Thursday, September 29, 2005

Ezarri diezaiekete

Televisionea (TVa) ikusten ari naiz, ETB, eta kontatzen digute ze ferry bat hartu dute menpean hak syndikalista korso batzuk eta ondoren eta ondorioz Goberbu frantzesak barkuaren salvatzeko eta askatzeko ze erabili du eliteko soldaduak. Dioskue ETBkoek ezen Gobernuak -frantzes goberbuak- ezarri diezaiekete syndikalista korsoei 20 urteko kartzela zigorra. Ezen, 20 urteko kartzela zigorra ezarri diezaiekete, edo esan izan balute 20 urteko kartzela zigorrak, orduan litzateke ezarri diezaizkiekete.

Holako euskara entzutea egiten zaigu gogor eta arrotz. Izanik zorionez forma errazagoak eta naturalagoak an euskara -an euskara real soziologikoa eta ere izkiriozkoa-, zergatik behar dira erabili holakoak? Nolakoak diezaiekete eta diezaizkiekete? Izanik aukeran eta eskura jendeartean formak hon nola ezartzen ahal diete eta ezarri ahal diete, zergatik ez erabili hauek? Nork ez du hobeto ulertzen eta ESATEN: 20 urteko kartzela zigorra ezarri ahal diete edo 20 urteko kartzela zigorra ezartzen ahal diete?

Entzuleoi -publikoari- zor zaigu ere errespetua.

Wednesday, September 28, 2005

Irakurri zuek gure partez

Ogia erosten nengoela han nengoen bi egunkarirekin -bat Berria, euskarazkoa- non salutatu dugu elkar Agathe eta biok eta egunonak opa elkarri. Eta esaten dit niri seinalaturik Berria, irakurri zuek gure partez, ze nik ezin dut-eta.

Euskaldun askori, lar euskalduni, egiten zaio irakurtzea euskaraz gaitz, lar gaitz eta batzuri kasik impossible. Errua eta ondorioz akaso kulpabilitatea norena ote da? Zer parte ote du hemen hak status eta hak corpus? Statusak eta corpusak? Ote da hutsik nagikeria kontua, konzienziatione lar eskasa? Ote da dugula konzienziatione nivel gutiagoa ezi behar duguna? Euskaldunak dakitenak euskara "perfektuki" edo esanik beste era batera "normal traba gabe", nola da possible ez hurreratzea ere euskarazko edozein texturi? Zeren hori, generalki, egia garbia da.

Ez al da hau aztertzeko, examinatzeko, analyzatzeko eta ... ondorioz -dagokigunok- neurriak hartzeko?

Monday, September 26, 2005

Inglesa hobeto ulertzen duket ezi euskara

Sustatu bidez heldu zait berria edo notizia hon firmak biltzeko kontra datuak retenitu (urte batean edo erdian) an eginten diren kontaktuak interneten eta uste dut ere dei telephonikoak. Eta nola nahi izan dut kontribuitu eta summatu dynamika hortan sartu naiz firmatzera, baina irakurtzean hango textua ikusi dut zegoen txukun antzean euskaratua, h. d., ulertzen ahal zen itxuroso. Aitzitik zati bat ikusi dut zela niretzat inulergarria, ezin ulertua: (“Datuen gordetzearekin lortutako segurtasuna itxurazkoa izan daiteke, pertsona bati lotutako trafiko datuak beste pertsona batek egindako eragiketena izan bait daiteke, edo pertsona horren ekintzekin zerikusirik ez duen prozesu batengatik“.

Gero ikusi dut ze paragrapho hori da inglesean "Security gained from retention may be illusory, as it is likely that traffic data that is associated to one individual may actually be linked to activity taken by another, or by a process that is unrelated to the activities of that user". Komparatzen ba dugu bi textuak ikusi ahal dugu ze bai ba dute elkarren relationerik eta antzik baina (eta hau da gravea) direla differenteak emanik information differentea altetik kontenitua eta aldetik forma eta rhythmo diskursivoa.

Hain da niretzat gravea ze izanik ni oraitsu hasiberri naizen bat ikasten inglesa -ez da oraino bi urte hasi nintzala- ezen ulertzen dut hobeto ingles textua ezi euskarazkoa. Ez dakit zer pasatzen zaion edo euskarari edo niri, Erramuni. Ote da realitate fiktitioa, mamu hutsak eta eldarnioak?

