Salvuespena zatio da lar luzea complementua

Gaur ditut ekarrico bi exemplu hartuac ti prensa izquiriatua.

Lehenengo exempluan iracurten dugu
(Gara, igandea 31 maiatza 2020, 26 or)

BBE hautagaitzak ez du babestuko Etcheto buru lukeen aliantzarik 

dudaric ez dago ze hor verbua da "ez du babestuko" eta ez da sarthu tartean ezer zeren izan ahal zen seguituz oraingo ohitura

BBE hautagaitzak ez du Etcheto buru lukeen aliantzarik babestuko 

aitzitic baina tartecatzecoa izan balitz laburragoa esateraco soilic "aliantzarik", ia seguru litzaque holan

BBE hautagaitzak ez du aliantzarik babestuko 

eta ez, apurtu baric verbua holan

BBE hautagaitzak ez du babestuko aliantzarik

Baita beste gaurco exemplua an 33 or ikus geinque beste exemplu hau antzecoa gorago dagoena
(Gara, kirolak 33 or)

Leire Etxanizek ez du jokatuko Master Cup txapelketaren finalerdia 

non verbua ikusi ohi dugu normalean zathitua holan 

Leire Etxanizek ez du Master Cup txapelketaren finalerdia jokatuko 

izan balitz baina complementua soilic "finalerdia" seguruenez bestelatsucoa litzaque redactionea, honela

Leire Etxanizek ez du finalerdia jokatuko 

baina ez honelaxe

Leire Etxanizek ez du jokatuko finalerdia 

Ez al da, nire iritziz bethi, hobe ez etetea verbua? Ni baiezcoan nago, baina bethi ez da derrigorra eta gutiago obligatorioa; zeren derrigorra eta obligatorioa dira conceptu total differenteac nahizta bizi ascotan orbita berean. Baina errazten luque communicationea ez eteteac verbua.

Ni despistatu nau titularrac

Noiz bait dut iracurri ondoco titularra nau despistatu eta behar izan dut iracurri berriro jaquiteco zer dakarren. Hara hori titularra
(Gara, lehen planan, zapatua 30 maiatza 2020)

Minneapolisera Guardia Nazionala bidali dute protestak isilarazteko 

Nic nahiago izango nuen izan balitz redactatua honela, mesedez iracurlea eta esperantzaz despistatuco du gutiago iracurlea

Minneapolisera bidali dute Guardia Nazionala isilarazteko protestak

Behar da redactatu yago logicoqui

Iracurten da an ETB1 informativoac hau oin-oharra ari direlaric buruz Nissan empresaren zarratzea Barcelonan (eguena eguerdico informativoan)

Espainiako Gobernuak lantaldea eta inbertsio publicoa eskaintzen dizkio Nissani 

irudituric hori mesua dago asqui difficil ulertzeco nic dut ipinten ondoco alternativoa

Espainiako Gobernuak eskaintzen dizkio Nissani lantaldea eta inbertsio publicoa 

Ez al da auquera alternativoa aise guehiago ulertzecoa ze lehenengoa? Zer luquete esateco eguileec?

Lexicoa interpretatzeco perspectiva harrigarria

Izquiriatzen du (an Herria astecaria, nº 3543, 7 maiatza 2020) Xipri Arbelbide baxenabartar euscal idazle ezagunac articulua titulatzen Txinako sukarra.

Articuluaren azquenean argui emaiteco iracurleari dakar hau oharra.


Txinako sukarra = pandémie, "coronavirus", "covid-19", frantsesez nehork ez baitaki zuzen nola erran, mintza gaiten euskaraz.


Beharba gure Xipri izaiten ahal da asesore lexicala an euscal lexicoguintza. Viva Xipri, baina ni zurequin (hortan) desados edo desacorduz totalqui. Hemen ere, antza, zembat buru haimbat aburu.

Norc ahal du ukatu inukagarria?

