Bada orduan, nahirik superatu hau handicap hau edo diffikultatea kin bere ondorio latzak' etorri zait gogora hauxe ze euskal zorginak kontatzen zituztela lehen hamar numeroak manera paranormal hontan:
baga (ba-ga)
biga (bi-ga)
higa (hi-ga)
laga (la-ga)
boga (bo-ga)
sega (se-ga)
zai (za-i)
zoi (zo-i)
bele (be-le)
harma tiro pum
harma tiro pum
hortik, guk gaurko euskal zorgin modernook, eratorri ahal dugu hau beste lista numeriko modernoa, erabiltzeko hamarren multiploak. [Jada urtarrilean bururatu zitzaidan hau oraintxe dakart publikora apirilean]
birmar (bi-r-mar), 20
hirmar (hi-r-mar), 30
larmar (la-r-mar), 40 (edo laurmar)
bormar (bo-r-mar), 50
sermar (se-r-mar), 60
zarmar (za-r-mar), 70
zormar (zo-r-mar), 80
belmar (be-l-mar), 90
eta horietarik dira sortzen beste guziak errazki, aise eta diaphanoki komprensibleak
birmar 20,
birbat 21,
birbi 22,
birhiru 23,
birlau 24,
birbost 25,
birsei 26,
birzazpi 27,
birzortzi 28,
birbeatzi (birbederatzi) 29
hirmar 30,
hirbat 31,
hirbi 32,
hirhiru 33,
hirlau 34,
hirbost 35,
hirsei 36,
hirzazpi 37,
hirzortzi 38,
hirbeatzi (hirbederatzi) 39
larmar 40, (edo laurmar)
larbat 41, (edo laurbat)
larbi 42, (edo laurbi)
larhiru 43, (edo laurhiru)
larlau 44, (edo laurlau)
larbost 45, (edo laurbost)
larsei 46, (edo laursei)
larzazpi 47, (edo laurzazpi)
larzortzi 48, (edo laurzortzi)
larbeatzi (larbederatzi) 49 (edo laurbeatzi, laurbederatzi)
bormar 50,
borbat 51,
borbi 52,
borhiru 53,
borlau 54,
borbost 55,
borsei 56,
borzazpi 57,
borzortzi 58,
borbeatzi (borbederatzi) 59
sermar 60,
serbat 61,
serbi 62,
serhiru 63,
serlau 64,
serbost 65,
sersei 66,
serzazpi 67,
serzortzi 68,
serbeatzi (serbederatzi) 69
zarmar 70
zarbat 71,
zarbi 72,
zarhiru 73,
zarlau 74,
zarbost 75,
zarsei 76,
zarzazpi 77,
zarzortzi 78,
zarbeatzi (zarbederatzi) 79
zormar 80
zorbat 81,
zorbi 82,
zorhiru 83,
zorlau 84,
zorbost 85,
zorsei 86,
zorzazpi 87,
zorzortzi 88,
zorbeatzi (zorbederatzi) 89
belmar 90
belbat 91,
belbi 92,
belhiru 93,
bellau 94,
belbost 95,
belsei 96,
belzazpi 97,
belzozrtzi 98,
belbeatzi (belbederatzi) 99
Systema hau -hau systema berri hau- ote litzateke gu euskaldunontzat lagungarri, aringarri eta gutiago komplikatua ezen systema zaharra eta systema zaharkitua, systema khronologikoki desphasatua eta evidenteki lar guti effizientea?
15 comments:
Erramun jauna,
Harrigarri kausitzen dut zure kuriostasun eta kemen intelektuala euskararen mentsak (edo ments ustekoak) detektatu eta erremedioak bilatzeko. Eta are harritzenago nau erremedio horiek proposatzean ageri duzun ausartzia eta konplexurik eza insolitoak, joka bainezake adimen zuhurrago/uxkurrago batek ausardia horretan gehiago ikusiko duela ozarkeria eta erotarzuna eziez proposamen zientifikoki debatible eta onargarriak.
