Orthographia doblea (hon hitz batzuk) an euskal hiztegi modernoak

Nahi dut ekarri plaza publiko hontara zer ikusi dut an hiztegia Euskara - Ingelesa / English - Basque ganik Mikel Morris. Eta ikusi dudana da, esaterako, oihu -lazgarri?- bat alde libertatea eta authonomia personala noiz ikusi bait dut hitz batzuk kin orthographia doblea.

Hauek hitzak dira datozenak kin orthographia doblea:

• vanpiro / banpiro
• vektore / bektore
• vibratu / bibratu
• video / bideo
• vikingo / bikingo
• visa / bisa
• visir / bisir
• vitamina / bitamina

eta datozenak kin v letrea gabe b-dun equivalentea dira hauexek:

• valkiria
• vanadio
• vediko
• versus
• villa
• vodka
• volt
• voltaiko
• voltaje
• voltametro
• Vulgata

Ikusi ahal dugun lez zeozer ba da ha hon jn Morris. Eskatuz bezala ari da permissionea erabili ahal izateko v-a (letra madarikatu bat an euskara), hautatzen duela hortako hitz "marginalak". Nahi duke Morris-ek giro permisibleago bat zein ez dago an euskara. Gainera munta handia du libertate personalak ze pasa ez dadin nola kin akademiko Alfonso Irigoien zena zeinak jaso zuen debekua ganik Akademia publikatzeko bere lana akademiaren agerkari offizialean zeinaren promotore handiena bera izan bait zen, lana zein bait zihoan pean bere izena eta responsabilitatea. Gerta ez daitezen honako cacicadak behar dugu zirrikituak tzat libertatea. Hermetismoak hil garoaz.

Biak importante. Lexikoa eta syntaxia

Asteon izan da Pekka Himanen mundialki famatua hon mundu informativoa an Bilbaoko Guggenheim museoa ematen konferentzia bat titulatzen

Technology and Search for Innovation

zein titulu ikusi dugu hurreratu garenok hara honela

Tecnología y búsqueda de la innovación

eta

Teknologia eta berrikuntza bilatzea

Kommentatu nahi dut ze zituela konferentziak bi parte Technology and Search (for Innovation), lehenengoa buruz tekhnologia (technology) eta bigarrena buruz bilaketea (search), non hemen espezifikatzen da zein bilaketea (for innovation).

Eta bestetik esan buruz lexikoa, noiztik da innovatione hitza euskaraz berrikuntza? Innovatione hitza eta konzeptua da internationala eta amankommuna guziona, nola euskaldunona hala edozeinena (innovatione, innovazio, innobazio(?!), inobazio, edo ...).

Ez al zen hobeto eta korrektuago hontara izan balitz?

Tekhnologia eta bilaketea hon innovationea

Informativoki da arras differente

Tituluak an egunkari Berria honela dio:

98ko su-etenean PPk izan zuen jarrera gogorra gogora ekarriz bideoa kaleratu du PSOEk

baina hori titulua izan ahal zen ere hontara, hobeki redaktatua eta izanik informativoki hobea -argia eta erakargarria' nola dioen berak hak Berria egunkariak-:

PSOEk kaleratu du videoa ekarriz gogora jarrera gogorra izan zuena PPk 98ko su-etenean

Zein redaktione ote da argiago eta erakargarriago tzat euskalduna. Eta guzia, gainera, barruan orthodoxia, orthodoxia striktoena.

Ari gara harrika geure buruari, holan ari garela. Ari gara kontra euskara eta effektivoki gainera, ez dago ikusi beharrik baino zein arrera duen produktuak artean euskaldunak, euskaldun naturalak zein ez dira militante ezein hizkuntza, baina bai praktikante irakurtzean hain hizkuntza determinatu.

Kontseilua eta konseiluak

Egon naiz Donostian bi egun, bi goiz -gaur eta atzo- ihardunaldietan titulatzen Ikasle guztiak euskaldundu: nola? organizaturik hak Kontseilua [Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua] . Ez naiz damu joateaz ze entzun dut asko eta ikasi eta informatu ere bai asko.

