Zergatik, baina zergatik, elkarren ganik aparte?

Kanpoan nagoelarik, nola orai Grezian, daukadan kontaktua kin Euskal Herriko gorabeherak da an internet eta halan jakin ahal izaten dut horko zeozer, eta hori noizean behin ze hemen ez daukat aukera handirik sartzeko an internet.

Halan ahal dudalarik ikusten dut zer pasatzen da munduan sarturik, esaterako, an wed orrialdea hon Berria egunkaria. Horko -egunkariko- syntaxiak harritzen nau ze iruditzen zait ez dutela pensatzen ea tituluak dira kommunikativoak eta egokiak ulertzeko irakurleak. Esaterako, apurtzen eta eteten dituzte konzeptuak zeinak doaz derrigorrez elkarrekin eta horrela trakesten dute kommunikatione mentala eta ulermena hon irakurlea.

Begira titular hau editione elektronikoan (Berria, barikua 28 uztaila 2006) eta notizia ere barruan:

NBEk Libanoren eta Israelen arteko mugatik 50 begirale erretiratzea erabaki du

Hemen ikusten ahal dugu, nola kommentatu dut ere lehenago, apurtzen eta eteten dituzte konzeptuak doazenak konzeptualki elkarrekin, hau da, elkarrekin doaz:

• NBEk [subjektua] eta
  
• erabaki du [verbua],
• NBEk erabaki du .............................................

Notizia da duda barik honela kozeptualki

NBEk erabaki du erretiratzea 50 begirale Libanoren eta Israelen mugati

edo bestea forma batean -dagozen possibilitateak dira hainbat, nahiko- , ez inola ere nola agertu da ezen hain aparte, bata hasieran eta bestea amaieran, subjektua (NBEk) eta verbua (erabaki du).

Euskal irakurleak ba du sofrikariorik nahiko halako textuekin, sofrikarioa ganik professionalk, sofrikarioa zein evitatu ahal da errazki harturik kontuan eta haintzat logikea -logika informativoa- eta ere errespetua zor zaiona edozein irakurleri.

Maniak edo nahi ez? Edo biak: maniak eta nahi ez

Izanik begien aurrean artikulu bat buruz ekonomia izkiriatua ganik ezagun bat abiatu naiz irakurtzera titulua eta gero sarrerako, nolabait esan, amua edo ideia relevantea hon artikulua, baina ez naiz pasatu gero artikulura zeren ez dut nahi izan irakurri holako euskararik, euskara zeharo ulertzeko zaila eta frenantea.

Titulua du
Ustiaketa berriaz hitz bi

eta sarrerako entradea
Gaur egun munduko ekonomia planifikatuta dago, baina ez gobernuen aldetik, ez industria-ingeniarien aldetik, finantza-ingeniaritzan aritzen direnen partetik baizik. Haien helburua ez da inbertsio berriak sortzea, enplegua sortzea eta lan-indar horretatik plusbalioa ateratzea, jadanik existitzen diren aktiboak bereganatzea eta enplegu murriztea baizik

Hori sarrerakoa eta gero hasten da artikulua (Nabarralde, nº 8, or 5, Joseba Felix Tobar-Arbulu): ...............................

Baina esan dudan lez ez dut nahi izan sartu artikuluan eta utzi dut zeren ez nago prest irakurtzeko holako phraseak zeren holan redaktatzea da agitz kaltegarri eta frenantea tzat ulergarritasuna. Ez nago prest galtzeko denborarik interpretatzen, reinterpretatzen, retroirakurtzen, ... Da modu hori redaktatzea an modu agitz antiinformativoa eta dirudienez ez gara oraino ere konturatu kin honako evidentziak. Behar ote dugu joan laguntza bila gana videnteak tzat argi gaitzaten?

Behar ote dugu joan gana videnteak esan diezaguten ezen da hobe evidenteki eta klarki tzat kalitate informativoa redaktatzea modu hontara?:

Gaur egun munduko ekonomia planifikatuta dago, baina ez gobernuen aldetik, ez industria-ingeniarien aldetik, baizik finantza-ingeniaritzan aritzen direnen partetik .

Haien helburua ez da inbertsio berriak sortzea, enplegua sortzea eta lan-indar horretatik plusbalioa ateratzea, baizik jadanik existitzen diren aktiboak bereganatzea eta enplegu murriztea

Pensaketan ari naiz serioski ea honakoak dira maniak edo soil nahiez irmo irrevokable heroiko bat edo da biak batera, edo ote da ni nago osoro desplazatua, nola lunatiko selenita bat, an hau thematika importante kommunikativo hau.

