Saturday, January 21, 2006

Politika eta praxis lexikal (eta orthographiko) suizidea hon euskara

Euskaraz, ez offizialki ez praktikan, ez dira onhartzen ezta ere berba international behinenak, basikoenak eta korrienteenak -esaterako transporte, transportista, ...- eta da hori egia evidente lazgarria, zein bide horrek (kin beste desbide desegoki gehiago) garoaz at situationea nola oraikoa zein ez da osoro pozgarria sozialki tzat superviventzia hon euskara. Halan' tzat printzipio berbea erabili da derrigorrez eta ere obligatinez oinarrizko, baina oinarrizko erabili ohi da tzat basiko, zein ez da synonymo baizik an modu antzeko urrun bat. Berba batek izan ahal dituen synonymoak dira guti (edo bat ere ez) edo asko eta ugari dependituz tik gure malgutasuna zenbatekoa da.


Halan tzat ingles adjektivoa basic agertzen dira ondokoak an hiztegia hon Oxford univertitatea (New Oxford Thessaurus of English. Oxford University Press 2000):


basic (basiko)


fundamental (fundamental)

rudimentary (rudimentario)

primary (primario)

principal (printzipal)

cardinal (kardinal)

chief

elementary (elemental)

elemental (elemental)

root

central (zentral)

pivotal (pivotal)

critical (kritiko)

key

focal (fokal)

salient (saliente, irtena, begi irtenak)

staple

essential (essential, essentzial)

quintessential (quintessential, kintessential)

vital (vital)

necessary (nezessario)

indispensable (indispensable)

foundational (fundational)

intrinsic (intrinseko)

underlying

ingrained


simple (simple)

unsophisticated (ezsophistikatu)

straightforward (lano, jator)

adequate (adequatu, adekuatu)

unadorned (tolesgabe)

undecorate

unornamented

without frills

spartan (spartano)

sparse (urri)

stark (gordin, bortitz)

severe (severoa)

austere (austeroa)

limited (limitatu)

meagre (urri, eskas)

rudimentary (rudimentario)

patchy (ahul, makal)

sketchy (azaleko, lauso)

minimal (minimal, minimo)

modest (modestu)

ordinary (ordinario)

unpretentious (pretensione bako)

unostentatious (ostentatione bako)

unfussy

homely (etxeko, jator)

homespun (popular, simple)

rough (latza, lehor)

rough and ready

rough-hewn (baldarki landua)

crude (gordin)

makeshift

restrained (restringitu)

muted (ahul, mutu, apal)



Eta aitzitik tzat substantivoa principle dakarrena da:


principle (printzipio)


proposition (propositione)

concept (konzeptu)

idea (idea, ideia)

theory (theoria)

postulate (postulatu)

assumption (assumptione, assuntione)

basis (base)

fundamental (fundamentu)

essence (essentzia)

essential (essentzia)

philosophy (philosophia)

credo (kredo)

attitude (aktitude)

rule (rol)

formula (formula)

criterion (kriterio)

code (kode)

ethic (ethika)

maxim (maxima)

axiom (axioma)

aphorism (aphorismoa)

notion (notione)

dogma (dogma)

canon (kanon)

morality (moralitate)

moral values (valio moralak)

ideals (idealak)

integrity (integritate)

virtue (virtute)

rectitude (rektitude)

sense of honour (zentzua hon ohorea)

honour (ohorea)

decency (dezentziaa)

conscience (konszientzia)

scruples (skrupuluak)



Hitz horiek guziak dira synonymo hon basic (basiko) adjektivoa eta principle (printzipio) substantivoa edo ere ez dira synonymo, dependituz, jada esana dugun lez. Euskararentzat ere berba horiek ez al lukete valioko berdintsu -guti gorabehera- , kin egokitze txipi orthgraphiko burutsu tentuz eginak?

No comments: