Justificablea edo injustificablea

Eguncarico lehen paginaco lehen titularrac dio ondocoa (Berria, osteguna 29 azaroa 2018)

Erakundeei legetik at aritzea egotzi dio SOS Arrazakeriak 

Jaquinic ze euscal eguncarian dagozela euscararen correctore eta ere zuzentzaile (direlaric bidelagun directione egoquien marcatzaileac) professionalac nola justificatu ahal dute titular goico hori ari derenac hortan ze titularrac eman modu egoquian tzat iracurlea generalean? Da justificablea edo injustificablea?

Titular syntacticoqui symmetricoac

Topatu ditut elkarren ondoan bi titular hauec
(Gara eguncaria, asteartea 27 azaroa 2018, 18 eta 19 or)

• Bost eguneko grebaldiari hasiera eman dio ELAk 

eta

• LABk bosgarrenez irabazi ditu bozak Hendaiako Sokoan

lehenbizicoan erabili da OVS structura syntacticoa ezen
O, objectua, (Bost eguneko grebaldiari)
V, verbua, (hasiera eman dio)
S, subjectua, (ELAk)

bigarrenean ostera erabiltzen da SVO structura syntacticoa ezen
S, subjectua, (LABk [bosgarrenez])
V, verbua, (irabazi ditu)
O, objectua, (bozak Hendaiako Sokoan)

Nolanahi SVO structura syntacticoa da ikusten exceptionalqui egungo euscal prensan.

Ez gaituzte errespetatu nahi

Entzunic an ETB ze Chinan dituztela embrioiac eraldatu eta ez ulerturic zer den eraldatu nahizta sentitu dagoela formatua kin era eta aldatu, ezen esan nahi duqueela eraz aldatu. Azquenean nahiric jaquin zer eguin duen cientifico chinoac ikusi dut ze dituela jaioberri biren embrioiac transformatu.

Ez dago euscaldunic zeinec ez duen ezagutzen eta ere erabiltzen transformatu hitza, zeina bait da bai ethorquiz campocoa nola beste mila nola vodka, electrocardiogramma, tabaco, acupuntura, revisatu, tolestu, arracala, tomatea, ... etc luzea.

Batetic transformatu da osoqui euscal hitza eta bestetic ordea eraldatu hitza da total ezezaguna euscaldunon artean, inexistentea salvu arten dutenac ikasi neologismoa nola ikasi zutenac urrutizquina edo donoquia adierazteco zerua.

Anhitzec ez gaituzte errespetatu nahi euscaldunac garen bezalacoac izanic. Zertara datoz pitoqueria nahastante horiec ezpada tzat attacatu euscara eta euscaldunac?

Ikusi dut ere an ETB gaur ze cervix zutela izquiriatzen zerbix. Da hori jocabidea impresentablea eta inadmisiblea.

Errespetua euscarari eta euscaldunari!

Traductionea lar erren

Iracurtzen da lehenengo planan (Gara, igandea 25 azaroa 2018) aiphu exactua cacotch artean "........." e Laura Restrepo emacume idazle colombianoa dioena

"Zalantza barik, erruduna bortxatzailea da eta ez emakumea" 

Barruco orrietan, 4 or, aguertzen da aiphu hori hizcuntza originalean dioela

"Con absoluta claridad, el culpable es el violador y no la mujer violada" 

Niri originala beguitantzen zait total clarua eta euscal traductionea aitzitic total lausoa.

Zer tcharric zuqueen traducitu balitz honelatsu?

"Claritate absolutoz, culpablea da violadorea eta ez emacume violatua" 

Niretzat indudablequi azquen auquera alternativo honec luque bi ventaja, lehena dela fidelagoa originalari (beharco da diot nic fidelitate minimum bat horregatio) eta bigarrena dela edozein euscaldunentzat ulertua izaiteco ascoz errazagoa, asequibleagoa.

Behar dituzquegu utzi behingoz bazterrean part mytho paralyzanteac (syntacticoac, lexicalac, orthographicoac, ...) dutenac euscara -euscaldunon hizcuntza gurea- frenatzen eta ia ere bloqueatzen an bide communicativo fluido behar guenduqueena erabili.

