Bi tropheo symboliko hon safari lexikala hon Xabier Kintana.
Xabier Kintana akademikoa alde dago hon neologismoak baldin neologismook ba dagoz ongi eta korrektuki eginak eta formatuak. Nik ikusten dut, aitzitik, arazoa hon neologismoa -hau da, purismo lexikala- nola arazoa, nola revisionismo lexikala. Neologismoen bidea, areago loturik tu lexiko zientifikoa nola da kasua hemen kin akademiko numerario Xabier Kintana, da niretzat erabili beharrekoa neologismoa soil noiz behar da, noiz beste erremediorik ez da, ezinbestean. Kontua ez da ea neologismoa dago ongi edo txarto formulatua; edo korrektua da ministrari edo ministro, edo senatari edo senadore edo senagildor… Hori litzateke basatzea lexiko osoa an revisionismoa (bere zentzu neutroan an re + vision edo zentzu visual manipulativoa non ikusten lirateke hitzak banan banan beti an desphase khroniko khronologikoa, eta baita zentzu negativoa edo persekutivo restriktivo lexikala non gogora ekartzen du horrek referentzia eginez religioari Offizio Saindua personalizatua gan aktualki ha kardinal Razinger edo Benedikto pontifizea); revisionismo kaltegarria nolanahi bi aldetatik, hain kaltegarria tik zentzu neutro desphasatua khronologikoki nola persekutivo inquisitoriala. Nahi nuke sinetsi ezen ez du behar euskarak ez Offizio Saindua eta ezta kardinal Razinger bilakagai pontifize Benedikto.
Diosku X. Kintanak exitoa izan dute euskaraz ere neologismo batzuk, esaterako bi aipatzearren argazki eta hegazkin. Bi exempluok, argazki eta hegazkin, nik ikusten ditudanak erakusten duela Kintanak nola ehiza tropheo, dira bi exemplu rakhitiko zeren batetik ez da egia dutenik oraindio behintzat exito soziala eta bestetik iragan dugu 30 urte baino gehiago horiek sartu nahian; prezio sobera karioa noiz denborarik sobera ez daukagu guk euskaldunok. Zenbat denbora -urte edo mende laurden- beharko dugu sartzeko beste hainbat eta hainbat hitz eta bakoitza? Khronoa ere arazo bat da, arazo bat dugu, Xabier. Gainera, nire ustez, printzipioz okerra eta areago desegokia da bide hori hon neologismoak, ez duena stetika kulturalik ere esango nuke eta gutiago konkordantzia kulturalik. Dirudienez ez gara konturatzen, ez garateke konturatzen zenbat puntu duen euskarak konpontzeko aurretiaz ere.
Orduan, Xabier, hobe gordetzen bazendu lotsaz tropheo lexilalok -argazki eta hegazkin- eta guziok an ahalik konkordantzia handiena (barru direla ere frankotiradoreak) lotu gaitezen eta zentra gaitezen zentroan eta tranzendentzian hon euskara.
Lekeitio, maiatza 27 barikua, 2005.
3 comments:
Salute amico Erramun,
Chaire phile,
Gaurko BERRIAn zure adiskide Xabier Kintanaren articuloxka batean Lazarragaren texto bat irakurri ahal dugu:
Arçai polita, yc jaquingo doc eçe guec goaçela Dueroco riberara, çegaiti ençun dogu ezen Silvero derechan arçai batec dabela lucha andiac armatu comarcaetako arçai guztiaquin eta dagoala denporea asignadur(sic) egun seigarren eguneco eta ala ene lagun au eta ni goaç ara Silveroren jentilezac ecusterren çegaiti utra manera andian daçauen guztioc alabadu deuscue.
Berari occurritu zaion bakarra hitanoaren inguruan mintzatzea izan da, zerbaixka ere aurkitu balu bezala. Leizarragak berak ere Kintanak aipatzen duen erabilera "hi haiz eta ni naiz" bezalakorik erabiltzen zekien.
Baina...
mintzatu al zaigu Lazarragaren erabiltzen duen syntaxisari buruz?
Ez, ez eta hitz batto ere.
Garaia heldua da noiz eta argi eta garbi esan behar baitugu ezen Euskaltzaindia sobera dela eta ezen EUSKARA ERKIDE BATU BERRIA behar dugula!!!
Falsokeriarik ez!
Gora euskara!
Behera Euskaltzaindiaren euskara falsoa!
Josu Lavin
***********
Bai, ni ere konturatu nintzen atzo zelan Xabier Kintana mintzatzen zen guri soil gainean hitanoa hon agertzen da gan Lazarraga. Iruditu zitzaidan sartu zela Kintana an detaille bat daukana transzendentzia eta importantzia txikia, txiki txikerra.
Ez da sartzen gure akademikoa analyzatzen punturik zeinetarik atera ahal dugu irakasgai aberasgarririk tik Lazarraga izkribua gero aplikatzeko guk oraingo euskaldunok gaur 3. millennioan.
Berba batean, da niretzat hori hitanoarena puntu eta detaille interesantea philologikoki baina aktualitate gutikoa, da aipu kollateral eta tangentziala eskapatzeko tik responsabilitate akademiko ineludiblea.
Zuzen mintzo zara, adiskide Erramun, zuzen.
Lazarragaren obratto osoa oso erraz irakurtzekoa da. Syntacticoki mila bider actualagoa ezen ez euskara batu falsoa.
Josu Lavin
Post a Comment