Monday, March 09, 2009

Ez dago lar argi textutxua, ez horregatio

Noiz dugun skribitzen zerbait da, prinzipioz, dadintzat ulertu; gera bedi argi hori lehenbizitik. Eta noiz dago zerbait skribitua pean photo bat, oinean na photoa, da irakurtzen eta ulertzen ezein nekerik gabe hori textua zein izan ohi da beti laburra eta ulerterraza. Baina niri, behintzat niri zein ohitua nago irakurtzen euskaraz, gertatu zait ze zaidala agitu photoaren peko lerroaldia gaitz ulertzen, lar gaitz nola ez zuen behar argiki.

Ikusten da an photoa gizon bat (Claude Labat) aitzinean ruina batzuk, murru batzuk beterik hon huntzorria, sastrakak edo sasiak. Delarik artikulu osoa buruz persekutionea an Lapurdi kontra konsideratuak sorginak an orai 400 urte 1609 inguruan. Eta pean, photo horren pean, dugu irakurtzen ahal ondokoa, lerro batean (Gara, astelehena 9 martxoa 2009, 8 or)
Claude Labat, sorginkeria epaiketak egin ziren Senpereko gazteluaren aitzinean
Nola ez bait dut ulertu textua irakurriaz batera behar izan dut pausatu eta reegin hori textua -mezua, informationea- modu ulergarrian edo behintzat yago ulergarrian (ulergarriagoan). Esaterako, hola
Claude Labat, gazteluaren aitzinean non egin ziren sorginkeria epaiketak
Dudarik ez dago ze mezua da, bere laburrean, ondoko hau
Claude Labat, gazteluaren aitzinean
Hitz batean ote da hori textua lar gaitza ulertzeko? Ala ote da pasablea edo ote da deus problearik ez duena ulertzeko edozeinek? Ote du konektatzen kin irakurle normal medioa eta ez horren medioa?

16 comments:

Gilen said...

Esan behar dut ezen lehenengoan ulertu dudala delako textua. Izan leite zeren euskaldunok nolabait trebatuak gara halakoekin moldatzeko. Beraz, zuk dakarzuna sartzen da nire aburuz irakurrialdi batez ulertzen ahal diren esaldien barruan. Ez ordea honako hau:

- "Joan den 2009ko urtarrilaren 19an Nafarroako Justizia Auzitegian Aurrekontuen Foru Legearen Bigarren Xedapen Gehigarriaren aurka tarteratu zuen helegitea tramitera onartu izana aztertzeko prentsaurrekoa eman du Hizkuntz Eskubideen Behatokiak."

Hori irakurri ondoan, badut sensazioa ezen gutxi-gorabehera ulertu dudala, baina norbaitek galdetzen balit zer esaten den paragrafo horretan, nik ezin nuke explikatu. Horren idazlea eta biok gertuz bizi behar dugu mundu diferentetan.

Erramun Gerrikagoitia said...

Arrazoi ba dukezu edo ere duzu Gilen noiz diozu ze zuk ulertu duzu textua gabe ezein diffikultate irakurtzerakoan
"Claude Labat, sorginkeria epaiketak egin ziren Senpereko gazteluaren aitzinean".

Baina iruditzen zait, hala ere, behar dela ralentizatu mezua, irakurketea baldin nahi bada ulertu ongi. Hitz batean zait iruditzen ze mezuak, irakurketeak, textuak ez du "korritzen", ez dela joaiten, ez da fluidoa.

Dudarik ez ze nire apreziationeak ba du ere zati bat subjektivotik. Baina holako textu txikiak ez luke zertan izan behar hobetu beharrekoa baina antza ba du horren beharra, hobetu beharrarena zeren nik topatzen dut zaila -zaila hori, bere lehenbiziko adieran, nekeza dena-; ez horregatio argiki nola zuk dakarzun exemplua zein bait da elementu relevantea na anthologia na zer behar ez da egin. Baina da ere horregatio berez gaitzagoko affaira hori traduzitzea ongi eta "normal" sartu gabe ere ezen da anitzez luzeago ezi lehengo llaburttoa.

- "Joan den 2009ko urtarrilaren 19an Nafarroako Justizia Auzitegian Aurrekontuen Foru Legearen Bigarren Xedapen Gehigarriaren aurka tarteratu zuen helegitea tramitera onartu izana aztertzeko prentsaurrekoa eman du Hizkuntz Eskubideen Behatokiak."

[Ongi legoke Gilen eman bazeneza loturea -linka- nondik atera duzun hori textua, guzion onerakoa eta konkretionerako.]

Lehenengo laburrean aisago eta "trankilago eta naturalago" irakurtzen da hobekuntzea
"Claude Labat, gazteluaren aitzinean non egin ziren sorginkeria epaiketak".

Nire intentionea zen ematea textua errazago eta naturalago. Baina bakoitzak dauka bere sentimentua eta bere begi propioak, bakoitzak.

Gilen said...

hona esteká:

http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1236587121

Erramun Gerrikagoitia said...

