Saturday, February 23, 2019

In prefixua euscaran

Nola galdetzen du Josu Lavinec an nire bloga aurreco  sarreran

Cer da euscaldunoc eçagutzen ez dugun inukagarri hori?
Ukaecin?


Nahi dut nic explicatu zergatic erabili dudan edo erabilten "inukagarri" edo antzec formac dutenac "in..." prefixua aurretic.

Nic ikusten dut nola eraguinez daucagun purismo handia baztertzen dira euscal verbac hasten direnac kin "in..." prefixua sortzen dituztela hartaric guero laboratorioan "euscal hitz garbiac" nola ezegonkor (esateco inestable), inestimable (ordainezin, ezin eskertuzko, ezin estimatuzko), indisoluble (disolbaezin),  ... 

Goico hiru ordezteac hartu ditut tik Elhuyar hizteguiac internetetic, exemplugarri zer nahi dudan esan edo explicatu. Ezen ez dutela hartzen (eta harthu nahi) "in..." prefixua euscarazcotzat. Baina eguiazqui, realqui, sociologico realqui eta comprobablequi "in ..." prefixua dago sarthua euscarazco  hitz ascotan eta dialecto guztietan, guehiago edo gutiago.

Hala nola;
 invisible, imposible, inestable, indirectu, infranqueable, insuficiente, inescusable, interminable, inadmisible, intangible, indiferente, indisoluble, indiscretu, incuestionable, insalubre, inestimable, ...

Verba baten esateco euscara garbiagoa iruditzen zait

inestable ezi ezegonkor, egongaitz; aldakor, aldabera
inestimable ezi ordainezin, ezin eskertuzko, ezin estimatuzko
indisoluble ezi disolbaezin; bereizezin; hautsezin;

Horrela philosophia horrequin, Josu, sortu nuen esateco innegable inukagarria erabiliric "in..." euscal prefixua, noiz beharbada casu hortan hobe nuqueen erabili izan banu directuqui innegable euscal hitza inambivalentea.

12 comments:

Josu Lavin said...

ecin ukatuzco / ezin ukatuzko

forma içan da erabiliena.

Erramun Gerrikagoitia said...

Thematica hau ez da dagoquiona soilic hitz concretu horri bakarric baizic hitz lista bati zein da casic miriade bat erabili beharrecoac guero mass median, radio, tv, documental eta etc luzea.

Nahizta hitz hortaraco forma erabiliena izan da ecin ukatuzco / ezin ukatuzko horregatic ez dut uste forma hori behar guenuque extrapolatu nola plantilla-recurso "itzultzeco" haimbat hitz nola

invisible, ezin ikusizco
impossible, ezin possiblezco
indirectu, ez directuzco
inescusable, ezin escusatuzco
inadmisible, ezin admitiduzco / ezin onhartuzco

Horiec formac, nola ezin ikatuzco tzat innegable, lirateque forma periphrasticoac edo explicativoac ki ez daquiena zer den esteraco invisible. Nola nic uste eta sentitzen dut ze euscarac duela beretua in... prefixua naiz eritzico ze horietaco hitzic guehienac -bethi egon ahal dira exceptioneac horregatio, hor ere- behar lirateque hartu zuzenqui nola dagozen.

Verba batean, ezen thematica hori dela dagoquiena hitz ascori eta behar duela solucione general aceptable eta ongui corritzen duen bat.

Josu Lavin said...

innegable euscaraz erabili ahal da lassaiquiro. Inukagarri, ez.

Erramun Gerrikagoitia said...

Erraiten duzu, Josu,
innegable euscaraz erabili ahal da lassaiquiro. Inukagarri, ez.

Elhuyarrec dioena tzat innegable da ukaezin, ukagaitz.

Zoaz, Josu, Elhuyar gana eta ezaiezu erabili ahal dela lassaiquiro erdarazco innegable ordezteco tranquilqui euscarazco innegable.

Zoaz, zoazquie. Contatuco duzu, contatuco diguzu guero.

Erramun Gerrikagoitia said...

Baldin ba dio Elhuyarrec indefendible esaten dela euscaraz defendaezin zein guero aguertzen da euscal mass median, nic ere berdinqui erabili ahal ditut nire auquerac zeinac beharbada ez dira perfectuac baizic poxi bat imperfectuac baina realagoac ezi auquera desastroso horiec.

