Traduttore, traditore. GARA / BERRIA

 Arnaldo Otegi-c eguin ditu radioan declarationeac eta aguertu dira prensan paperean, an Gara gaztelaniaz eta an Berria euscaraz. 

Halan dakar Gara eguncariac, 

"No vamos a apoyar la aceleración del gasto militar, en absoluto" 

An Berria eguncaria, ondocoa 

"EH Bilduk ez du inola ere gastu militarra areagotzea babestuko" 

izan ahal zen ere beguiraturic ki originala eta justuago loturic textu originalari, casu emanez ki hurrenquera on originaleco segmentu informativoac 

(no vamos a apoyar = ez dugu babestuko) 

(la aceleración del gasto militar = areagotzea gastu militarra) 

(en absoluto = inola ere)

"EH Bilduk ez du babestuko areagotzea gastu militarra, inola ere" 

 

Guzti hori ikusita, etorri zait burura ondoco esaldi italianoa: traduttore, traditore.

Ez da aceptablea, informativoqui

 Dator (an Gara, zapatua 22 martxoa 2025, 24 or., ganik U. Urrutikoetxea) 

Donald Trumpek AEBko Hezkuntza Saila ixten hasteko agindua sinatu du 

Hor mezuan, nago ni, ze nahi dela esan ze 

Donald Trumpek sinatu du ... 

ezen 

Donald Trumpek sinatu du agindua ixten hasteko AEBko Hezkuntza Saila 

edo 

Donald Trumpek sinatu du agindua hasteko ixten AEBko Hezkuntza Saila

 

Erabiliric holaco structurac nola aguertua an prensa, structura syntacticoac, ez da harritzeco euscarac izatea iracurle guti.

Ez al da hain evidentea?

Ikusiric hau titularra ( Gara, eguena 20 martxoa 2025, 21 or) 

Sunsundeguiko langileak konponbidea lortzeko garaia dela diote 

retocatu ahal da hori titularra redactaturic honela 

Sunsundeguiko langileak diote garaia dela lortzeko konponbidea 

 

Ez al de evidentea ze bi auquera redactivo horiec dute nivel communicativo differentea?

Aldreves, hobeto, yago informativoa

 Dugu iracurtzen hau titularra (Gara, eguaztena 19 martxoa 2025, 9 or) 

Etxe bat, kale egoeran daudenei laguntzeko 

Hori goico titularra ipin ahal da ere honela redactatua 

Etxe bat, laguntzeko daudenei kale egoeran 

Nire  apreciationea da ze 2. auquera hori da hobea informativoqui, baina othe da nire apreciatione personal hori neure juzgu personal hutsa soilic ala othe da ere juzgu total eguiazcoa eta ere irrefutablea? Othe da behintzat simplequi hobea ze aguertua an Gara eguncaria?

Hobe beharrez "compondua eta hobetua" dioena

 Dut iracurtzen hau titulua (Argia astecaria, numeroa 2.908, 09/03/2025, 30/31 or, ganik Lander Arbelaitz Mitxelena) 

Herri Mugimendua saretu eta eraginkortzeko tresnak eskaini nahi ditu BAMek 

eretxiric ze ulertu ahal izateco hori titularra da asqui difficultosoa ipintzen dut nic differentequi redactatua honelaxe 

BAMek nahi ditu eskaini tresnak saretzeko eta eraginkortzeko Herri Mugimendua  

Baita era berean iracurriric ondocoa 

Dagoeneko abian dauden alternatibak zabaltzeko kanpainak egitea proposatzen dugu 

hori mezua ere ikusiric dagoela emana edo expresatua lar zail zat iracurlea (iracurlearentzat), ipini ahal da honela 

Proposatzen dugu egitea kanpainak zaballtzeko alternatibak zeinak dauden dagoeneko abian

Bai ¿ezta?, ¿ala ez?

 Hau titularra iracurriric (Gara, domequea 9 martxoa 2025, 19 or) 

Ziklista baten heriotza eragin zuen istripua salatu dute Usurbilen 

dudaric ez dago ze titular hortan salatzen da istripu bat. Ezen, 

Salatu dute (Usurbilen) istripua ... 

Hortacoz, hobe beharrez, hori goico titularra hobetu ahal da informativoqui redactaturic honela 

Salatu dute Usurbilen istripua zeinak eragin zuen ziklista baten heriotza 

edo 

Salatu dute Usurbilen istripua zeinak eragin zuen heriotza on ziklista bat 

Auquerac ba dagoz hobeac eta ere gutiago hobeac respectuz nivel communicativoa.