Sunday, September 25, 2005

Polizia transexualak

Seguru nago ze ulertu duzu titulua, Polizia trasexualak, zeren argi dago ezen referitzen da buruz poliziak direnak transexualak. Hori da ere nik ulertu dudana, nuena noiz irakurri dut polizia transexualak. Baina oker nengoen zeren ez da buruz poliziak direnak transexualak baizik da buruz polizia ari dena jazertzen direnak transexual, duela poliziak attakatzen, persekutatzen, inkomodatzen, ... transexualak.

Berria egunkariak (domekea 25 iraila 2005, Gaiak 26 or, erredakzioa) izkiriatua da goiko linean Polizia transexualak eta beheko linean jazartzen ari da AEBetan, osorik Polizia transexualak jazartzen ari da AEBetan. Nik lehenengoan ez dut harrapatu, besteek ez dakit, zeren ez da egiten kritikarik sekula santan ez bada esateko gagoz guziok alde euskararen.

Guziok -tira, oraino batzuk antza ez- ba dakigu ze informativoki effektivoago da ha strukturea SVO (subjektua, verbua, objektua) ezi ha strukturea SOV (subjektua, objektua, verbua). Orduan zegatik, normalean, ez darabilgu nagusiki eta preferenteki strukturarik onenak? Ezin dut ulertu. Ba dirudi ezen batzuri berdin zaie ea textua da ulergarri, ilun edo osoro inulergarri.

[Gainera zergatik ez da izkiriatu trantsexual ordez izkiriatu transexual? (n + s = nts), ala ez?]

Friday, September 23, 2005

Zer luke txarrik? Edo ote luke onik ezer?

Irakurtzen dugu (Berria, barikua 23 iraila 2005, Mundua 25 or) ondokoa titular gaineko referentzia nagusian ABDESLAM OMAR Afapredesa Saharako preso eta desagertuen senideen elkarteko presidentea. Jakin dugu azkenean (hemen ere, beti lez euskaraz, ze euskara da hizkuntza postpositivoa nagusiki eta ez dugu ezer egiten horren kontra, evitatzeko beti informatuak izan gaiten azkenean buruz parte prizipala) diot berriz jakin dugula ze dela presidentea Abdeslam Omar.

Zer zukeen txarrik edo onik balitz izkiriatu ezen ABDESLAM OMAR Presidentea hon Afapredesa Saharako preso eta desagertuen senideen elkartekoa ? Ez ote luke asko lagunduko horrek? Zein arrazoi egon liteke horren kontra? Zer diote responsableek buruz hau thema importante eta transzendental hau?

Burla eginez bezala euskal irakurleari

Berria egunkarian (zapatua, 10 iraila 2005, 25. or) irakurtzen ahal dugu hau titular handia: 2.500 milio pertsona egunean bi euro baino gutxiagorekin bizi dira. Zergatik ez errezago eta irakurleari naturalago 2.500 milio pertsona bizi dira egunean bi euro baino gutxiagorekin? Edo 2.500 milio pertsona bizi da egunean bi euro baino gutxiagorekin Ez dukete guri errespeturik, ez gaituzkete hartzen persona adultutzat, edozein personak' baita euskaldun personok ba dituzkegu zuzenak zor direnak guri; baina aitzik (eta arrazoiz?) euskaldunok -salvu militante refraktanteak- bizkar ematen dio euskarari. Ez da harritzeko.

Thursday, September 22, 2005

Problemarik ba dago, inkluso komparaketaz kanpo

Titular bat (Berria, eguena 22 iraila 2005) irakurtzen dugu dioena "Akusatuak epaiketatik bota dituzte epaiketa "fartsa" dela salatzeagatik". Hor dioskue "Akusatuak epaiketatik bota dituzte", hau da, ze bota dituzte epaiketatik akusatuak eta geroago arguiatzen da arrazoia hon zergatik bota dituzte, hau da, "epaiketa "fartsa" dela salatzeagatik", saltatu bait dute dela apaiketea farsa bat.

Lehenengoan (Akusatuak epaiketatik bota dituzte") ez daukat ezer kommentatzeko, baina bai bigarrenean (epaiketa "fartsa" dela salatzeagatik"). Lehenago ezi kommentarioa, beste zerbait tartean.

