Nagoela entzuten eta ikusten informativoa hen ETB1 entzun dut ze Catalunyaco presidente Torra nahi dute inhabilitatu. Sentitu dut curiositatea jaquiteco nola Elhuyar hizteguiac emaiten du hitz hori euscaraz. Hauxe da dakarrena hizteguiac hen Elhuyar
Euscaldun baten baten iracur edo entzun baleza
Zein litzateque hiru auquera horietaric, Elhuyarren ustez, forma egoquiena? Ez al du Elhuyarren lexicagintzac puntu lar criticagarri eta hortacoz criticable esateco ere ari dira pasatzen margen aceptableen limiteac, behintzat puntualqui lar sarri?
Zilegui al da exigitzea casu hontan ki Elhuyar lexicogintza mea culparic eta ere ondoriozco correctioneric eta baita -zergatic ez?- errespeturic ki gu euscaldun populua eta collectivitate sociala?
gaitasungabetu
gaitasunik gabe utzi
ezgaitu
Euscaldun baten baten iracur edo entzun baleza
Urkullu presidentea nahi dute gaitasungabetu
edo
Urkullu presidente nahi dute utzi gaitasun gabe
edo
Urkullu presidentea nahi dute ezgaitu
Zein litzateque hiru auquera horietaric, Elhuyarren ustez, forma egoquiena? Ez al du Elhuyarren lexicagintzac puntu lar criticagarri eta hortacoz criticable esateco ere ari dira pasatzen margen aceptableen limiteac, behintzat puntualqui lar sarri?
Zilegui al da exigitzea casu hontan ki Elhuyar lexicogintza mea culparic eta ere ondoriozco correctioneric eta baita -zergatic ez?- errespeturic ki gu euscaldun populua eta collectivitate sociala?
12 comments:
Beraz, ironiazko izenburua. Nahi da esan: Doala Elhuyar clasetara hen ETB.
Bai, agerian dago baina komentatzearren.
Euscal munduan zer dagoen aguerian eta ez, ez da lar aguericoa zoritcharrez. Esateraco niretzat dena total clarua eta aguericoa izan ahal da, antza, ez horren aguericoa beste batzuentzat.
Euskaltzaindiaren hiztegiak "desgaitu" arautzen du adiera horretarako:
du ad. Zuz., Admin. Norbait, legez, kargu bat betetzeko edo eskubide bat erabiltzeko gaitasunik gabe utzi. Debekua hausten dutenak desgaituta geratuko dira euren karguan aritzeko.
"Inhabilitar", esanahi horrekin, espainol hutsa da egun (frantsesa, interdir, déclarer inapte; ingelesa, to bar, to disqualify), eta ez du balio euskaldun guztientzat, baizik espainola dakitenentzat soilik.
Hori deffenditzea Academiac ezen gaztelaniazco
inhabilitar
da euscaraz
desgaitu du erakusten ze Academia bizi da desconectatua osoro ti euscal populua zeinac du erabilten euscara.
Ba dira verba batzuc daudenac sustraituagoac leku batzuetan ezi an beste comarca batzuc. Esateraco greva hitza (nahi bada greba) dathorrena francesetic sustraituago dagoque an Azcain (Lapurdi) ezi an Orozco (Bizkaia).
Izan liteque ere, nola bait diozu Gilen, inhabilitar euscal verbea, de facto, dugula ulertzen esquer zeren daquigu gaztelania nola ere sistut verbea hobeto ulertzen duten daquitenac francesa.
Baldin hartzen bada euscarazco verbatzat tortilla hitza (nahiago balitz tortiila) zergatic ez berdinqui onhartu inhabilitatu izanic ere antza biec ethorqui exclusivoa ti gaztelania.
Esateraco, exemplugarri
"Santurtzeco alcatea desgaitu dute"
ez duque ulertzen ipharraldeco euscaldunec nola bait diozu Gilen baina ziurqui osoro ez dute ulertzen hegoaldecoec. Da hori verbea inventu ineffectivoa zeinac ez du valio nehon an euscaldunon universoa, muraren bi aldetan.
, mugaren bi aldetan.
