Iracurtzen dut, eta aldi berean observatzen, bi esquela dagozenac elkarren ondoan bat gaztelaniaz eta bestea euscaraz. Holan dio (Gara eguncaria, 16 urtarrila 2022) batac azpian e hil den delacoa
(Vdo. Mª Cruz Fernández Etxarri)
besteac honelaxe
(JESÚS VIGOR VIDÁNen alarguna)
Nahiric compondu edo behintzat hobetu "handicapa" daucana euscarazcoac (batzuentzat ez duque handicapic, beste batzuc ez duquete nahi reconocitu holacoric euscaran inoiz) ipinten ahal litzaque ondoco hau
(Alarguna e JESÚS VIGOR VIDÁN)
Ez al da ulertzen aisago eta fiteago orain kin hau auquera alternativoa? Dinot nic ze Josu Lavinec ez duela lar gogocoa hori solucionea. Bestetic ostera Luis Lauzirikac ez daquit nola sentitzen luquen zeren hain da expressatzen horren laburqui.
Dena dela, baldin badago "handicapic" eguin daigun ahaleguina gainditzeco obstaculuac.
4 comments:
(Alarguna e JESÚS VIGOR VIDÁN)
Hori ez da euscara, euscaldunec ulercen ez dutelacotz. Argui eta garbi.
Pozten naiz Josu zeren duzu aguertu zure iritzia zein nic ba nequien zein zatequeen aurretic nahiz nic ez dudan compartitzen zeren dut uste bai badela ulertzecoa gainera aisa ez-izanic scrupulu insalvable bloqueanteric, inamovibleric.
Nic uste dut dagoela hor recurso anhitz valiagarria gainditzeco obstaculu communicativo bat. Ezen niretzat aisago comprenitzen du euscaldun batec
(Alarguna e JESÚS VIGOR VIDÁN)
edo (Alrg. e JESÚS VIGOR VIDÁN)
ze
(JESÚS VIGOR VIDÁNen alarguna).
Baina ikusten dut ze zuretzat hori recursoa (eta beste gaineraco prepositivoac) dira marra gorri iragan behar ez direnac. Ez zara sartzen tamalez planteatzen ea recurso traditionalean dagoen edo ez obstaculu communicativoric. Baina, hori bai, bakoitzac daucagu gueure apreciatione propio personal eta inviolablea. Nic respetatzen dut zurea baina ez -esandudan lez jada- compartitzen.
"e" preposizio genitiboa ez da baizik "-e" genitibo zaharra, zein hor agertzen den 1) soltea eta 2) aurreratua.
Alde batetik, báda euskaran mekanismo bat (zein erabil daiteke kontzienteki), zeinen bidez sortzen baitira elementu linguistiko askeak (normalean izenak, baina ez soilik izenak) abiatuz ti elementu atxikiak (nola sufijoak edo hitz konposatuak). Azkue-k dio an bere Morfología Vasca, 1925):
"Si alguien se valiera de keriak por vicios y gailu por aparato no haria otra cosa que servir de instrumento consciente a evoluciones inconscientes que se sienten venir. Esos cuatro elementos tasun, kari, koitz y kizun, empleados como vocablos independientes, son mas bien asun (de ondasun, osasun, maitasun, erasun), ari, oitz (de esto solo tengo probabilidad) e izun; no siendo la t en el primero y la k en los tres últimos otra cosa que elemento epentético. Sin embargo, el valerse de tasun por cualidad, koitz por múltiplo, kari por causa ... y kizun por objeto final es muy conforme al genio de la lengua." [Azkue, 1925:18-19]
Azkue-k dioskunez, mekanismo hori, nondik sortzen baitira elementu askeak tikan elementu atxikiak, dá muy conforme al genio de la lengua.
Ikusten dugu ze mekanismo horretan erabiltzen dirá "k" eta "t" epentetikoak (betegarriak), nondik sortuko bide zén "-kin" atzizki soziatiboa, zein desdobla liteke (bigarren mekanismoa: mekanismo aurreratzailea) an aukerako "kin" preposizioa.
- ide > kide > kide + n > -kin > kin preposizioa
"(k)i" preposizioan ere bádirudi ze hasierako "k" hori azter liteke nola epentetikoa (adibidez an egoki):
-i > -(k)i > ki preposizioa
eta, bide beretik, "(t)e" morfema verbala ere azter liteke nola "-e" sufijo genitiboa zeini gehitu zaio aurreko "t-" epentetiko bat (adibidez an egote, zein ez litzake izanen, jatorriz, baizik aditz bat an forma genitiboa)
-e > (t)e > te preposizioa.
Hola eskura izanen genuké "ki" (edo bere aldáera "i") eta "te" (edo bere aldáera "e").
Nire aldetic ki Jesus Rubio esquerrac zatio bere explicationea buruz prepositione moderno possibleen ethorquia eta aplicatione optativo personala.
Post a Comment