Jesus Rubio professore universitarioak kommentatzen du guri, emanik arrapostua Josu Lavin euskalzaleari (barka, baina ez dut ikasi oraino egiten linkak), ondokoa:

Niretzat argi dago ezen hau:

Autorretrato de una mujer que ha dedicado su vida a la pintura.

da irakurgarriago eta guztiago ezi hau:

Bizitza pinturari dedikatu dion emakumearen autorretratua.

Nik orokorrean nahiago izaten dut egitea konparazioa kin gaztelaniazko bertsioa, zeren horrela inork ez dit esango ezen euskarazko saioa ez da euskara. Jakina ez dela euskara estandarra, baina kontua da argitzea ezen existitzen da arazo konparatibo bat; kontua da ezen kontura gaitezen ezen existitzen dira estruktura batzuk zein baitira ahaltsuagoak ezi besteak, eta estruktura antikomunikatiboekin beti egonen garela kritikoki mugatuak respektu egoera non erabiltzen ditugu estruktura komunikatiboagoak. Gainera, kontua da ikus dezagun zein izan behar den gure helburua (hizkuntza garatua nahi badugu).

Hor amaitu da kommentarioa hon Jesus Rubio dioskula existitzen da arazo komparativo bat. Batzutan ikusten ahal dira differentziak artean struktura differenteak (ez dakit zelan evitatu redundantzia hau) errazago artean bi hizkuntza differentetan redaktaturiko sententziak ezi hizkuntza berean redaktatuetan. Baina batzutan struktura batzuen maingutasuna ikusi ahal da ere gabe komparatu bi hizkuntza differente, nola orai agertuko dut, joanik berriz hasierara hon artikulua.

Nioen hasieran ze ba dut kommentatzekorik buruz bigarren partea (epaiketa "fartsa" dela salatzeagatik"). Hemen bigarren parte hontan itxaron behar da harik azkena (...gatik) jakiteko zein da horren zergatia edo kausea. Beste hizkuntza batera joan gabe ere bila komparaketea ikusten dugu hor klarki ze ba dago hor strukturan maingutasun deseroso bat. Izkiriatu izan balitz "Akusatuak epaiketatik bota dituzte gatik salatu epaiketea dela "farsa" bat" edo "Akusatuak epaiketatik bota dituzte zeren salatu dute epaiketea dela "farsa" bat" edo "Akusatuak epaiketatik bota dituzte ze salatu dute epaiketea dela "farsa" bat ", izan balitz izkiriatu ez legoke konforme hainbat jaun eta andere.

Wednesday, September 21, 2005

Ibilbide labyrinthikoa hon Larraun ibaia

Photo baten azpian non ikusten dugu ibai eder oparo bat duela alboan errotea edo eihera bat eta urjauzia bere aldamenean eginik andaparea funzionatzeko erroteak guzia kokaturik paisaia idyllikoan irakurtzen dugu (Gara, Uda bero supplementua, ostirala 9 iraila 2005): Iribastik hasita Larraun ibaiak Arakilekin elkartu arterainoko ibilbidea egiten du.

Niri kostatu zait sano ulertzea baina azkenean ia uzten dudala impossibletzat, azkenean diot, ulertu ahal izan dut: Iribastik hasita Larraun ibaiak bere ibilbidea egiten du harik (artio) elkartu Arakilekin.

Gabe deskansu possiblerik edo kin deskansu tarteak

Argia euskal astekariak (2005 nÂșa, iraila 2005) dakar bere kanpoko azalean (deia eginez, irakur dadin barruko orrietan) izkiriaturik, Menchu Gal: Bizitza pinturari eskaini dion emakumearen autoerretratua.

Ohartu naiz' nola hori irakurtzeko behar da irakurri guzia oso-osoan, gabe pausarik eta atsenik. Gabe pausarik lerrokada edo phrase osoan. Zeren noiz irakurtzen duzu "Bizitza pinturari" ba dakizu ze segitu behar duela oraino eta ez da amaitu, gero segituz duzunean irakurtzen "eskaini dion" ere berdin' ba dakizu ze dago amaitu gabe, geroago "emakumearen", hemen ere amaitu bako zeozer, eta azkenean "autoerretratua", bai heldu gara azkenean azkenera.

