Novenak an Irlandako elizak

Aukerea izan dut iragaiteko Irlandan hiru aste eta zeozer gehiago eta han nengoela ohartu naiz eta dut observatu zenbait gauza zeintzuk duten relationea kin gure hizkuntzea, euskarea (komparaturik inglesa kin euskarea). Halan observatu dut ezen inglesa da hizkuntza bat kin kapazitate kommunikativo handia zeren izanik ere ni ikasle bat 60 urtekoa relationatu ahal izan naiz aski ongi eta regular -eskola barruan egunean hiru ordu eta ere kanpoan-. Kasurako, eta soil exponentegarri, ikusi dut eta dut orai hemen kommentatzen nola elizetan egiten dira novenak, hori' ba direla han novenak eta dutela erabiltzen hori berbea guziz naturalki, novenea.

Hemen gure Nafarroan, an Euskal Elizea, ba legoke problemarik eta ere istilurik asko erabiltzeko novena hitza euskaraz. Berba batean bizi garela atrasau eta atzetik, kokolo. Populuari eginik gainera iruzur eta ukaturik konzeptuak, ez soil hitz hutsak. Non dira responsablerik responsableenak?, arduraturik kin gorpu hilak ala gorputz biziak?

Viva kulturea edo viva inkulturea?

Batzuk uste dukete ze hak orthographiak ez duela importantziarik edo izatekotan izigarri relativo txikia, nahiz eta horiek gero baita an puntu orthographikoak izan ohi dira zeharo inflexibleak defenditzen dutela edozein detaille (esaterako derrigorrez beharko da izkiriatu detaile) ze holan dago edo dagoke erabakia an eztakit non, dira bizi direnak menpe prontuarioak, nik deituko nituzkeena prontuaristak; zeintzuk ez dute nahi nehoiz autonomiarik txikiena ere, soil prontuarioak dioena. Parvuloak eta parvulistak, dependenteak, dependente akaso zoriontsuak.

Gaur irakurri dut hau titularra (Berria, kultura 32 or, eguena 4 maiatza 2006):

Bitalismo hitzak laburtzen du diskoa
(Ari dela buruz disko berria hon Fermin Mugurutza)

Zein hizkuntzatan izkiriatzen ote da vitalismo hitza nola bitalismo? Zer irabazten dugu holan? Gero ari nintzela irakurtzen azken Argia non ari dira buruz religioa' aipatzen ditu mormoiak, Jehovaren lekukoak eta Zazpigarren eguneko adbenditistak. Ez ote da hemen ere atraventzia lar handia izkiriatzea (eztakit zeren izenean) adbentista ordez adventista? Hau ote da plateamentu kultural razionala? Nora goaz holan?

Kultura maite duenak nekez izkiriatzen ahal du bitalismo eta adbentista non behar da -eta ez behar litzateke- izkiriatu izenean ere kulturea vitalismo eta adventista, (kasurako), eta holatsukoak. Horiek dira absurdu kultural totalak.

Esaterako eta exemplugarri baino ez pensatzen dut zeozer esan ahal luke hak akademiko numerario Xabier Kintanak besteen artean' ze ba duke zer esatekorik buruz arlo orthographiko hau (v bai, v ez kanpoko hitz relevanteak) zeren bera omen da -bedere theorikoki- horren aldeko. Baina hori bai, da hau arazoa gu guziona euskaldunona, ez da soil eta exklusivan thematika akademikoa.

OK (okay). Euskararen barne egiturea lantzeko prest

Gaur irakurri dut (Berria, kultura 34 or, eguaztena 3 maiatza 2006) gustura notizia titulatua Euskararen barne egitura lantzeko prest eta nator ados analysian' behintzat punto general baina importante hortan kin akademiko berri Mikel Zalbide zeren esan du eta kommentatu honakoa:

Euskararen barne egitura lantzeko eginkizuna izan du Euskaltzaindiak sorreratik, hizkuntzaren barne egitura aztertzeko, lantzeko eta eguneratzeko. (Lagunduz bere evolutionean hizkuntzeari, guk euskarari).

Ni konforme nago hor esandakoaz eta nabarmenduko nuke azkena zein nabarmendu dut nik gorriz "eguneratu", hori ezen' behar da hizkuntzea eguneratu eta egokitu gaurko eta biharko behar eta premietara.

Segitzen duenaz ere hak akademiko berri Mikel Zalbide pensatzen dut igualtsu, zeren hortara zentratzen litzateke Akademia gehiago bere lan propioan ezen ez lan sozialean, ze Zalbidek segitzen du esaten:

Horretaz gain, hasieratik izan du euskal hizkuntza gizartean zabaltzeko eta indartzeko eginbidea. Baina Euskaltzaindia sortu zenean gizartean zeuden egiturak eta gaur egun daudenak ez dira berdinak. Areago, azken hogeita bost urteetan egitura berriak sortu dira: Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta herrialdeetako foru aldundiak. Euskara indartzeko eta zabaltzeko neurriak diseinatzea eta indarrean jartzea aginte esparru horien eginkizuna da. Eta, beraz, ez zait harrigarria iruditzen Euskaltzaindia horretan ez sartzea. Hizkuntzaren barne egitura lantzea da bere eginkizuna, nahiz eta agian, zabal dezakeen gizarte dimentsio horren inguruko bidea.

Esan dudan lez iruditzen zait hori gogoetea arras aberatsa eta opa diot eman dezala fruituak linea hortarik. Poztu naiz.