Izanic ere hobeac informativoqui ez dira nahi erabili auquera hobeac

 Titular hau (Gara, zapatua 8 martxoa, 23 or) 

Afganistango ekintzaileek eta Unescok "genero-apartheida" gelditzeko deia egin dute 

Hori goico titularra da asqui zaila ulertzeco eta hortacoz -nahiric hobetu mezua informativoqui- dut nic hobetzen honela 

Afganistango ekintzaileek eta Unescok egin dute deia gelditzeko "genero-apartheida" 

Ez al da 2. auquerea hobea informativoqui? Inorc ikusten ez balu hori holan, mesedez, jaquin arazi daiala bere ikuspuntua kin horregatio bere razonamentua.

Phrase comparativoac kin "... baino", ez dira onac communicativoqui an phrase minomoqui complicatuac

 Hara hemen bi exemplu ditudanac iracurri liburu batean. Biac, kin "... baino" recurso comparativoa.  

Nahiago nuelako jendeak lianta bat nintzela pentsatzen jarrai zezan, ertzainei deika ibiltzen nintzela herri osoan zabaltzea baino. 

Ni hor ez naiz conturatu harik azquen-azquena zela ari comparatzen bi parte, ezen phrasea zela comparativoa. Behar izan dut hasi reiracurtzen ulertu ahal nahi duena adierazi.

Beste phrase comparativoa doa orain hemen behean. Hau da ulertzeco zailago, behintzat zat ni. Hara, 

Beste ezerk baino pena handiagoa ematen dit gu helduak ze lagun mota izango lirakeen jakin barik gelditzeak.

Euscaraz, syntaxia da malgua eta asqui moldagarria

 Ikusiric hau titulua (Gara, astelehena 3 martxoa 2025, lehen orria) 

Ukrainan su etena lortzeko plana aurkeztu nahi dute Paris eta Londresek 

ohartzen gara ze hori titularra ahal da redactatu ere honela 

Paris eta Londresek nahi dute aurkeztu plana lortzeko su etena Ukrainan 

Concluitzen dut nic ze euscaraz redactatzea dagoela nahico gure escuco ezen syntaxia dela euscaraz malgua eta moldagarria zeren horco auquera biac dira ulertzeco nahico naturalac. Edozelan ere niri zait iruditzen ze informativoqui bi auquera horiec ez daudela nivel communicativo berean. 

Informativoqui, nola esan bait dut, iruditzen zait ze bigarren auquerea dela hobea ze lehenengoa (prensan aguertua).

Possibilitate syntactico differenteac vistaratuz

 Iracurtzen dut hau titularra (Gara, domequea 2 martxoa 2025, 4 or, Nerea Goiti / Bilbo) 

Faxismoaren aurka matxinatu ziren emakumeen memoria berreskuratuz 

Ohartu naiz, azquenean, ze titular hortan informatzen dela iracurlea buruz memoria berreskuratu, hain delaco memoria kin bere nahi diren emparau guztiac. Beraz, nic remoldatu dut hori titularra kin beste syntacti differente possible bat. Honela, 

Rekuperatuz memoria on emakumeak zein matxinatu ziren kontra faxismoa

Mesede galanta lekarquiguque indudablequi

 Hor doa behean titularra (Gara, lehen orria, eguena 27 otsaila 2025) 

Grebak milaka irakasle kalera atera ditu Bilbo, Gasteiz eta Donostian 

Seguru ze horrec titularac ez du difficultate lar handiric izateco ulertua, baina seguru errazagotu ahal litzaque bere ulermena, esateraco honela 

Grebak milaka irakasle kalera atera ditu an ...

ezen  

Grebak milaka irakasle kalera atera ditu an Bilbao, Gasteiz eta Donostia 

Mesedea galanta, gaitzeco mesedea zat iracurlea, euscal iracurlea hor daucaguna.

Structura syntactico arras differenteac zat informatu iracurlea an bi hizcuntza differente

Dudanean iracurri titulu beherago ipinico dudana eta eretxiric tituluari lar sobera zaila (edo incluso impresentablea) dela zat iracurlea dut nahi izan consultatu ere badazpada bere versio gaztelaniazcoa. Hara orain lehenengo, euscarazco versioa (an Gara, lehen orrico noticia principala, martitzena 25 otsaila 2025) 

AfD ez den bazkide baten bila hasi da Merz, SPD ahuldu bati begira  

Diot ba nic, ze hor titular hori principala eta ere principalena dela 

Merz hasi da bila ........ (kin emparau guztiac nahi direnac)

 

Bada, Gara-c dakar barruco orrietan (6 or) noticia hori gaztelaniaz

Merz y la CDU tienen difícil encontar un socio de Gobierno que no sea la AfD 

Hemen ere principala eta principalena date ondocoa 

Merz y la CDU tienen difícil encontar....(kin informatione complementario guztia) 

Hor, arten bi auquerac on euscal eta erdal versioneac dago contraste informatico lar sobera handia zat iracurlea, iracurriric euscarazcoa edo gaztelaniazcoa. Contraste lar sobbera handia zat iracurlea, bai.

