Argia euskal astekariak (2005 nºa, iraila 2005) dakar bere kanpoko azalean (deia eginez, irakur dadin barruko orrietan) izkiriaturik, Menchu Gal: Bizitza pinturari eskaini dion emakumearen autoerretratua.
Ohartu naiz' nola hori irakurtzeko behar da irakurri guzia oso-osoan, gabe pausarik eta atsenik. Gabe pausarik lerrokada edo phrase osoan. Zeren noiz irakurtzen duzu "Bizitza pinturari" ba dakizu ze segitu behar duela oraino eta ez da amaitu, gero segituz duzunean irakurtzen "eskaini dion" ere berdin' ba dakizu ze dago amaitu gabe, geroago "emakumearen", hemen ere amaitu bako zeozer, eta azkenean "autoerretratua", bai heldu gara azkenean azkenera.
Bere laburrean an phrasea (Bizitza pinturari eskaini dion emakumearen autoerretratua) da gunea edo objektu prinzipala "autoerretratua", beste guzia da komplementua eta komplementuak hon autoerretratua. Gero gehitzen da dela "amakumearen" autoerretratua, emakume horrek "eskaini diola" zeozeri "pinturari" bere "bizitza". Hor phrase hortan, ezin da egin atsenik edo deskansurik, an irakurketea harik azkena: autoerretratua.
Zer litzateke honela?:
Autoerretratua hon emakumea ze eskaini dio bizitza pinturari. Ba dirudi ze ulertzen da errazago eta gabe itolarririk, ba dira ere deskansalekuak tzat nahi lukeena. Rekurso hobea ez al da? Software hobea?
6 comments:
Xabik esan bezala:
"Autorretratua hon emakumea ze eskaini dio bizitza pinturari" ez da euskara.
Agian esan behar genuke:
Autoerretratua emakumearena zeinak eskaini baitio bizitza pinturari
edo:
Autoerretratua emakumearena ze eskaini dion bizitza pinturari
Adeitsuki
Josu Lavin
PAIDEIA, Euskara Erkide Batuaren Aldeko Akademia
********************************
Ulergarri edo ulergarriago edo gehiago eta hobeto ulergarri izatea da edozelan ere gorabehera importantea an edozein hizkuntza.
Konforme ez nago baina errespetatzen dut osoki eretxia hon Xabi dionean ezen ez da euskara ha phrasea "Autoerretratua hon emakumea ze eskaini dio bizitza pinturari", baina niretzat bai ba da. Eta gehitzen dut ezen edozein (generalki, edozein) euskaldunek ulertzen ahal du hori phrasea hobeto ezi lehen aipatua (Bizitza pinturari eskaini dion emakumearen autoerretratua); gainera -eta hori da handia!- ezen ez lekikenak euskara ezin du ulertu phrasea, impossible bait zaio.
Beste alde batetik esan ezen oso direla phrase normalak euskara mintzatuan "Autoerretratua emakumearena ..." eta horrelatsukoak, nola hau Munitibarko forman emana "entradi sanmameskú" edo "entradak sanmaméskuk".
Dudarik ez dagoena da, nire ustez, ezen ze problemea ba dago. Besterik da zein da solutione onena, oneak edo hobeak. Orai artekoak dira solutione lar astunak eta aski indigeribleak.
Niretzat argi dago ezen hau:
Autorretrato de una mujer que ha dedicado su vida a la pintura.
da irakurgarriago eta guztiago ezi hau:
Bizitza pinturari dedikatu dion emakumearen autorretratua.
Nik orokorrean nahiago izaten dut egitea konparazioa kin gaztelaniazko bertsioa, zeren horrela inork ez dit esango ezen euskarazko saioa ez da euskara. Jakina ez dela euskara estandarra, baina kontua da argitzea ezen existitzen da arazo konparatibo bat; kontua da ezen kontura gaitezen ezen existitzen dira estruktura batzuk zein baitira ahaltsuagoak ezi besteak, eta estruktura antikomunikatiboekin beti egonen garela kritikoki mugatuak respektu egoera non erabiltzen ditugu estruktura komunikatiboagoak. Gainera, kontua da ikus dezagun zein izan behar den gure helburua (hizkuntza garatua nahi badugu).