Imperfecto erdal hitzaren ordaintzat dakarz
akastun, markets, ez-perfektu, inperfektu, osatu / bukatu gabe, burutugabe.

Exemplu dakarzenac dira:

sus miembros son imperfectos: haren gorputz-adarrak akastunak dira

su obra quedó imperfecta a su muerte: hil zenean bere obra osatu gabe geratu zen

Zoaz responsabilitate bila. Zoazi.

Josu Lavin said...

Erramun,
Euscara batuan dirateque hola. Euscaraz edo naffarreraz ari garenean innegable erabili ahal dugu. De facto, nic uste dut noizbait ençuna dudala.

Erramun Gerrikagoitia said...

Nire aldetic tractatzen ari naizen gorabeherea ez da hitz solte concretu batzuri buruzcoa (impossible, invisible, innegable, ...) baizic buruz hitzac hasten direnac kin in... prefixua ethorquiz direnac erderetatic datozenac. Multzo handi bati dagoquion direlaco hitzac nola eman horiec euscaraz.

Uste izanez nic ze in... hori da euscal prefixu bat eta marcatzen duela perfectuqui eta indudablequi (Elhuyarrec dakar tzat indudable gaztelerazcoa, zalantzarik gabe edo dudarik gabe) hitzaren zentzua, eman gabe bide ambivalenciari, dut uste ze eraiqui ahal direla hitzac nola inukigarri eta stylo hortaco soca luzea, molde ber hortan eraiquiac.

Respectuz escaintzen duena Elhuyarrec uste dut ze erdarazco inestimable hitzarentzat hobe da inestimagarri (edo baita inestimable behintzat niretzat) ezenez Elhuyarrec dakarren ordainezin edo ezin eskertuzko edo ezin estimatuzko.

Zein da, Josu, zuretzat solutione ona ki multzo handi quasic inamaituzco hori hasten dena kin in... prefixua? Nola manaiatu multzo luze hori?

Josu Lavin said...

Solutione hoberena da benetaco euscal hitzequin batera lexico international guztia gureganatzea behin eta bethicotz.
Ecin estimatuzcoa euscal hitzen artecoa da. Beraz ona.
Inestimable ere osso ona da internationala delacotz.
Noiz bata noiz bercea erabili behar den, senari dagoquio. Neuc badaquit noiz erabili behar dudan bata eta bercea.

Erramun Gerrikagoitia said...

Besteric litzateque bai ipini baleza esteraco Elhuyarrec

inacción:
inakzio, gelditasun, geldotasun, moteltasun
edo
inestimable:
inestimable, ordainezin, ezin eskertuzko, ezin estimatuzko

Horretara besteric litzateque bai baina halan ere ez qualitate asqui oneco baina hobea ezi nola bait dakar eguiazqui

inacción:
gelditasun, geldotasun, moteltasun
edo
inestimable:
ordainezin, ezin eskertuzko, ezin estimatuzko

Josu Lavin said...

Elhuyarrec eguitea daduca nahi duena.
Neuc ere bai.
Gutarico bakoitzac ere bai.

Josu Lavin said...

Neuc gaztelaniaz seculan ez ditut inestimable edo inacción hitzac erabili. Hala ere, ulercen ditut hitz international hauec.

Erramun Gerrikagoitia said...

Nolanahi nic ez dut hartzen ontzat prevaricatzea eta esateraco Alhuyarrec ascotan du prevaricatzen zeren jaquinaren gainean asmatzen ditu hitzac ez direnac existitzen realitatean, euscaldunen artean. Elhuyar behar litzateque pasatu bahetic kentzeco haimbat zetaca edo impuritate.

Bakotzac, nola ere Elhuyarrec, berac nahi duena eguin ahalco duque baina kin bakotzaren responsabilitate ineludiblea. Elhuyarrec ba ditu haimbat zetaca inbarkagarriac ere, tarteca.


Elhuyarrec,
ineludible

1 adj. saihetsezin; ezinbesteko, halabeharre(z)ko

una cuestión ineludible: saihestu ezin den gaia