Orduan lan eginik hobeto joan daitezen gauzak, direktione positivoan uste dut ze hori paragraphoa

- "Joan den 2009ko urtarrilaren 19an Nafarroako Justizia Auzitegian Aurrekontuen Foru Legearen Bigarren Xedapen Gehigarriaren aurka tarteratu zuen helegitea tramitera onartu izana aztertzeko prentsaurrekoa eman du Hizkuntz Eskubideen Behatokiak."

hasi ahal da zerbait honelatsu

- "Hizkuntz Eskubideen Behatokiak eman du prensaurrekoa aztertzeko onhartu izana tramitera ..."

Zer egin ahal da hobetzeko paragraphoa eta izateko yago digeriblea?

Gilen said...

Hori hasierá ondo ikusten dut nik, Erramun. Problemá da, euskara historikotik aldaratu gabe, nola jarraitu ahal dugun esaldia.

"Hizkuntz Eskubideen Behatokiak eman du prensaurrekoa aztertzeko onhartu izana tramitera ..."

Lehen arazoa dugu inter "prentsaurrekoa" eta "aztertzeko", zeren eman dezake ezen hau hari dagokiola, hots, aztertu behar dutena dela prentsaurrekoa. Baina intonazio kontu huts bat baino ez da. Hortaz bi aukera ikusten ditut: apostrofoa erabiltzea markatzeko etentxo bat, edo "prentsaurrekoa" jartzea aditzaren ezkerrera. Azken aukera hau hobetsiko dut oraingoz:

"Hizkuntz Eskubideen Behatokiak prensaurrekoa eman du aztertzeko..."

Bigarren arazo bat ikusten dut "onhartu izana tramitera" frasearekin. Nire ustez ez du ondo ematen hor. Agian reformulatu behar genuke. Nola? Horretan ari naiz. Lehenik ikus dezagun zer dugun haren azpian, hau da, gaztelaniaz:

"La admisión a trámite"

zeren ez dut uste denik,

"el (hecho de) que se haya admitido a trámite"

Baina, jakina, "la admisión a trámite" moduko nominalizazioak izan dira eskomikatuak euskaratik, hain justu, gure hizkuntzari ematen dioten zailtasunagatik.

Jarraitzeko

Erramun Gerrikagoitia said...

Total interesanteak, Gilen, esaten dituzun kommentarioak. Segi zazu favorez aitzina guziok ikas dezagun edo behintzat nik dezadan ikas.

Nolanahi ez dut ongi ulertu hori zure paragraphoa na

Baina, jakina, "la admisión a trámite" moduko nominalizazioak izan dira eskomikatuak euskaratik, hain justu, gure hizkuntzari ematen dioten zailtasunagatik.

Explika zazu hori ere apur bat ampleago, mesedez.

Anonymous said...

Egun on, badakit ez duela gaiarekin zerikusi handirik, baina berriki atera du Claude Labatek Olentzeroari buruzko liburu zinez edder-ejer bat: OLENTZERO - EKIAREN SUGELDOA BERPIZTEN DUEN IKAZKINA -
Gomendatzen dizuet, haurrak izan edo ez.
Segi bizkor!Eta Erramun, emaizkiguzu apiriletik aitzina Calgary-ko berriak, e? Hantxe ere frantsesa/ingelesa elebitasuna omen dute, ezta?
Kristina
Kristina

Anonymous said...

"Olentzerori buruz" erran nahi nuen, ez "Olentzeroari buruz", barka!

Erramun Gerrikagoitia said...

Kristina, buruz liburua titulatzen "Olentzero - Ekiaren sugegeldoa berpizten duen ikazkina" ganik Claude Labat esaiguzu editoriala eta ere ahal baduzu ISBN zeren hemen non galdetu dut an liburudendea ez dute horren berririk.

Anonymous said...

Arrazoia duzu, Erramun. Beraz, Megadenda "ahalguztidunean":

EGILEA: CLAUDE LABAT
ARGITALETXEA: ELKAR 2006/09
IGELA
ISBN: 978-84-9783-405-6

Euskarazkoa da hau, baina badu ere frantses bertsioa argitaratua:

OLENTZERO - LE CHARBONNIER QUI RANIME LES BRAISES DU SOLEIL
LABAT, CLAUDE
ELKAR / IGELA / 2004-11 / ISBN: 978-2-913156-64-7

Anonymous said...
This comment has been removed by the author.
Anonymous said...

Oso liburu polita da, kontatzen du Olentzeroren istorioa, mitologia, eta nola egiten den ikatz begetalaren prozesu guztia, marrazki elegante askorekin.

Gilen said...

Erramun, denborarik duzunean emazu behako bat lantxo honi nominalizazioari buruz. Neuk ere patxada handiagorekin irakurriko dut.

http://www.ehu.es/eustek/Index_archivos/Liburutegia/Nominalizazioa,%20itzulpen%20tek.pdf

Josu Lavin said...

Car amicos,

Io vos presenta le nove version de mi GRANDE THESAURO DE INTERLINGUA (=GTI).

http://academiaprointerlingua.googlegroups.com/web/grandethesaurodeinterlingua.zip

Illo es in formato txt e illo occupa 17 MB!