Bere laburrean an phrasea (Bizitza pinturari eskaini dion emakumearen autoerretratua) da gunea edo objektu prinzipala "autoerretratua", beste guzia da komplementua eta komplementuak hon autoerretratua. Gero gehitzen da dela "amakumearen" autoerretratua, emakume horrek "eskaini diola" zeozeri "pinturari" bere "bizitza". Hor phrase hortan, ezin da egin atsenik edo deskansurik, an irakurketea harik azkena: autoerretratua.

Zer litzateke honela?:
Autoerretratua hon emakumea ze eskaini dio bizitza pinturari.
Ba dirudi ze ulertzen da errazago eta gabe itolarririk, ba dira ere deskansalekuak tzat nahi lukeena. Rekurso hobea ez al da? Software hobea?

Sunday, September 18, 2005

Hobe da errazago ezi gaitzago

Gauzak egin ahal dira, eginik ere ongi, errazago edo gaitzago. Hori ongi ikusten ahal da, esaterako, an mathematika non aurkiturik ere solution mathematiko ona eta valekoa bide differenteetatik direlarik bide hok valekoak baina askotan dira bide batzuk edo euretarik bat errazagoa (ekonomikoagoa mathematikoki) ezi besteak.

Etorririk mundura hon euskara, konkretuago mundura hon euskara idatzia (egun, idatzi ohi daroaguna) sarri ikusten eta supportatzen dugu textu gaitzagoak ezi errazagoak egin ahal direnak.

Irakurtzen ahal dugu an Berria egunkaria (22. or Mundua, asteartea 13 iraila 2005) titular hau "Armadaren erretiratzea kokagune ohietan sartuz ospatu dute palestinarrek". Batzuentzat, guti batzuentzat, irakurtzeak textu hori ez duke ezein problema edo trabarik baina ezin ukatu ahalko da ezen redaktatzen ahal da textu hori errazago (edo inkluso ere askoz errazago). Honela esaterako, "Armadaren erretiratzea ospatu dute palestinarrek kokagune ohietan sartuz " edo "Armadaren erretiratzea ospatu dute palestinarrek sartuz kokagune ohietan" edo "Armadaren erretiratzea ospatu dute palestinoek sartuz kokagune ohietan" edo ... Kontua da ezen ez da komeni urruntzea elkarren ganik konzeptu korrelativoak eta etenak egin sarturik tartean behar ez direnak.

Thursday, September 15, 2005

Ikasi berbalaguna ganik eta berbalagunak ganik, tik realitete sozial absolutoa hon euskara.

Kommentario hau egina da buruz artikulua agertua an Sustatu titulatzen Txorierrin berbalaguna martxan.

Txorierrin Berbalaguna martxan

Txerra Rodriguez ¦ Tximintx euskara elkartea ¦ 2005-09-14 ¦ 08:11 ¦ Hizkuntza

Euskaldunak eta euskalduntzen ari direnak harremanetan jartzeko proiektua jaio da Derion. Proiektu honen atzean Tximintx euskara elkartea, Derioko udala, Txorierriko udal euskategia eta Txorierriko AEK daude.

Erantzunak

Ikasi berbalaguna ganik eta berbalagunak ganik, tik realitete sozial absolutoa hon euskara.

Erramun Gerrikagoitia ¦ 2005-09-14 ¦ 15:11

Proiektu honen atzean Tximintx euskara elkartea, Derioko udala, Txorierriko udal euskategia eta Txorierriko AEK daude.
>

Berbalaguna izatea ona da berba egiteko elkarrekin eta ikasteko berba egiten, berba egin ohi den modura edo antzera. Nik uste, Txoriherrin ere, berba egiten dela esanez "Proiektu honen atzean dagoz (edo daude) Tximintx euskara elkartea, Derioko udala, Txorierriko udal euskategia eta Txorierriko AEK,..." eta nahi duzun bezainbeste luzaturik. Izkiriatzen dutenak ere euskaraz behar lukete ikasi gehiago apur bat herria (edo Herria) ganik eta berbalagunak ganik. Hori dateke, antza, objektuvoa; ea ikasten dugun. Ahalegina egin ezkero lortuko dugu zeozer on, seguru egon.