Taliban lexicalac zeinac nahi gaituzten salvatu

Dugu iracurtzen interneteco presensan ondocoa

Berria:

Orpazurda "erabat" apurtuta dauka Berasaluzek, eta ostegun edo ostiralean egingo diote ebakuntza

Gara:

Orpazurda "erabat" hautsita, aste honetan egingo diote abakuntza Berasaluze II.ri.

Ustea dut ze Berria-c eta Gara-c ez dutela invertatu termino lexical mamarro hori, orpazurda, baizic dutela hartu nonbaitetic. Baina horrec ez du eximitzen responsabilitatez zeren hortche dago prevaricationea eta du eracusten clarqui ze direla bizi aparte tik euscal mundua eta gure populutic ezen bizi direla bere mundutchoan baina beste orbita eta galaxia bat ganic bizi garena gu egungo euscaldunac, aparte tik euscaldunon eguiazco dimensione global historico eta ere actuala. Dira horioc -direlacooc- taliban lexicalac zeinac nahi gaituzten salvatu nahi. Ez dugu behar holaco salvadoreric ez redentoreric zeren daguite, daguigute calte guehiago ezi mesede.

Ez dute ezagutzen gure Herria eta ezta ere gure populua. Beharco othe zaie expricatu behar -horioi- zer diren zurdac, zancarteco zurdac? Fantoche batzuc choilic, asco jaquinuste eta eguiazqui deus ez, ezdeusac eta caltegarriac.

Berreginen Museoa, an Bilbao

Bilbaon ba omen da Berreginen museoa (ikus, Bizkai-e). Nola nic ez daquidan non dagoen eta ere ez dut ulertzen zeren museo den hori' esquertuco nuque lagunduco banindu baten batec.

Berreginen Museoa, an Bilbao

Ez duquet ulertzen eta ikasi euscararen basicoena ere.

Hel eta lagundu, mesedez.

Informatu bai, baina desegoqui

Ongui informatzea (edo soilic izquiriatzea) behar luque izan edozeinen ardurea baina dudaric gabe derrigorrez tzat edozein eguncari, mass media. Hau diot ze noiz iracurri bait dut hau titularra (ikus an PDE lehenbizico paginea, behean)

• Bruselak Serbiaren eta Kosovoren arteko akordioa saritzeko eskatu du 

iruditu zait hori titularra arras tcharra informativoqui eta naiz hasi -mentalqui- paratzen delaco "informatione professionala" modu pasableagoan tzat iracurlea zeinac ba ditu bere zuzenac noiz duen pagatzen productua. Nic, hola jarri dut

• Bruselak eskatu du saritzeko akordioa Serbiaren eta Kosovoren artekoa 

edo

• Bruselak eskatu du akordioa saritzeko Serbiaren eta Kosovoren artekoa  

Joanic guero tik lehenbizico orrialdera' barrucoetara naiz aurquitu noticia horrequin baina erdaraz, zioela holaxe

• Bruselas pide premiar el acuerdo histórico entre Serbia y Kosovo

Othe da euscarazco versionea errespetuzcoa euscaldunari, iracurleari, erosleari? Erdal iracurleac, pagatzaileac, al du zuzen guehiago ezi euscaldunac? Ez al daquite journalistoc zer den informatzea qualitatez edo behintzat qualitate pasablez?

Importantea lehenengo, secundarioa guero

Iracurri luenaca titulaua -Importantea lehenengo, secundarioa guero- pensatu duque ezen zertara dator aipamen hori zeren da beguien vistacoa, evidentea. Dator zeren publicatuco da egunontan liburu biliguea quin ondoco titulu bilinguea

(I) 

Recorridos a 

los castillos del 

Reino de Navarra 

=====

Nafarroako 

Erresumaren 

gazteluetarako 

ibilbideak

 ganic Juan Mari Feliu (eta Pello Guerra . Joseba Asiron .  Iñaki Sagredo)

Izaten ahal da ze oraindio iracurleac ez jaquitea zertara datorren blogeco titulua ezen "Importantea lehenengo, secundarioa guero". Aguian, baina, quin nic jarrico dudan titulua on liburu hypothetico hau bai duque arrapatuco ideia on importantea eta secundarioa an textu labur hori non erdaraz bai da lehenesten lehenengo importantea eta guero secundarioa baina tamalez euscarazco textuan da aldrebes ematen (lehenengo secundiarioa eta guero importantea) noiz eman ahal zer berdinqui lehenengo importantea eta guero informatione emparaua edo secundarioa. Hara exemplu hypothetico hori -nic asmatua- non, nire ustez, hobeto ikusico da affaira hau.

(I) 

Subvenciones a 

los castillos del 

Reino de Navarra 

=====

Nafarroako 

Erresumaren 

gazteluetarako 

subventioneak

edo zuzen emanic importantiaren rankingean, euscarazcoa (zeren erdarazcoac ez du horren beharric)

Subventioneak 

Nafarroako 

Erresumaren 

gazteluetarako

 Ikusten al da hemen exempluan arguiago hori on rankinga on importantzia?

Othe da supplantatzea Academia?