Bai, huelga hitza sustraituagoa dagoke Orozkon, baina euskara batuan --eta, praktikan, euskara idatzi ia guztian--, greba da aukera ia bakarra. Kontuan izan, gainera, ezen euskaldun berri guztiek, edo horien ehuneko laurogeita hemeretzik, greba darabiltela, eta honezkero gehiago direla euskalkietako hiztunak baino.
Bestalde, tortilla hitza da Hegoaldekoontzat moleta dena Iparraldekoentzat, baiki. Halaber, badugu guztiontzako balio duen beste berba bat, arrautzopil, zuri gustatu ala ez. Are gehiago esango dizut, aukerarik onena da. Zeren tortillaren esanahi komun bakarra, euskaldun guztiontzakoa, da berbera zein nazioartean nagusi dena, alegia, mexikarrek eta jaten duten artopila.
Ikusten duzunez, Erramun, realitatea ulertzeko modu desberdinak daude. Zuk pentsatzen dukezu zeurea dela egoki eta zuzenena, baina kontuz, ez mespretxatu besteena, hori baita realitatetik hurruntzeko biderik seguruena.
Berrian:
https://www.berria.eus/albisteak/175747/torra-eta-junqueras-inhabilitatu-egin-ditu-espainiako-hauteskunde-batzordeak.htmtorra-eta-junqueras-inhabilitatu-egin-ditu-espainiako-hauteskunde-batzordeak.htm
habilitatu, inhabilitatu eta rehabilitatu beçala, berauen derivatuac ere, euscal edo naffar hitzac dirade nire uste aphalean.
Tortilla eta greva bezalaco hitzac
-coinciditzen ez direnac lexicalqui mugaren bi aldetan-
dira asco venetan; behar litzateque eguin horien lista luze eta handia batez ere daudenac alde batasuna zeina da verba eguinic extrictoqui impossible nola hor lexicalqui nola edozein arlo generalean. Hori holan da, da facto bat. Behar othe guenduque hasi ez erabilten gasolina hitza zeren ipharraldean ez dute esaten holan baizic ezantza?
Arrazoin duzu Gilen diozunean ze daude ulertzeco realitatea modu differenteac. Hori ere facto inukagarria.
Nic nahi izan dudana esan eta criticatu ki Elhuyar hizteguiac da ze berac dakarzen 3 auquerac esateco gaztelaniazco inhabilitar
-- gaitasungabetu
-- gaitasunik gabe utzi
-- ezgaitu
ez dira egoquiac, presentableac eta ulertuac ganic populua eta herria. Academiac dioena, berac cathedra gainetic ba du ohiucatzen ere ozenqui, ez da ulergarria esateco ximplequi. Topaidazu euscalduna zeinac ulertzen du
Santurtzico alcatea nahi dute desgaitu zeren ...
gaitu, ezgaitu/desgaitu, birgaitu
euscara osso variatua eta anhitza da, nombait.
Erramun, nik ez dut inolako problemarik akzeptatzeko euskaraz "inhabilitatu" eta haren familia osoa, eta are onar ditzaket haren adiera edo signifikantza exklusivo espainolak, nola baita zuk hizpidera ekarri duzuna.
Hori bai, "inhabilitatu", adierazi duzun esanahi konkretu horrekin, Hegoaldeko hitza da, eta hala zehaztu behar da; haren equivalent koontinentala "interditu" edo dena delakoa litzateke.
Bada, horiez gain, badugu "desgaitu" termino territorialki ez-markatua (zeina nornahik erabil baitezake gogoak hala ematen badio), bai halaber euskal hiztun gisa asmatzea eta proposatzea zilegi zaigun beste edozein hitz.
Honenbestez, honelako zerbait iruditzen zait bidezkoena:
inhabilitar
v.tr. (Der.) desgaitu; Heg. inhabilitatu, Ipar. interditu, desgai deklaratu.
Hara Gilen guztiz conforme nago esan duzun guztiarequin. Gainera iracurtzea eta gogoetatzea besteen perceptioneac bethi dathor ongui eta da aberasgarri.
Saludoac zuri eta zain nago gueroan eguingo dituzquezun commentario guehiagori.
Post a Comment