Monday, December 15, 2008

Begiekin dugu irakurtzen, begiekin

Dudarik ez da ze irakurtzen dugu kin geure begiok (dugularik edo ez vokalizatzen, subvokalizatzen edo mentalki zuzenean irakurtzen). Orduan kontuan hartzekoa da itxura visuala na ikusten duguna, izan dadin orthographia edo beste.

Gaur Euskal Telebista tv-an eman dute berri na akzidente bat gertatu dena an Galizia barku batean non hil da soil persona bat, filipino bat. Notizia horrek ba zuen textu idatzizko bat azpian' indartuz notizia non irakurtzen zen explikaturik zer ontzi klase zen

... merkataritza - ontzi ...

baina gure begiek, edozein euskaldunenak goxoago ikusi zukeen honakoa

... merkante ...

Ba da differentzia ederra tzat gure begiak, sartu gabe dialektika lexikalean ez deus antzekorik, soil kasu emanik gure begi nekatu gaixoei. [Haatik -baina ez soil impakto visuala gatik horregatio- ere da importantea orthographia, Maite Abaitua.]

12 comments:

Gilen said...

Ingelera: merchant ship/vessel

Frantsesa: navire de commerce

Italiera: nave mercantile

Aleman: Handelsschiff (komerzio ontzi)

Espainiera: (Buque) mercante

Euskaraz?

...gure begiek, edozein euskaldunenak goxoago ikusi zukeen espainierazko formá, jakina.

Erramun Gerrikagoitia said...

Gilen, dudarik ez dago ze zordun gara ere geure historiaren.

Euskarak edan duela gehiago gaztelaniatik eta frantzesetik ezi esaterako inglesa edo aleman edo finlandesa edo koreanoa da evidentea. Gehiago hartu du, da aberastu edo "subordinatu", ganik gehiago da relationatu.

Josu Lavin said...

INTERLINGUA

nave mercante
nave mercantil
nave de commercio

Hemen beherean lekua nondik hartu ditudan:

http://interlingua.wikia.com/wiki/Interlingua-Nederlandese/n

Eta hemen NAVE hitzari dagozkion sarrera guztiak:

nave sub


1 schip

-- a motor = motorschip

-- de passageros = passagiersschip

-- de transporto/de cargo/de carga = transportschip, vrachtschip

-- mercante/mercantil/de commercio = koopvaardijschip, handelschip

-- meteorologic = weerschip

-- pharo/fanal = lichtschip

-- cisterna = tankschip, tanker

-- pirata = zeeroverschip

-- de pisca = vissersschip

-- interlope/de contrabandero = smokkelschip

-- de guerra = oorlogsschip

-- de battalia = slagschip

-- schola = opleidingsschip

-- sanitari/hospital = hospitaalschip

-- de cabotage = kustvaarder

-- de approvisionamento = bevoorradingsschip

-- fluvial = rivierschip

-- a/de vela(s) = zeilschip

-- recuperator = bergingsschip

-- refrigerate/frigorific = koelschip

-- de escorta = escortevaartuig

-- de transporto de truppas = troepentransportschip

-- de rotas = raderboot

-- admiral = admiraalschip

-- de nocte = nachtboot

-- (de) pilota = loodsboot

-- aeree = luchtschip

-- spatial = ruimteschip

-- viking = Vikingschip

-- phantasma = spookschip

-- naufragate = scheepswrak

-- del deserto = schip van de woestijn

-- del stato = schip van staat

carcassa de -- = casco, romp, hulk

ventre de un -- = buik van een schip

interior del -- = scheepsruim

constructor de --s = scheepsbouwer

ammarrar un -- = een schip aanleggen

cargar un -- = een schip laden

discargar un -- = een schip lossen

abordar un -- = een schip enteren

recuperar un -- = een schip bergen

le entrata de un -- = het binnenlopen van een schip

le -- displacia 1000 tonnas = het schip heeft een waterverplaatsing van 1000 ton

in le medio del -- = midscheeps

2 ARTE DE CONSTRUER schip, beuk

-- principal/central = hoofdschip

-- central = middenschip, langschip

-- lateral/collateral = zijbeuk, zijschip

-- transversal = dwarsschip, dwarsbeuk

JOSU: ACOJONANTE! UN HIZTEGI AKOJONANTE!

Erramun Gerrikagoitia said...

Ikusten da, Josu, ze ba da lan onik eginik buruz lexikoa. Baina guk -akademiak- ez du ikusi nahi realitatea, ezta puntu behinenetan ere.

Zuri, Gilen, kommentatu edo esan ze, nola ongi ba dakikezu, ez dugu hartu behar edozer ezein hizkuntzetatik baina baita behar dugu hartu asko, komeni zaiguna. Nola inglesetik edo espainoletik edo beste edozein.

