Lexikoa, eta ere bere orthographia: kumquat, kumquatak (kumquat-ak)
zeren izan nuen lehenagokoan aukerea probatzeko lehenengoz fruta niretzat ezezaguna deitua "kumkuat", izanik hau formea -"kumkuat"- nik entzun nuena esaten zidatela berba eginik grekoz nire andrearen osabeak, Takis-ek. Nola Takis-ek ez dakien beste berbetarik ezi grekoa eta nola orduan ez zitzaidan ezer partikularrik bururatu ez nion deus galdetu delako "kumkuat" berba niretzat berri hori.
Baina gero nengoela kin nire koinatu Georgios zek dakien grekoa horregatio eta ere inglesa eta alemana' galdetu nion -erakutsirik eskuan "kumkuat" bat- explikatzeko zeozer buruz berba hori' nik gehitu niola ze iruditzen zitzaidan delako berba horrek ez zuen itxura grekoarik. Noiz, orduan, esan zidan zela berba txino bat, zein ez da harritzeko -diot nik nire aldetik- ze jatorria na fruta asko da Txina eta datoz eskutik txinoak' heldurik historian zehar gugana nola frutaz aparte beste gauza asko (tintea, papera, fideoak,...).
Orduan, jakinik edo emanik possibletzat delako jatorria, joan nintzen hiztegira na ingles / ingles zeren uste izan bait nuen holatsu zatekeen ere inglesez. Eta hemen han ikusia (Oxord Advanced Learner's Dictionary, 7th edition, Oxford University 2005):
kumquat
a fruit like a very small orange with sweet skin that is eaten, and sour flesh
Ari garela orai nola behar luke izan euskaraz fruta hori ba dugu
== bi problema solutionatzeko
== bat lexikala
determinatuz nola behar luke berba horrek euskaraz lexikalki, esan nahi bait da nola dugu esan behar eta entzun esaterako an radioa (non ez dugu possible ikusterik ezein berbaren orthographia) eta
== bi orthographia
determinatu -beti a posteriori na forma lexikala- bere berba horren orthographia: kumquat, kumkuat, kunkuat, kunkat, kunquat, ... Nire ustez, prinzipioz, beti du originalak preferentzia eta avantaila respektuz enparau forma optativo possibleak.
Possiblea ere date ez ematea entradarik berba horri, konzeptu horri, fruitu horri zein da osoki estimatua konfitura munduan.
Izan dezazuela zortea, zortea ona txestatzeko kumquatak an nire osaba Lakis-en ortua edo an beste nonbait.
On egin.
Patra, Grezia.
8 comments:
Badirudi ezen zenbait euskaldunek bederen badu ezagutzen fruitu hori:
http://eu.wikipedia.org/wiki/Kumkuat
Nik, EEBari jarraiki, idazten nuke "kumquat" eta ahoskatzen /'kum-kwat edo 'kam-kwat/ (apostrofoak adierazten du hitzaren pikoa edo akzentua).
Hau da hiztegi etymologikoa na inglesa an internet zein nik erabiltzen dut: (http://www.etymonline.com/)
Hara zer dakarren buruz kumquat hitza
kumquat Look up kumquat at Dictionary.com
1699, from Chinese (Cantonese) kamkwat, from kam "golden" + kwat "orange." Cantonese pronunciation of Chinese kin-ku.
Gilen, esan nahi al duzu kin EEB, European Environmental Bureau (EEB)? edo zer?
EEB da Euskara Erkide Batua
Josu, hori da -European Environmental Bureau- agertu zaidana noiz sartu dut an google EEB. Agertzen du horrek -nire ignorantzia horrek- ze ez naizela kapaz izan interpretatzeko akronymo hori EEB dela Euskara Erkide Batua. Zeinak ignorantzia horrek nau batetik lotsatzen apurren bat ze demostratzen du nagoela lar -agian, zorionez- deskonektatua tik mundu nik sobera maite ez dudan hori baina nau ere alegeratzen ze nago apur bat -bedere- aparte tik sobera oxigenate ez den dynamikea tzat euskara.
