Ikusi dut prensan ze Akademiak publikatu duela hirugarren tomoa hon Herri Hizkeren Atlasa eta geratzen zaiola oraino laurgarren tomoa egiteko. Ondo, eta nire partez behintzat zorionak.
Exemplugarri' egunkarian dakar mapan nola esaten den sasi edo sasitza hitza (sasi, sasitza, sastraka, matorrak, sastra, sakane, laardi, lar, lardi, zakar, lapardei, bostra, brusta, sasu, lapar, broza, khapar, khapardoi, tharta). Ondo da hori jakitea estudiosoentzat eta spezialistentzat, da lan ona, da konstatatione bat euskara realarena momentu batean, oraingotxeko urteetan.
Irakurririk sasi eta sasitzaren varianteak etortzen zait gogora zer kantatzen zen Munitibarren noiz ni nintzen haur bat San Juan bezperako suaren inguruan (izkiriatuko dut ahaleginduz idazten nola phonetikoki genuen kantatzen)
San Jun bezpera gabien
abadik hasarratu zirien
ez eben besterik eukitten
alkarri muzturrek hasitten.
Sasixek erre
lapurrek ostu
artuk eta garixek
ondo bedeinketu.
Ondo ikusi ahal dugun lez differentzia dago artean sasia eta sasitzea, nola dagoen artean harria eta harritzea edo dirua eta dirutzea. Differenteak dira sasia eta sasitzea zein bait da munltzoa sasiena edo sasien muntzoa .
Ni asko pozten nau ikusteak Atlas linguistiko bat zeren ikusten dut hor reflejatua euskara reala, soziologiko reala, behintzat periodo historiko batean. Da ezagutu nahi, eta ere konstatatu, realitatea, realitate linguistikoa. Beraz, lan ona.
Baina noiz behar du, aitzitik, Akademiak konstatatu lexiko reala euskararena hon hitz arras importanteak egungo sozietatean (eta ez soil "marginalak eta aski sekundarioak" nola sasi eta mila holako)? Zeren ari da Akademia egiten ari' errore inbarkagarri anitz esanik esaterako euskaraz dela errupia (eta ez rupia) edo intsulina (baztertuz realki erabiltzen dugun insulina).
Noizko holako hitz horien atlas linguistikoa, egin ez dezagun ridikulua eta kaltea lehenik gu euskaldunoi eta bidenabar euskarari erabiliazirik -bortxaz eta derrigorrez- gezurrak, hitz realki inexistenteak euskaraz.
Hemen hitz batzuk
rifle,
revolver (edo rebolber),
radiographia (edo radiografia),
rasante,
radikal,
reprise,
reaktantzia,
rublo,
rupia,
rand (Hegoafrikako dirua),
resonantzia,
ridikulo,
rigorismo,
...
edo
insulina
sensible
inkonsistente
insektu
insignia
insomnio
intensitate
kondensatu
konsulatu
konsul
konsonante
sensualismo
zensatu
...
Hala inulergarriki ote da -Akademiarentzat eta ondorioz akademikoentzat- gutiago importantea hitz horien konstatationea ezen ez sasi edo sasitza hitza edo jakitea ziurki non nola esan ohi da patata hitza (patata, patatea, patatia, pataté, patatí, lursagar, pomaterra, pattakoa edo inkluso agian Nevada inguruko euskaldunak poteitoa).
Non du Akademiak, sustengatua kin diru publikoa eta dudarik gabe kin responsabilitatea Herriarekiko, kriterioak hobesteko sail batzuk edo besteak eta zertarako?
Ez legoke txarto hori jakitea -kriterio hobesgarrien zergatia-, ez ote dugu guk euskalzaleok eta generalki euskaldunok zuzenik hori jakiteko?
No comments:
Post a Comment