Irakurri nuen an Berria (apirila 15 ostirala, 2005) ondoko titularra: Rafa Diezek dio EHAK “ahotsik gabekoen bozgoragailua” dela, eta irakurriaz batera pensatu nuen ze ematen ahal zen titularra modu gehi erraza nola-ere izango zen gehi erraza irakurtzeko eta ulertzeko tzat edozein irakurle, baina hara non biharamunean ikusten dut phrase berbera, kin berba differenteak baina strukturalki identikoa, an Gara (apirila 16 larunbata, 2005) dioela: Madrazok dio EB dela “euskal ezker fidagarri bakarra”.
Baldin komparatzen eta observatzen badugu bi phrasok (Rafa Diezek dio EHAK “ahotsik gabekoen bozgoragailua” dela eta bestetik Madrazok dio EB dela “euskal ezker fidagarri bakarra) ikusi ahalko dugu eta konkluitu ezen dira berdin edo identiko baina bat izanki ulertzen anitzez gehi erraza ezi bestea. Bata da askoz gehi diskursivoa ezi bestea.
Aipatzeko ere beste exemplu bat hara titular sobera zaila konprenitzekoa an Berria (apirila 17 igandea, 2005): Botere lehiak Mexikoko alkatearen hautagaitza harrapatu du erdian. Noiz arras errazago litzatekeen redaktaturik, esaterako, Botere lehiak erdian harrapatu du Mexikoko alkatearen hautagaitza.
Pena bat da ez pensatzea redaktore professionalak, kazetariak eta hainbatek buruz honelako gorabeherak. Ez dugu behar irakurleok, prinzipioz, mezu komplikatuagorik edo gehi kompikatuak noiz ahal da redaktatu errazago.
Lekeitio, apirila 28 barikua, 2005.
Thursday, April 28, 2005
Saturday, April 16, 2005
Anaphorikoek avisatzen dute (gaituzte) aurretiaz
Anaphorikoek avisatzen dute (gaituzte) aurretiaz
Noiz zeozer dakigun aurretiaz’ prestatzen gara hobeto ekiteko zeozer horri. Holan entzuten ohi dugu prognostikoak (pro = aurrez, gnosis = ezagutza) hon eguraldi egingo duena edo dukeena eta hartzen ditugu neurriak: guardasola, botak, bufandea, gabardinea, … edo dena delakoa, badaezpada ere.
Halantxe an hizkuntzak ere -gure kasuan an euskara- phrase batean baldin erabiltzen badugu anaphrikorik (ana = aurrez, phoro = eroan) hobeto ulertuko dugu phrasea ezi izkiriatua badago kin partikula postpositivoak (post = gero, positio = leku). ¿Nork nahi luke entzun informatioa hon eguraldia a posteriori, baldin ez bada jakiteko zer egin duen, zer egina duen eguraldiak ja, baina ez horregatio hartzeko preneurriak.
Irakurria dut. “Gerry Adamek armak lagatzeko eskatu dio Irish Republican Army-ri. Hamarkadak iraun duen prozesu politikoari esker (prozesua IRAk bere lehenengo su-etena eman aurretik hasi baitzen), bitarteko demokratikoen bidez aurrera egiteko baldintzak daudela ondorioztatu zuelako”. Nik orain ez dakidana da ea zenbatek izan duten problemarik ulertzeko phrase hori, ze ikusi behar dena da ea problema inkommunikativo horrek duen magnitude sozialik edo soil da guti batzuen problematxoa, zeren dira horiek irakurle txar eta eskasak. Nik neuk noiz irakurri nuen hori phrasea galdu nintzen ze artio azkena (…duelako) itxaron behar izan nuen jakiteko zela phrase kausal bat kin duelako hori (du + lako) baina noiz ordurako iragana zen eguraldi informativoa. Baina irakurri izan banu phrasea kin partikula anaphorikoa ez nuen beharko retroirakurri berriro phrasea, halan esaterako “Gerry Adamek armak lagatzeko eskatu dio Irish Republican Army-ri. Hamarkadak iraun duen prozesu politikoari esker (prozesua IRAk bere lehenengo su-etena eman aurretik hasi baitzen), zeren bitarteko demokratikoen bidez aurrera egiteko baldintzak daudela ondorioztatu zuen”. Ze tartean sarturiko zeren horrek aurretiaz avisatu nau eta avisatzen.