Pro cercar un parola il suffice con cercar lo inter duo =.

Per exemplo, si vos vole cercar le parola communication vos debe cercar isto:

=COMMUNICATION=

e vos attingera tote le exemplos e phrases que vos pote vider post mi nomine hic infra.

Mi GTI es un extracto de tote le dictionarios de Interlingua, principalmente de illos de Piet Cleij

Salutationes cordial

Josu Lavin
Presidente del Academia pro Interlingua
http://interlingua.wikia.com

=COMMUNICATION=
* canal de communication
* communication
* communication aeree
* communication confidential
* communication de ideas
* communication de massa
* communication de servicio
* communication de tram
* communication de tramvia
* communication de tramway
* communication directe
* communication ferroviari
* communication gestual
* communication inter esseres human
* communication inter)human
* communication interne
* communication interurban
* communication maritime
* communication non-verbal
* communication oral
* communication per ferry-boat
* communication per mar
* communication per radio
* communication per vapores
* communication postal
* communication radiophonic
* communication scripte
* communication strictemente confidential
* communication tactic
* communication telephonic
* communication telex
* communication ulterior
* communication verbal
* communication via satellite
* de communication
* del medios de communication
* entrar in communication
* entrar in communication con un systema
* esser in communication
* esser in communication con
* grande via de communication
* haber le facilitate de communication
* instrumentos de communication
* inter)rumper le communication
* le communication ha essite interrumpite
* linea de communication
* lingua de communication official
* medio de communication
* medio de communication de massa
* medios de communication
* medios de communication de massa
* mitter se in communication con
* non poter establir communication
* passar le communication
* passar le communication a
* perturbation del communication
* politica concernente le medios de communication
* porta de communication
* pote vos me mitter in communication con Senior X?
* problemas de communication
* processo de communication
* programma de communication
* restabilir le communication
* rumper le communication
* satellite de tele)communication
* systema de communication
* technologia del communication
* tubo de communication
* via de communication
* Vole vos dar me le communication con B?
* canal de junction / de communication
* communication / connexion / contacto telephonic
* communication / connexion ferroviari / per ferrovia
* communication / connexion per / via satellite
* communication / connexion telegraphic
* communication / connexion telephonic
* communication / connexion telex
* communication / contacto radiophonic / per radio
* communication / linea de tramvia / tramway [A]
* communication / transmission de datos
* communication per littera / scripto
* communication radiophonic / per radio
* communication verbal / oral
* connexion / communication de autobus / bus
* connexion / communication directe
* connexion / communication ferroviari / per ferrovia / per traino
* connexion / communication per ferry-boat [A]
* equipamento / instrumentos de communication
* esser in relationes / contacto / communication con
* interceptar un linea / communication telephonic
* inter)rumper le communication / connexion
* junction / communication / union per un canal
* le communication / connexion ha essite inter)rumpite
* ligation / communication transversal / transverse
* medios / mass)media [A] de communication
* message / communication scripte
* message / communication telephonic
* mitter / poner in communication
* mitter se / poner se in communication / relation con un persona
* mitter se / poner se in contacto / communication con
* passage / corridor de communication
* porta intermedie / communicante / de communication
* rete de communication / transmission de datos
* transmission / communication oral / verbal
* via / cammino de communication

Erramun Gerrikagoitia said...

Gilen, gomendatu didazu ematea behako bat

Erramun, denborarik duzunean emazu behako bat lantxo honi nominalizazioari buruz. Neuk ere patxada handiagorekin irakurriko dut.

http://www.ehu.es/eustek/Index_archivos/Liburutegia/Nominalizazioa,%20itzulpen%20tek.pdf

noiz izan dezadanean hortako astia (eta gogoa) eta hasi naiz jada eta naiz ari ematean hori behakoa baina, halafede, ez da fite eta arrapaladan egitekoa. Ikusia dut erditsua baina kostatzen ari zait zeren ni ez naiz sartua holakoetan eta ere darabilen batzutan syntaxia eta lexikoa.

Segituko dut baina astitsu eta pausatuki zeren dut uste dela interesantea dioena hor hak Julio Garcia-k.

Egongo gara, Gilen, zuk ekin zeureari.

Erramun Gerrikagoitia said...

Erabaki dut ez gehiago irakurtzea lana na Julio Garcia buruz nominalizationea zeren eskatzen dit neke eta trabaillu handiagoa ezi nik nahi diodana eskaini. Ez dakit zenbatgarrenez azkenean utzi dut.

Baina izan zait ere aberasgarri, ez omen dago-eta gaitzik ez dakarrenik on, zeren ikasi dut zer da nominalizationea ezen bilakatzea izen' eratorria ganik adjektivoa edo verbua, h. n.,

tik eder (adjektivoa) sortuz edertze (izen bilakatua, nominalizatua)
edo
tik galdu (verbua) sortuz galtzea (izen bilakatua, nominalizatua).

Baldin ulertu ez badut txarto.