Batzutan ez daquigularic zergatic edo eraguinez gure mamuen -ba dira ere inconscienteac- izan ohi dugu reactione illogicoac zeintzu ditugun deffendatzen ezein baseric gabe.

Hau diot zer dugunean iracurtzen, casuraco gaurco titular hau prensan (Gara, 10 apirila 2013)

• Malitik soldaduak ateratzen hasi da Paris, iragarri zuena baino lehenago 

eta commentatzen den ezen hobe litzatequeela informativoqui beste redactione hau

• Paris hasi da soldaduak ateratzen Malitik, iragarri zuena baino lehenago

(lehenbizitic ohartuco da iracurle normala eta seguruenic arrunta ere ezen an auquera berri hortan ez dagoela ezen cambio orthographico edo bestelacoric zein nic personalqui nahiago eta gustocoago ditudanac). Nioen lez, holaco commentarioac eguiteac batzuentzat dira, esaten dutenez, nahi izatea supplantatu Academia eta ohostu bere funtioneac.

Baina hori esatea ez da eguia eta da ez ezagutzea Academia, concretuqui gure Euskaltzaindia, eta ezta bere publicationeac. Da esatea bolobolo nahi duguna' izanic ere hori basatua an gure "usteac", eraguinez phantasma mental betheac recelo infundatuz.

Holacoentzat, holacoac esan daroentzat nahi ditut ekarri hona blogera Academiac, Euskaltzaindiac arguitaratu publicatione batzu oraintsucoac:

=
"Zenbait orintabide erregistroen trataeraz", Jagon Saila, Euskaltzaindia, 2008
(ISBN: 978-84-95438-40-9)

=
"Testu -antolatzaileak, Erabilera estrategikoa", Jagon Saila, Euskaltzaindia, 2008
(ISBN: 978-84-95438-43-0)

=
"Hitz-ordena. Erabilera estrategikoa", Jagon Saila, Euskatzaindia, 2012 
(ISBN: ez dut escura datu hau)


Saoia da euscalzaleen artean botatzeco bazterrera part mamu edo phantasma infundatuac eta lotu gaitezen albait lasterren lan amancommunean, auzolanean, elkarrequin duelaric bakoitzac apportatzen ahal duenic onena.

Dirialaco labur ta contauak

Gaur izan dut suertea, suere ona, paseatzeco Mendexa-co plaza ingurutic noiz ikusiric iraquia zegoela ortusantuco atea joan naizen hara. Sartzeracoan dut ikusi iratziric sarreraco atalburuco harrian ondocoa zein dut copiatzen lerroz lerro eta letraz letra cambiatu gabe deus. Hara han dakarrena

1903 

gurutzea iratziric

Zuek orain zariana 

gu len guiñian gu orain ga_ 

riana zuek laster izango zara. 

Dirialaco labur larri ta con_ 

tauak gure lurreko egunak  

P. T. N. 

Job. C. XIV              V. XXIX 

Ez du erabiltzen explicationeraco zeren particularic baina bai ostera Dirialaco (sic), gaur inor ez litzateque ausartuco holacoric eguitera, beldurrearren. Batzutan ere, autoberdurrearren. Ez dugu libertateric eta ba da horren arrazoiric.

Correctu eta communicativo

 Conceptuac argui izatea da importantea behintzat batzuetan zeren bestela eroan ahal gaituzte desorientationera eta oker actuatzera. Halan alarmentea litzateque cardiologo batec ez balitu bereizico edo lituzque nahasico bihotzeco movimentuan zer den diastole eta sistole.

Arrecoa diot ze dut ikusi nola herri bateco Udal Euskara batzorde buruac zituela (edo behintzat zioela) difficultateac bereizteco batetic euscara correctua eta bestetic euscara communicativoa zeintzu dira bi conceptu diferente egonic ere halere elkarrequin interrelationatuac nola egoten ohi diren haimbat gauza diferente elkarren relationean eta incluso dependentzian. Duelaric berac, batzorde buruac, defendatzen, niretzat harrigarriqui, ze tratatzea euscararen correctutasuna batzorde hortan ez duela lekuric, duelaric mozten eta impeditzen holaco ahaleguinic. Niri ostera zait iruditzen litzatequeela leku on bat eta apraposa hori Udal Euscara batzordea tratzeco bai zer ez dagoen correctu udal impressoetan (baldin incorrectotasunic balego) eta baita ere gainera euscara communicativoa edo ahalic communicativoena edo beste berba batzuequin euscara ahalic erosoena iracurlearentzat. Tira, batzorde-buru horrec eta nic hortaz dugu eretchi, opinione, apreciatione eta juzgu total differenteac.

Gaurco prensan dut ikusten exemplu bat ezin hobea aguertzeco ezen bat dela correctu redactatzea eta aitzitic bestetic bestea dela communicativoqui redactatzea edo guehiago communicativoqui.

