Dugu iracurten an Gara eguncaria lehenbizico plaia (astelehena 28 iraila 2020)
Abigail Huertas, psikiatra
"Zer gertatuko den ez jakiten eta horregatik ez sufritzen ikasten ari gara"
barruco 2. plaian ostera dathor hori erdaraz -originalean- honela
Abigail Huertas
Siquiatra en el hospital universitario Gregorio Marañón
"Estamos aprendiendo a tolerar no saber qué pasará sin sufrir por ello"
Ni hasico nintzen honelatsu
"Ikasten ari gara toleratzen ze ..."
Iracurten dugu an Argia revista astecaria (20 iraila 2020, 12 or) ondoco titularra izanic articulu osoaren eguilea Miel A. Elustondo Zaldi Ero. Titulua da ganic Musquildico xirulari emazte xuberotarsa dioela honan
Neskek dute mantendu eta bizirik atxiki zuberotar dantza
Aisa da ohartzen ze holan ez luque esango -expresatuco- ideia hori hegoaldeco anhitzec. Casu emanic redactione hori, nola bait da eraiqui cerebroan edo intelectoan zerbait ikasi ahal dugu jaquiteco nola hobeto expressatu gure ideiac.
Jaquin dut an ETB1 ze izango da aste hontan
galdeketa Italian
baina ostera an ETB2 jaquin dut ze izango da
referenduma Italian
Nahiz daucadan nic tendentzia preferentziala ikusteco informationeac an euscarazco canala (an ETB1) racionalqui deliberatuz ikusten dut hobe da informatzea an ETB2 (ezen abandonatzea euscarazco canala) zeren hor informationea an ETB2 da hobea ezen dira termino informativoac gutiago ambivalenteac edo dudagarriac. Da pena bat hori eta handicap informativo handia tzat euscalduna zeinac nahi du izan informatua.
Gaurco nire reflexione honec ez daquit zembateco durundu sociala izango du. Baina ekarrico dut plaza publico hontara ikusi dudana zein iruditzen zait da exponente lexical gravea e euscal lexicoa eta ere concretuqui an euscal hizteguiac.
Nola naizen ni Herria astecarico abonatua 50 urthean ethorten zait astero astecaria etchera. An 3558 numeroa (3 iraila 2020) azquen orrialdea dathor articulua buruz Lapurdico deportationeac an 1794 urthea ganic Gilen Bacho. Han dio Bachoc beste gauzen artean ze
Sara, Itsasu eta Azkaine "herri lotsagarriak" (infâme) deklaratuak izan ziren, 1794ko martxoan, ...
Seguruenez gutic hartzen duque zezentzat (ezta Gilen Bachoc ere) lotsagarri hitza ordezcatzeco infâme hitz frantzesa. Ezen ez luquete hartuco gutic antzecotzat eta gutiago synonymotzat lotsagarri eta infame hitzac. Niretzat da alarmantea ipintea "herri lotsagarriac" adierazteco "herri infameac". Esan daroe baina asqui ascoc ze egun ez dago guehiago purismo lexicalic zeren ez da yago erabilten "urrutizkina" adierazteco "telephonoa".
Nahi izan dut beguiratu an Elhuyar hizteguia zer dakarren tzat infame gaztelerazco hitza. Hara han ikusia
¿Uste al du Elhuyaec? ze euscaraz esan ahal da "herri infameac" ordezturic
kin
"herri doilorrac"
"herri zitalac"
"herri lotsagarriac" [hau auquerea hobetsi duque antza Gilen Bachoc an Herria astecaria]
"herri iraingarriac"
"herri penagarriac"
"herri negargarriac"
"herri tamalgarriac"
"herri ezin txarragoac"
Hain zuhurra izan beharco al da ohartzeco ze infâme frantzes hitzac ez du ordezco egoquitsuric an euscal vocabulario traditionalea eta euscaraz (bai, EUSCARAZ) ere infame esaten da baldin nahi bada adierazi infame conceptua. Iruditzen zait Elhuyarrena ere (nondic hartua duqueen Gilen Bachoc bere hautua, baina ipiniric badazpada ere frantzes terminoa infâme) ezen "lotsagarria" ez nuque calificatuco horratio nola"infame" baina bai hartzen dut incorrectotzat, invalidotzat, nahasgarritzat, desorientativotzat.