Itzulirik tu prognostikoa hon eguraldia gogoratzen dut ezen ez dugu alferrik ikusten atentzioz televisioko prognostikoak, pro + gnosiak, eta ezta ez dira berdinki alferrikoak an phraseak anaphorikoak hobeto ulertzeko, gabe textuak retroirakurri.
Lekeitio, apirila 16 zapatua, 2005.
Noiz zeozer dakigun aurretiaz’ prestatzen gara hobeto ekiteko zeozer horri. Holan entzuten ohi dugu prognostikoak (pro = aurrez, gnosis = ezagutza) hon eguraldi egingo duena edo dukeena eta hartzen ditugu neurriak: guardasola, botak, bufandea, gabardinea, … edo dena delakoa, badaezpada ere.
Halantxe an hizkuntzak ere -gure kasuan an euskara- phrase batean baldin erabiltzen badugu anaphrikorik (ana = aurrez, phoro = eroan) hobeto ulertuko dugu phrasea ezi izkiriatua badago kin partikula postpositivoak (post = gero, positio = leku). ¿Nork nahi luke entzun informatioa hon eguraldia a posteriori, baldin ez bada jakiteko zer egin duen, zer egina duen eguraldiak ja, baina ez horregatio hartzeko preneurriak.
Irakurria dut. “Gerry Adamek armak lagatzeko eskatu dio Irish Republican Army-ri. Hamarkadak iraun duen prozesu politikoari esker (prozesua IRAk bere lehenengo su-etena eman aurretik hasi baitzen), bitarteko demokratikoen bidez aurrera egiteko baldintzak daudela ondorioztatu zuelako”. Nik orain ez dakidana da ea zenbatek izan duten problemarik ulertzeko phrase hori, ze ikusi behar dena da ea problema inkommunikativo horrek duen magnitude sozialik edo soil da guti batzuen problematxoa, zeren dira horiek irakurle txar eta eskasak. Nik neuk noiz irakurri nuen hori phrasea galdu nintzen ze artio azkena (…duelako) itxaron behar izan nuen jakiteko zela phrase kausal bat kin duelako hori (du + lako) baina noiz ordurako iragana zen eguraldi informativoa. Baina irakurri izan banu phrasea kin partikula anaphorikoa ez nuen beharko retroirakurri berriro phrasea, halan esaterako “Gerry Adamek armak lagatzeko eskatu dio Irish Republican Army-ri. Hamarkadak iraun duen prozesu politikoari esker (prozesua IRAk bere lehenengo su-etena eman aurretik hasi baitzen), zeren bitarteko demokratikoen bidez aurrera egiteko baldintzak daudela ondorioztatu zuen”. Ze tartean sarturiko zeren horrek aurretiaz avisatu nau eta avisatzen.
Itzulirik tu prognostikoa hon eguraldia gogoratzen dut ezen ez dugu alferrik ikusten atentzioz televisioko prognostikoak, pro + gnosiak, eta ezta ez dira berdinki alferrikoak an phraseak anaphorikoak hobeto ulertzeko, gabe textuak retroirakurri.
Lekeitio, apirila 16 zapatua, 2005.
Thursday, April 07, 2005
Inexaktitude handia, eta gezurra barreiatu
Inexaktitude handia, eta gezurra barreiatu
Mundu zabalean noiz zerbait izkiriatua dagoen hak akademiko batek, erran nahi du, zer horrek -zein izkiriatu da- ba duela garantia minimun bat. Baina euskal munduan, noiz ari gara buruz gorabeherak hon euskara, ba dirudi ez dute valio horiek parametroak, parametroak hon garantia, aitzitik dirudi eta irudi du ezen mintzo gara gabe barrera, limite, parametro edo zeinnahi neurri edo izari prudent.
Zeren irakurtzen dut an Herria astekaria hon Baiona (martxoa 3, 2005, nº 2796) ezen dio hak J. L. Lavant akademikoak: “Esperantxa, hegoaldean, “itxaropena” deitzen da: eüskal hitz “garbia”, 1850ean lehentze agertü zena izkiribüz”. Ez dago dudarik zer dioskun h. d. “esperantza hegoaldean dela itxaropena”. Baina hori ez da hola, dioenaren hedadurea da hegoaldean % 0.00, zeren ez da erabiltzen nehon. Non dugu diogunaren izaria? Non daukagu autokritikea, autokriteka minimuna hon izkiriatzen duguna? Non daukagu jakituria minimun rekeriblea behar izaten dena zerbait affirmatzeko kin objektivitate minimun bat?