Hemen ba exemplua (ikusi hemen)

• Lur jausi batek Ermua eta Zaldibar arteko tren zerbitzua eten du

Goico titularra da total correctua eta ezin izango du nehorc esan ze dela incorrectua. Ostera nahi delaric  hobetu titularraren mezua respectuz iracurlean, ipini ahal zen esateraco ere honelaxe

• Lur jausi batek eten du Ermua eta Zaldibar arteko tren zerbitzua

Hau, bigarren auquera hau ere da total correctua (biac bait dira correctu) baina communicativoago informativoqui (baldin hala bada, nire ustez ba da).

Berba batean ze ez direla behar confunditu bi conceptuac, correctu izatea eta communicativo izatea. Ez date asco escatzea, nola ez bait litzateque escatzea asco cardiologo bati bereiztea sistole eta diastole, bereiztea ere hori edozein euscalzale soliri. Gogora jatort nola zuen idatzi Errotetac, blog hontaco iracurle jarraitu eta batzutan apportanteac ezen blog hontaco ideiac edo mezuac ohi dagozela expresatuac nola “bost urteko haur batek ere ulertzeko bezain argiki” (Erroteta, dixit).

Espero dut eta desio egotea argui orain ere differentzia bi conceptuon arteacoa tzat bost urthe baino adinduagoac. Hala biz, edo eguin daigun autocriquea.

Itzalac nola edozeinec baina nivel differentean

Jaquin dudalaric ze eguin dutela Saran Bazco biharamunez (astelehena 1 apirila 2013) omenaldia ki academico eta exacademicoburu Jean Haritschelhar ethorri zait gogora ze merezia duqueela hori ohorea baina ez dela halare Haritschelhar itzal edo macula bacoa, bethi ere naizela soil referitzen bere ibilbide academicoa, utziric aparte seguru beste bere arloac. Batzutan izan ohi dugu joerea absolutizatzeco zernahi noiz dugularic aupatzen norbait uste izanez ze nola eguin duen gauza onic eguin duela guzia edo ia dena ongui. Nic holatsu ikusten dut omenaldia ki Haritschelhar, dudalaric ekarri nahi orain behintzat bi itzal, bata batez ere handia hona blogera.

Poztu naiz iracurtzean egun' ganic Haritschelhar berac diolaric bere buruaz:

Bizi luzea ukana dut eta saiatu naiz eskura nuen bide guztietatik gure euskarari bultzada ematen. Ez da beti asmatzen (nabarmendua neurea), baina neukanik eta onena emana diodala uste dut nire barne gogoak agindutakoari, gure hizkuntzaren aldeko lanetara bildua naizelako ene bizian. Horrek guztiak poza ematen dit, baita ohoratzen ere.

Berba batean simplequi ze guztioc ba ditugula itzalac edo faltac ere, esanic “ez da bethi asmatzen”. Ez berac, ez edozeinec.

1) Dakardan gogora bere azquenetarico laprastada baldar lexicala dena inbarkagarria ganic edozein academico -gutarico bakoitzac juzga beza personalqui- noiz defendatzen zuen nola euscaraz asqui “kargua utzi” aitasaindu Benedictoren alde eguitea. (Nahi luenac ikusi hemen). Academico baten gandic da gutienic estonagarria bere jarrera lexical baldar eta irresponsable hori. Hori al da “neukanik eta onena eman dudala”? Ez al dira bere parametro lexicalac nivel eta gradu goragocoac.

2) Orain noan bere beste itzal itzaltsu, ilunago, ikaragarriago eta laborritsu batera. Non debecatu zuen Jean Haritschelharrec ki academico-quide Alfonso Irigoyen (1929 - 1996)  publicatzea Academian lanac bere orthographia personalean, ezen nahi zuela Haritschelharrec zegoenean academiaburu derrigortu eta bortchatu academico Irigoyen cambiatzera orthgraphiaz bere lan propioetan zeinac zohazen pean sinadurea on Alfonso Irigoyen. Academia baten non libertateac behar luque izan characteristica basicoenetaric bat zuen hautsi -inquisitorialqui- gure Jean Haritschelhar-ec zuelaric debecatu bere publicationea ezin izan zuenean derrigortu amore ematea academico-quidea. Ez al da hori comportamentu inquisitorial bat? Zergatic ezin zuen edozein academico batec zuzena aguertzeco bere lanac pean sinadura personala, pean bere ardurea eta responsabilitatea? Zergatic ez?

Guzioc ba ditugu bai faltac, tatchac, hutsac, mentsac, itzalac. Nic ez dut ahaztua hori itzal hori na Haritschelhar zeinac ez du, ez zuen, eta ez du izango justificationeric. Apportatione on eta positivoric ba duque tchalotzeco Jeanec baina baita duda baric tatcharic ere ez harro egoteco. 

[Orain Academiaz. Ez naiz sartu hemen aitzitic generalean buruz Academia kin azterquetea eguin ahal zuena eta ostera ez du eguin? Criticatuz omissionez edo eguin behar zuenaz, non seguruenez ba legoque hor orgatara edo burdicada handixco bat zer criticatu contra Academia. Zer apportatu du Academiac generalean alde euscara modernoa an XXI. mendecoa?]

On date ekartzea balantzea bere equilibrio realera. On ta tchar. Tchalo eta tchistu. Behar den neurri realean.