Gaur nahi dut ekarri blog hontara bi exemplu hartuac ti prensa, lehenengoa da  dioena an eguncari hori ondocoa
(Gara, astelehena 25 / 5 / 2020)

Transexualek ezingo dute sexu eta izen aldaketa erregistratu Hungrian

zein titular hori ipini ahal zen nahi izan balitz honela

Transexualek ezingo dute erregistratu sexu eta izen aldaketa Hungrian 

eta bigarren commentarioa nahi dudana eguin da beste hau
(Gara, asteartea 26 / 5 / 2020)

Koronabirusak Erresuma Batuaren zatiketa areagotzea lortu du 

non da egoquiago hori titularra emaitea beste redactione honequin 

Koronabirusak lortu du areagotzea Erresuma Batuaren zatiketa 

edo 

Koronabirusak lortu du areagotzea zatiketa an Erresuma Batua 

Iritzia edo beguitandua dut ze an euscal media anhitzez atentione handiagoa ipinten zaio ki "correctione gramatical suposatu jathorra" ze "informatu ongui, zalhe eta effectivoqui iracurlea". Balantze eta balantza hortan arten bi mundu mental horiec ez da dudaric ze an mass media mundua du importantzia izigarri handia eta determinantea "informatzeac ongui, zalhe eta effectivoqui iracurlea".

Ez al dute izquiriatu nahi euscal mass mediaco professionalec tzat euscal iracurlea? Gure arteco communicationea da minimum behar denetic beheracoa. Dirudienez, ez da nahi dialogoric ezertan.

Bai ala beharba ez?

Dugularic iracurtzen (ikus hemen)

Kirol federazioak hirietatik ihes egiteko bide bilakatu dira 

ipini ahal zen hontara ere

Kirol federazioak bilakatu dira bide ihes egiteko hirietatik 

Ba da ala ez da hobea bata ze bestea communicativoqui?

Simple eta problema bacoa hobetu

Iracurri dugu an oin-oharra hen informativoac ETB1 ari zirela buruz horarioa paseatzeco genteac

Murrizketak ume eta nagusientzat 

Inorc ez du esango ze hori dago tcharto esana eta redactua. Baina nic nuque nahiago holan

Murrizketak tzat umeac eta nagusiac 

zeren hor referitzen dira bakarric ki bi multzo (umeac eta nagusiac) baina izan ahal ziren guiza multzo guehiago. Holan esateraco

Murrizketak ume, gazte-coscortu, nerabe, guizon ezcon baco, heldu, xaharxco, zahar samar, agure, edoein adineco ezindu, ... eta itsuentzat. 

Hori ez al legoue hobeto honela

Murrizquetac tzat ume, gazte-coscortu, nerabe, guizon ezcon baco, heldu, xaharxco, zahar samar, agure, edoein adineco ezindu, ... eta itsuac. 

Prepositioneac erabiliric tentuz ba lekarzquete mesede informatico anhitz. Nic ez dut dudaric, harturic zileguitzat edo ez-zileguitzat.

Da eta litzaque inadmisiblea

Azquen aldian entzun eta ikusi dugu ascotan virus hitza eta bere derivatuac ere. Halan

virus, virologo, viricida (nola pesticida, insecticida, ...), viral, viralqui, ... 

Zer zentzu luque horiec verbac zein dira international eta amancommun izquiriatzea euscaraz

birus, birologo, birizida, biral, biralqui, ... 

Jocatzea holan da eta litzaque inadmisiblea, illogicoa, caltegarri, contraproducentea, ... etc. Zer mesede luque horrec tzat euscara eta baita tzat gu euscaldunac? Da inadmisiblea osoro eta totalqui.

Nic personalqui nahiago, ¿eta qualitativoqui ere effectivoago?