Holako inexaktitudeak -% 100 inexaktu, aipa dezatela bestela non erabiltzen da hegoaldean “itxaropena” ordez “esperantzea”- ez dute besterik lortzen salvu barreaitu gezurra populuaren artean eta zabaldu euskararen ideia mythiko falsu bat.
Lekeitio, apirila 07 eguena, 2005.
Mundu zabalean noiz zerbait izkiriatua dagoen hak akademiko batek, erran nahi du, zer horrek -zein izkiriatu da- ba duela garantia minimun bat. Baina euskal munduan, noiz ari gara buruz gorabeherak hon euskara, ba dirudi ez dute valio horiek parametroak, parametroak hon garantia, aitzitik dirudi eta irudi du ezen mintzo gara gabe barrera, limite, parametro edo zeinnahi neurri edo izari prudent.
Zeren irakurtzen dut an Herria astekaria hon Baiona (martxoa 3, 2005, nº 2796) ezen dio hak J. L. Lavant akademikoak: “Esperantxa, hegoaldean, “itxaropena” deitzen da: eüskal hitz “garbia”, 1850ean lehentze agertü zena izkiribüz”. Ez dago dudarik zer dioskun h. d. “esperantza hegoaldean dela itxaropena”. Baina hori ez da hola, dioenaren hedadurea da hegoaldean % 0.00, zeren ez da erabiltzen nehon. Non dugu diogunaren izaria? Non daukagu autokritikea, autokriteka minimuna hon izkiriatzen duguna? Non daukagu jakituria minimun rekeriblea behar izaten dena zerbait affirmatzeko kin objektivitate minimun bat?
Holako inexaktitudeak -% 100 inexaktu, aipa dezatela bestela non erabiltzen da hegoaldean “itxaropena” ordez “esperantzea”- ez dute besterik lortzen salvu barreaitu gezurra populuaren artean eta zabaldu euskararen ideia mythiko falsu bat.
Lekeitio, apirila 07 eguena, 2005.
Tuesday, April 05, 2005
Radikalismo lexikal negativoa
Euskaraz beti dago zeozer zeinarekin harritzen gara edo dauka zeozer desegoki edo bestelako, baina ez dena normala eta naturala.
Televisioan, an TV, ETB (apirila 5 asteartea 2005, 14:00h), entzun dugu nola zioen batek erdaraz "... radicalismo ..." entzuten genduala erdarazko voz originala, baina aitzitik informatzerakoan hak ETB euskaraz kin gaineko voz hon speaker euskalduna entzuna dugu "... radikaltasuna ...".
Beti ba da, beti ba dugu, kambiatu beharra zeozer zeozertan, ezin bakean utzi berbei bakean, guti bada guti baina zeozer egin behar izaten dugu, kambioskaren bat, bederen "korretio" egokitivo nniminno bat. Ezin utzi hitz international "radikalismo" hori bakean. Zeozer kambiatu behar, sikieran ere, ukitu batekin "radikaltasun" erabili. Hau gure lorra!, nola besterik ez genduke non denborea nolabait iragan!
Ez dakit zergatik ez zaien otu ETBkoei erabiltzea "erradikaltasun" edo "erradikalismo" edo eginik analysi lexikal signifikativoa "errotasun" (erro+tasun) edo "sustraitasun" (sustrai+tasun) edo holatsuko disparate nasaiak.
Noiz ikasiko dute ezen ba direla hitz international kommunak munduan. Ez dugula behar kamuflaiarik, kamuflaia lexikal egokitivorik. Behar dugu radikalismo kulturala, ez olgetan ibili kin euskara, hara eta hona bazterrak zirintzen.
Hau gure lorra!, gure lorraren handia!
Lekeitio, apirila 5 martitzena 2005.
Televisioan, an TV, ETB (apirila 5 asteartea 2005, 14:00h), entzun dugu nola zioen batek erdaraz "... radicalismo ..." entzuten genduala erdarazko voz originala, baina aitzitik informatzerakoan hak ETB euskaraz kin gaineko voz hon speaker euskalduna entzuna dugu "... radikaltasuna ...".
