Wednesday, March 25, 2009

Forma potenzialak edo periphrastikoak an verbua euskaraz

Askotan ikusi dugu nola hainbat forma verbal euskaraz dira soil forma theorikoak -exititu ahal direnak soil theorikoki- eta ez realak ahal direnak aurkitu ahoan na euskal hiztunak. Holakoak ikusi ahal dira esaterako forma potenzialak zeinak erabili ahal dira batzutan bi modutara edo

forma synthetikoan
(ikus zaitzatek)

edo nahi bada ere forma

periphrastikoan
(ikusi ahal zaitut).

Dudarik ez dago ze dira askoz errezago forma periphrastikoak ezi synthetikoak, gehiago informativoak. Gaur irakurri ahal izan dut horietako bat na ixistentzia soil theorikoa

zeniezaieke


Laura Mintegi idazlea

Arrano beltza paparrean

Antonio Basagoiti jaunari adeitasunez: adierazi berri duzunez, EiTBko tertulietatik terroristak kanporatzeko asmoa duzu, eta xedea arras zaila denez (edonon baitaude infiltraturik), joan mendean erabili ziren metodoak erabiltzeko gomendatzen dizut. Alemanian, esaterako, begi-kolpe batez antzematen zuten norekin ari ziren hizketan, paparrean josirik zeramaten sinboloari begiratze hutsarekin.

Garaiak eta zirkunstantziak aldatu dira eta, hortaz, komenigarria litzateke sinbolook gaurkotzea. Daviden «izar horia»ren ordez, Herri Batasunekoak eta enparauak identifikatzeko «arrano beltza» josarazi zeniezaieke paparrean. Baina argitze aldera, eta D3Mren boto-emaile guztiak buruzagiak ez direnez (buruzagi lar), honelako sinboloak erabiltzeko gomenda daiteke: AHTko kideei eta ekologistei «ortzadarra» josarazi berokian eta preso ohiei, «sugea eta aizkora».


Ez al litzateke mila bider errazago eta naturalago agertzea esaterako

kendu ahal diezue

ezi ez

ken zeniezaieke



jhkhñ

5 comments:

Josu Lavin said...

Car amico Erramun,

Io era nationalista basc e ora io non lo es plus.

Io era euskaldun e ora io es quasi non euskaldun.

Nekagarria da zinez euskal mundua.

Begira, IKUS ZAITZAKET eta IKUSI AHAL ZAITUT ez dira ber gauza. Lehena doa loturik subjunktivoari (=ES POSIBLE QUE YO TE VEA EN EL FUTURO) eta bigarrena indikativo putoa besterik ez da (=REALMENTE YO TE PUEDO VER, PORQUE ESTÁS ANTE MÍ).

Galdetzen duzu bukaera aldean:

"Ez al litzateke mila bider errazago eta naturalago agertzea esaterako "kendu ahal diezue" ezi ez "ken zeniezaieke".

Hombre, KENDU AHAL DIEZUE (SE LO PODÉIS QUITAR VOSOTROS A ELLOS) eta KEN ZENIEZAIEKE (SE LO PODRÍAS QUITAR TÚ A ELLOS) ez dira gauza bera, ez eta ber gauza.

Euskara ez da problema, problema zarete (edo garete) euskaldunok berok.

Adeitsuki

Erramun Gerrikagoitia said...

Esan nahi dudana da ze forma synthetikoak dira lar gaitzak harturik eurak bere possibilitate guzietan, possibilitate interpersonal guzietan eta ere iraganeko formak.

Forma batzuk dira lar gaitzak edo diffizilak, forma synthetikoetan sartzen dira faktore lar, direlarik agglutinatzen komponente lar.

Verbua, euskarazko verbua, behar da explikatu eta irakatsi modu asekible batean.

Behar da simplifikatu verbua, systhema verbala.

Erramun Gerrikagoitia said...

Niri iruditzen zait Josu ze an flexione verbal synthetikoa

zeniezaieke

dagoela informationea (hiru konzeptu: zuk, haiei, gauza bat singularrean eta batzuk pluralean [zeniezazkiete]) lar konzentratua eta hori / horiek kaptatzea eta ulertzea ez da ezelan ere erraza eta egitekoa behako batean eta irakurririk aski fitesko.

