PSOEko buruzagia … ari da”; baina barruan dauka sarturik “odolosta” dynamiko gotorrak tartean, diruditenak hiru “odolosta” edo hiru buzkantz eder dutenak trabatzen mezua. Esan behar da goraki ezen possible da originala ganoraz traduzitzea -eta hori diot gabe ezagutu originala bera hon Daniel Gomez- an modu anitz errazagoa. Esaterako bat: “Noiz PSOEko buruzagia “bake prezesuaz” mintzo denean ari da buruz ETAren amaiera eta (buruz?) lortzea Espainiako lurralde orekea”. ¿Honelatsuko textuak zergatik ez dugu ikusi behar an euskal prensa? ¿Ez ote dira lagungarri irakurleari tzat mezua ongi ulertu? ¿Nork, zenbatek, porzentualki zenbatek ulertzen ahal du hori lehengo textu lausoa?
Errua. Errua, ez dago zertan bili behar bila erruduna, baina bai horregatio bila errua ze egiten du kalte handi negargarri handia to euskara. ¿Errua ote da -sartu gabe in errudunak- traduktoreena ala soil edo eta baita euskararena? Nire ustez ba da zer aztertu an traduktoreak (traditoreak?) eta baita an euskara hizkuntza, ze da defizit hau khronikoa an Aitorren hizkuntza zaharra, sobera “zahar” eta sobera guti evolutionatua.
Iraganik da zorionez epokhea hon invasio preindoeropeoak eta baita orduko sozietate aldros urruneko kharakteristikak eta orduko premia -PREMIA- linguistikoak. Orain ba daukagu bestelako premia -PREMIA- linguistiko berriak, gehiago evolutionatuak eta exigenteak.
Lekeitio, otsaila 24 eguena, 2005.
No comments:
Post a Comment