Dugu iracurten gaur
(an Gara eguncaria, 8 or igandea 17 maiatza 2020)

Egungo hiriak, koronabirusa hedatzeko bunker perfektuak 

non dudaric gabe mezuaren gunea da ze

Egungo hiriak, (dira) bunker perfektuak ...

non baita guehitzen da informationea guehiago buruz nolacoac dira horiec bunker perfectuac ezen dira perfectuac hedatzeco coronavirusa. Hortacoz ba, aparte gustu personalac, ez al litzaque hobeto emaitea hori mezua honelatsu

Egungo hiriak, bunker perfektuak hedatzeko koronabirusa

Eguinez commentarioa paralleloa ikus daigun horrengo planaco noticia differentea baina erdaraz

Serenidad y empatía, el gran examen de la clase política 

non fundamentalena da, nolatsu an goico goico exemplua,

Serenidad y empatía, el gran examen ...

Behar guinateque ahaleguindu informatzen ahalic hobetoen, effectivoen, izanic ere an  edozein hizcuntza.
¿Ala ez?

Nola hobetu hau?

Argia astecarian (nº 2.683, 26/04/2020) ba da articulua titulatzen Eskolaren arrakalak agerian ganic Mikel Garcia Idiakez non textu hortatic xurgatua eta aterea iracurri ahal da ondocoa, ezarria nola amu eta articuluac dioenaren idea central samarra. Hauxe beraz dioena hor

Erakunde publikoek 

ez diote hasieratik 

eutsi ikasleen artean 

areagotzen ari den 

arrakala gainditzeak 

eskatzen duen 

planteamenduari eta 

inbertsioari  

Nola iruditzen zait mezu hori da ez asqui arguia syntacticoqui tzat iracurlea, zait iruditzen ere behar litzaque enseatu hobetze bat an horren redactionea.

Nola hobetu baina hori mezua?

Evidentequi litzaque errazago eta esquertzecoa

ETB1eco informativoan gaur -asteazquena, 13/6/2020, eguerdia-  iracurri ahal izan dugu an oin-oharra hauxe

31 milioi euro autonomoei eta turismoari 

Ez dago ezein dudaric ze hor mezuan ez dago deus atchaquiatzecoric edo incorrectoric. Baina baldin nahi balitz redactatu beste modu hontara

31 milioi euro ki autonomoac eta turismoa 

litzaque hau beheco mezua ulertzen errazago eta ere esquertzecoa ganic iracurlea. Hori holan izquiriatzea ez litzaque ez derrigorrezcoa eta ezta obligatorioa legoque escu bakoitzaren baina izanic libre eta aizu tzat nahi luenac erabili.

Baina litzateque indudablea ze litzaque errazgoa harrapatzeco mezua eta haimbatec luquetena zinez anhitz esquertuco nahizta ez expresatu explicitoqui eta publicoan hori opinionea.

Hamarcada batzu lehenago possible zatequen, orain antza ez

Ba dira 45 edo 50 urthe naizela Herria astecarico abonatu ezen ikusi dudala lehenxeagoco Herria eta ere oraingoa. Hori preambuloa dathor zeren plaia principalean dut iracurtzen hau titular handia (nº 3541, 23 apirila 2020), ganic M. O. (Herriaco idazleburu Menane Oxandabaratz)

Mundu guzia geldiarazi eta inarrosi duen izurritea 

Orain hamarcada batzuc guibel retrojoanic hori titularra izan ahal zen aisequi

Izurritea zeinac duen geldiarazi eta inarrosi mundu guzia 

Hori titular hypothetico eta "preteritoa" ez da egun possible zeren anhitz lerratu da ipharreco traditionea ki hegoaldeco moldeac (nic deitzen ditudanac bascoespainolac), abandonaturic expressivitate zalua joanqui ki imitatione semimimeticoa (izanic ere batzutan inconscientea).

Zein euscaldunec hartu lei ontzat?

Beguiratu dut lehenengo an Elhuyar hizteguia erdarazco insaturación verbaa baina nola ez zait gustatu zer dagoen ipinita beguiratu dut ea zer dakarren tzat saturación zein da lehengoaren antonymoa.

Hara hor, an Elhuyar hizteguia, ikusi ahal dena

insaturación

1 s.f. asegabetasun

saturación

1 s.f. (Fís./Quím.) [estado] asetasun

2 s.f. (Fís./Quím.) [proceso] asetze

Ba al dago euscaldunic, gutienic batto, hori informationea har leiquena ontzat?