Nire juzkua ez da horren krudela, bistan dena, bainan halere estakuru bat kausitzen dakot zure diagnostikoari, eta da hau: baldin sistema numeriko vigesimala sistema retrogrado eta arkaiko eta disfuntzionala bada euskaraz, orobat dea frantsesez? Ez baitirudi eskolier frantsesek, ez frantses jende komunak ezta Frantziako zientzilari eta intelektualek ukan duten nehoiz den gutieneko arazorik beren sistema numeralarekin lan eta gogoeta egiteko. Behintzat, bonba atomikoak ekoizteko edo satelite espazialak orbitan ezartzeko behar diren kalkulu matematikoak perfektuki egitea ez die eragotzi sistema horrek. Hortaz, haientzat bali dena, guretzat zeren ez?
Xabier Erroteta.
NB: Ikus http://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_vigesimal
Erroteta,
hasirik kin evidentziak ezen dudarik ez daukanak' dut esango edo resango ezen euskaldunok ditugula problemak erabiltzerakoan numeroak.
Hori da evidentzia bat, factus bat zein ikusi ahal duen edozeinek zeinak ez duen nahi ukatu realitatea dagoena hortxe bertan zeinak gaituen inguratzen egunero. Ez dakit -Erroteta- duzun ala ez duzun kompartitzen esandakoa nik orain arte, ezen problemea ba dagoela (izanik bera handiago edo ttipiago baina problemea). Askotan euskaldunok, edozein generatione edo adinetakoak dugu numeroak esanten erdaraz, zer du horrek adierazten?
Ba nuke, bestalde, zer esanik buruz zuk duzuna orain idatzi baina aurretik sartu hortan nahi nuke jakin zer duzun esaten buruz nik galdetua goragoko paragraphoan zeren bait da erantzun emanen duzun hori determinantea segitzeko gero dialogatzen buruz kin esango nituenak zuri (nerauzkitzuenak).
Bada, ikusten al duzu zeure gan personalki edo besteren gan inguruko euskaldunak gan problemarik edo behintzat arazorik numeroekin euskaraz, aparte izan edo ez izan problemarik edo nolabaiteko arazorik beste hizkuntzetan nola frantzes edo beste?
Erramun jauna,
Zure galderari erantzuten deraukot lasai eta plaina: euskaldun haboroenek arazoak dituzte euskal numeroekin.
Bainan baditut nihaurk ere ene galderak zuri pausatzeko:
1.- Zuk arazoak ditutzua euskal numeroekin?
2.- Baietza bada, zein hizkuntzatan ikasi duzu egiten operazione matematikoak?
3.- Zein hizkuntzatan uste duzu ikasi dutela egiten operazione matematikoak 30 urtez peko euskaldun guziek?
4.- Iruditzen zaizuia ezen ikasi bazenu karkula matematikoak egiten zeure hizkuntzan eta ez mintzaira erdara batean, nola ikasten baitute iragan 200 urte huntan frantsesek oro, ukanen zenituzkela orain dituzun arazoak euskarazko numeroekin, ala uste duzu gobernatuko zinatekela euskal numeroekin hainbeste aisuraz eta erraztasunaz nola gobernatzen baitira beren sistema vigesimalarekin frantses hiztunak?
5.- Zein da zure ustez sakoneko arazoa, euskararen sistema vigesimala, ala adin batez goitiko (bai eta beheitiko) euskal hiztunen edukatione diglosikoa eta formazione matematiko erdalduna?
6.- Balin uste baduzu numerazione vigesimala dela intrinsekoki disfuntzionala, nola duzu esplikatzen frantsesak hain aisa eta ederki moldatzea berenarekin, hura ere vigesimala izanagatik? Iruditzen zaizuia frantses hiztunak euskaldunak baino inteligenteagoak direla berez, ala uste duzu, nihaurk uste dudan bezala, ingurune linguistiko monoglota baten abantailak dituztelako gozatzen dutela sakonkiago eta zeharokiago barnatzen sistema vigesimala inolako arazorik gabe?