Euskarazko akronymoen mundua arrotz zaio euskaldun askori eta ez da harritzeko ze askotan, lar gehienetan, ez dira batere aproposak. Niri, kasu hontan an EEB iruditzen zait lekuz kanpo dagoela Erkide hitz desegoki hori zeren da neologismo bat sahesteko kommun hitz kommuna inter hizkuntzak dagozenak an zyklo kultural greko-latinoa. Da delako erkide hori kontrara -kontranaturaz- sorturikoa. Entzuna daukadanez horren impulsorea izan zen akademiko Jose Luis Lizundia, hori da nik daukadan ideia baina horrek, nok impulsatu zuen ez du importantziarik baizik zer zen impulsatu eta ondorioz baztertu -unitate kultural greko-latino mesedegarria-.
Edozelan, eskerrak, Josu.
Itzulirik arlora, eta utzirik bazter hori na EEB, kommentatu ze ikusi dut an linka igorria Gilenek (http://eu.wikipedia.org/wiki/Kumkuat) ze deitzen zaio fruta horri euskaraz
kumkuat
tituluan baina ostera textuan, hasieran bertan' noiz hasten da explikationea, da idazten (doa handik kopiatua eta hemen kolatua)
Kumquata izen bereko zuhaitz edo zuhaixka baten fruitua da, arraultza formakoa.
Orduan ba, ez dago lar argi zer den hobetsi edo
kumkuat
edo
kumquat.
Nahiz nik esango nuke ze hobetsi dela kumkuat. Hori holan bada, ezen dela hobetsi kumkuat, argudiatu ahal dugu ze "hobe" eta "euskarazago" -nahiz ez euskaldunon artekoago- litzake esateko
kunkuat
ordez kumkuat.
Ez al da naturalago euskaraz esatea kunkat ezi esatea kumkat?
Nora garoazen purismoak, purismo kulturalak eta hypokresiak.
Josu, ez ahaztu hitzordua an Algorta - Getxo.
Ni bihar partituko naiz horrantza barkoz Patra-tik Ancona-ra eta gero automobilez etxera, helduko garela seguruenez igandean 25.
Ondo izan guziok. Ez dakit sartuko naizen an internet harik heldu etxera Nafarroan.
Patra, Grezia.
EEB ez da kokatzen euskararen dinakikan, aitzitik da ekimen bat alternativo eta marginala, Josu Lavinek sortua, zeinean kolaboratu nuen. Besteak beste blog honen bidez:
http://www.blogak.com/euskara
Zuk zeuk parte hartu duzu bertan.
Erkide "neologismoak" (lehen aldiz jasoa 1740 inguruan) gauza asko esan nahi ditu, haien arten "komuna". Azken honek, dakizunez, ere signifikatzen du "irola" euskaraz.
komuna, amankomuna, erkidea...
komuna, irola, komoditateak...
Nahiz eta jakin ez, aski hizkuntza aberatsa dugu, guk geuk muskiltzen ez dugun ber.
Gilen, orai hasten naiz skribitzen hau kommentarioa da laugarrena zeren aurreko hirurak joan zait kin argiaren etena zein suffritzen dugu zergatio denborale txar gaizto hau. Ea orai, ba.
Ez nekien eta ere ez nuen uste ze
== erdike "neologismoa"
agertzen da euskaraz an 1740 urtea lehenengo aldiz. Eskerrak erakustea gatik datu hori. Nolanahi uste duket da "neologismo zahar" bat -hori na erkide- datorrena tik eskolea na Oihenart edo gisakoa baina horrek ez du lar importantziarik ze neologismoak ere ez dira nire ustez txarrak berez eta derrigorrez baldin ba dira egokiak (zein gauza subjektivoa berhau, baina askotan ere ongi praktikoa). Dena problemea, ere nire ustez, da ze erabiltzen da saihesteko -eta argiro soilik evitatzeko-
== kommunitate hitza
zeina da osoro geurea eta amamkommuna kin okzidenteko hainbat hizkuntza eta kultura. Kommunitate hitza, nola Comunidad Autónoma edo Erkidego Autonomoa, eta bere derivatu ugariak.
Bestetik' litzateke interesantea, ahal balitz lar lan handi gabe, jakitea zeozer gehiago buruz hitza -erkide edo erkidego edo ... - eta bere "jaiotze" data, ingurua, autorea,....
Behar dugu bai pusatu euskara direktione positivo eta effektivoan eta ez, nola ongi diozu Gilen, geuk muskildu geure hizkuntza.
Etxetik jada, Lekeitio.
Post a Comment