Izan berri naiz revisionea eguiten automobilari eguneratzeco ITVa. Sarreran, nola bait dago guztia bilinguequi, iracurri dut ondocoa:
solo turismos y 4x4 permanente
bakarrik turismoak eta 4x4 iraunkorrak
Pensaturic originala izan da gaztelaniazcoa eta guero dutela euscaratu, seguruenez, beguiratu dute hizteguian -esaterako an Elhuyar- eta ikusi
Dudanean iracurri hau titularra prensan
Nafar Gobernuari ikasturterako neurriak negoziatzeko eskatu diote
iruditu zait hori titularra lar eldrevesa eta gainera ez asqui presentablea aguertzeco an prensa professionala. Hortacoz iruditzen zait ze ondoco auquera alternativoa da yago ulergarria eta asco digeribleagoa tzat iracurlea. Hara, hauxe
Nafar Gobernuari eskatu diote negoziatzeko ikasturterako neurriak
Ez al da ulertzen errazago bat ze bestea?
An ETBco informativoac -asteartea 2 iraila 2020- ari zirela informatzen buruz bilera izan dutena Sachezec eta Casadoc iracurri ahal zen oinoharrean
PPk ez ditu aurrekontuak negoziatuko, ...
baina nic contrajarten dut ondoco beste auquera hau
PPk ez ditu negoziatuko aurrekontuak, ...
Dudaric ez da ze auquera biac dira erraz ulertzecoac baina bat -2.a- da niretzat hobea informativoqui ezen informatzen du hobequi eta aisagoqui hartzalea, iracurlea edo entzulea.
Dudaric ez da ze noiz verba eguiten dugu converatione informal batean horrec -goian diodan apreciationeac- ez du holaco importantziaric, baina noiz medio informativo batean -casu hontan an ETBco informativoac- redactionea behar da eman tentuzago eta reflexioago izanic hartzalea bethi present. Redactatua jaquinaren gainean, nola eguiten bait da seguruenez baina harturic forma batzuc -structura syntactico batzuc- hobegotzat ze besteac. Da mass mediacoen responsabilitate ineludiblea.
Sarri jaquiteco zein da hobea on izaiten da comparaqueta eguitea bien, edo guehiagoren, artean.
Halan jaquiteco zein possibilitate da hobea respectuz bestea ditut ipinico berton bi alternativac, lehenengo presatic hartua eta ondoren nic ezarria nola alternativaa e lehenengoa.
Taxilari eta Villavesako gidariek azken erasoak gaitzetsi dituzte
ondoren nic ezarri auqueraa nola alternativa
Taxistak eta Villavesako gidariek gaitzetsi dituzte azken erasoak
Orain azquenean batzoitzac pensa beza berea.
Jaquina da ze edozeinentzat ba dira zembait edo hainbat hitz direnac ezezagunac baita an norberaren hizcuntza. Halan dago, esateraco, bakoitzaren vocabulario activoa eta baita vocabulario pasivoa zein ulertzen da baina ez da erabilten. Verba batean, verba batzuc socialqui dira ezagunagoac (bai activoqui nola pasivoqui) ze beste batzuc. Esateraco mendi verbaa da socialqui ezagunagoa ze ibar berbaa.
Orain virusaren sasoi hontan sarri entzuten eta iracuten dugu
neurri murriztaileac
baina iracurri ahal guenuqueen ere
neurri restrictivoac
Aguiricoa da ze euscaldunic ascoc ez dute ezagutza behintzat activoqui e murriztaile hitza eta ezta murriztu verboa. Acaso baina nequez, topatu ahalco dugu euscaldunic batto zeinac ez du ezagutza plenoa e restrictivo hitza.
Verba batean, indudablequi, da restrictivo terminoa socialqui ezagunago ze murriztaile eta murriztu, nola ere berdinqui mendi hitza da amplequi ezagunagoa ze ibar verbaa. Murriztu hitzaren ezagutza da ezagutza indargea eta cordocatua, ez du murriztuc an bizitza sociala indar aceptableric asco, seguru. Comprenditzen da lausoqui, guti gorabehera, dimensione eta arlo socialean.
Baina oraingo euscaldunon euscara reala gaurco inteligentsiaco asco ez dute nahi errespetatu baizic persecutatu inurricalqui.
Noiz iracurri dut ondoco titularra (Gara, igandea 9 agorrila 2020)
Tumpek Hong Kongeko agintariak zigortzea gaitzetsi du Txinak
ohartu naiz ez dudala ulertu titularra eta hortacoz reorganizatu dut hori titularra, holan
Txinak gaitzetsi du Trumpek zigortzea Hong Kongo agintariak
Niri beguitantzen zait ze auquera alternativoa asco asequibleago da tzat iracurlea. Ez al indudablequi holan?