Hartu dut dossierra hon Kontseilua titulatzen Eskola euskalduntzeko ezinbesteko eraberritzea. Gogoetagaiak. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua. 2006ko ekainean. Non noiz sartu naiz irakurtzen aurkibidea zeinak ditu 20 puntu, dio lehenengoak:

Ikastereduak gainditzeko beharrezkoak diren erreforma guztiak sistema bera aldatuko duen lege baten barruan kokatu behar dira bazterrean utziz dekretu bidezko erreforma arinak

Ohartu naiz momentuan ze ez dudala ulertu textua eta joan naiz resulutoki ulertzera eta lortu dut baina izanik sekulako lorra niretzat eta denbora galtze bat. Seguru nork redaktatu duen bai ulertzen zuen berak textua baina ez du reirakurri kontuan hartuz irakurlea zeinak ez daki aurretiaz zer textuak ekarri ahal du. Egizu zeuk ahalegina irakurle eta kostatuko zaizu, seguru baldin lortzen ahal baduzu, baina ez dukezu lortuko fite eta supituki.

Textua, hon Kontseilua, ulergarriago eta informativoago litzateke esaterako honelatsu edo beste forma antzekoan:

Beharrazkoak diren reforma guziak gainditzeko ikastereduak behar dira kokatu sistemea bera aldatuko duen lege baten barruan, bazterrean utziz dekretu bidezko reforma arinak

edo

Beharrazkoak diren reforma guziak daitezen gainditu ikastereduak behar dira kokatu barruan lege bat aldatuko duena sistemea bera, bazterrean utziz dekretu bidezko reforma arinak

Hau da konseilu bat nik nahi dudana eman a Kontseilua (Kontseilua-ri), baldin nahi balu entzun eta aditu. Ala uste al du Kontseiluak dagoela textua klarki redaktatua?

Ikusia an geure ispilu soziala

Diotso batak besteari, ari zirela euskaraz:

Irakurri zenduan ha?, pues que Lamikiz tenía razón ...

Zergatik sequentzia hori, salto hori? Arrazoirik ba dagoke, antza guziak du bere explikatione egokia. Behar genduke begiratu a gure ingurua, geure ispilu soziala eta ez egon ausente eta egin ezikusiarena.

Realitate kamuflatua

Ikusi daroagu izkiriaturik orai batzutan erreportaje hitza noiz lehenago ikusi ohi genuen erreportaia. Dirudienez nahi dukete honekin agertu realismo handiagoa, hurbildu realitate soziologikora, baina hortara zergatik ez dute izkiriatzen reportaje edo reportaia?

Hor ditugu possibilitate differenteak:

• erreportaia
• 
  
• erreportajea
• 
  
• reportaia
• 
  
• reportajea

Herriak -herritarrek, euskal populuak-, nehon esaten ez den modua hartzen dute batzuk zeren esan ez da esaten baizik bi modutara: reportaia eta reportajea. Nehon ez da esaten euskaraz erreportaia edo erreportajea. Non esaten da ba?

Ulertu ahal izateko behar izan dut vokalizatu (irakurri voz goraz ixiltxuan

Noiz irakurri dut hau titularra ez dut ulertu eta ulertu ahal izateko dut vokalizatu textua eta orduan bai, baina ez neukan zertan jo mekhanismo ralentizatu hortara (Berria, zapatua 18 azaroa 2006, or 8 harian euskal herria).

Debekuak nazio instituzio egokien beharra azpimarratzen duela uste du Udalbiltzak

Niretzat hau titularra ez dago redaktatua ez argi eta ezta erakargarri, nola eskatzen du Berria-ko stylo liburuak. Redaktatu ahal zen errazago edozein irakurlerentzat.

Udalbiltzak uste du debekuak azpimarratzen duela instituzio nazional egokien beharra

edo

Udalbiltzak uste du ze debekuak azpimarratzen du instituzio nazional egokien beharra

Hemen doa beste perla bat egun bereko egunkarian, ote da informativoki egokia, argia eta erakargarria hau titulua? Ote da modu egokiena eta argiena redaktatzeko phrase komparativoak?