Zein da communicativoago?

Iracurriric atentuqui oin-oharrac an ETB1eco informativoac nic ikasten dut asco buruz nola diren redactatzen horiec mezuac. 

Gaur dut iracurri ondocoa ari zirela buruz astelehenean declaratuco da 1 fasea hemen Nafarroan (Araba, Bizcaia, Guipuzcoa eta Nafarroa Garaia)

Ezin izango da udalerritik atera  

non nic jarrico nuque horri mezua hau alternativoqui

Ezin izango da atera udalerritik 

Bi auquerac correctuac baina beharbada ez berdin communicativoqui onac.

Iracurri dugu ere

Zehaztasunak ezagutzera eman dituzte 

non beharbada seguru hobea da hau alternativoa

Zehaztasunak eman dituzte ezagutzera 

Redactoreec zer uste duquete? Ba al dago hori jaquiteric inondic? Verba eguiten da sarri buruz auzolana eta elkarcommunicationea.

Effectivoago bat ze bestea

Ongui sarthua dago euscara behintzat gaurcoan verbac zein hasten dira kin re- nola reactionatu eta beste mordo handia, revisione, redimensionatu, refincatu, reorganizatu,
redactatu ("re"- berriro, "agere" eguin, aitzina movitu), ...

Halan comparaturic bi possibilitate hauec reeraiki eta berreraiki

reeraiqui 

eta 

berreraiqui  

Iruditzen zait ze lehena da aisago capatatzen eta ulertzen ze bigarrena. Verba batean ze reeraiqui da euscara realagoa ze berreraiqui.

Consulta eguinic an euscal hizteguiac esateraco Elhuyar hizteguiac dio ze
erdarazco organizar

da euscaraz antolatu, prestatu, eratu, atondu, organizatu; arautu
colloquialqui sortu, eratu, egin

Ostera consultaturic erdarazco reorganizar
da solic auquera bakarra
ezen berrantolatu

Ez al da -zegatic ez?- reorganizatu (edo berrorganizatu) euscarazco verbaa? Ba dago ba zertaz gogoeta eguin eta repasatu eguina dagoeneco, jaquiteco zer den ongui eguina eta zer tcharto corregitu beharrecoa.

Ez al da hobea informativoqui?

Beguira nagoela ETB1eco informativoari gaur eguerdian iracurtzen dut an oin-oharra ondocoa

Sanchezek luzapena lortuko du 

non ohartzen naiz ze mezu hori da ongui emana, dela erraz ulertzecoa eta dago emana correctoqui ezen ezin da atchaquiatu ezer grammaticalqui. Baina, esango nuque nic, bai hobetu ahal da informativoqui edo communicativoqui. Esateraco holan

Sanchezek lortuko du luzapena 

Observaturic  bi mezuac esan ahal da ze biac, bi biac, dira correctuac %100 baina aitzitic behecoa da hobea informativoqui ze goicoa edo ze expresaturic beste forma batean ze goicoa da gutiago ona ze beheco auquera.

Effectivoago informaturic

Mass median informatzea ahalic arguien iracurlea da zereguin implicitoa officioan. Hori diot ze iracurri dut hau titularra
(Gara, astelehena 4 maiatza 2020, 2 or)

Autonomien aurreran, alarmari eta defizit mugari eutsi die Sanchezek 

Ikusiric ere ze hori titularra dago izquiriatua -redactatua- correctoqui pensatu dut ze hobetu ahal da bere efectivitate communicativoa, esateraco holan

Autonomien aurrean, Sanchezek eutsi die alarmari eta defizit mugari 

Izanic ere bi auquerac -eta guehiago egon ahal direnac- correctuac grammaticaren aldetic uste dut baina horiec auquera biac dira nahico differente beguiraturic ki nivel communicativoa edo qualitatea.

Seguru ze, behintzat professionalac an mass media, behar luquete gogoetatu buruz holaco gorabehera informativoac direnac asqui importanteac batez ere beguiraturic ki iracurlea.