Gaur joan naiz postara. Galdeturic precioa te seilua erantzun dit empregatuac ongui eta garbiqui
75 centimo.
Nire entheleguac, arartez nire belharriac, uste izan du entzun du
15 centimo.
Dudaric ez da, da indudablea, ze euscarazco numerationeac ba ditu handicap-ac edo obstaculu communicativoac enthelegatzeco, beharco liratequenac remediatu fite.
Behar da beraz indudablequi reforma numerario egoquia, erraza eta effectivoa.
4 comments:
Naiz irakaslea ta beti dut ikusi ze umeak dute arazoak ikasteko euskal zenbakiak, ordea ez erdaraz. Zergatik? Zeren euskal zenbakiak dira oinarritzen an 20 ta ez an 10 ta azken hau da askoz geyo logiko, zeren dugu kontatzen hamarnaka ta ez hogeinaka. Imaginatu ze euskaraz dugu kontatzen bostnaka. Hau matematikoki izanen zen posible baina zen izango geyo konplexu.
Bai, reforma eskatzen du kontatzeko sistemak,
Txopi
Nahi dut esan edo hobequi commentatu ze Systema Numerico Decimala (S. N. D. edo s. n. d.) da SYSTEMA bat kin bi adjectivoa: numerico eta decimal.
Contatzeac ez dakar ze contatzen dugu (behintzat bethi) kin systema bat edo systematicoqui. Guehienatan ez dugu contatzen systematicoqui zeren guehienatan dugu contatzen asystematicoqui, ezen systemaric gabe. Sentitzen ohi duena da dituela 34 oilo.
Halan baldin emacume batec etchaldean ba ditu esateraco 34 oilo, normalean ez ditu ikusten edo ez da consciente ze horiec 34 oiloac dagoz bananduac mathematicoqui kin 3 multzo kin 10 oilo multzo bakoitzean eta ondio beste 4 oilo aparte.
Edo baldin artzain batec ba litu esateraco 82 ardi, berac ikusten duena normalean -mentalqui- da ze dituela guztira 82 ardi. Baina ez ditu distribuitzen bere ardiac -mentalqui, prefosta- an 8 muntzo kin multzo bakoitzac 10 ardi eta ondio gueratzen zaiola lehengoez aparte beste 2 ardi solte.
Bat da contatzea asystematicoqui nola goico exempluan eta besteric da contatzea systematicoqui edo kin systema delaco bat, gure casuan gure systemea da basatua 10ean. Esateraco, computadorac dagoz basatuac an 2 basea (0 eta 1). Theoricoqui systema numeral bat basatzen ahal da edozein basetan: 5, 9, 16, 41, 628, 16.545, edo nahi dena.
Esango nuque ze gente guehiena ez da consciente systema numeralaz. Contatzen dugu bai (eta operatzen ere ongui kin s. n. d. eta erabili hori terminalogia) baina ikusi ohi ditugu normalean bacarric cantitate absolutuac, nola emacume oilo-dunac eta artzain ardi-dunac. Ezen ez dugu ikusten ohi numeroac sarthuac an systema organizatua.
Da egia, dugu kontatzen inkonszienteki. Izan behar da kontutan bi kontzeptu. Alde batetik, zenbakiaren kontzeptua bera, hau da, 1, 2, 3.... eta bestalde, non jartzen da zenbakia. Mugimendu bat ezkerretara biderkatzen du bider 10, bi ezkerretara bider 100, hiru...
Erabat ados: da aldatu behar kontatzeko modua eta hasi kontatzen modu zuzenean.
Txopi
Verba eguiteco exactitudez,
noiz izquiriatzen da ezquerretara 2 positione respectuz unitateen positionea (ehunecoen lekuan) da nola bidercatzen balitz 100ez bai baina esanic exactuqui da ze bidercatzen da 10ez 2. positioneco magnitudea. Horixe gatic deitzen zaio decimal. Bethi da decimal (systema numerico decimala) zeren pasatzeco edozein positionetic positione bat ezquerrerago behar da bidertu edo multiplicatu 10ez.
Systema hortan -Systema numerico decimal- bethi da multiplicatzen 10ez.
Post a Comment