Autobidea edo A380 hegazkina baino hobea da AHT, paisaia ez haustea bermatuz gero

Zein porzentaiak ulertzen ote du honako titularrak arazorik gabe? Ez dakit baina jakin nahi nuke.

Stylo liburuak dio: argi eta erakargarri

Nahi denean ezarri zenbait helburu izan ahal da lan hori erraza ze ezartzen balitz esaterako nola helburu bat osasunarentzat kasu egingo diot janari nork ez luke esango ez denik helburu on bat? Baina questinea da gero nola konkretatzen da hori helburua. Halan antza Berria-ko Stylo liburuak dio -eta nire ustez ongi ederto esanik- ze behar da izkiriatu argi eta erakargarri. Nor ez da poztuko ikusirik horiek helduburu onak?

Nik irakurririk titular hau (Berria, ostirala 17 azaroa 2006) galdetzen dut ea da titular hori argia eta erakargarria:

Afrikako Batasunarekin batera
Darfurren "bake indar mistoa"
osatzea proposatu du NBEk

Al da hori titular argia eta erakargarria? Ote da, esaterako, titular hori digeriblea tzat egungo euskalduna, izanik ere alphabetatua? Nik ezetz diot, egon ninteke oker baina ez dut uste.

Pre-positioneak aurretik (avisua emanez), post-positioneak atzetik (avisua emanez baina retroaktivoki, atzekoz aurrera, eta askotan lar berandu)

Noiz avisatu behar gaituzten hobe da avisa gaitzaten aurretiaz ezi avisa gaitzaten atzetik noiz askotan alferrik da avisua. Halan normalean ahal bada hobe dira pre-positionean ezi post-positionean nola izkiriatzekotan edo berba egiterakoan. Batzutan euskaraz ere ikusten dira partikula batzuk ze erabiltzen dira nola preposititione ganik redaktore (on) batzuk baina partikula horiek berak beste redaktore (eskasago) batzuk erabiltzen dituzte nola postpositione.

Halan atzo (Berria, eguaztena 15 azaroa 2006) irakurri ahal dugu partikula bat erabilia nola prepositione zeinak poztu gaitu ikusteak an artikulua titulatzen Ipar Euskal Herriko erronkak, gogoeta ganik Xabier Isasi presidentea hon Gaindegia. Honela dio:

Euskal Herria garapen jasangarriko unitate izatera hel daiteke, eta erreferentzia propioa eskuratu Europako Batasunean eta mundu mailan. Horretarako, ordea, gure aukera guztiez baliatu behar dugu.

Ikusi eta observatu ahal dugun lez dago erabilirik ordea partikulea nola prepositione (avisatzen gaituela) ze erabili ahal zen ere nola postpositione, honetara (avisatuko gintuela ere baina lar berandu):

Horretarako, gure aukera guztiez baliatu behar dugu, ordea.

Beraz bi aukera, bata hobea ezi bestea, informativoki hobea:

Horretarako, ordea, gure aukera guztiez baliatu behar dugu.

eta bestea, eskasagoa informativoki

Horretarako, gure aukera guztiez baliatu behar dugu, ordea.

Hori textua nolanahi ere hobetu ahal da informativoki redaktaturik hobeto, errazago tzat irakurlea:

Euskal Herria heldu ahal da (hel daiteke) izatera garapen jasangarriko unitate, eta referentzia propioa eskuratu Europako Batasunean eta mundu mailan. Hortarako, ordea, baliatu (valiatu) behar dugu gure aukera guztiekin.

Gitxien saltzen dana

Ohi dudan lez egunero erosten dut bi egunkari bat erdaraz eta bestea euskaraz. Galdetu dut saltzaileari ea euskarazkoa, Berria, zenbat saltzen da eta erantzuna hauxe:

Da gitxien saltzen dana

Eta nik diotsat neure buruari nola da possible hori, esaterako hemen Lekeition? Ba daroagu 20 urtetik askoz gora izanik eskolarizationea euskaraz -emanik ere dela hori irakaskuntzea kin mukuru defekto guztiak egina eta eginten doana-, nola da baina possible hori?