Xabier Erroteta.
Frantsesez ongi dakiten euskaldunek arazo gutiago dute euskal numerazione sistemarekin.
Izango delakoan guztion onerako eta probetxurako dut hona ekartzen gutuna akademiko Xabier Kinatana-rena, zein gutun jaso nuen personalki baina nola izan bait dut bere baimena publikatzeko' hemen doa berak esana, izkiriatua.
[Ematen dut zatika mezua hon Xabier Kintana zeren bait da lar luzea. Gehienez 4.096 karaktere.]
Erramun adiskidea, agur:
Zure azken proposamena, euskarak hogeinaka zenbatzeko duen sistema aldatzekoa, jaso dut. Eskerrik asko. Ondo dakizunez, zenbait gauzatan zurekin bat natorren arren, euskaraz kultura eta zientzi hitzen idazkeran, neurri batzez, jatorria eta etimologia ahal den neurrian errespetatzeko, adibidez, beste gauza askotan, ordea, iruditzen zait bide erabat okerretik zabiltzala, inguruko hizkuntza batzuetan agertzen den sintatxi eta baliabide indoeuroparrak euskarari aplikatu eta onarrarazteko gehiegizko ahalegin horretan, adibidez. Horiek gureak baino hobeak balira bezala.
Alde batetik, jakizu, oraindik konturatu ez bazara, munduan erabiltzen diren giza hizkuntza naturaletatik, euskararen tipologiakoak, hots, eranskariak, alde handiz, kopuruz ugarienak direla, Europan, indoeuroparren etorreratik, bertoko panorama alderanztu bada ere. Horien artean japoniera, turkiera, suomiera, georgiera, Amerikako jende jatorren hizkuntza gehien-gehienak (kitxua, nawatla...) dituzu, eta guztiek, zeinek bere eremuan, zibilizazio handia eta kultura aurrerapen nabarmenak adierazteko balio izan dute. Alde horretatik, ez dakusat zergatik aldatu beharko geniokeen gure hizkuntzari bere tipologia, berezkoa, propioa eta historikoa izateaz gainera, egokia baita, eta absurdoa da mundu honetan inork inoiz egiten saiatu ere egin ez dena kasketaldi bategatik gu egiten hastea.
Jakizu, gainera, tipologiak ez duela zer ikusirik hizkuntzak zibilizazioa eta kultura adierazteko daukan ahalmenarekin, eta, denboran zehar, berezko eboluzioaz, tipologia aldatu duten hizkuntza ezagun batzuk izan direla (egiptoera, txinera [lehen eranskaria, gero monosilabikoa],ingelesa [orain arte flexiboa, baina monosilabismorako gero eta joera nabarmenagoa erakusten du], euskara [antzina, batzuek susmatzen dutenez behintzat, flexiboa, arabiera edo latina bezala; gaur eranskaria]). Barnealdatze horiek izaten direnean, ordea, berezko eboluzio kolektiboagatik gertatzen dira, elementu gramatikal eta sintaktikoen eraldaketa korapilatsu askoren eraginaz; baina sekula ez pertsona baten apeta edo kapritxoagatik.
[Hemen lehenbiziko partea, gero segida.]
Xabier Kintana.
[Hemen bigarren partea.
Adibide asko aipa niezazkizuke, baina aski izan bitez ondoko hauek. Badira generorik ez duten hizkuntzak (txinera, japoniera, georgiera edo, neurri batez ingelesa) euskararen antzera, eta badira, beste batzuk, maskulino eta femeninoaz gainera, neutroa ere dutenak (greziera, hebreera, arabiera, alemana, errusiera...), Afrikako bantu hizkuntzen klase-sistema are korapilatsuago eta neurri handiz zehatzagoak ere alde batera utzirik. Espainola,italiera, errusiera edota alemana bezalako hizkuntzek, bestalde, aditz konjugatuak dituzte, adizkera bakoitza, neurri handiz, pertsonarekin kideturik egonez. Ingelesak, txinerak edo japonierak, ordea, ez dute adizkera pertsonaletan konkordantziarik (euskarazko "nik jateko, zuk jateko, berak jateko" gisa, zehatzagoa den "jan dezadan, jan dezazun, jan dezan..." formen ordez. Baina horretan bada oreka-erregela bat: forma sintetiko berezi eta laburrak erabiltzeak aldean adizkera berezi horiek buruz ikasteko zailtasun handiagoa dakar, eta forma analitiko 'errazagoek' aldiz, perpausan elementu lagungarri gehiago metatzera behartzen gaituzte, esaldia luzatuz: a) sal diezaiozun b) eros ziezazkiguten eta a')zuk gaur berari gauza bat saltzeko; b') haiek guri gauza horiek erosteko.