Jarriko dut bi exemplu explikagarri' hartu dituenak euskarak tik gaztelania izanik bat

tortilla

zein bilakatu da hitz international (hasieran synonymoa na tortita, tortilla de patatas, tortita de patatas, geratu zena lexikalizaturik soil nola tortilla tik tortilla de patatas, esaten zuenez hak Fedariko Krutwig, antza asmatua karlistadetan artean euskal soldaduak eta batzuentzat terroristak) eta bestea bestetik' zein hartua dugu guk euskaldunok -erdiska, zeren Iparraldean ez da hitz hori erabiltzen- espainoletik izan gabe hitz international eta da

gasolina.

Niretzat bi hitzok dira euskarazko hitz -nola tortilla, hala gasolina- nahiz-eta gasolina esateko beste hizkuntzak ba dituzte bereak, propioak ala ez.

in. fuel, petrol, gasoline, gas
fr. essence
al. Benzin
it. benzina

Niretzat

nola gasolina

hala ezantza

biak dira euskarazko hitzak bat hartua tik espainola edo gaztelania eta bestea tik frantzesa.

Zer duzu kommentatzekorik, Gilen, buruz esandakoa?

Gilen said...

Espainierarekin dugun zorra ez al dugu inoiz kenduko bizkarretik? Noiz iritsiko espainoletiko isuria eteteko tenorea?

Bai, egia, tortilla da hitz internazionala, baina ikus zein adierarekin:

http://en.wikipedia.org/wiki/Tortilla

Arrautz moleta edo opila esateko, tortilla da Espainiako lokalismo bat.

Erramun Gerrikagoitia said...

Esaten duzu ondokoa Gilen

Espainierarekin dugun zorra ez al dugu inoiz kenduko bizkarretik? Noiz iritsiko espainoletiko isuria eteteko tenorea?

Egia da ze orai euskara dago, zeren bait gagoz euskaldunok, lotua lar kin espainol kulturea gaberik autonomiarik aski ez arlo lexikalean, orthographikoan edo syntaktikoan eta ere kulturalean. Autonomia hori, izan gabe etena ze hori da impossiblea de facto eta ezta seguruenez ona, hori autonomia etorriko date noiz geu euskaldunok izango garatekeen autonomoago eta ez dezagun edan soil tik espainol kulturea. Mintzatuz buruz gai hori, esaterako, iparraldekoek ez dute deus apportatzen buruz ireki gure mentalitatea mundu zabalari direlarik soil edo kasik soil, nire uste personalez, subordinatzen hegoaldeko produktuari izenean patriotismo kulturala zeinak antza du kin subordinatione mano militaris nola elizaren hainbat ideia sartuak ditugu.

Nolanahi' diozun affairak ditu hegalak zabal eta illimitatuak. Batzuk diote, ondo dakizu Gilen, noiz iritsiko da latinetiko edo greko-latinetiko isuria eteteko tenorea?.

Behar duguna da ikasi bizitzen autonomoki kin geure auzoak, frantzesak eta espainolak edo haragoko europeoak edo mundukoak. Sarri entzun dugu ze behar dugu ikasi kobizitzen kin gure alboko drogadiktoak, alkoholikoak, ... eta beste edo behar dugula geuk individualki ikasi bizitzen geure gaitzekin' kasurako nik neure asthmarekin eta bestetzuk enparauekin direla familiar desatsegin edo abar. Horrekin, nik, ez dudala esan nahi ze espainol kulturea denik nolako horiek gaitzak.

Ez dugu behar bizi kapsula puru hermetikoan. Nire ustez, gainera, eramanik extremoraino pensu hori heltzen dake izatera razismo kulturala. Ikusi dugu, Gilen, zer fruitu ekarri digu purismoak, lexikalak, syntaktikoak, orthographikoak edo verbalak. Izan gaiten geu, dezagun nahi izan geu baina harmonian kin besteak, profitatuz mundu hontako aldi hau.

Thema hori da tentuz erabiltzekoa eta asko zehaztekoa zein eskapatzen date tik blog honen eremuak beharbada.

Erramun Gerrikagoitia said...

Heldu zait euskalzain urgazle Juan Luis Goikotxea ganik mezu bat agertuz bere eretxia buruz post hontako gaia eta bidenabar opa izanez Gabon aldi on. Konsultaturik berari ea nahi zuen agertu eretxia hemen blogean berak edo neuk bere baimez erantzuna jaso dut esanez neuk egiteko.

Hara ba

Egun on, Erramon!

Zuzen hago, merkanteetan geure aita zana ibili zoan.

Eutsi goiari!

Urte zaharra ondo amaitu, barriari hobeto oratu.