Conditionalac tentuz, tentuzago

Dugu iracurtzen (ganic Pello Jauregi  EHU-ko irakaslea) buruz Euskaraldi-co carietara aiphu hau.
(GAUR8, 17 or, larumbata 24 azaroa 2018)

"Adostasun soziala,
politikoa eta
instituzionala
lortuko bagenu,
ulermen unibertsalaren
helburua -herritar
guztiek euskara
ulertzea- lorgarria
litzateke gehienez
hamabost urtean"

Goico conditional hori hobetu liteque communicativoqui honelatsu

"Baldin lortuko bagendu adostasun soziala, politikoa eta instituzionala, berdin ere lorgarria litzateke ulermen unibertsalaren helburua -herritar guztiek euskara ulertzea-,  gehienez hamabost urtean"

Iruditu zait zaila articulua

Nola gaur baricua 23 urria hasten da Euskaraldia iracurri dut articulua prensan titulatzen Euskaraldiaren indarra (ganic Patxi Saez Beloki, Soziolinguista eta Euskaltzaindiko Sustapen batzordeko kidea).
[Gara, baricua 23 urria 2018, iritzia, or 9]

Nola iritzi diodan dela gai importantea iracurri dut osoric articulua. Baina iruditu zait articulua sobera ulertzeco, asimilatzeco dakarren mezua zaila eta ere pezu. Nahi lezanac iracurri lei beretzat ikusteco zer zaion iruditzen personalqui berari, goian dago linka hortaraco.

Justificatzeco diodana gorago ezen dela zail eta pezu articulua ditut ekarrico bertora bi pasadizu.

Bat

Hain zuzen ere, Euskaraldia gizarte bereko hizkuntzen arteko berdintasuna lortzeko ekinbidea da;

eta bi

Euskaraldia, funtsean, "Gurdiaren Paradigma" (Saez, 2016) edo hizkuntzaren behar naturalaren paradigma elikatzera dator.

Horiec goico biac iracurtzean gogora ethorri zait dioena edo esan duena academico Ibon Sarasolac ere ezen mesede galanta dakarrela noiz nahi den mezua izaitea arguia' ba ona dela aurrera botatzea edo ekartea verbua phrasean. Bada goico bi mezuac zeintzuetan nic izan dudan ulertzeco difficultatea gueratzen lirateque honela aurrera ekarriric verbua. Hara, 

Bat

Hain zuzen ere, Euskaraldia da ekinbidea lortzeko gizarte bereko hizkuntzen arteko berdintasuna; 

eta bi

Euskaraldia, funtsean, elikatzera dator "Gurdiaren Paradigma" (Saez, 2016) edo hizkuntzaren behar naturalaren paradigma. 

Iruditzen zait niri dela indiscutiblea ezen auquera alternativoac direla hobeac tzat edozein iracurle. Bai, ezta?

Autoreac berac dioscu azquen paragraphoan ze euscarac dituela bere contra harresi gotorrac direnac batzuc dathozenac euscarara campotic edo bere hitzetan exogenoac baina baita dathozenac euscarara barrutic edo euscaldunon baitharic direnac bere hitzetan endogenoac.

Bada nic uste daroat, ukatu gabe harresi exonenoac, behar dugula baita hasi eraisten harresi endogenoac (altubismoa, mytho syntacticoac, lexicalac, orthographicoac, ...) nola behar dugula ahaleguindu redactatzen arguiroago edo arguiroagoqui mesedez iracurle euscalduna. Behera eta hauts ere harresi endogenoac.

Niri iruditu zait articulua zaila eta pezua. Zuri iracurle?

Ostracismoan eta bere orbita rotativoan dabiltzan zembait euscal hitz jator

Gaurco titulu luze honen "Ostracismoan eta bere orbita rotativoan dabiltzan zembait euscal hitz jator" nathor emaitera lista bat formatu dudana ethorri ahala burura. Hemen listá

numeroa / zenbakia
nivela, nibela / maila
duda / zalantza
equilibrioa, ekilibrioa / oreka
equilibrista, ekilibrista / ???

