Friday, January 22, 2010

Interpretatu ezinik, baina azkenean bai

Irakurri dudalarik hau titularra
Mundua konkistatu zuen Bohemiako dirua
(Argia revistea, 2215 nº, 40. or, ganik Nagore Irazuztabarrena) geratu naiz ezin interpretaturik edo ezin ulerturik ondo. Dudaz ote zen edo

munduak konkistatu zuela Bohemiako dirua

edo ote zen aitzitik

Bohemiako diruak konkistatu zuela mundua.

Eta hortan ari nintzela, pensaketa, nola demontre behar nuen ulertu, konturatu naiz ze ondo zegoela titularra baina izanik zuen verbua relativozkoa. Ezen Bohemiako dirua zela konkistatu zuena mundua.
Mundua konkistatu zuèn Bohemiako dirua
edo
Mundua konkistatu zuenn Bohemiako dirua

Ikusi dut ze bereizteko noiz verbua da relativozkoa ezartzen da signo diakritiko bat, esan nahi bait da marka differenzial bat ez dena horregatio azentua bat, nahiz-eta begiekin visualki ikusi "akzentu bat": zuèn (edo zuenn).

Halan an orai irakurtzen ari naizen liburua (Desertua ganik Le Clézio traduzitua ganik Luis Berrizbeitia, ed elkar, ISBN 978 84 9783 646 3) eta oraitsuko beste liburu gehiagotan ikusten da markaturik kin signo diakritikoa (dia + kritikoa, arartez + kritikea) verbua noiz bait da relativoa:
zén, zuén, zitzaigún, ...
edo nik lagungarriago ikusten dudan beste aukera hau
zenn, zuenn, zitzaigunn, ...

8 comments:

Josu Lavin said...

Kaixo Erramun,

Dakusagun:

"Mundua konkistatu zuèn Bohemiako dirua"

Lehenengo partea "erlatibozko perpausa" deitzen da euskara batua izeneko jergan.

"Mundua konkistatu zuén" hori ondoan datorren izenaren izenlaguna da, beraz "Bohemia"-ri dagokio.

Espainol itzulpena hauxe litzateke:

El dinero de la Bohemia que conquistó el mundo.

Burura etortzen zait Gabonetan ikusitako:

UMEEN GABONETAKO PARKEA

zein honela agertzen baitzen espainolez:

PARQUE INFANTIL DE NAVIDAD

noiz eta benetako itzulpena hauxe den:

EL PARQUE DE LAS NAVIDADES DE LOS NIÑOS.

UMEEN da ondoren datorren hitzaren izenlaguna:

UMEEN GABONAK (las Navidades de los niños)

eta GABONETAKO ondoren datorren hitzarena:

GABONETAKO PARKEA (el parque de las Navidades)

Izenlagunek ez dute salto egiten ahal!

Eta baldin

GABONETAKO UMEEN PARKEA ipini balute ere, honen itzulpena hauxe litzateke:

El parque de los niños de las Navidades.

Noizko umeak?

Gabonetako umeak.

Zein zerebrok funtzionatu ahal du sistema horrekin!!!

Adeitsuki

Josu Lavin

Erramun Gerrikagoitia said...

Eskerrak zure kommentarioa gatik, Josu.

Irakurtzen dudalarik "izenlaguna", moleruski edo zorionez ez dakit, ez zait deus konzepturik etortzen gogora baizik hori soil hon etimologikoa ezen izenlaguna da izenaren laguna, izenaren adiskidea. Beraz, behintzat niretzat zein da bere equivalentea an terminologia kommun okzidenteal homologatua? Zeri dagokio "izenlagun" edo "izenadiskide"?

Josu Lavin said...

HARLUXET HIZTEGI ENTZIKLOPEDIKOA:

izenlagun

iz. HIZKL. Normalean izenaren ezkerrean azaldu ohi den adjektiboa, -ko edo -en kasu-atzizkien bidez izenari lotzen zaiona.

3000 HIZTEGIA:
izenlagun: iz.

1 (Gram.) (utilizado con los subfijos "-en", "-ko") complemento del nombre, adjetivo que va a la izquierda del nombre

MORRIS:

izenlagun iz. (Gram.) adjectivizer

Hau da, COMPLEMENTO NOMINAL.

Adeitsuki

Josu Lavin

Erramun Gerrikagoitia said...

Eskerrak, Josu, orai ba dakit lehen baino gehiago.

Da, antza denez, adjektivo modu bat, laguntzen edo adjektivatzen edo informatzen duena izen bat.

Nola an

etxeko balkoia

etxeko da izenlaguna edo adjektivoa hon balkoia zeren du argitzen eta informatzen gehiago buruz hori balkoia. Edo an

umearen ama

hori umearen da izenlaguna edo adjektivoa hon ama ze du ematen informatione gehiago buruz ama hori.

Ongi ulertu dudalakoan nago, horiek dire mentsak zeren sekula ez dut estudiatu grammatikarik ze ez dut aurkitu sekula bat' grammatika bat aski erraz ulertzekoa. Horrek ba ditu, bere alde positivoak eta ere negativoak, dudarik ez.

Josu Lavin said...

Baim hala da izenlaguna beti da ondoren datorren hitzaren adjektivoa, baina ez du salto malabarikorik egiten.

Honetan:

Mundua konkistatu zuèn Bohemiako dirua

esaten da ezen Bohemia dela mundua konkistatu zuena, eta ez dirua.

Bai?

Syntaxi mota horrek betiere problemak ematen ditu.

JL

Erramun Gerrikagoitia said...

Diozu, Josu,

Syntaxi mota horrek betiere problemak ematen ditu.

Diozularik mota horrek esan nahi duke ze ba da ere beste possibilitate bat zein da zein ez da mota hori, delako hori.

Bada, Josu, zein da beste possibilitate edo alternativea?, saihesteko betiere problemak ematen dituen delako syntaxi hori?

Josu Lavin said...

Kaixo Erramun,

MUNDUA KONKISTATU ZUÈN BOHEMIAKO DIRUA

baino argiago hauxe litzateke:

BOHEMIAKO DIRUA ZEINEK KONKISTATU BAITZUEN MUNDUA

Adeitsuki

Erramun Gerrikagoitia said...

Dudarik ez ze askoz argiago da mezua na

Bohemiako dirua zeinek konkistatu bait zuen mundua

ezen ez na

Mundua konkistatu zuèb Bohemiako dirua.

Honelako reflexioneak egiten ote dituzte soil zu bezalako kixoteek?, temalez.