Esaterako nik gaizki egin dut, naiz tronpatu pasatzerakoan

tik ken zeniezaieke flexione synthetikoa (hiru konzeptu interrelationatuak: zuk, haiei, gauza bat eta ez batzuk pluralean [ken zeniezaizkieke])

ki kendu ahal diezue forma periphrastikoa (hiru konzeptu interrelationatuak: zuek,haei, gauza bat eta ez batzuk pluralean [kendu ahal dizkiezue]).

Nahi nuke pensatu eta dut desiratzen ze nire oker hori -tronpatzea artean zuk eta zuek- ez da bakarrik datorrena soil tik nire menskeria eta hutsegite soil bat baizik tik bere diffikultate intrinsekoa na forma verbal synthetikoa.

Ulertzen dut ere diozuna ezen bat da subjuntivoa eta bestea ordea presentea kin kanpo semantiko differenteak. Baina hala ere ikusten dut ze forma synthetikoak, berezirik ere perfektuki tik forma periphrastikoa indikativozkoa, dira bere baitan diffikultosoak bereizteko euren terminoetan eta ere baita visualki, nola bait dugu irakurtzen begiekin.

Behar litzateke aurkitu solutione bat gaiditzeko hori oztopo "massivoa" (kasu emanik "partikula" konzeptualei) eta visuala.

Hori da nik ikusten eta dudana sentitzen.

Josu Lavin said...

Erramun maitea,

Ez dago dudarik ezen forma horiek sobera zailak direla.

Zuk zeuk, zein ez baitzara euskara ikasten hasi bart arratsean, ematen diguzu perla hau:

"zeniezaizkieke"

ustez eta

"zeniezaieke"

formaren plurala dela, ezta?

"zeniezaizkieke" forma asmatuan "i" bat sobera da, euskara batuko adizkia izateko.

ZENIEZAZKIEKE da forma zuzena.

Neuk orain kasik exklusivoki interlingua hizkuntza erabiltzen dut, non lau adizki aski baitira mintzatzeko.

PARLAR

parla, parlava, parlara, parlarea

eta denbora konposatuak:

ha parlate, habeva parlate, habera parlate, haberea parlate

Subjunctivoaren formak eta indicativokoak berdinak dira:

Io vole que tu parla
Tu vole que io parla

Parla si tu vole

Ille parla ben

Nos parla lo que nos vole

Eta berdin iraganaldian

Io voleva que tu parlava

honelako sinplifikazioa ezina da euskaran.

Lau adizki besterik ez du interlinguako konjugazioak!!!

Persona guztietan adizkia berdina da:

PRESENTE (indicativo eta subjunktivo)

io parla, tu parla, ille parla, nos parlava, vos parlava, illes parlava

PASSATO (indivativo eta sujunktivo)

io parlava, tu parlava, etc

FUTURO (indicativo eta subjunctivo)

io parlara, tu parlara, etc

KONDIZIONALA

io parlarea, tu parlarea, etc.

Berdin HABER aditzean:

ha, habeva, habera, haberea

konbina litezkeenak partizipioarekin.

ha parlate
habeva parlate
habera parlate
haberea parlate

Eta ni ohitu naiz jada interlinguan mintzatzen LAU ADIZKIrekin!!!

Euskaran, ordea, aditz bakoitzak milaka adizki dauzka, zeinetarik hiru laurden joan den mendean asmatu baitira.

Anglesa ere interlingua bezain hizkuntza erraza da aditz kontuetan eta aski ongi funtzionatzen du, ezta?

Gora hizkuntza normalak!
Gora persona normalak!

Adeitsuki

Erramun Gerrikagoitia said...

Bai, Josu, ni neu Erramun, zein ez bait naiz euskara ikasten hasi bart arratsean, tronpatzen naiz oraino kin neure 63 t'erdi urteak erabiltzean zenbait flexione verbal euskarazkoak, ondoren pasatu bizitza osoa inguruan na euskararen mundua an modu explizitu eta konszientea. Dramatikoa da eta zeozer egin beharrekoa, behar da eman eta eskaini herritarrei systema on, asekible eta digerible bat.

Ea noiz garen -intelligentsia na euskara, aitzinetik dela Akademia kin bere akademikoak- ohartzen hortaz ahalbait lasterren eta hartu erabakiak, eta artaziak, dutenak explizitoki horren responsabilitatea.