Agerian dago gaztelaniaz neutrorik ez dagoela (lo bueno, lo grande gisakoak ez dira neutroak, kolektiboak baizik, hots, 'gauza onen edo handien multzoa'), eta, beraz, ikuspegi horretatik espainol, frantses, italiar edo ingeles erdaldunek, neutroa duten edo gorde duten hizkuntzekin konparatuz gero, urriagoak, pobreagoak dira edota adierazkortasun eskasagoa ageri dute. Agian bai, baina horietariko inori bururatu al zaio sekula, genero neutroa berredukitzeko edo eskuratzeko ahaleginik egitea? Txinatarrik egon al da inoiz, beren adizkera monotono eta pertsona guztientzako berdin horiei 'pobrezia linguistiko' iritzita, beren aditzak pertsonaz pertsona konjugatzeko proposatu duenik? Ez dut behin ere horrelakorik entzun, ez eta irakurri ere.
Alderantziz, segur naiz, maskulino eta femeninorik ez izatea, neutrorik edo adizkera konjugaturik ez izatea "erraztasun" mesedegarritzat daukatela. Errusiarrek artikulurik ez izatea abantaila jotzen duten bezalaxe. Adizu, bakoitza den bezalakoa da, eta hitz berriak inorengandik jaso edo imitatzean hizkuntza bat aberats daitekeen arren, moda, gustu pertsonal edo lotysa edota inferioritate-sentimenduetan oinarriturik nazioak ezin bizi daitezke mimetismo hutsaz, beren burua beste baten kopia izaten ahaleginduz.
Xabier Kintana.
[Azkenean, azken partea.]
Azkenik, eta sentitzen dut hau esatea, euskarazko zenbatze-sistema aldatzeko ahalegin horretan, beranduxe heldu zara Mediterraneoa aurkitzera. Gauza bera, eta antzeko izenekin gainera, Sabino Aranak berak proposatu zuen duela ehun urte baino lehenago. Eta begien bistan dago zer nolako arrakasta eskasa izan duen, ideologia aranistako zenbait ikastolatan hogei, berrogei, hirurogei edo mila jatorren ordez inoiz berramar, laramar,seiramar eta anei modukoak proposatu eta bultzatu nahi izan arren. Pixka bat atzeraturik egotea barkagarria izan daiteke,Erramun, baina gaur egunean ehun urteko atzerapenaz ibiltzea barkaezina iruditzen zait, erabat.
Duela zenbait urte, Txillardegiren omenaldiko talde-lan baterako, artikulu bat idatzi nuen, zenbatzeko sistemei buruz. Bertan argi erakusten zen hogeikako sistema, kontinente guztietako gizakiok esku-oinetan ditugun hogei hatz-behatzetan oinarritua, mundu osoan hedaturik egon dela, eta orain ere badagoela (georgiera, bretoiera, maien hizkuntza...). Gainera, irakaskuntza, kanpo-interferentziarik gabe, beren mintzairan lantzen eta garatzen duten neurrian, inork ez du horregatik arazo berezirik izaten gauzak ikasteko. Ikusi dudanez, jada norbaitek horixe gogorarazi dizu frantsesaren etsenplua jarrita. Sistema hogeitarretik hamartarrera igarotzea oinetakoak janztearen ondorioa izan bide zen, oinak estalirik edukitzean, behatzak, 11-tik 20ra kontuak egiteko gidari gisa, begien bistan gelditzen ez zirelako. Halere, jende askok aurreko sistemaz segitu zuen kontatzen, bai eta antzina hamarkakoa zutenak (keltak edo frantsesak adibidez) hogeikakora pasatu ere.