Eskerrak hain horri eta zorionak neuri

Eskerrak hain horri -anonymo horri- ze du izkiriatu poema hori eta ere zorionak neuri' neure buruari izan bait naiz kapaz irakurtzeko hori poemea, poema ederra, eta emozionatu.

Hara poemea:

When an old lady died in the geriatric ward of a small hospital near
Dundee, Scotland, it was believed that she had nothing left of any value.
Later, when the nurses were going through her meager possessions,
they found this poem. Its quality and content so impressed the staff that
copies were made and distributed to every nurse in the hospital. One nurse took
her copy to Ireland.
The old lady's sole bequest to posterity has since appeared in the Christmas
edition of the News Magazine of the North Ireland Association for Mental Health.
A slide presentation has also been made based on her simple, but eloquent, poem.
And this little old Scottish lady, with nothing left to give to the world, is
now the author of this "anonymous" poem winging across the Internet:

Crabby Old Woman

What do you see, nurses ........What do you see?
What are you thinking ..........When you're looking at me?
A crabby old woman .............Not very wise,
Uncertain of habit,............ With faraway eyes?

Who dribbles her food ..........And makes no reply.
When you say in a loud voice, .."I do wish you'd try!"
Who seems not to notice ........The things that you do,
And forever is losing ..........A stocking or shoe?

Who, resisting or not, .Lets you do as you will,
With bathing and feeding, .The long day to fill?
Is that what you're thinking? ..Is that what you see?
Then open your eyes,nurse,.......You're not looking at me.

I'll tell you who I am ..........As I sit here so still,
As I do at your bidding,........ As I eat at your will.
I'm a small child of ten ........With a father and mother,
Brothers and sisters ...........Who love one another.

A young girl of sixteen .........With wings on her feet
Dreaming that soon now . ........A lover she'll meet.
A bride soon at twenty, .My heart gives a leap,
Remembering the vows .That I promised to keep.

At twenty-five now, ............ I have young of my own,
Who need me to guide ........... And a secure happy home.
A woman of thirty, ..............My young now grown fast,
Bound to each other ............With ties that should last.

At forty, my young sons ......... Have grown and are gone,
But my man's beside me ...........To see I don't mourn
At fifty once more, .Babies play round my knee,
Again we know children, .My loved one and me.

Dark days are upon me, ...........My husband is dead,
I look at the future, ............I shudder with dread.
For my young are all rearing .....Young of their own,
And I think of the years .And the love that I've known.

I'm now an old woman..............And nature is cruel;
Tis jest to make old age ...Look like a fool.
The body, it crumbles, .......... Grace and vigor depart,
There is now a stone ............ Where I once had a heart.

But inside this old carcass ..... A young girl still dwells,
And now and again, ...............My battered heart swells.
I remember the joys, ............ I remember the pain,
And I'm loving and living .......Life over again.

I think of the years .............All too few, gone too fast,
And accept the stark fact ........That nothing can last.
So open your eyes, people, .......Open and see,
Not a crabby old woman; .........Look closer....see, ME!!

Remember this poem when you next meet an older person who you might
brush
aside without looking at the young soul within.....we will all, one
day, be
there, too!

"atzekoz aurrera", ulergarriago

Irakurri ahal dugu (Gara, zapatua 8 uztaila 2006, jendartea 6 or) ondoko titulua zeinak ez du problema handirik ulertzeko, behintzat lar handirik; hori bai, behar dateke textua -titulua- reirakurri izanik ere hori reirakurketea inkonszienteki. Begira titularra:

Espetxeen egoera aztertzeko bisita ukatu diete abokatuei

Baina modu ulergarriagoan nahi balitz redaktatu jartzen ahal da titulu hori atzekoz aurrera redaktatua, holan:

Ukatu diete abokatuei visitea aztertzeko espetxeen egoerea
edo
Udatu zaie advokatuei visitzea aztertzeko egoerea hon espetxeak

Ez al da hobeto ulertzen, ez al du gure enteleguak hobeto ulertzen eta interpretatzen mezua, zein da importanteena an periodismoa? Kommunikatu ideiak bata besteari. Bai, ezta?

Jo behar erdarara tzat ulertu euskarazkoa

Batzutan ez da zeozer ulertzen eta da ondorioz opakoa, batzutan da lexiko opakoa baina baita ere beste batzutan izan ahal da mezua' opakoa, mezu opakoa zeren ez da ikusten mezua eta ezta interpretatzen ahal.

