Sunday, February 05, 2006

Itzulirik zehar Rimini an Italia, etxerakoan

Oraino oraitsu Gabonetan suertatu zen beste kommentario batzuen artean proposatzea nik, ari ginela buruz syntaxia hon euskarea, at philologo Ricardo Gómez egin zezan traduktionea hon ondoko textua:

"En el interior, las obras fueron continuadas según el estilo adoptado en las dos primeras capillas de la derecha, cuyas partes de obra habían sido ya construidas dado que, en el edificio actual, el exterior clásico se contrapone a un interior gótico que refleja muy bien el tradicional decorativismo que seguía los cánones de la corte, suavizado apenas por unas “correcciones” aconsejadas probablemente por el mismo Alberti."

Baina ez zuen traduktionerik egin, egin nahi izan edo egin ahal izan, baizik eman arrapostu hau:

"Besterik da pentsatzen baduzue euskarak bakarrik balio behar duela itzultzeko (gaztelaniatik itzultzeko, hobe esanda). Behin eta berriz darabilzuen argudioa testu bat gaztelaniatik euskarara itzultzea delako, horixe bailitzan euskarak duen erabilera bakarra edo garrantzitsuena."

Nola goiko textu hori harturik dago hon prospektu turistiko bat hon kathedrala hon Rimini (Italia), orai noiz itzuli naiz Greziatik etxera nahi izan dut bildu prospektuak an italiano (zein dateke ziurki textu originala), espainol, frantzes eta ingles' dezagun ikus ze problemea da generala -traduzitzea; ez soil tik gaztelania baizik generalki edozein hizkuntza-.

Halan emango dut textua lehenengo italianoz (zein konsideratuko dugu originala) eta gero joango dira enparauak, traduktioneak an beste hizkuntzak (gaztelania, frantzes, ingles).

Originala italianoz:

All'interno tuttavia i lavori furono proseguiti secondo lo stile adottato nelle prime due cappelle di destra, la cui parte muraria era già costruita: sicché nell'attuale edificio l'esterno clssico si contrappone ad un interno gotico che ben riflette il tradizionale dicorativismo del gusto cortese (appena temperato da "correttivi" probabilmente consigliatti dall'Alberti stesso).

Espainolez edo gaztelaniaz:

"En el interior, las obras fueron continuadas según el estilo adoptado en las dos primeras capillas de la derecha, cuyas partes de obra habían sido ya construidas dado que, en el edificio actual, el exterior clásico se contrapone a un interior gótico que refleja muy bien el tradicional decorativismo que seguía los cánones de la corte, suavizado apenas por unas “correcciones” aconsejadas probablemente por el mismo Alberti."

Frantzesez:

"A l'intérieur, les travaux furent toutefois poursuivis selon le style adopté dans les deux premières chapelles de droite, dont la partie de maçonnerie était déjà construite; ceci explique pourquoi, dans l'édifice actuel, l'extérieur classique s'oppose à un intériuer gothique qui reflète bien la traditionnelle prédominannce des éléments décoratifs du goùt courtois (légèrrement tempéré par des "corrections" probablement conseillées par Alberti lui-mème)."

Inglesez:

"Thus the present building is a contrast between the classical exterior and a Gothic interior represantative of the traditional decorative style reflecting courtly tastes, slightly tempered by "correctives" probably suggested by Alberti himself."

Orai beharbada Ricardok (edo Borja Ariztimuñok) ez duke lehengo argudiorik eta atxakiarik ez emateko traduktionea euskaraz. Gogoratu nahi dut, lehen lez, ezen traduktioneak balu kostu ekonomikorik dudala hartzen nik neure gain hori kostua. Prefosta edozen da libre eta gonbidatu emateko bere versionea izan dadin onerako hon developamendua hon euskara. Lanak ekarriko du frutua, aitzitik geldi egonak eta atxakiatze hutsak ez.

1 comment:

Erramun Gerrikagoitia said...

Zuk Xabi Zalbide' diozun textu horrentzat, erdarazko gaztelaniazkoa alegia, nahi izan nuen aurkitu berriz pasatzean itzultzean tik Rimini' textu originala -italianoa- eta bi traduktione gehiago' aparte gaztelaniazkoa -frantzesa eta inglesa- egin ahal izan zedin komparationea artean traduktione differenteak -gaztelania, frantzesa eta inglesa- eta originla -italianoa-.

Esaten duzu Xabi "paratu duzun gaztelaniazko testua, berez, oso ulergaitza eta nahasia da" eta nik diotzut ze nik ez dudala paratu baizik textu real bat eskaintzen dena prospektu turistikoan edozeini, beraz ez da "nire" textua. Eta diozu ere da textua "oso ulergaitza eta nahasia", ba hara, hortan Xabi bat nator zurekin %100ean, niretzat ere holan da eta hori gatik geratu zitzaidan memorian noiz irakurri nuen an Rimini visitatzerakoan kathedrala, non irakurri nuen baten baino gehiagotan eta ez nintzen gustura geratzen. Haatik komenentzia hon komparatzea traduktione differenteak zein guziak bait dira differente, asko edo guti.

Baita diozu Xabi ze "
Ni bat nator Ricardorekin, Jesus Rubioren euskara-eredua, euskara prepositiboa, inguruko erdarei begira eraikita dago, erdarak gogoan hartuta eta erdaren egitura linguistikoak berbarik-berba erreproduzitzea obsesio duela". Buruz hori esan zuri ze Ricardok ez dio holakorik -euskara prepositiboa, inguruko erdarei begira eraikita dago- ze berak dio traduktioneak egin nahi direla soil gatelaniatik, ez da sartzen kin erdarak (pluralean, hizkuntzak munduan' ez direnak euskara). Nik ez dut uste nahi denik eraiki euskara prepositivoa gain imitationea inguruko erdarak baizik gain diskursivitatea, pensamenduaren eta redaktionearen fluitatea (zein bait da konzeptu arras differentea ganik zuk diozuna). Gainera zer luke txarrik imitatzeak edo inkluso kalkatzeak erdarak, baldin onerako balitz? Mesedez erantzun, Xabi, zeuk planteaturiko nire galdera honi. Ezagutzen duzu bestalde, Xabi, patentea zer da, ezta?

Amaitzen duzu, Xabi, esanez " badira arlo honetan ni baino jakintsuagoak, asko gainera". Baina, zoritxarrez mutu dira eta ez dute ezer esan nahi (nire ustez ez bait dute zer argudiaturik), uko eginez duten responsabilitate inherentea.