radioa / irratia
radiotelegraphista, radiotelegrafista / ???
transportea / garraioa
transportatu / garraiatu
transportable / garraiogarri
 10
educatu, edukatu / hezi
educationea, edukatione / ???
guardasola / aterkina
parasola / aterkina
libre / aske

libertatea / askatasuna
operatione / ebakuntza
operatu / ebaki ???
accidente, akzidente / iztripu
letra / hizkia
 20
pintura / margoa
pintorea / margolaria
pintatu / margotu
recuparatu, rekuperatu / berreskuratu
recuparable, rekuperable / berreskuragarri

recibitu, rezibitu / hartu
recibimentu, rezibimentu / harrera
receptionea / harrera leku ???
reparationea / konponketa
reparatu / konpondu
30
pagartu / ordaindu
contra, kontra / aurka
contrario, kontrario / aurkari, arerio
estable / egonkor
estabilitate / egonkortasun

conviventzia, konviventzia / bizikidetza
visible / ikusgarri
invisible / ikusezin
visualqui /ikusgarriki
esperantza / itxaropena
40
inspectione, inspektione / ikuskaritza
inspectionatu / ikuskatu
inspectore / ikuskari
entrenadore / entrenatzaile
taxista / taxilari

tennista, tenista / tenislari
pensionista / pentsiodun
soberania / subiranotasun, subirautza
soberano / burujabe
examina / azterketa
50
examinatu / aztertu
transversal / zeharkako
voz, boz / ahots
linea transversala / zeharkako lerroa
linea / lerroa

hymno / ereserkia
poeta / olerkari
poema / olerkia
retaguardia / atzeraguardia
teathroa / antzerkia
60
basico, basiko / oinarrizko
importante / garrantzitsu
choroa / abesbatza
cathedratico, katedratiko / katedradun
effectivo / eraginkor

effectivoqui / eraginkorki
effectivitate / eraginkortasun
doble / bikoitz
doblatu / bikoiztu
plaza / enparantza
70
normala / arrunta
vista / ikuspegi
vistoso / ikuspegitsu
triangulu / hiruki
autonomia / burujabetza

autonomo / burujabe
legislativo / legegile
ciclismo / txirrindularitza
ciclista / txirrindulari
espainol / espainiar
80
ejecutivo / betearazle
criterio, kriterio / irizpide
variante / aldaera
cliente, kliente / bezero, vecero
imparcialitate / inpartzialtasun

proporcionalitate, proporzionalitate / proportzionaltasun
concertatuak / itunpekoak
desequilibrio, desekilibrio / desoreka
desequilibratu / desorekatu
conditione, konditione / baldintza
90
taxista / taxilari
inseguritate / ziurgabetasun
significativo, signifikativo / esanguratsu 
generatione / belaunaldi
bicycleta / txirrindula

aviona / hegazkina
interrogatorio / galdeketa
boxeadore / boxeolari
vinculante, vinkulante / lotesle
patrimonio / ondare
100
provisional, probisional / behin - behineko
previsionalqui / ???

Bada hemen goian zembait euscal hitz jator an ostracissmoa.

Redactaturic hobeto informativoqui

Uste izaitecoa da ze mass mediaco profesionalac behintzat' behar luquetela arduratu ea titularrac, principalqui lehen paginacoac, dauden guehiago edo gutiago hobequi redactatuac modu batean edo bestelaco modu alternativo posible batean non guero eman preferentzia ki modu edo auquera guehiago informativoa. Baina pensatzea dagoela euscarazco mass median reflexione holacoric da dudan jartzeco edo simplequi pensatzeco ze horrelatsuco reflexioneric ez dutela nahi eguin. Aurrecoa diot ze dut iracurri lehen paginan (Gara, baricua 16 azaroa 2018) ondoco titularra zein da eguneco, gaurco, noticia relevateetaric bat.

May-ren gobernua eta Lodresko burtsa kolpatu ditu Bexit-aren akordioak 

Bada, goico hori titularra compara dezagun kin azpico hau bestea, casu eguinez ki zein den guehiago hobea informaticoqui. Hara,

Bexit-aren akordioak kolpatu ditu May-ren gobernua eta Londresko burtsa 

Ba al dago alderic inter bi mezuac, informativoqui?

Avantailac e aurreratu verbua

Azquen aldi hontan guero eta guehiago entzuten da zorionez ze ona dela verbua aurreratzea an phrasea. Hori izquiriatu du ere Ibon Sarasolac bere (uste dut) azquen liburua, esanez ezen ona dela aurreratzea verbua. Zorionez  eta beharrez organizatzen dira ere cursilloac alde aurreratze hori nola Imanol Lakanoc titulatzen bere cursilloa "Bost minutuko ikastaroa". Esateraco gaur ere prensan dugu iracurtzen hau titularra.