Beti ba da, beti ba dugu, kambiatu beharra zeozer zeozertan, ezin bakean utzi berbei bakean, guti bada guti baina zeozer egin behar izaten dugu, kambioskaren bat, bederen "korretio" egokitivo nniminno bat. Ezin utzi hitz international "radikalismo" hori bakean. Zeozer kambiatu behar, sikieran ere, ukitu batekin "radikaltasun" erabili. Hau gure lorra!, nola besterik ez genduke non denborea nolabait iragan!
Ez dakit zergatik ez zaien otu ETBkoei erabiltzea "erradikaltasun" edo "erradikalismo" edo eginik analysi lexikal signifikativoa "errotasun" (erro+tasun) edo "sustraitasun" (sustrai+tasun) edo holatsuko disparate nasaiak.
Noiz ikasiko dute ezen ba direla hitz international kommunak munduan. Ez dugula behar kamuflaiarik, kamuflaia lexikal egokitivorik. Behar dugu radikalismo kulturala, ez olgetan ibili kin euskara, hara eta hona bazterrak zirintzen.
Hau gure lorra!, gure lorraren handia!
Lekeitio, apirila 5 martitzena 2005.
Saturday, April 02, 2005
Strategiak 4 zutabe, baina falta du beste bat
Strategiak 4 zutabe, baina falta du beste bat
Irakurria dut paperean (Berria, martxoa 23 asteazkena 2005) lehenagotik artikulua titulatzen Euskararen aukerak oztopatuta Nafarroan hon Iñaki Lasa zein da arduraduna hon ildo politiko-institutionala hon Kontseilua eta izan nintzen orduan ere kin ideia erantzuteko baina pasatu zitzaidan baina hasten naiz orain izkiriatzen lehen jada pensatu nuena. Gogoan erabili nuen lehen ere neuk erantzuteko ze amaitzen du hak Iñaki Lasa artikulua kin paragrapho hau “Zinez poz handia hartuko nuke eztabaidak segida izango balu eta denon artean zerbait adosteko gauza izango bagina”. Orduan, horra doa nire apportatio possiblea esanik nik ere eta errepikaturik berriz dioena horrek paragraphoak “Zinez poz handia hartuko nuke eztabaidak segida izango balu eta denon artean zerbait adosteko gauza izango bagina”.
Esaten digu hak Iñaki Lasa ze “normalizazioak aurrera egin ezean” ez dago solutiorik tzat euskara eta gero aipatzen du lau zutabe non behar luke strategia horrek basatu eta oin hartu: 1) normalizatioa, 2) eskubide linguistikoak, 3) politika linguistiko egokia, eta 4) kompromiso personal, sozial eta politikoak. Horixe da, ba, dioenaren funtsa eta nik ikusten dut lehenengo ezen denetarik behar du euskarak aurrera egiteko edo beste berba batzuekin guti duela sendo edo ganoraz, behar du normalitatioa, eskubideak, politika, kompomisoa, zein ez da guti, hitz batean behar du denetarik euskarak.
Baina nik ikusten dut ere ahaztu da (edo zaio, edo zaie, edo zaigu) oraindio beste puntu importante, dezisivo eta transzendental bat, zein normalean ez dugu nahi izaten aipatu behintzat publikoki, eta da 5) hizkuntzaren -euskara beraren barruan- egokitzapena edo reforma linguistiko minimoak. Hau puntu azkena sartu edo ez sartu an dynamika berria hon euskara da serioa eta kondizionante arras handia. Horra labur esanik, nire eta gehiagoren ustez, falta den zubate berria non pivotatu beharko duen derrigorrez biharko euskarak.
Lekeitio, apirila 2 zapatua, 2005.
Irakurria dut paperean (Berria, martxoa 23 asteazkena 2005) lehenagotik artikulua titulatzen Euskararen aukerak oztopatuta Nafarroan hon Iñaki Lasa zein da arduraduna hon ildo politiko-institutionala hon Kontseilua eta izan nintzen orduan ere kin ideia erantzuteko baina pasatu zitzaidan baina hasten naiz orain izkiriatzen lehen jada pensatu nuena. Gogoan erabili nuen lehen ere neuk erantzuteko ze amaitzen du hak Iñaki Lasa artikulua kin paragrapho hau “Zinez poz handia hartuko nuke eztabaidak segida izango balu eta denon artean zerbait adosteko gauza izango bagina”. Orduan, horra doa nire apportatio possiblea esanik nik ere eta errepikaturik berriz dioena horrek paragraphoak “Zinez poz handia hartuko nuke eztabaidak segida izango balu eta denon artean zerbait adosteko gauza izango bagina”.
