Friday, May 03, 2013

Perineoa, kystea, ... an anatomia humanoa

Buruan vueltaca darabilt orpazurda berbea nola balitz curumino nekagarri burrunbatsua ez nauelaric uzten baketan eta zait ethorten gogora izquiriatu nuena blogean (Taliban lexicalac nahi gaituztenac salvatu) eta hor zurrunbilo hortan dut ikusten (neure subjectivitatean, realago edo irrealago) enseinari eta aintzindari academico Iñaki Irazabalbeitia nola coypheo dituela inguruan jarraiqui bere corda lexicalean concordantzen duten hainac. Naizelaric baina harritzen handizqui nola ez dira heltzen bereiztera differentzia dagoena artean on lexico international amancommuna (casu hontan anatomicoa, Achiles-en tendona edo horren equivalentetsu edozein popular zein existitzen diren edozein hizcuntzatan) eta erabilera popularra hon termino lexical horiec. Halan adierazteco burua sarri erabiltzen dugu guc hemen gaztaia baina aitzitic mintzatuz medicinaz edo anatomiaz ez da zilegui erabiltzea gaztaia izandatzeco burua.

Horren bereiztea othe da hain difficil eta cultura lar elevatuco horiontzat? Edozein ume tchotchoc edo mococ ulertzen ahal luqueena nola ez duteque ulertzen ahal horioc?

Gaur ari nintzela iracurtzen periodicoa eguin dut tupust kin titular hau erdaraz izquiriatua tzat edozein erdaldun corriente eta ere arrunt: "Ivan Basso, baja de última hora por un quiste perineal". Nola, nic, perineo -greco hitz garbia- dudala ezagutzen ez da urtheric asco dut pensatu ze hori berbea -perineoa- izango dela tzat erdaldun asco ezezaguna baina beste guztia phrasean dela gaztelera plaina.

Jo dut liburu anatomico batera eta dut ikusi han beste hitz international ascotcho perineoaren inguruan, hala nola,

perineo, perineal, kyste, pelvis, pubis, vulva, scroto, ... (eta hitzac ez direnac anatomia)

Hitz horioc ba dituzte hitz franco vocabulario popular arruntean eta ere argotean, an edozein hizcuntza. Baina ez al dute izaeraric asqui existitzeco bere hortan (euscaraz ere)? Zer pensatu daroe esateraco academico Iñaki Irazabalbeitiac eta bere corda lexicalecoac?

Centraturic orain an kyste hitza zeina nic uste nuen zela gaztelera pleina baina da greco purua' dut consultatu ze esaten dela (aparte variante popularrac zeinac duten bere eremu dagoquiena baina ez cientifico elevatua eta specificoa)

ingles cyst

frantzes kyste

aleman Zyste

italiano ciste

espainol quiste

russo "kista" (baina alphabeto kyrililcoan)


Gu, euscaldunoc, zertan gabiltza? Cultura goratzen ala dagoqueena porrocatzen, birrintzen, zirimolatzen?

4 comments:

Anonymous said...

Anatomia momentuz alboratuta, zergatik ez duzu euskara apur bat ikasteko ahalegina egiten?
Leizarragak ere eskertuko lizuke.

Erramun Gerrikagoitia said...

Zaren horri (zeren ez bait duzu ipintzen ezein izenic eta ezta pseudonymoric)

esan ze ahaleguinic eguin izan dudala euscara ikasteco neure bizitza osoan eta orai ere prest nengoqueela ikasteco guehiagoren, nahiz lortu dudan gradua den neuc lortu dudana zoritcharrez gutiago ezi nahi nuqueena. Asqui duzu baina zuc esatea nora behar nuque joan hortaraco, hobetzeco edo zeuc escaini zeure burua emateco claseac niri. Beraz, alderdi hortaric zain zure escaintzaren.

Bestetic sarturic gaian' esan ze hemen blogean tratatu dena ez dela anatomiaz baizic lexicoaz eta concretuqui lexico international amancommunaz. Ezta ere nire euscarazco nivelaz.

Aguian zuc ere (gutienic escatu ahal zaizuna guzion errespetuz da hartzea pseudonymo finco bat bethi erabili ohico zenuqueena) behar duquezu eguin ikastaroren bat ikasteco iracurtzen, mezuac iracurtzen, ideien iracurtzen eta guero ondorioz positivo izaten apportatuz -nahi bazeuque- zeure partea.

Ez duque valio bakoitza aritzea gainean arlo differenteac, bat casuraco buruz themodynamica eta bestea baita casuraco gastronomiaz.

Esaizu, plazer baduzu, nahi zenduqueana buruz nic izquiriatua eta baita nola guehiagarri alboz zeozer buruz neure euscara hobegarria. Beraz, haric nahi zenuqueen arte zu, zu delaco zu.

Anonymous said...

Iduri zaut Leizarraga handia txit kontent lizatela balekuski Erramun jaunaren bermakoak eginahalean abantzarazteko euskararen prosodia eta morfosintaxia. Jakiteko lizate ordean zer erranan luken baldin irakur balitza egungo eskuara ortodoxoko izkribu gehienak, berarentzat ezin ulertuzkoak naski.

Xabier Erroteta.

Erramun Gerrikagoitia said...

Ondo dago hemen blogean aritzea buruz nire Erramunen euscara edo Leizarragarenaz edo beste edozein urlirenaz baina orai ez zen eta ez da hori gaia.

Dionaz Errotetac ezen zer eretxi luqueen Leizarragac buruz nire euscara ez daquit baina daquidana da ze nola esaten du Errotetac izango lituzquela problema handiac ulertzeco egungo ohico standarra eta ere seguruenez litzaioqueela nire -Erramunon- euscara bereago eta naturalago ezi "egungo hau".