Urnietan igandean izandako eraso  sexista salatu dute 

hor titularrean botaco edo ekarrico baguendu verbua aurrera gueratzen litzateque holan

Salatu dute Urnietan igandean izandako eraso sexista

edo

Salatu dute eraso sexistá zein izan da Urnietan  igandean

Ezen lehenengo informatzen da ze "salatu dela" eta guero ondoren dathoz emparauac esanic zertzelada guehiago buruz salaquetá.

Gogoetá edo reflexionea buruz Euscara Batua

Amaitu dudalaric liburua zein bait da arras interesantea jaquiteco euscararen inguruan aitzineco XVIII. mendetan izan diren ikuspuntu edo conceptioneac buruz euscara' titulatua liburua Duvoisin Kapitainaren Malura ganic Kepa Altonaga aurquitu naiz kin paragrapho interesantea zein dut ekarten hona blogera zeren niretzat da interesantea. Hara hemen, 120 or.

"Euskara Batuaren arrakasta da, ziur aski, euskaldunen komunitatearen historiako gertaera garrantzizkoena", idatzi du Ibonek, eta, egia esateko, ni neu ere pentsaera horretakoa naiz. Hala ere, inguruari erreparatuta ez dakit noraino arrakastatsua izan den -eta den- euskara batua. Ez dakit arrakasta hori ez ote den guri gustatuko litzaigukeena -wishful thinking-, egiatan horrelakorik gertatu ez bada ere. 

Hori goicoa da delaco paragraphoa zeinac emaiten duen bide gogoetatzeco reflexivoqui, bide emaiten duela ere dudari, ki ez-mintzatu ex cathedra infaliblequi.

Bila e esannahia

Nola ohiturá daucadan ikusteco televisionea euscaraz (eta gutitan baino ez gaztelaniaz) halan nola gaur aurquitzen naiz kin mezuac edo hitzac ez ditudanac ulertzen.

Gaur esan dute nola Trump-ec galdu duela indarra bi Ganbaretaric batean ezen indarra gutiago duela orain an

Ordezkarien Ganbara. 

Nola ez nuen imaginatzen zer zen ordezkarien ganbara hori joan naiz internetera eta jaquin dut ze ordezkari dela gaztelaniaz representante. Seguituz internaten jaquin dut ere ze hori ganbará dela deitzen inglesez

House of Representatives. 

Euscal Herrico euscaldunen eta beraien euscararen berri daquitenec ba daquigu euscaraz esaten dela

representante, 

eta ez inola ere ordezcari.

Inglesezco "representatives" litzateque seguruenez zeozer nola representatuac' hitza eraiquitzen litzatequeela gain representate euscal hitz petoa, baina ez ordezcatuac. Beraz, antza, hori ganbará dateque euscaraz

Representatuen Ganbara 

edo, ...

Representanteen Ganbara 

Zergatic batzuc ez dute respetatzen euscara reala, eguiazcoa? Zabaldu gabe bolobolo guezurrac? Zer mesede eta onura dakarquigu ibilteac guezurretan?

Lekarqueen mesede handia

Escuetan dut jada liburua (ed. Pamiela 2018) ganic Kepa Altonaga titulatzen Duvoisin kapitainaren malura eta subtitulatzen dena Bonaparte printzearen itzalean.

Ikusiric hori titulua eta subtitulua, eta nagoelaric ni aspadiscoan sarthuric convencimentu osoz an  zurrumbiloa e mundu prepositivoa euscaran' sortuz ex nihilo forma egoqui possible admisibleac edo erathorriac structura grammaticaletatic' dut sentitzen izango dela mesedeco an prosa euscarazcoa' ethorri zait gogora ze hori titulua eta subtitulua e liburua ipini ahal zela ere erabiliric particula prepositivoac. Arinduz hortara genitivoaren structurac.

Titulua litzatequeela Malura e Duvoisin kapitaina eta subtitulua Itzalean e Bonaparte printzea. Jarrico ditut bi auquerac reala zein bait da publicatu eta hypotheticoa goian behean, honatch

Duvoisin kapitainaren malura 

Bonaparte printzearen itzalean 

aitzitic ondoren hypotheticoa holaxe

Malura e Duvoisin kapitaina 

Itzalean e Bonaparte printzea 

Iduri luque eguinic comparationea 2.a dela hobea eta ere airosagoa. Zait iruditzen nahi luenac erabili ahal lituzquela "inventu" berriac ere baldin ba dira onac eta positivoac tzat iracurlea (eta ere izquiriatzailea). Holacoac ditut hartzen tzat possibilitate optativo onac.