Lehenengo paginan irakurri ahal da hau titulua eta subtitulua (Berria, eguena 6 uztaila 2006):

Titulua:
Garzonek ez du Batasuna-PSE bilera galerazi, eta debekuak "eduki politikoa" lukeela dio

Subtitulua:
Garzonek argudiatu duenez, debekuak "guztiz gainditzen du" Batasunaren jarduerak etetea agintzen duen 2002ko ebazpena

Nola nik ez dut ulertu ahal izan zer da argudiatzen duena Garzon-ek (-debekuak "guztiz gainditzen du" Batasunaren jarduerak etetea agintzen duen 2002ko ebazpena-) behar izan dut joan eta irakurri beste periodiku batean versione erdarazkoa hon hori notizia.

Jakin nahi nuke zenbatek, zein porzentaiak, ulertu du hori artean sartu direnak irakurtzera, kontuan hartu gabe porzentaia artean euskaldun guziak (alphabetatuak eta gabe alphabetatuak), diot soil kontuan harturik irakurri dutenak. Ni ziur naiz ezen porzentaia hori, artean soil esan dugunak, ez da heldu ere minoria batera. Hori da nire intuitionea edo susmo eta perzeptione subjektivoa baina duena zati handi bat tik realismoa. Titular batek behar du izan ulertua ganik maioria handi batek, ia guziek.

Hara bada zer esan du Garzonek, (Gara, eguena 6 uztaila 2006):

Añade -Garzón- que la petición de impedir el acto "excede absolutamente" de la resolución de suspensión de actividades de Batasuna.

Komparaketa hontan -gogoraturik ez litzateke zertan ibili behar komparatzen textuak hon interhizkuntzak dadin ulertu ahal zer dio textu batek an hain hizkuntza- ikusi ahal duguna da dago oztopo eta beheaztopo syntaktikoa redaktatzeko baina baita oztopo eta behaztopo lexikalak edo terminologikoak, non ezkenean bilakatzen da informationea' informatione opakoa edo ineffektivoa eta alferrekoa.

Importanteena hemen reflexione hontan da ze problema hori, problemea, problema handi hori dago an strukturea hon hizkuntza eta-ez an hain redaktore edo morroi individual hortan. Nork uste du ezen da hori problemea problema individual bat hon redaktore txarrak?

Ordeneak -syntaxiak- ba du importantzia handia eta ere transzendentala

Lehendik ere ba nuen gogoa izkiriatzeko buruz thematika hau, zeinaz aski luze jada dut izkiriatu lehenago ere, baina joan zait atzeratuz eta atzeratuz, hau dela eta bestea.

Halan noiz joan nintzen ospakizunera hon Noaingo bataillea eskuratu nuen propagandea hon Nabarralde non aurkezten zuen bere burua honela:

Nabarralde, memoria historikoa, Vasconiako ondarea, nafar Estatuaren ezagutza, euskaldunek propio zituzten erakunde libreak berreskuratzea sustatzen duen ekimen sozial bat da, jende sare bat.

Zein textu izan ahal zen errazago kontuan izanik zenbait parametro kommunikativo eta reirakurririk textua behintzat behin berriro, hontara:

Nabarralde da ekimen sozial bat, jende sare bat, sustatzen duena memoria historikoa, Vasconiako ondarea, nafar Estatuaren ezagutza, euskaldunek propio zituzten erakunde libreak berreskuratzea.

Dakigun lez textuak ez reirakurtzeak dakarz ondorio kommunikativo latzak, zerengatik ez bait dago kriteriorik expressatzeko ongi, zuzen eta diskursivoki kin irakurlea.

Ostera, gaur hemen Lekeition hartu dut propaganda bat eskatuz firmak tzat hain ekimen, konpontzeko arazoa hon etxebizitzak. Honela dio:

Firma bilketa honen bidez, Lekeitioko udalari, etxebizitzaren arazoa konpontzeko bidean, talde eta partidu politikoekin mahai baten esertzeko eskatzen diogu.

Non errazago litzateke hontara redaktatua:

Firma bilketa honen bidez, Lekeitioko udalari, etxebizitzaren arazoa konpontzeko bidean, eskatzen diogu esertzeko mahai baten talde eta partidu politikoekin.

Edo

Firma bilketa honen bidez, Lekeitioko udalari, etxebizitzaren arazoa konpontzeko bidean, eskatzen diogu esertzeko mahai baten kin talde eta partidu politikoak.