Juan Luis Goikoetxea.

Anonymous said...

Xuxen mintzo ari zaiku Goikoetxea jaun maitea bezain ezagungabea. Nondik duzu tiratu halako adixkidantza? Benetakoa duzuia? Existitzen deia?

Josu Lavin said...

Car amico Erramun,

Hemen beherean zerrendatu dizkizut Euskaltzaindiaren HIZTEGI BATUAn (eguneratua: 2008-11-28) agertzen diren uve-dun hitz guztiak.

Adeitsuki

antananarivoar (herritarra).

autobia (Espainiako autoviak oraingoz

izendatzeko).

avestera (hizkuntza).

behaviorismo iz. Hizkl., Psikol.

behaviorista iz. eta izond. Hizkl., Psikol.

bibrato* e. vibrato.

boliviar (herritarra).

bratislavar (herritarra).

brazzavilletar (herritarra).

caboverdetar (herritarra).

cava iz. Heg. (ardo apartsua, batez ere

Kataluniakoa).

curriculum vitae

deserritu izond.: Evaren ume deserrituak.

dvandva iz. Hizkl.

erevandar (herritarra).

esbastika* e. svastika.

eslovakiar (herritarra).

eslovakiera (hizkuntza).

esloveniar (herritarra).

esloveniera (hizkuntza).

fauvismo

fotovoltaiko izond. Fis.

georgiera iz. (hizkuntza). Sin. kartveliera.

harako: harako Cervantesek aipatzen zuen

lanbide hura.

jugoslaviar (herritarra)

kartveliar (herritarra)

kartveliera (hizkuntza)

kievtar (herritarra)

kishinevar (herritarra)

librevilletar (herritarra)

luvitera (hizkuntza)

maldivar (herritarra)

maldivera (hizkuntza)

moldaviar (herritarra)

monroviar (herritarra)

montevideoar (herritarra)

norvegiar (herritarra)

norvegiera (hizkuntza)

pehleviera (herritarra)

portonovoar (herritarra)

portvilatar (herritarra)

reykjavikar (herritarra)

saintvincentar (herritarra)

salvadortar (herritarra)

sansalvadortar (herritarra)

sarajevoar (herritarra)

suvatar (herritarra)

tuvalutar (herritarra)

txekoslovakiar

uve "v" letraren izena

uve bikoitz "w" letraren izena

w (uve bikoitz)



vaduztar (herritarra)

valletar (herritarra)

vanuatuar (herritarra)

varsoviar (herritarra)

vatikanoar (herritarra)

vedette

vediko (hizkuntza)

vendera (hizkuntza)

venezuelar (herritarra)

versus

victoriar (herritarra)

vienar (herritarra)

vientiandar (herritarra)

vietnamdar (herritarra)

vietnamera (hizkuntza)

vilniustar (herritarra)

vodka

volapük (hizkuntza)

volt

voltmetro

voyeur

v (uve)

Josu Lavin said...

Felice Natal e un Bon e Successose Anno Nove 2009!

Josu Lavin

Erramun Gerrikagoitia said...

Eskerrak Josu zure lista na uvea gatik.

Argiro dakust ze Akademia ari da joakatzen arras retrogradoki eta kanpo XXI. mende hau.

Dirudi ez du nahi normaliza dadin euskara nehola ere gure Akademiak. Non da bere modernismoa, bere laguntza soziala dezan euskarak egin aurrera? Du jokatzen aggressivoki kontra euskaldunok eta ondorioz euskara, argiro eta evidenteki.

Zeren izenean? Dadila explikatu klarki, beterik bere zorra eta obligationea.

Patra, Grezia

Josu Lavin said...

Car amico Erramun,

Quando tu pote, vole ben consultar nostre THESAURO DE INTERLINGUA:

http://academiaprointerlingua.googlegroups.com/web/thesauro20081215.txt

Illo contine 200000 entratas: non solmente parolas isolate, ma milles de phrases e exemplos in lingua international.

Bentosto illo sera extendite con altere milles de phrases e exemplos.

Como tu forsan jam sape INTERLINGUA es le extraction scientific del terminologia international usate in iste linguas:

anglese
espaniol
portugese
francese
italiano
germano, e
russo

INTERLINGUA es immediatemente comprensibile, sin studio previe, a personas cultivate.

Le sito www.krutwig.org es ora quasi completemente in interlingua. Illo ha essite traducite per un juvene investigator qui ha apprendite interlingua ex professo a iste fin.

VIVA INTERLINGUA!

Imbracios amical

Josu Lavin
· Presidente del Academia pro Interlingua
http://interlingua.wikia.com
· Informator del Pais Basc del Union Mundial pro Interlingua
http://www.interlingua.com