Erramun adiskidea, Etxeparek bertso batean dioena parafraseatuz "zentzatzeko adina badukezu zuk ere" esango nizuke. Txakurrari hamazazpi hanka topatzen ibili barik, premia handiago eta larriagoak dauzka, zoritxarrez, gure hizkuntza gaixoak, horrelako pitxikerietan denbora galtzen jardun gabe.
Ongi izan eta, gaizki esanak barkatzeko eskatuz, ondo esanak gogoan hartzeko erregutuko nizuke.
Xabier Kintana.
Erroteta,
duzu idatzi hauxe ondokoa euskaldun haboroenek arazoak dituzte euskal numeroekin. Tira, hontan guziok edo gehienok akorduz gagozke, nire ustez baita akademiko Xabier Kintana bera ere.
Besterik da, Erroteta, zergatik daukagun problema edo handicap expressivo -edo inexpressivo- hori eta hortxe dagoela ere nola bait diozu klarki mendeetako edo millennioetako diglossia ere, nik ez dut hori ukatuko eta ez dut ere ukatu, ez ukatzen.
Seguruenez bizi bagiztez -mundu hypothetiko batean- beste galaxia edo delako mundu isolatu haintxe geu geuretara bakarrik ginatekeelarik universo infinituko habitante soziologiko bakarrak, orduan seguru litzatekeela differente hainbat gauza. Baina, zorionez edo txarrez, bizi gara geure mundu real hontan -artean Bordele eta Soria-, dituela gure Herriak eta populuak nork uka diglossia linguistiko, menpekotasun politiko, ... eta holakorik franko.
Nik ditut ikusten bi gauza prinzipalki, Erroteta, batetik sistut realitate hori guziok duguna admititzen
-ezen problemak ditugula euskaldunik gehienok numeruak erabiltzean euskaraz-
eta bestetik ze
mathematikoki systema dezimala dela hobea
(kin bere ondorio on ugariekin), funzionalagoa -intrinsikoki- ezi systema vigesimala edo hogei base -duna.
Esan ere prezisionean, zergatik ez?, ze euskal systema numerikoa ez da systema vigesimal bat, hogeikoa -prezisionean- baizik da systema mixto bat. Systema vigesimal-dezimala biak batera edo nahiago badukezu systema dezimal-vigesimala. Halan klarki ikusten dugu an 34 numeroa dagoena elkargainka systema vigesimala eta systema dezimala. Baina, tira, hori prezisione bat egin nahi izan dudana, konzeptuak argitzeko.
Zuri Erroteta edo nortzuri pensatzen ohi daroen zu bezala esan ze -beharbada lar insistituz- ze hor, hortxe, hemen, hementxe dugula sozietate aktual realean handicap hori. Eta bestetik ze otu zitzaidala harturik basetzat euskal zorgin numeroak asmatzeko edo eraikitzeko, hobetzeko etxeko materialekin numeratione virtual bat ahal litzatekeena bilakatu realitate, duda gabe izanik hori numerationea hobea, sozialki (sartu gabe orain an bere kostua hedatzeko poblatione osora; holako ensegua baina egina da Holandan ere exitoarekin, baldin horren berri ez badu ere akademiko Kintanak) eta ere mathematikoki.
Nik zeozer esana dut jada, zuk edo edozeinek esatekorik balu esan beza beldur edo ahoan bilorik gabe nahi eta plazer duena.
Agur Erramun eta adixkide besteak.
Oso interesgarri eta erabilgarri eztabaida bat atzaman diat blog hontan.
Badakiat eta zuek baita ere euskaldunberri bat nukela, hala ere, ene iritzi eman nahi nuke euskaldunberri honelako bat.
