Thursday, April 02, 2020

Ez ikustea, ez beguiratzea hobe.

Nola gagoz murguilduric an coronavirusaren zurrumbiloa entzuten da ze hasi garateque sartzen ralenti (rallenti) zona batean respectuz infectatuac. Nahi izan dut beguiratu nola emaiten du hitz hori Elhuyar hizteguiac zeren possibilitate hori daucat escu-escura telephonoan.

Gaztelerazco ralentizar esaten da euscaraz dioenez Elhuyarrec

ralentizar (erdarazcoa)

geldotu, moteldu, mantsotu (euscaraz)

Othe da hori equivalentzia dioena Elhuyarrec aceptablea gaurco euscaldunen artean? Othe da hiztegui hori modernoa egungo mendecoa eta efficientea?

9 comments:

Gilen said...

Ralentizar espainol hutsa da. Erabat preszindiblea. Eta nezesario bagenu, relentatu litzateke forma internazionala.

Erramun Gerrikagoitia said...

Ralentizatu edo ralentitu (edo relentatu) da gauza oso specificoa eta singularra zein ez da ulertzen erabiliric geldotu, moteldu edo mantsotu nola bait dio Elhuyar hizteguiac. Behar dugu hitz bat transmititzen duena hain delaco conceptu correspondientea, ez hitz hutsac.

Hitz horrec ikusi dudan lez interneten du frantzes hizcuntzan jathorria. Ba, horiec 3 equivalentzia euscarazcoac (geldotu, moteldu, mantsotu) ez dute ordezten gaztelerazco ralentizar conceptua. Horixe da nic criticatzen dudana.

Gilen said...

Egia da ezen moteldu, geldotu eta mantsotu aditzek ez dutela "ralentizar" esan nahi ezpada modu sekundarioan, ez dira prezisoak.

Badugu ordea baraxtu, zeinak hori baitu signifikantza nagusi OEHn:

1. (S; Foix ap. Lh.). Ref.: Lrq /báašt/.
Ralentizar; aminorar, aflojar (la marcha, el paso, etc.). "Ralentir" Lrq, Lh. v. baraztu.
Otsogorrin behera ardiek, lasterka, / Zalhe igaran zien Gaztanbide'ühaitza; / Besarkagiala baikoz baraxtü ürhatsa. 'Elles ralentirent le pas' . Etch 348. Sonulariak ez dü lanik ükhen haren zalhotü edo baraxtü beharrez. (Hablando del xerrero de la mascarada) Eskual 17-1-1913 (ap. DRA).

Ralentizarse, ir más despacio.
Gaixo horik tiroa bezala phartitü dira gain-behera eta gero baraxtü nahi eta ezin. Herr 29-8-1957, 3.

Bestalde, relentatu eta ralentitu onargarriak iruditzen zaizkit.



Erramun Gerrikagoitia said...

Erraiten duzu arrazuz Gilen ze
"Egia da ezen moteldu, geldotu eta mantsotu aditzek ez dutela "ralentizar" esan nahi ezpada modu sekundarioan, ez dira prezisoak."

ez daquit baina Elhuyarrec hori iritzia -zuc hor goian emana- hartuco luqueen ontzat eta ondorioz eguiten luque behintzat sarrera hortan correctioneric. Litzateque, izaitecotan, correctione puntual bat baina behar duena Elhuyarrec da revisione general oso eta total bat zeren "incorrectione" edo "imprecisione" consideratu ahal direnac dira tamalez asco, mordo handi demasezco bat.


Dozunaz buruz baraxtu zuberotar verboa erranen dut zeozer gueroago zeren izanic ni ere amiñi bat zuberotarra (gutienic ni hola consideratzen naizela) ezagutzen dut hori verbea eta bere significantza han ikasia artén zuberotarrac.

Josu Lavin said...

Leiçarragac baratch (es: despacio)

Eta anhitz egunez baratch ioaiten guenela, eta nequez Gnidaco aurkara helduric, haiceac permettitzen etzeraucularic, iragan guentecen Creta beherera Salmonen aurkán.

Erramun Gerrikagoitia said...

Mintzatzeco buruz aiphatzen duzun baraxtu ezartzeco nola equivalente edo hobeto ordezco hen ralentizatu onena izanen da paraphraseatzea zuc diozun hau.

"Egia da ezen moteldu, geldotu eta mantsotu aditzek ez dutela "ralentizar" esan nahi ezpada modu sekundarioan, ez dira prezisoak."

Beraz, nic paraphraseatuz zuc hor errana erraiten nuque ondocoa

"Egia da ezen "baraxtu" verboac ez du "ralentizar" esan nahi ezpada modu sekundarioan, ez da prezisoa."

Bestalde guehitu ze OEHc dioena da asqui inexactoa nola euscal munduan ikusi ohi dugu sobera sarri.

Baratx hori zuberotarren artean ez da besteric baizic guc erraten duguna gure inguruan astiro. Litzateque nola nahi baguendu ezarri "astirotu" equivalentetzat hen "ralenti".

Bestalde dioena OEHc da imprecisoa nola izan ohi dira haimbat gauza euscararen munduan.

Josu Lavin said...

relentatu verboa lento adjectivoaren derivatu bat da. Ez berceric.

Erramun Gerrikagoitia said...

Esquerrac Josu.

Unknown said...

Inglesez: to slow down.

Ba (1) aportzio nimiño.

Txopi