Behar du izan produktuak, saltzera eskaintzen denak, zeozer, zeozer aldrebes txarto egina. Herriari, herritarrei, arrotz egiten zaio hori produktua. Ezin da ukatu. Behar litzateke zeozer pensatu eta aktuatu effizienteki beste bide eta direktione batean.

Saltzen denak, hobeto saltzen jartzen denak, ez duke asko valio. Herriak dixit, eta ez du herriak -Herriak- okerrik egundo.

Alferreko nekerik ez. Beste erara hobeto

Irakurri ahal dugu (Berria, barikua 10 azaroa 2006, or 16):

Mundu honetan elikagaiak ekoiztea delitu bihurtzen ari da

Baina askoz hobeto ulertzen da eta fiteago holan:

Mundu hontan delitu bihurtzen ari da elikagaiak ekoiztea

Ez dira informativoki berdin, ez horregatio.

Artikula zagun (dezagun), mesedez

Irakurri dut honako kate hau:

Gizarte Zerbitzuen lege proiektuaren osoko zuzenketak

sarturik zegoela an titular hau (Berria, barikua 10 azaroa 2006, or 13):

Atzera bota dituzte Gizarte Zerbitzuen lege proiektuaren osoko zuzenketak Nafarroan

Nik eskatzen dut mesedez dezagun artikula holako kateak' dezaguntzat ulertu gabe itolarririk eta eroso esaldi horiek. Normala ote da nekea eskatzen zaiona irakurle bati ulertzeko hori? Ala ez dakar nekerik horrek "kateak"? Ez ote du horrek solutionerik an euskara? Izan behar al du holan derrigorrez euskaraz?

Aukerak: errepublikar, errepublikano, republikar, republikano

Egunokin sarri entzuten dugu an tv berba egiten buruz hauteskundeak an Estatu Batuak. Halan lehen entzuten ohi genuen errepublikar eta errepublikarrak gora eta behera noiz orai entzuten dugu gehiago errepublikano eta errepublikanoak nahiz segitzen dugu entzuten ere errepublikar. Baina ba dira beste bi variante gehiago ere republikar eta republikano zein ez dugu sekula entzuten an euskal medioak, agian kasualitatez? Seguru ezetz.

Baina eginik sondeo bat artean gu euskaldunok ba dakigu ze entzunena eta erabiliena da republikano baina ez dute admititu eta gutiago azeptatu nahi realitatea, realitatean hon euskara real egiazkoa.

Egin dezagu estudio, zein da erabilia gehiago edo gutiago:

• errepublikar, errepublikarrak
• errepublikano, errepublikanoak
• republikar, republikarrak
• republikano, republikanoak

Ze errespetu da hori? Zergatik ez da errespetatzen euskara eta gu euskaldunak? Nola fidatuko da gero euskalduna (eta erdalduna) esaten denari euskaraz? Non da dignitatea?

Gaituzte desinformatzen, gaituzte ralentizatzen

Egun berean (larunbata 4 azaroa, 2006) erosiriko egunkari bi informatzen naute buruz gai berbera differenteki.

Hizkuntza batek -euskarak- informatzen nau:

.............................................................. dio ETAk

eta -beste hizkuntzak -gaztelaniak- informatzen nau beste modu hontara:

ETA constata .......................................................

Batak dio bere titular osoan holan:

Gobernuen urrats erabakigarririk ezean prozesua "eten" egingo dela dio ETAk

eta erdarazkoak bere titular osan hontara:

ETA constata la crisis del proceso y anuncia "un nuevo esfuerzo"

Ikusi eta observatu ahal den lez differentzia ez da soil syntaktiko informativoa baizik da ere quantitativoa eta qualitativoa.

Ikusi ahal daroagu eta nahi bada baita ere observatu zein egunkari bitotarik -Berria eta Gara- erosten dituen gehiago euskaldunak zeinek dakien bi hizkuntza horiek.

Lehenago ere mintzatu da edo mintzau izan da buruz phrase deklarativoak (hemen, zer deklaratu du ETAk) Jesus Rubio an bere bloga. Ez dago zertan itxaroten egon beharrik luze, ralentizaturik informationea jakiteko informatione relevantea. Ez da hori stylo journalistikoa eta bizkorra da stylo desphasatua eta gure epokhan diakhronikoa.