Egia duk, objektiboki, zonbakiak edo numeratione euskaraz izigarri zaila dira erraiteko edo izkiribatzeko. Ez Erramunentako, ez enentako, ez jente zaharrentako bakarrik, mundu osoentako baizik. Hori ez dukela logikorik, uste diat.
Bai, egia duk, Frantzian erraiten die: DIX, VINGT, TRENTE, QUARANTE, CINQUANTE, SOIXANTE, eta bapatean, arrazorik gabe, jauz egin die SOIXANTE-DIXarte, QUATRE-VINGTS, etabar. Iruditzen zaio systema mixto erabiltzen die, eta frantseztar gehienek ez die arazorik erraiteko edo izkiribatzeko, teoriaz......praktikaz, gaixto egin die, nik ere bai.
Suitzan alderantziz, systema dezimalarat bilakatu die, ez mixtorik, frantsesez jarraitzen die arazorik gabe baita ere. Ez SOIXANTE-DIX eta hola... SEPTANTE, OCTANTE, etabar baizik.
Erran nahi duken, halere mintzajeek orokorki bilakatzen die. Uskara mintzaje bat duk, Baskoniakoa, horrengatik espero diat emeki-emeki, naturalki, egun batean Erramuneren proposamena jarraitu ahalko diagu eta ondorioz, gure mintzajea aisagoa amini bat izanen duk gurentako eta denentako.
Dena dela Uskara, Uskara izanen duk. Eta ene ustez Erramuneren proposamena Uskaraz dago.....edo ez !!
Parkatu ene okergaitik.
Izan ontsa.
Ongi etorri Txabi (Xabier Ertze) zeren bait duzu apportatu zuk zeure partea edo parteñoa, horrekin ezen parteñoa ez dut agertu nahi ze zure partea dela gutienik ere txarra edo valio gutikoa.
Nire ustez, ez horregatio Erroteta-rentzat eta ongi da hori ze bakoitza egon dadin bere konventzimentuan (baina ez konventzimentu innamobiblean prinzipioz), diot ze nire ustez ere nola bait diozu zuk Txabi euskal numerationea da handicap bat pairatu edo sufritu ahal duguna eta joan halere aitzina baina izanik klaroki handicap bat gainera nola ongi diozunez -beti ere nire ustez- da guretako euskaldunondako eta denendako. Handicap bat baldin baditu edo badituzke ere explikatione historiko, diglossiko, politiko, kolonial, ... eta beste, baina da konstatatione bat, factu bat, gustatu ala ez.
On litzateke ematea norbaitek numeroak banan banan tik 70 ki 99, bai frantzes versionean eta ere suitzar versionean.
Jakin nahi nuke zer duen pensatzen Errotetak buruz esandakoa Txabik.
[Pena bat da ere -beldurrez bazala diot pensatuz Erroteta zorrotzari kin bere alderdi klar eta izkutuzkoak- ezen penan bat da Errotetak salto edo jauzi egin izana beste spotera (http://referentziak.blogspot.com/2011/04/kritikea-ganik-akademiko-x-kintana.html) eta halan dialogo honek ez izatea batasun oso bat spot berean.]
Hemen ikusi ahal dugu nola numerationea bai frantzesez eta ere inglesez ez da izan beti nola bait da egun.
El sistema de contar francés es parcialmente vigesimal: el veinte (vingt) se usa como un número base en los nombres de los números del 60 al 99.
La palabra francesa para ochenta, por ejemplo, es quatre-vingts, la cual literalmente significa «cuatro veintes», y soixante-quinze (literalmente "sesenta-quince") significa 75.
Esta reforma surgió después de la Revolución francesa para unificar los diferentes sistemas de contar (la mayoría vigesimal cerca de la costa, a causa de influencias vikinga y celta, esta última a través del bretón).
Este sistema es comparable al uso de score en inglés arcaico, como en «fourscore and seven» (87), o «threescore and ten» (70).
Informationea hartua tik
(http://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_franc%C3%A9s).