"Zergatik ...", nola anaphricoa

 Anaphorico da verba greco bat zeinac esan nahi du aurrera eroan edo aurretic ipini; anaphoro (ana + phoro), ana = aurretic, phoro = eroan. Halan hor daucagu esateraco semaphoro seinaleac eroan (3 coloreac), Kristophoro, Kristo eroan (iragaiteco ibaia). 

Gaur egun ere ikusten dugu tarteca "zeren ..." anaphoricoa baina ez dugu ikusten an funcio hori "zergatik ...". Nola orain ni ari naiz iracurtzen liburua titulatzen JOLASAK  ganic Agustin Paskual Iturriaga (Hernani 1788, Hernani 1851), ikusten dut an liburu hori ze bai erabiltzen du "zeragatik ..." nola anaphoricoa. Doaz ba hemen 3 exemplu horren eracusgarri. 

1) 

: eta ganaduak gogo obearekin jaten du, zergatik du gustu obea.  (57 or)

2) 

Gatza txit asko gustatzen zaio abereari, eta txit on egiten dio pixkatxo batek, zergatik gatzarekiko jana askoz obeto dijeritzen da, ... (57 or)

 3) 

Ez da justoa, zergatik laborariaren balioak gora-bera andiak dituen (62 or) 

Nola erabili izan da "zergatik ..." anaphoricoa berdin erabili izango zen "zergatio..." eta bere laburdura "zatio ...", niri gustatzen zaidana. Ukatu baric besteac nola "zeren ...". 

 

¡Viva anaphoricoac, prepositioneac! zeinac gaituzten avisatzen aurretiaz, gueroago datorrenaz.

Euscaraz eraikitzeco phrase comparativoac kin "baino" da recurso ez-egoquia, izanic escura beste auquera syntactico hobeac, an euscara.

 Gaurcoan irten zait titulua luze edo beharba ere lar luze, ezen hauxe da hori titulua --Euscaraz eraikitzeco phrase comparativoac kin "baino" da recurso ez-egoquia, izanic escura beste auquera syntactico hobeac, an euscara--. 

Contua da ze ari nintzela iracurtzen an Argia astecaria (2025/01/26) interviewa eguina ki Miren Amuriza tupust eguin dut kin hau ondoco phrase comparativoa: 

Abreuren Tenerifeko hizkera hurbilago baitago Zaragozako erdal hiztun baten hizkeratik, gure mendebaldeko euskara lapurtar batengandik edo euskalkirik ez duen hiztun batenarengandik baino.

Niri zait hori goico phrase comparativoa, zein da eraiki kin "baino" structura comparativoa, da ulertu ahal izateco asqui zail edo difficultoso. Izan ahal zen hobebeharrez ere honelatsu   

Abreuren Tenerifeko hizkera hurbilago baitago Zaragozako erdal hiztun baten hizkeratik ezenez .. 

Gauza bat da noiz esateraco ari garen modu colloquialean verbetan kin lagunac erabiltea casuraco, verba eguinic nic ki Munitibarco lagun aspaldicoa.

Ni zaharragoa nauc hi baino 

baina besteric litzaque noiz ari gara nivel goragocoan expresatzen nahi duguna eraikitzeco comparativoac, phrase comparativoac euscaraz. Dira indudablequi bi eremu total differenteac, nivel expressivo colloquiala eta nivel expressibo goragocoa..Hori da beraz nire dudabaco apreziationea.

Sartzen ari al zara an bide makur eta anormativoa, Miren Amuriza?

 Ari naiz iracurtzen liburua titulatzen PLEIBAK on Miren Amuriza eta aurquitzen naiz an 71 orria kin ondocoa 

Amorrazio retroaktiboan sartzen naiz ... 

ikusiric ze retroactivo arrotzhitza aguertzen duela hor Miren-ec nahi izan dut jaquin zer dakarren gain hitz hori Elhuyar hizteguiac. Hara hemen ondoren dakarrena Elhuyar-ec 

retroactivo, -a

1 adj. (Der.) atzeraeraginezko

 

Beraz, segun Elhuyar honela behar luque izquiriatu Miren Amuriza-c.

Amorrazio atzeraeraginezkoan sartzen naiz ...

Contua da ze zein auquera da, den realago edo gutio reala euscaraz, edo retroaktibo edo atzeraeraginezko? Nic ez dut dudaric hortan.