Esaten digu hak Iñaki Lasa ze “normalizazioak aurrera egin ezean” ez dago solutiorik tzat euskara eta gero aipatzen du lau zutabe non behar luke strategia horrek basatu eta oin hartu: 1) normalizatioa, 2) eskubide linguistikoak, 3) politika linguistiko egokia, eta 4) kompromiso personal, sozial eta politikoak. Horixe da, ba, dioenaren funtsa eta nik ikusten dut lehenengo ezen denetarik behar du euskarak aurrera egiteko edo beste berba batzuekin guti duela sendo edo ganoraz, behar du normalitatioa, eskubideak, politika, kompomisoa, zein ez da guti, hitz batean behar du denetarik euskarak.
Baina nik ikusten dut ere ahaztu da (edo zaio, edo zaie, edo zaigu) oraindio beste puntu importante, dezisivo eta transzendental bat, zein normalean ez dugu nahi izaten aipatu behintzat publikoki, eta da 5) hizkuntzaren -euskara beraren barruan- egokitzapena edo reforma linguistiko minimoak. Hau puntu azkena sartu edo ez sartu an dynamika berria hon euskara da serioa eta kondizionante arras handia. Horra labur esanik, nire eta gehiagoren ustez, falta den zubate berria non pivotatu beharko duen derrigorrez biharko euskarak.
Lekeitio, apirila 2 zapatua, 2005.
Friday, April 01, 2005
Nekeak hon irakurri euskaraz
An gaurko Berria egunkaria (apirila 1 ostirala, 2005) dator lehenengo paginan: "Baztango gerlaria. Soalarreko zutarrian halabarda eta armadura daukan gerlaria aurkitu dute. Gisa horretako iruditegia duen lehena da".
Hortxe dio ezen hori guzi hori aurkitu dute zutarrian, zutarri batean, baina ez dakigu -nik ez dakit- zer da zutarri. Eta baita dio ze "Gisa horretako iruditegia duen lehena da". Hortaz zutarriak dauka iruditegi bat, baina zer da iruditegi hitza, zer da iruditegi?
Gero diogu ze euskarak dauka famea -fama txarra- hon hizkuntza gaitza eta zaila; ez da horritzekoa, ez. Ote da euskara hizkuntzea hon masokistak, ote da larriago hizkuntza masokistea? Vistan dagoen lez, beste hizkuntzek ez daukate horrenbeste traba eta matraka eta behaztopo eta kalvario; beste hizkuntza askotan hartzen da gustua ere irakurtzean direlako hizkuntzetan, ez jakinik ere sobera ongi hizkuntzok.
Ondorioz, aukeran -h. d., jakinik beste hizkuntza batzuk- isilean eta disimuluan (konszienteki edo ez hainbeste) pasatzen gara logikoki eta ezizbestean beharrik eta zorionez tu hizkuntza hobe bat, tu erdara edo tu erdarak.
Hortxe dio ezen hori guzi hori aurkitu dute zutarrian, zutarri batean, baina ez dakigu -nik ez dakit- zer da zutarri. Eta baita dio ze "Gisa horretako iruditegia duen lehena da". Hortaz zutarriak dauka iruditegi bat, baina zer da iruditegi hitza, zer da iruditegi?
Gero diogu ze euskarak dauka famea -fama txarra- hon hizkuntza gaitza eta zaila; ez da horritzekoa, ez. Ote da euskara hizkuntzea hon masokistak, ote da larriago hizkuntza masokistea? Vistan dagoen lez, beste hizkuntzek ez daukate horrenbeste traba eta matraka eta behaztopo eta kalvario; beste hizkuntza askotan hartzen da gustua ere irakurtzean direlako hizkuntzetan, ez jakinik ere sobera ongi hizkuntzok.
Ondorioz, aukeran -h. d., jakinik beste hizkuntza batzuk- isilean eta disimuluan (konszienteki edo ez hainbeste) pasatzen gara logikoki eta ezizbestean beharrik eta zorionez tu hizkuntza hobe bat, tu erdara edo tu erdarak.
Subscribe to:
Posts (Atom)