Anonymous said...
Erramun jauna,
Harrigarri kausitzen dut zure kuriostasun eta kemen intelektuala euskararen mentsak (edo ments ustekoak) detektatu eta erremedioak bilatzeko. Eta are harritzenago nau erremedio horiek proposatzean ageri duzun ausartzia eta konplexurik eza insolitoak, joka bainezake adimen zuhurrago/uxkurrago batek ausardia horretan gehiago ikusiko duela ozarkeria eta erotarzuna eziez proposamen zientifikoki debatible eta onargarriak.
Nire juzkua ez da horren krudela, bistan dena, bainan halere estakuru bat kausitzen dakot zure diagnostikoari, eta da hau: baldin sistema numeriko vigesimala sistema retrogrado eta arkaiko eta disfuntzionala bada euskaraz, orobat dea frantsesez? Ez baitirudi eskolier frantsesek, ez frantses jende komunak ezta Frantziako zientzilari eta intelektualek ukan duten nehoiz den gutieneko arazorik beren sistema numeralarekin lan eta gogoeta egiteko. Behintzat, bonba atomikoak ekoizteko edo satelite espazialak orbitan ezartzeko behar diren kalkulu matematikoak perfektuki egitea ez die eragotzi sistema horrek. Hortaz, haientzat bali dena, guretzat zeren ez?
Xabier Erroteta.
NB: Ikus http://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_vigesimal
10:40 AM, April 26, 2011
--------------------------------
Hau azken kommentario hau da huts mekhaniko bat eta ez da mezua propioki, da oker bat zein hemen kopiatu den baina ez zuen egon behar hemen.
Anonymous said...
Erramun jauna,
Harrigarri kausitzen dut zure kuriostasun eta kemen intelektuala euskararen mentsak (edo ments ustekoak) detektatu eta erremedioak bilatzeko. Eta are harritzenago nau erremedio horiek proposatzean ageri duzun ausartzia eta konplexurik eza insolitoak, joka bainezake adimen zuhurrago/uxkurrago batek ausardia horretan gehiago ikusiko duela ozarkeria eta erotarzuna eziez proposamen zientifikoki debatible eta onargarriak.
Nire juzkua ez da horren krudela, bistan dena, bainan halere estakuru bat kausitzen dakot zure diagnostikoari, eta da hau: baldin sistema numeriko vigesimala sistema retrogrado eta arkaiko eta disfuntzionala bada euskaraz, orobat dea frantsesez? Ez baitirudi eskolier frantsesek, ez frantses jende komunak ezta Frantziako zientzilari eta intelektualek ukan duten nehoiz den gutieneko arazorik beren sistema numeralarekin lan eta gogoeta egiteko. Behintzat, bonba atomikoak ekoizteko edo satelite espazialak orbitan ezartzeko behar diren kalkulu matematikoak perfektuki egitea ez die eragotzi sistema horrek. Hortaz, haientzat bali dena, guretzat zeren ez?
Xabier Erroteta
10:40 AM, April 26, 2011
-----------------------------
Gau on, Erramun adiskidea,
Aintzinetiko mezu batean, oharpen hau egin nuen numerazio vigesimalari buruz : Grévisse jaunak, bere liburu famatuan (famatua Frantzian ...) "Le bon usage, grammaire française" (ed. Duculot) idatzi zuen : "Certains instituteurs, pour faciliter l'apprentissage du calcul, utilisent les formes
anciennes (septante, octante, nonante) ; cette étrange méthode est même recommandée par les Instructions officielles de 1945" : arrazoia duzu, Erramun !
Liburu hortan, irakurtzen dut ere :
"Septante et nonante sont officiels en Belgique et en Suisse ; huitante en Suisse seulement, où l'on emploie de plus octante (usité aussi en Acadie) (...) Dans l'usage parlé, septante et nonante sont connus dans tout l'Est de la France et dans le Midi".
Orai, zure bloga hirueleduna da, Erramun, Euskal Herria bezala ...
Maddi Irigoyen
Post a Comment