Dio Xabik ezen konponbidea errazagoa da hizkuntzaren baliabideak goitik behera aldatzea baino. Eta nik ikusten dut ezen argumentu hori da aitzakia bat afin ezer ez egin. Zeren, badaude zenbait soluzio argi eta garbiak zein baidaude barne euskara, eta zein ez dira batere erabiltzen, akaso burugogorkeria hutsagatik.
Adibidez, Xabik erabili duen esaldi hori:
..., baina konponbidea errazagoa da hizkuntzaren baliabideak goitik behera aldatzea baino.
Aurreko esaldi hori amaitu liteke honela:
..., baina konponbidea errazagoa da hizkuntzaren baliabideak goitik behera finkatuta daudenean.
Bistan da: bukaerara arte ez genuke jakingo zer ote den azken osagarri potentzialki luze hori: konparazioaren bigarren partea, denborazko perpausa, ...
Hortaz, luzaz komunikatiboagoa da hasieratik seinalatzea zein informazio-klase ematen ari garen; eta, bigarren konparagaia emateko, ez dago ezer hoberik ezi "ezi" baliabide konparatiboa:
..., baina konponbidea da errazagoa ezi aldatzea hizkuntzaren baliabideak goitik behera.
eta ezi hori da kasu ezin argiagoa hon baliabide bat zein dago barne hizkuntza, eta zein inork ez du erabiltzen, nahiz-eta denok oso hitz politak esan buruz beharra hon bilatzea soluzioak barne hizkuntza.
Ez bagara kapaz hon erabiltzea ezi triste bat, zein soluzio espero dezakegu? Adabakiak, ez besterik.
Gaur goizean neure ikasle batek (Lehen Hezkuntzako 6. mailakoa) idatziz honelakoak erabili ditu:
aurrean atea
ezkerrean ohea
ondoan armarioa
e.a.
atearen aurrean
ohearen ezkerrean
armairuaren ondoan
esan beharrean. Natural natural atera zaizkio.
Jesus Rubiok arrazoi osoa dauka, baina euskaldunok estupidoki itsututa gaude.
EGIA BOROBILA
Josu Lavin
**********
Adiskideok,
Aurreko komentario batean esan dut ezen:
"Autoerretratua hon emakumea ze eskaini dio bizitza pinturari"
ez dela euskara, ez baitago euskaldunik jendaurrean honelakorik esaten duenik.
Baina ondokoa ere:
"Bizitza pinturari dedikatu dion emakumearen autoerretratua"
euskara ez dela esatera ausartzen naiz, honelako sintagmarik sortarazten duen euskaldunik oraino sortu ez baita.
Euskaldun batek esango luke:
Autoerretratu honetan emakume bat agertzen da bere bizitza pinturari dedikatu diona.
edo:
Autoerretratua emakume batena bere bizitza dedikatu diona pinturari.
Ez dut uste eta ez dut sinesten ezen:
"Bizitza pinturari dedikatu dion emakumearen autoerretratua"
EUSKARA dela, dena edo denik.
Holakoak erdaratiko itzulpenetan erabiltzen dira, baina euskaldunek modu naturalean sekulan ez lituzkete erabiliko.
Adeitsuki
Josu Lavin
**********
Errepasoa eginik irakurriari eta kasu emanik soil mezuari -zer esan nahi da- esan behar dut -gabe begiratu struktura syntaktiko possibleei- ezen ha phrasea hon Xabi "konponbidea errazagoa da hizkuntzaren baliabideak goitik behera aldatzea baino" ez dut ulertu ahal oraino ere. Ezta bere variante syntaktikoak, "konponbidea errazagoa da ezi aldatzea hizkuntzaren baliabideak goitik behera" edo beste hau "konponbidea errazagoa da ezi hizkuntzaren baliabideak goitik behera aldatzea" edo besterik.
Ba dakit komparatzen du Xabik bi parte, bi parteak, batetik (konponbidea errazagoa da) eta bestetik (aldatu hizkuntzaren baliabideak goitik behera edo hizkuntzaren baliabideak goitik behera aldatu).
Nik bigarren partea, parte komparativoa, ulertzen dut, aitzitik lehenengoa ez. Nahi nuke explika dezan guri Xabik zer da hori "konponbidea errazagoa da". Zer ulertzen ahal da an konponbide errazagoa? Anplexago explika guri eta argixeago.
Post a Comment